مشاوره حقوقی تصرف عدوانی: آنلاین و تلفنی ۲۴ ساعته [+رایگان]

در قانون ایران، ضوابط خاصی برای تصرف در اموال مختلف اعم از منقول و غیر منقول در نظر گرفته شده است. در این بین نیز تصرف در اموال غیر منقول از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و تخلفاتی بیشتری در حوزه ملک و املاک رخ می‌دهد.

همواره یکی از موضوعاتی که سبب اختلاف بین اشخاص مختلف می‌شود و اینگونه موضوعات از دیرباز نیز موضوعیت داشته است، مباحث مرتبط با ملک می‌باشد. بخشی از دعاوی ملکی به دلیل وجود تخلفاتی در زمینه انجام معاملات آن است و بخش دیگر، در ارتباط با موضوعات تصرف است. 

تصرف در اموال غیر منقول می‌تواند به صورت قانونی و یا غیر قانونی باشد. بحث تصرف قانونی نیز کاملا مشخص است و طبیعتا مشکلاتی در این زمینه برای طرفین به وجود نمی‌آید. اما اختلافات ملکی زمانی مطرح می‌شود که تصرف در آن به روش غیر قانونی انجام شود. اعمال تصرفات غیر قانونی در ملک، از طریق روش‌های گوناگونی انجام می‌شود و در هر صورت در قانون نیز ضمانت اجرای مشخصی برای هر یک از اینگونه تخلفات پیش بینی شده است. 

دعاوی تصرف، در ارتباط با مسائل مختلفی مطرح می‌شود که یکی از شایع ترین آن در مورد تصرف عدوانی است. تصرف عدوانی در دسته بندی دعاوی ملکی قرار دارد و در واقع مستقیما با اموال غیر منقول در ارتباط هستند.

به بیان دیگر، اموال منقول قابل بررسی در دعوای تصرف عدوانی نیستند و موضوع اختلاف در طرح این دعاوی، ملک و املاک است. دعاوی تصرف عدوانی به دو شیوه حقوقی و کیفری، قابل طرح است و از این رو، چنین دعاوی حسب موضوع در مراجع قضایی حقوقی و کیفری رسیدگی می‌شوند. 

هرگونه تصرف در ملک را نمی‌توان به عنوان تصرف به نحو عدوان در نظر گرفت. برای تصرف عدوانی در قانون شرایطی عنوان شده است که یکی از مهم‌ترین آن، سابقه تصرف است. در تصرف عدوانی برخلاف خلع ید، اثبات مالکیت موضوعیت نداشته و شخص مدعی باید بتواند سابقه تصرف در ملک را به اثبات برساند. همچنین نبود سابقه تصرف برای متصرف نیز نیز از دیگر شرایط دعوای تصرف عدوانی است.  

برای طرح دعاوی تصرف عدوانی، می‌توان وکیل گرفت یا از مشاوره حقوقی نیز استفاده کرد. مشاوره حقوقی تصرف عدوانی به صورت کاملا جامع و با در نظر گرفتن ابعاد مختلف حقوقی به بررسی شرایط وقوع اینگونه دعاوی تصرف می‌پردازد. مشاوره حقوقی تصرف عدوانی مزایایی نسبت به داشتن وکیل تصرف عدوانی در طرح چنین دعاوی دارد که در ادامه مطلب با ما همراه باشید تا به بررسی چنین مسائلی بپردازیم. 

دعاوی تصرف

قبل از آن که به بررسی تصرف عدوانی و انواع آن بپردازیم، لازم است که به انواع دعاوی تصرف طبق قانون آیین دادرسی مدنی اشاره کنیم. به طور که دعاوی تصرفی که در قانون مورد بررسی قرار گرفته‌اند شامل مزاحمت، ممانعت ازحق و تصرف عدوانی است.

هر یک از این دعای شرایط خاص خود را دارد اما با این وجود، قواعد مشترکی نیز برای آن‌ها در قانون عنوان شده است که شامل در ارتباط بودن با اموال غیر منقول و اثبات سابقه تصرف می‌باشد. 

