لطفاً اتصال اینترنت خود را بررسی کنید.
شما میتوانید درخواست ارزیابی حقوقی خود را بطور مستقیم برای ارسال کنید و در کوتاهترین زمان ممکن از ایشان پاسخ بگیرید.
مسئولیت محتویات بار مسافر یا آنچه همراه وی است، بر عهده‌ی کیست؟ آیا بررسی آن توسط راننده لازم است؟ راننده بهتر است چه کارهایی انجام دهد یا انجام ندهد؟ لطفا جوانب را کامل توضیح دهید.
بر اساس قوانین حمل‌ونقل، راننده مسئولیت بررسی و نظارت بر محموله‌ها یا بارهای همراه مسافر را ندارد، مگر اینکه این مسئولیت به‌طور خاص در قرارداد حمل‌ونقل ذکر شده باشد.
اگر محموله یا بار مسافر شامل اقلام خطرناک یا ممنوعه باشد، راننده می‌تواند از حمل آن خودداری کند.
راننده باید توجه داشته باشد که مسئولیت او بیشتر به ایمنی و سلامت مسافران مربوط می‌شود و نباید بدون دلیل قانونی محموله‌های مسافران را بررسی کند.
در صورتی که راننده به‌طور خاص مسئولیت محموله‌های مسافر را پذیرفته باشد، باید مطابق با مفاد قرارداد عمل کند. در غیر این صورت، مسئولیت محموله‌ها بر عهده خود مسافر است.
با سلام
طبق قواعد کلی ، راننده امین و مسئولیت ندارد مگر اینکه کار اشتباهی از او سر بزند .
برای توصیه میتونم بگم که بسته های مشکوک رو جا به جا نکنید .
درود مسئولیت بار مسافر بر عهده راننده نیست.
سلام و درود 🌷
سؤال شما سه بعد جداگانه دارد:
۱) مسئولیت کیفری (اگر در چمدان کالای غیرقانونی باشد)
۲) مسئولیت مدنی و مالی (اگر بار گم یا معیوب شود)
۳) وظایف عملی راننده یا شرکت حمل‌ونقل
در ادامه هر بخش را به زبان ساده و همراه با مستند قانونی توضیح می‌دهم و در پایان «چک‌لیست توصیه‌های ایمنی برای راننده» را می‌بینید.
─────────────────────────
۱) مسئولیت کیفری محتویات بار
─────────────────────────
اصل شخصی بودن جرم → هر کس «علم و اختیار» نسبت به حمل شیء ممنوعه داشته باشد، مسئول است (ماده ۲ قانون مجازات اسلامی). بنابراین:
• مسافر مالک یا حامل چمدان: مباشر جرم است.
• راننده/شرکت: فقط وقتی قابل تعقیب‌اند که «علم یا ظن قوی» به ممنوعه بودن محتویات داشته و با این حال حمل کرده باشند (معاونت یا شرکت در جرم – ماده ۱۲۶ ق.م.ا).
مثال‌ها
| نوع کالا | اگر راننده نداند | اگر راننده بداند یا شک کند و باز هم حمل کند |
|-----------|------------------|----------------------------------------------|
| مواد مخدر | بی‌گناه | معاونت در حمل مواد؛ مجازات تعزیری درجه ۵ تا ۲ |
| سلاح گرم | بی‌گناه | حمل سلاح غیرمجاز (قانون مجازات قاچاق سلاح) |
| مشروب | بی‌گناه | معاونت در شرب خمر یا حمل مسکر؛ شلاق / حبس |
| کالای قاچاق تجاری | بی‌گناه، جریمه اداری ندارد | جزای نقدی تا ۵ برابر ارزش + توقیف وسیله نقلیه |
نکته: ماموران پلیس فقط با حکم قضایی یا در مصادیق «در حال ارتکاب جرم مشهود» حق بازرسی دارند . راننده اجازه تفتیش بدنی یا چمدان مسافر را ندارد؛ اگر مظنون شد باید موضوع را فورا به پلیس ۱۱۰ یا پلیس راه اعلام کند.
─────────────────────────
۲) مسئولیت مدنی / مالی در برابر بار
─────────────────────────
مبنای حقوقی: عقد «حمل و نقل» نوعی اجاره خدمات است
قاعده: متصدی حمل‌ونقل نسبت به تلف یا آسیب بار «مسئول مطلق» است مگر اینکه:
الف) قوه قهریه یا
ب) عیب ذاتی کالا یا
ج) تقصیر خود فرستنده/مسافر را ثابت کند
⇣ بنابراین اگر چمدان مسافر گم شود یا بشکند، شرکت یا راننده باید غرامت بپردازد؛ حتی اگر از محتویات آن خبر نداشته باشد. برای محدود کردن این تعهد، قانون‌گذار دو راه داده:
۱. اعلام ارزش و تنظیم رسید/بارنامه: اگر مسافر ارزش را اظهار نکرده باشد، مسئولیت حداکثر تا سقف عرفی یا بیمه مسئولیت است.
