آیا می‌توانم ارثیه را پیش از فوت والدین مصالحه کنم؟

سلام و عرض ادب. ممنون از سوال دقیق و جزئی‌نگر شما. پاسخ‌ها بر اساس قوانین جاری جمهوری اسلامی ایران (تا زمان قطع دانش در سال ۱۴۰۳) ارائه می‌گردد. لطفا توجه داشته باشید که مشاوره حقوقی دقیق‌تر نیازمند بررسی اسناد و شرایط خاص هر پرونده است، اما به طور کلی پاسخ سوالات شما به شرح زیر است:

---

### **سؤال اول:**

> آیا با توجه به در قید حیات بودن والدین، امکان ثبت رسمی قول X در مورد بخشیدن سهم‌الارث پدری در زمان حیات پدر وجود دارد و قانونی و قابل اجراست و امکان برگشت تصمیم بعد از تعهد محضری وجود دارد؟

✅ **پاسخ:**

۱. **سهم‌الارث تا زمان فوت مورث (پدر)، وجود خارجی ندارد** و چیزی به نام "ارث آینده" قابل واگذاری یا معامله نیست. طبق ماده ۲۱ قانون مدنی، **معامله مال غیرموجود یا مال آینده، باطل یا غیرنافذ است**.

۲. **قول یا تعهد به واگذاری ارث آینده حتی اگر رسمی باشد، تعهدی غیرقابل اجرا و فاقد ارزش حقوقی است.** بنابراین حتی اگر X تعهد رسمی (محضری) بدهد که از ارث پدری صرف‌نظر می‌کند یا آن را به Y می‌بخشد، این تعهد **از نظر قانونی الزام‌آور نیست** و در آینده قابل عدول و بی‌اثر است.

۳. در نتیجه، **این تعهد هم قابل ثبت رسمی نیست** (یا اگر ثبت هم شود، ضمانت اجرای حقوقی ندارد) و هم ‌**قابل برگشت** است.

---

### **سؤال دوم:**

> آیا بعد از تعهد رسمی و مرگ احتمالی X، فرزند X یا شوهر آینده X می‌توانند سهم‌الارث X را ضمن ابطال تعهد ثبتی عدم دریافت ارث پدر، بعد از فوتش طلب کنند؟

✅ **پاسخ:**

۱. با توجه به اینکه تعهد X برای صرف‌نظر از ارث پدری در زمان حیات پدر، **فاقد اعتبار قانونی** است، پس:
- **فرزند X (وارث او)** بعد از فوت X می‌تواند **سهم‌الارث X را از پدرش (در صورت فوت پدر) مطالبه کند.**
- حتی اگر X در زمان حیات خود تعهد محضری کرده باشد، این تعهد **برای ورثه الزام‌آور نیست** و فرزند یا همسر او می‌توانند آن را نادیده گرفته و مطالبه ارث کنند.

۲. در نتیجه، **بله**، فرزند X یا همسر آینده‌اش می‌توانند سهم‌الارث او را (از پدرش) طلب کنند، حتی اگر تعهد محضری برای چشم‌پوشی از ارث وجود داشته باشد.

---

### **سؤال سوم:**

> آیا امکان انتقال سند ملک به صورت صلح عمری از X به Y و اختصاص تمامیت مورد ثبت برای Y، بدون امکان تصمیم به فسخ صلح عمری توسط Y وجود دارد؟

✅ **پاسخ:**

۱. **صلح عمری** یکی از روش‌های رایج انتقال مالکیت با حفظ منافع برای مصالح (X) است. در این نوع صلح، مالکیت ملک به متصالح (Y) منتقل می‌شود، ولی **حق استفاده (منفعت) تا پایان عمر مصالح باقی می‌ماند**.

۲. در این نوع صلح:
- **مالکیت رسمی ملک به Y منتقل می‌شود**.
- X تا زمان حیات، **حق استفاده از ملک را دارد** (مثلا سکونت یا اجاره).
- بعد از فوت X، Y مالک مطلق ملک خواهد بود.