در واقع در کلیه دعاوی تصرف از جمله تصرف عدوانی، با اموال غیر منقول مرتبط هستند و نمی‌توان تصرفات در مال منقول را برای چنین دعاوی در نظر گرفت. همچنین لازم است که سابقه تصرف در ملک مورد اختلاف توسط درخواست دهنده دعوا نیز ثابت شود. نکته دیگری که برای دعاوی تصرف باید به آن توجه داشت این است که لزومی برای اثبات مالکیت وجود ندارد.

خواهان اگر بتواند ثابت نماید که در مدت مشخصی در ملک تصرف داشته است، ادعای او برای دادگاه محرز شده و در این صورت احتمال این که دادگاه حکم رفع تصرف را صادر نماید، بسیار بالا است. 

در واقع ممکن است که فرد مدعی، هیچگونه مالکیت در ملک نداشته و صرفا به واسطه سابقه تصرف در مال، اقدام به طرح دعوی تصرف کند. با توجه به این که موضوع و سر منشا اصلی دعاوی مزبور، بحث تصرف است، از این حیث باید مقررات مربوط به تصرف اجرا گردد. 

دعوا ممانعت از حق طبق ماده 159 قانون آیین دادرسی مدنی، عبارت است از ‌تقاضای کسی که رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد. در صورتی که در ملک دیگری، منجر به ممانعت از حق انتفاع یا ارتفاق شود، در این صورت طرح دعوا ممانعت از حق مطرح می‌شود.

به بیان دیگر، صاحب ملک نمی‌خواهد که ملک دیگر، از حق انتفاع یا ارتفاق ملک او استفاده نماید و در این صورت با طرح دعوا ممانعت از حق، مانع از اعمال چنین حقی توسط افراد دیگر می‌شود. 

طبق ماده 160 قانون آیین دادرسی نیز دعوای مزاحمت عبارت است از دعوایی که به‌ موجب آن متصرف مال غیرمنقول درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را می‌نماید که نسبت به متصرفات او مزاحم است بدون این که ‌مال را از تصرف متصرف خارج کرده باشد.

در این دعوا، متصرف، رفع مزاحمت اشخاصی که صرفا در ملک او تصرف کرده اند را خواستار می‌باشد. در واقع مال از تصرف مالک یا متصرف خارج نمی‌شود، بلکه به دلیل مزاحمتی که برای تصرف او به وجود آمده است، رفع چنین مزاحمت‌هایی را خواستار است. 

اما در دعاوی تصرف عدوانی، اشخاصی بدون آن که مالک اجازه تصرف را به آن‌ها داده باشند و با انجام رفتارهایی با جنبه زور و اجبار، در ملک تصرف پیدا کرده و به نوعی اجازه تصرف را به متصرف سابق نمی‌دهند. متصرف سابق ممکن است که مالک زمین بوده و با این که مالکیتی در این زمینه نداشته باشد.

اما در هر صورت به دلیل آن که سابقه تصرف در ملک را داشته، می‌تواند از متصرف فعلی شکایت کند. حال در خصوص این که قانون در مورد تصرف عدوانی چه می‌گوید و چه شرایطی برای طرح این دعاوی در نظر گرفته شده است، در ادامه به بررسی چنین موضوعاتی خواهیم پرداخت. 

تعریف دعوای تصرف عدوانی طبق قانون

بعد از آشنایی با انواع دعاوی تصرف، حال به بررسی تصرف عدوانی می‌پردازیم. از بین دعاوی مختلف تصرف، تصرف عدوانی شناخته شده‌تر است و همچنین مقررات خاصی برای آن در قانون عنوان شده است.

تصرف عدوانی در واقع همان تصرفی در اموال مختلف (غیر منقول) به نحوی عدوان است. عدوان نیز مفهوم زور و اجبار را دارد که تصرف با زور و اجبار در مالی صورت گرفته و اجازه تصرف نیز به متصرف یا متصرفین سابق داده نمی‌شود. 

اگر بخواهیم تعریف جامع و کلی از تصرف عدوانی بیان کنیم، باید به ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی رجوع کرد. بر اساس این ماده، دعوای تصرف عدوانی عبارتست از ادعای متصرف سابق مبنی بر این که دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال ‌درخواست می‌نماید. 

