طبق اصل ۳۵ قانون اساسی هر فردی حق دارد در هنگام احضار به مراجع قضایی وکیل داشته باشد و کسی می‌تواند از معاضدت قضایی بهره‌مند شود که معسر یعنی قادر به پرداخت هزینه دادرسی و حق‌الوکاله نباشد.
افراد درصورتی که یک دعوای حقوقی (نه کیفری) مطرح در دادگاه داشته باشند به دو شرط می‌توانند وکیل معاضدتی دریافت کنند؛ که در این مطلب بررسی میشود.
وکیل رایگان کیست؟
وکیل معاضدتی یا وکیل رایگان، وکیلی است که به استثنای دریافت هزینه‌های دادرسی مانند تمبر دادرسی، حق دریافت هیچگونه وجهی تحت عناوین حق‌المشاوره، حق‌الوکاله و غیره را از موکل خود ندارد.
در صورتی که فردی توانایی مالی نداشته باشد، می‌تواند از کانون وکلا درخواست داشتن وکیل رایگان کند.
کانون وکلای دادگستری نیز پس از بررسی شرایط متقاضی، وکیل معاضدتی را به او معرفی می‌کند. کسانی می‌توانند درخواست داشتن وکیل رایگان را داشته باشند که بضاعت و توان مالی کافی، برای گرفتن وکیل نداشته باشند.
وکلای دادگستری مکلف هستند مطابق با ماده ۲۳ قانون وکالت، هر سال حداقل ۳ پرونده معاضدتی را که از طرف موسسه معاضدت قضایی کانون وکلا و یا مرکز امور وکلا و کارشناسان قوه قضائیه به ایشان ارجاع میشود، بپذیرند.
این موضوع یک تکلیف قانونی است و چنانچه وکلا از پذیرش این وکالت رایگان خودداری کنند یا در وظیفه خود برای انجام پرونده معاضدتی اهمال کنند، برای آنها تخلف انتظامی منظور خواهد گردید.
امکان عزل وکیل وجود دارد؟
اگرچه وکالت یک عقد جایز است و وکیل هر زمان بخواهد می‌تواند استعفا دهد، اما در پروندههای معاضدتی و رایگان این حق از وکیل سلب شده و وکالت معاضدتی تکلیفی است که قانونگذار به وکیل واگذار کرده است.
منتها این حق برای موکل محفوظ است که هر زمان بخواهد وکیل خود را عزل کند.
با این پیش شرط که اگر وکیل معاضدتی توسط موکل عزل شود، موکل دیگر حق استفاده از وکیل رایگان را نخواهد داشت.