۳. **امکان فسخ صلح عمری معمولا از سوی مصالح (X) با شروط خاصی در قرارداد درج می‌شود.** ولی:
- اگر در متن صلح‌نامه **به‌صراحت ذکر شود که صلح غیرقابل فسخ است** و حق فسخ از X سلب شده، آنگاه X نمی‌تواند آن را یک‌طرفه فسخ کند.
- **Y نیز اساسا حقی برای فسخ صلح ندارد** چون او متصالح است، نه مصالح.

✅ پس بله، امکان تنظیم **صلح عمری غیرقابل فسخ** وجود دارد، مشروط به درج دقیق و رسمی شرایط در سند صلح.

---

### **سؤال چهارم:**

> آیا در صورت عدم اختصاص سهم‌الارث پدری به هر دلیل از جمله بخشش آن به افراد غیر توسط پدر در زمان حیات، امکان ثبت شرط اختصاص حتمی سهم‌الارث پدری به Y و در غیر این صورت به عنوان مثال الزام انتقال چند دانگ از ملک X (با پول ارث مادری خریداری شده) به Y وجود دارد؟

✅ **پاسخ:**

۱. همان‌طور که گفتیم، **سهم‌الارث آینده (مثل ارث پدری در زمان حیات پدر) قابل تعهد یا شرط‌گذاری نیست**.

۲. اما راهکار جایگزین وجود دارد:
- اگر X بخواهد در صورت نگرفتن ارث پدری، جبران آن را با واگذاری بخشی از ملکش به Y انجام دهد، می‌تواند **با Y قراردادی مستقل (صلح یا تعهد) ببندد** که در صورت تحقق یا عدم تحقق شرط خاص (مانند نگرفتن ارث)، ملزم به انتقال بخشی از ملک به Y باشد.
- این قرارداد باید **مشروط و معلق به وقوع یا عدم وقوع یک امر آینده (مثلا گرفتن یا نگرفتن ارث)** تنظیم شود.

۳. این نوع قرارداد مشروط، **در قالب صلح معلق یا قرارداد خصوصی با شروط معین** قابل تنظیم است و در صورت تنظیم صحیح، **از نظر قانونی معتبر است.**

✅ پس بله، امکان چنین قراردادی **با فرمول‌بندی حقوقی صحیح و مشروط** وجود دارد، ولی نه به شکل شرطی بر ارث آینده، بلکه به شکل **تعهد به انجام یا انتقال ملکی در صورت تحقق یا عدم تحقق یک واقعه**.

---

### ✅ خلاصه پاسخ‌ها:

| سوال | پاسخ خلاصه |
|------|-------------|
| ۱ | تعهد به واگذاری ارث آینده قانونی نیست و قابل ثبت و اجرا نمی‌باشد. قابل رجوع است. |
| ۲ | بله، وراث X می‌توانند بعد از فوت او، سهم‌الارث را مطالبه کنند حتی با وجود تعهد قبلی. |
| ۳ | بله، صلح عمری غیرقابل فسخ از X به Y امکان‌پذیر است، در صورت تنظیم دقیق سند. |
| ۴ | بله، با تنظیم قرارداد مشروط و دقیق، امکان الزام X به انتقال بخشی از ملک به Y در صورت عدم دریافت ارث وجود دارد. |

---

در صورت تمایل، می‌توانم نمونه متن قرارداد صلح عمری یا تعهد مشروط را نیز برایتان آماده کنم.

با احترام و آرزوی موفقیت.

با سلام و احترام خیر امکان‌پذیر نمی‌باشد

با سلام و درود
پیش از فوت مورث، سهم الارث موضوعیت ندارد

عرض سلام و احترام،خیر

با سلام و عرض ادب ،قبل از فوت بحث ارث موضوعیت ندارد

درود

چون قبل از فوت ارثی وجود ندارد پس نمیتوان برای آن توافق کرد.

با سلام قبل از فوت بحث ارث موضوعیت ندارد