چگونه معامله خودروی خود را فسخ کنم؟

سلام
🟢 چکیده پاسخ
۱) عبارت: «اگر به هر دلیلی تعویض پلاک انجام نشود، معامله فسخ است و فروشنده باید … بپردازد» از نظر حقوقی «شرط فاسخ » است؛ یعنی عقد تا زمان رخداد شرط معتبر است و به محض تحقق شرط خودبه‌خود منفسخ می‌شود.
۲) در کنار شرط فاسخ، می‌توانید به «خیار تدلیس» و حتی «خیار عیب» هم استناد کنید؛ دست‌کوب بودن شماره موتور یک تدلیس و عیب اساسی است.
۳) گرچه در مبایعه‌نامه نوشته‌اید «کلیه خیارات ساقط شد»، این اسقاط شامل شرط فاسخ نمی‌شود (شرط، خیار نیست) و درباره تدلیس نیز به‌‌دلیل تقلب، اسقاط کلی خیارات غالبا نافذ دانسته نمی‌شود.
۴) در دادخواست می‌توانید تمام مبانی را به‌صورت جمع یا علی‌البدل طرح کنید: «۱‑ اثبات تحقق شرط فاسخ و اعلام انفساخ عقد ۲‑ یا فسخ به استناد خیار تدلیس و عیب ۳‑ محکومیت خوانده به استرداد ثمن و پرداخت وجه التزام».

──────────────────────
۱. طبقه‌بندی شرط شما

ماده ۲۳۴ ق.م. شرط را به سه دسته تقسیم می‌کند:
الف) شرط صفت | ب) شرط فعل | ج) شرط نتیجه
و ماده ۲۴۴ سه اثر برای شرط ذکر می‌کند:
۱) شرط صفت و فعل → در صورت تخلف «خیار» ایجاد می‌شود (خیار تخلف از شرط).
۲) شرط نتیجه → اثر حقوقی مورد نظر فورا ایجاد می‌گردد.
۳) شرط فاسخ → با وقوع امر معین، عقد منفسخ می‌شود.

عبارت شما دقیقا حالت سوم است؛ اگر ظرف مهلت عرفی/مقرر تعویض پلاک انجام نشود، عقد بدون احتیاج به اعلام اراده طرفین، منفسخ است. بنابراین:

• نیازی به «اعمال خیار» ندارید؛ ولی برای اثبات انفساخ و گرفتن حکم استرداد ثمن، دادخواست «اعلام انفساخ و استرداد وجوه» تقدیم می‌کنید.
• اگر می‌خواستید صرفا حق انتخاب ایجاد شود (اعمال یا عدم اعمال)، باید می‌نوشتید: «در صورت عدم تعویض پلاک، خریدار مخیر به فسخ است» که می‌شد خیار شرط یا خیار تخلف از شرط.

──────────────────────
۲. امکان استناد به تدلیس و عیب

۱) تدلیس : فروشنده با اظهار «موتور سالم و فاقد تعویض» واقعیتی را کتمان کرده و شما را فریب داده است؛ حق فسخ یا اخذ ارش دارید.
۲) عیب : دست‌کوب بودن شماره‌موتور، نقصی است مخفی و مستندی برای عدم امکان ثبت پلاک.
۳) تاثیر اسقاط خیارات:
• شرط فاسخ که «خیار» نیست، اصلا موضوع اسقاط نیست.
• درباره تدلیس، بسیاری از دادگاه‌ها معتقدند حق ناشی از تدلیس به دلیل تقلب قابل اسقاط قبلی نیست؛ به‌ویژه اگر خریدار جاهل بوده است (نظریه مشورتی شماره ۷/۳۲۶۷‑۱۳۷۶/۴/۴).
• درباره عیب، در صورت تصریح به «اسقاط کلیه خیارات حتی خیار عیب با علم به عیب»، ممکن است دادگاه خیار عیب را ساقط بداند؛ لذا استدلال اصلی خود را بر شرط فاسخ و تدلیس بگذارید.

──────────────────────
۳. نحوه طرح دادخواست

ستون خواسته (نمونه):

۱) اعلام تحقق شرط فاسخ مندرج در بند … مبایعه‌نامه و انفساخ عقد بیع مورخ …
۲) درغیر این‌صورت، فسخ معامله به استناد خیار تدلیس (و عیب)
۳) محکومیت خوانده به استرداد ثمن به مبلغ … به‌علاوه خسارت تاخیر و وجه التزام مقطوع … تومان
۴) مطالبه هزینه دادرسی و حق‌الوکاله

دلایل: مبایعه‌نامه، گزارش تعویض پلاک/کارشناسی پلیس راهور، شهادت شهود، تصاویر شماره موتور.

نکته: قبل از طرح دعوا، یک «اظهارنامه» دایر بر اعلام تحقق شرط فاسخ و مطالبه ثمن بفرستید تا هم حسن‌نیت خود را ثابت و هم مبدا خسارت تاخیر را روشن کنید.

──────────────────────
۴. چند پرسش متداول

۱) «اگر فروشنده بگوید می‌توانم موتور دیگری تهیه کنم؟»
تعهد شما معلق به تعویض پلاک همین دستگاه بوده؛ موضوع معامله «عین معین» است. امکان جایگزینی ایجاد تکلیف نمی‌کند مگر توافق جدید کنید.

۲) «کلاهبرداری کیفری می‌شود؟»
چنان‌چه احراز شود فروشنده عالما و عامدا موتور دست‌کوب را سالم جلوه داده و وجه تحصیل کرده است، شکایت کیفری به اتهام «انتقال مال غیر/تحصیل مال از طریق نامشروع» قابل طرح است، ولی برای رسیدن سریع به پول خود، مسیر حقوقی کافی است.

۳) «مدت زمان طرح دعوای فسخ؟»
خیار تدلیس و عیب فوری است ؛ ظرف مدت متعارف پس از کشف باید اعلام و طرح شود. درباره شرط فاسخ فوریت مطرح نیست؛ زیرا انفساخ قهری است، ولی بهتر است زود اقدام کنید تا خسارت تاخیر را بگیرید.

──────────────────────
جمع‌بندی نهایی
شرط مندرج در قرارداد یک «شرط فاسخ» است؛ با عدم انجام تعویض پلاک، عقد خودبه‌خود منفسخ شده و می‌توانید با دادخواست «اعلام انفساخ و استرداد ثمن» حقوق خود را بگیرید. افزون بر آن، به سبب دست‌کوب بودن شماره موتور می‌توانید به خیار تدلیس (و عندالاقتضا خیار عیب) نیز استناد کنید. طرح هم‌زمان همه مبانی در یک دادخواست مجاز و منطقی است.

با سلام و عرض ادب ،بیع نامه نیاز به بررسی دارد

سلام مبایعه نامه باید بررسی گردد.

با سلام
مبایعه نامه بایستی بررسی شود.