یکی از دلایلی که سبب تمایز بین دعوا تصرف عدوانی و سایر دعاوی تصرف می‌شود، این است که در تصرف عدوانی، تصرف ملک از ید متصرف خارج شده است و در واقع متصرف سابق نمی‌تواند مانند سابق در ملک تصرف داشته باشد. شخصی که در ملکی تصرف داشته است و این تصرف توسط اشخاص دیگر به نحو عدوان از او گرفته شود، در نهایت منجر به این خواهد شد که متصرف سابق برای طرح دعوا تصرف عدوانی اقدامات قانونی لازم را انجام دهد. 

لازم به ذکر است که متصرف سابق می‌تواند مالک قانونی ملک بوده یا اصلا هیچگونه مالکیتی نیز در ملک نداشته باشد. همچنین در طرح دعاوی تصرف نیز مالکیت چندان اهمیت ندارد و آن چیزی که حائز اهمیت می‌باشد، اثبات سابقه تصرف در ملک است. اما در دعوای خلع ید، اثبات مالکیت به عنوان شرایط اساسی و قانونی برای طرح چنین دعاوی به شمار می‌رود. 

ماده مزبور صراحتا به اموال غیر منقول اشاره کرده است. بنابراین تصرف عدوانی صرفا در ارتباط با دعاوی غیر منقول مطرح می‌شوند و قابل طرح در اموال منقول نیستند. همچنین در ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی، ذکر شده است که متصرف فعلی بدون کسب اجازه از متصرف سابق، اقدام به تصرف در ملک می‌نماید. 

در هر صورت، در دعوای تصرف عدوانی، خواهان تقاضای رفع تصرف را دارد که البته در طرح جنبه کیفری این نوع دعوا نیز درخواست تعیین مجازات برای متصرف امکان‌پذیر است. 

مشاوره حقوقی طرح دعوای تصرف عدوانی حقوقی

یکی از موضوعاتی که در مشاوره حقوقی تصرف عدوانی مطرح می‌شود، آن است که چه شرایطی برای طرح چنین دعاوی وجود دارد؟ قبل از پاسخ به این سوال باید بگوییم که تصرف عدوانی بر حسب موضوع طرح دعوا به دو بخش کلی تصرف عدوانی حقوقی یا کیفری تقسیم بندی می‌شود. در این بخش قصد داریم با شرایط قانونی طرح دعوای تصرف عدوانی حقوقی آشنا شویم. 

اقامه دعوا تصرف عدوانی حقوقی، از طریق تقدیم دادخواست به دادگاه صورت می‌گیرد. در طرح این دعوا، بحث تعیین مجازات کیفری مطرح نیست و صرفا در نهایت دادگاه حکم به رفع تصرف خواهد داد. در هر صورت شرایطی که برای اقامه دعوای تصرف عدوانی حقوقی مطرح شده، به شرح زیر است:

• اقامه دعوای تصرف عدوانی حقوقی در مورد اموال غیر منقول قابل بحث است. 
• تصرف در مال باید به شکل عدوانی باشد. 
• خواهان دعوا می‌بایست سابقه تصرف در ملک را به اثبات برساند. 
• تصرف خوانده دعوا باید بعد از تصرف خواهان باشد. 

مواردی که به آن اشاره کردیم، به عنوان چهار شرط اساسی برای اقامه دعوی تصرف عدوانی حقوقی محسوب می‌شود. برای این که بتوان دعوایی با عنوان تصرف عدوانی را مطرح نمود، باید تمامی شرایط مزبور وجود داشته باشند. هیچ کدام از دعاوی تصرف از جمله تصرف عدوانی قابل بررسی در اموال منقول نیستند و صرفا می‌توان چنین دعاوی را برای اموال غیر منقول در نظر گرفت. 

شرط دوم برای اقامه دعوا تصرف عدوانی، این است که تصرف صورت گرفته باید به نحو عدوانی باشد. یعنی این که تصرف در مال دیگری باید توامان با زور و اجبار بوده و همچنین اجازه تصرف به مالک سابق داده نشود. قانونگذار تعریف مستقیمی از شرط عدوانی بودن تصرف ارائه نکرده است اما می‌توان از این که مالی بدون اجازه صاحب آن مورد تصاحب قرار گیرد نیز به عنوان عدوانی بودن تصرف در نظر گرفت. 

