آیا می‌توانم ثلث را مانند بقیه ترکه بردارم؟

با سلام و عرض ادب ،وصیت نامه نیاز به بررسی دارد

سلام وقت بخیر

خلاصه‑ی پاسخ
۱. وصیت‌نامه‌ای که در آن موصی (پدر) صراحتا تقسیم ترکه –اعم از سهام ورثه و ثلث وصیتی– را «موکول به فوت همسر» کرده، یک وصیت معلق است (ماده ۸۳۴ ق.م.). در این نوع وصیت، اثر تملیکی وصیت تا تحقق معلق‑علیه (فوت همسر) به وجود نمی‌آید.
۲. در نتیجه تا زمانی که مادر در قید حیات است:
• نه ورثه حق مطالبه و تقسیم ترکه را دارند،
• نه موصی‌له (کسی که ثلث به نفع او وصیت شده) می‌تواند سهم خود را «بردارد» یا تحویل بگیرد.
۳. تنها در صورتی می‌توان قبل از فوت مادر ترکه را تقسیم کرد که «تمام ذی‌نفعان» (همه ورثه به‑علاوه موصی‌له و خود مادر) متفقا شرط موصی را نادیده بگیرند؛ زیرا شرط صرفا به سود مادر است و او می‌تواند از آن صرف‌نظر کند (قاعده تبعیت شرط از مشروط).
۴. اگر حتی یک نفر از ذی‌نفعان –به‌ویژه مادر– مخالف باشد، دادگاه به استناد مواد ق.م. دعوای تقسیم را قبل از تحقق شرط «قابل استماع» نمی‎داند.

─────────────────────────────
استدلال

۱) امکان تعلیق وصیت
ق.م. صریحا اجازه می‌دهد موصی وقوع وصیت را به امری در آینده (مثلا فوت همسر) معلق کند. بنابراین وصیت از نظر شکلی صحیح است.

۲) اثر وصیت معلق
تا زمان تحقق شرط، مالکیت موصی‌له بر ثلث به‌وجود نمی‌آید؛ فقط «وعده‌ای الزام‑آور» است که پس از فوت مادر قطعی می‌شود. به تعبیر فقهی «وصیت معلق، در حکم دین است» تا موعد برسد.

۳) ممنوعیت تقسیم پیش از موعد
ق.م. :حق تقسیم مال مشاع را برای شرکا شناخته است؛ ولی این حق نمی‌تواند بر شرط معتبر موصی غلبه کند. پس تا زمان زنده‌بودن مادر، دادگاه دستور افراز یا فروش نخواهد داد.

۴) امکان اسقاط شرط توسط منتفع
مطابق قواعد عمومی قراردادها و شرط به نفع ثالث ، هر شرطی که صرفا به سود شخصی باشد، آن شخص می‌تواند از آن صرف‌نظر کند. بنابراین چنانچه مادر به‌طور مکتوب اعلام کند «به تقسیم فوری راضی هستم»، مانعی برای تقسیم نیست؛ در این صورت ثلث نیز همزمان انجام می‌شود.

۵) وضعیت موصی‌له (صاحب ثلث)
چون وصیت معلق است، او فعلا حق تحویل گرفتن یا استفاده از ثلث ندارد؛ پس نمی‌تواند از دادگاه مطالبه «تحویل سهم» کند. وی فقط حق دارد مراقب باشد که ورثه قبل از موعد اموال را منتقل یا تلف نکنند (می‌تواند درخواست «مهر و موم ترکه» یا تعیین «امین ترکه» بدهد – مواد قانون امور حسبی).

─────────────────────────────
پاسخ به پرسش‌های شما

۱) «آیا تقسیم ترکه امکان‌پذیر است؟»
خیر، مگر با رضایت مکتوب مادر و سایر ذی‌نفعان؛ وگرنه دادگاه دعوای تقسیم را قبل از فوت مادر رد می‌‌کند.

۲) «آیا موصی‌له می‌تواند ثلث را بردارد؟»
فعلا خیر؛ حق مالکیت او کامل نشده است. بعد از فوت مادر، وصی یا ورثه موظف‌اند ثلث را به او تحویل دهند و سپس بقیه ترکه را میان خود تقسیم کنند.

۳) «اگر ورثه اصرار بر تقسیم داشته باشند چه کنند؟»
الف) رضایت کتبی مادر + موصی‌له را اخذ کنند؛ سپس با تراضی همه، تقسیم‌نامه‌ای تنظیم و در دفترخانه ثبت کنند.
ب) در غیر این صورت باید منتظر فوت مادر بمانند یا حداکثر «امین ترکه» تعیین کنند تا ترکه حفظ شود و منافعش به رسم قانون مصرف گردد.

─────────────────────────────
جمع‑بندی

– وصیت معلق تا زمان فوت مادر به مرحله اجرا نمی‌رسد؛ لذا نه ثلث قابل تحویل است، نه باقیمانده ترکه قابل افراز.
– تقسیم زودتر فقط در صورت اذن مادر و موافقت تمام ذی‌نفعان ممکن است.
– موصی‌له فعلا تنها حق مراقبت و مطالبه حفظ ترکه را دارد، نه حق برداشت.

با سلام ،اظهار نظر مستلزم بررسی وصیت نامه می باشد.

عرض سلام و احترام ، نیازمند بررسی وصیتنامه.

سلام و عرض ادب ،اظهار نظر مستلزم بررسی وصیت‌نامه است

سلام با توجه به سوال شما بستگی به وصییت نامه فوق دارد موفق باشید

با سلام و عرض ادب اظهار نظر مستلزم بررسی وصیت‌نامه است