۲. استثناء بر کالاهای خطرناک یا ممنوعه: آیین‌نامه حمل‌ونقل جاده‌ای مسافر (ماده ۳۱) به راننده حق می‌دهد وقتی بار «غیرمجاز، خطرناک یا بدبسته‌بندی» است، از حمل آن خودداری کند یا قبول را مشروط به بیمه و بسته‌بندی کند.
─────────────────────────
۳) آیا راننده موظف به بازرسی فیزیکی است؟
─────────────────────────
• در حمل‌ونقل مسافر (اتوبوس، مینی‌بوس، تاکسی بین‌شهری): قانون «بازرسی دست به دست» را الزامی نکرده؛ کار پایش با واحدهای پلیس فرودگاه، پایانه یا ایکس‌ری پایانه‌هاست. راننده حق تفتیش کیف مسافر بدون رضایت یا حکم ندارد.
• در حمل بار تجاری (کامیون، وانت بارنامه‌دار): راننده موظف است «ظاهر بسته‌ها و مدارک بارنامه» را بررسی و در صورت مغایرت گزارش کند (ماده ۱۳ آیین‌نامه حمل کالا).
• در مرزها: راننده مکلف به اظهارنامه گمرکی است؛ اگر اظهار خلاف کند یا بپوشاند، خودش در مظان اتهام قاچاق قرار می‌گیرد (مواد ۱۰۸ و ۱۱۳ قانون امور گمرکی).
─────────────────────────
۴) راننده چه کند و چه نکند؟
─────────────────────────
✅ کارهایی که بهتر است انجام دهد
۱) نصب تابلو: «حمل مواد ممنوعه / خطرناک (مواد مخدر، سلاح، مشروب، مواد آتش‌زا) اکیدا ممنوع است و مسئولیت آن بر عهده آورنده کالا است.»
۲) تحویل بار با رسید: یک برچسب یا شماره بار روی چمدان بزند و رسید به مسافر بدهد.
۳) پرسش شفاهی در بار خطرناک: اگر بو، برآمدگی نامتعارف یا نشتی دید، سؤال کند و در صورت تردید حمل نکند.
۴) اعلام فوری به پلیس در صورت ظن قوی.
۵) بیمه مسئولیت راننده / شرکت برای بار همراه مسافر (سقف دلاری).
۶) ثبت مشخصات فرستنده در بسته‌های امانی که «صاحب همراه» ندارد
❌ کارهایی که نباید انجام دهد
۱) بازرسی بدنی یا باز کردن چمدان بدون اجازه یا حکم
۲) حمل «بسته ناشناس» بدون صاحب یا سند؛ این در عمل رایج‌ترین منشا درگیری قاچاق است.
۳) امضای رسید حاوی ارزش بالا یا عبارت «سالم تحویل گرفتم» بدون رؤیت ظاهری بسته.
۴) نگه‌داشتن کالاهای ممنوعه در صندوق جلو یا کابین خودش ـ در صورت کشف، قرینه‌ای بر «علم و قصد» می‌شود.
۵) توافق شفاهی برای جابه‌جایی بار خطرناک یا قابل اشتعال؛ باید حتما بارنامه و بیمه مخصوص مواد خطرناک داشته باشد (کد UN).
─────────────────────────
۵) جمع‌بندی کاربردی
─────────────────────────
• مسئولیت کیفری: تا وقتی راننده «نقش آگاهانه» در حمل نداشته باشد، متوجه او نیست.
• مسئولیت مدنی: برای تلف یا آسیب بار، راننده/شرکت ضامن است مگر موارد استثناء.
• الزام به بازرسی بدنی وجود ندارد؛ اما راننده باید پرس‌و‌جو و ظواهر بسته را بررسی کرده و در صورت ظن قوی از حمل خودداری یا فورا پلیس را مطلع کند.
• نصب تابلو، دریافت رسید و خودداری از حمل بسته‌های «بی‌صاحب یا مشکوک» بهترین سپر قانونی است.
امیدوارم همه جوانب روشن شده باشد. اگر نمونه «فرم رسید بار همراه مسافر» یا متن «اعلامیه عدم مسئولیت نسبت به کالای ممنوعه» خواستید، خوشحال می‌شوم ارسال کنم. موفق باشید و سفرهای امن داشته باشید 🚍✨
سلام و درود
در صورتیکه دارای موسسه معتبر و یا شرکت حمل ونقل می باشید و یا در شرکت مذکور شاغل هستید و محل کسب درآمد شماست و در قرارداد ذکر شده باشد و صاحب مرسوله نیز آگاهی لازم را داده باشد شما و یا شرکت و موسسه حمل و نقل مسوول پرداخت خسارت وارده می باشید.
با سلام و عرض ادب ،مسئولیتی برای راننده درخصوص بار مسافر متصور نیست
مسئولیت بار چنان چه طبق قرارداد یا قانون خاصی برعهده شما گذارده نشده خیر شما مسئولیتی ندارید علی الخصوص در خصوص بار سربسته
با درود
مسئولیتی برای راننده درخصوص بار مسافر متصور نیست