شرایط دیگری که برای طرح دعوا تصرف عدوانی در نظر گرفته شده و بسیار مهم است، بحث اثبات سابقه تصرف در ملک است. این موضوع در تمامی دعاوی تصرف مورد بررسی قرار گرفته و باید چنین شرایطی نیز انجام شود. 

در واقع خواهان دعوا تصرف عدوانی باید بتواند با ارائه مدارک و مستندات کافی ثابت کند که در ملک مورد دعوا، برای مدت مشخصی تصرف نموده و به نوعی سابقه تصرف خود در ملک را به اثبات برساند. جدای از این بحث، تصرف خوانده باید بعد از تصرف خواهان باشد.

به بیان دیگر، اشخاصی که علیه آن به دلیل تصرف عدوانی شکایت شده است، باید تصرف آن‌ها بعد از تصرف متصرف سابق باشد. در صورتی که خوانده قبل از خواهان، در ملک تصرف داشته باشد، امکان طرح دعوا تصرف عدوانی وجود ندارد. 

فردی که اقدام به شکایت از متصرف فعلی ملک می‌کند، باید در خصوص سابقه تصرف در مال، حق اولویت داشته باشد. در واقع خواهان باید قبل از خوانده در ملک، تصرف نموده باشد و از این رو بتواند از متصرف فعلی شکایت کند. 

مشاوره حقوقی اقامه دعوی تصرف عدوانی کیفری

نوع دیگری تصرف عدوانی مربوط به جنبه کیفری آن است. در مشاوره حقوقی اقامه دعوی تصرف عدوانی کیفری، به شرایط طرح این دعوا و سایر موارد می‌پردازیم. در واقع تصرف عدوانی نیز در صورت وجود شرایطی نیز می‌تواند جرم تلقی شود و افرادی که دست به انجام چنین کاری می‌زنند، مجرم شناخته می‌شوند. شرایط مربوطه به تصرف عدوانی تقریبا با تصرف عدوانی حقوقی یکسان است که در هر صورت در این بخش به بررسی شرایط جنیه کیفری چنین دعوایی نیز خواهیم پرداخت. 

جرم تصرف عدوانی زمان محقق می‌شود که شخصی به صورت عدوانی و بدون کسب اجازه از مالک یا متصرف، ملک مورد تصرف را از تصرف وی خارج کند. تحقق جرم تصرف عدوانی در مورد اموال غیر منقول است. امکان تحقق چنین جرمی برای اموال منقول نیست. گفتنی است که جدای از بحث جنبه کیفری تصرف عدوانی، در هر صورت اقامه چنین دعوایی صرفا برای اموال غیر منقول تعریف شده است. 

در مورد جرم تصرف عدوانی باید به این نکته توجه داشت که شاکی، ملزم به اثبات مالکیت در مال مورد تصرف نمی‌باشد. برای طرح این دعاوی، میزان سابقه تصرف در ملک مورد بررسی قرار می‌گیرد و مبنای تحقق جرم تصرف عدوانی، مالکیت در ملک مورد دعوا نیست.

همین که شاکی بتواند اولا سابقه تصرف در ملک و همچنین عدوانی بودن تصرف متصرف را به اثبات برساند، برای تحقق جرم تصرف عدوانی کافی است. البته که تصرف شاکی باید قبل از تصرف متصرف فعلی باشد تا بتوان جنبه کیفری را برای تصرف عدوانی در نظر گرفت. 

در واقع می‌توان گفت که به صرف این که ملک در ید شاکی بوده و یا این که تصرفی برای مدت مشخص در مال غیر منقول را داشته باشد، برای شکایت کیفری تصرف عدوانی کافی خواهد بود. لازم است که برای این جرم، باید تصرف با زور و یا اجبار از جانب شخصی صورت گیرد که تا به اکنون سابقه تصرفی در ملک موضوع دعوا نداشته باشد. 

تصور کنید که فردی، زمین مالک یا متصرف را با زور تصرف نموده و همچنین حق تصرف به مالک را نمی‌دهد. در این شرایط که متصرف به نحو عدوان در ملک تصرف پیدا کرده و به نوعی تصرف در ملک را از ید مالک خارج نموده است، می‌توان برای اقامه دعوی کیفری تصرف عدوانی اقدام نمود. 

مشاوره حقوقی در مورد نحوه ثبت شکایت تصرف عدوانی

از دیگر موضوعاتی که در زمان دریافت مشاوره حقوقی تصرف عدوانی به متقاضیان ارائه می‌شود، بحث نحوه ثبت شکایت در مورد این دعاوی می‌باشد. در ابتدا باید گفت که امکان ثبت شکایت حقوقی و کیفری برای تصرف عدوانی وجود دارد. در واقع متصرف طبق قانون این امکان را دارد که علیه متصرف فعلی، اقدام به طرح دعوا حقوقی یا کیفری نماید. 

برای ثبت شکایت تصرف عدوانی از جنبه حقوقی، همان مراحل دادرسی سایر دعاوی حقوقی انجام می‌شود. گام اول در اقامه این دعوا، تنظیم دادخواست و ثبت آن در دفاتر خدمات قضایی است. دادخواست تصرف عدوانی بعد از ثبت، برای رسیدگی به دادگاه عمومی حقوقی ارجاع داده می‌شود. مرجع واجد صلاحیت برای اقامه دعوا تصرف عدوانی حقوقی، دادگاهی است که مال غیر منقول در آن واقع شده است. 

با انجام مراحل دادرسی و در صورتی که وقوع تصرف عدوانی برای دادگاه ثابت شود، حکم به رفع تصرف در ملک صادر خواهد شد. در شکایات حقوقی تصرف عدوانی، خواهان صرفا می‌توانند تقاضای رفع تصرف را نمایند و امکان ارائه درخواست جهت اعمال مجازات برای متصرف وجود ندارد. اعمال مجازات برای جرم تصرف عدوانی، از طریق ارائه شکوائیه به دادسرا و دادگاه کیفری صورت می‌گیرد و اینگونه مسائل در صلاحیت دادگاه حقوقی نیست. 

ثبت شکایت کیفری به دلیل وقوع جرم تصرف عدوانی نیز با ثبت شکواییه انجام می‌شود. بنابراین شاکی یا وکیل باید ابتدا شکواییه متناسب با موضوع دعوا را تنظیم کنند. بعد از نگارش شکواییه باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی جهت ثبت شکواییه مراجعه شود.

پرونده جهت رسیدگی ابتدایی یا همان تحقیقات مقدماتی به دادسرا صالح فرستاده می‌شود. دادسرا صالح در این زمینه، دادسرا محل وقوع جرم است. بنابراین دادسرا محلی که مال در آنجا واقع شده باشد، به شکایت مطرح شده رسیدگی می‌کند. 

با خاتمه یافتن تحقیقات مقدماتی جرم، در صورت اثبات وقوع جرم تصرف عدوانی، پرونده برای انجام مراحل دادرسی کیفری و همچنین صدور حکم به دادگاه کیفری دو فرستاده می‌شود. 

ارائه مشاوره حقوقی تخصصی در مورد دعاوی تصرف عدوانی

تصرف عدوانی به عنوان دعاوی ملکی نیز شناخته می‌شود و طرح این دعاوی نیازمند برخورداری از دانش و اطلاعات حقوقی است. در صورتی که شخص یا اشخاصی در ملک شما تصرف پیدا کرده باشد و به دلیل رفتار غیر قانونی آن‌ها قصد طرح دعوا قانونی را دارید، می‌توانید از مشاوره حقوقی مجموعه بنیاد وکلا استفاده کنید. 

مشاوره حقوقی بنیاد وکلا در مورد دعاوی تصرف عدوانی به سه روش کلی آنلاین، تلفنی و غیر حضوری ارائه می‌شود که در هر صورت برای رزرو خدمات مشاوره حقوقی تصرف عدوانی می‌توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.