پیش از پرداختن به اصلاح کردن سند ازدواج باید گفت سند ازدواج که به عنوان یکی از اسناد رسمی در نظام حقوقی کشور ما محسوب می‌شود، صدور آن در عقد دائم اجباری بوده و در عقد موقت نیز اصولا نیازی به گرفتن سند ازدواج نیست. در سند ازدواج به موضوعات مختلفی اشاره شده و در واقع کلیه مشخصات مربوط به عقد طرفین ذکر می‌شود.
مشخصات زن و شوهر و همچنین شروط دوازده گانه ازدواج در سند نکاحیه نوشته می‌شود که در مواردی ممکن است که اشتباهاتی در درج اطلاعات عقدنامه رخ دهد.
تحوه تنظیم اسناد رسمی از اهمیت خاصی برخوردار بوده و از این حیث، تنظیم کنندگان این اسناد باید نهایت دقت و تمرکز بر روی نگارش سند ازدواج داشته باشند.
ازدواج که به صورت رسمی در محضر تنظیم می‌گردد، از اعتبار بالایی برخوردار بوده اما به دلایل مختلف این امکان وجود دارد که اطلاعات مندرج در سند ازدواج به درستی نوشته نشود و نیازمند اصطلاحاتی در آن باشد.
به طور کلی تغییر دادن محتویات و اطلاعات هر سند رسمی، به راحتی امکان پذیر نیست و در صورتی که زوجین بخواهند اقدام به اصلاح سند ازدواج کنند، باید اقدامات قانونی را در این زمینه انجام دهند.
تقاضای برای اصلاح سند ازدواج می‌تواند در رابطه با تغییر دادن مشخصات هویتی زوجین بوده و یا این که پیرامون شروط ضمن عقد نکاح باشد.
اصلاح کردن مشخصات و اطلاعات هویتی زن و شوهر در عقدنامه به مراتب راحت‌تر از شروطی که در سند ذکر شده و به عنوان شرایط اصلی عقدنامه شناخته می‌شود، است. در این صورت باید گفت که اگر به دنبال تغییر دادن شروط مندرج در سند ازدواج هستید، باید گفت که انجام این کار به راحتی انجام نمی‌شود.
امروزه صدور سند ازدواج به روش الکترونیک انجام شده و زوجین برای دریافت این سند می‌توانند آنلاین آن را دریافت کنند. بسته به شرایط، انجام اصلاحیه در عقدنامه می‌تواند از طریق مراجعه به دفاتر ازدواج و طلاق و همچنین با اقامه دعوا در مرجع قضایی صورت می‌گیرد.
در این مقاله قصد داریم که شرایط اصلاح کردن سند ازدواج را مورد بررسی قرار دهیم و این که در چه مواردی زوجین مجاز به تغییر دادن مشخصات سند ازدواج هستند، اشاره نماییم. البته امکان مشاوره حقوقی فوری با وکیل آنلاین در سامانه بنیاد وکلا فراهم گردیده است.
اصلاح سند ازدواج چیست؟
سند ازدواج یا سند نکاحیه در اردواج دائم، عقدنامه و در اردواج موقت، صیغه نامه می‌باشد که تنظیم آن با ثبت ازدواج در دفترخانه صورت می‌گیرد. در عقد ازدواج دائم، قانونگذار به شوهر این تکلیف را داده است که حتما اقدام به ثبت این واقعه نماید. در واقع ثبت رسمی ازدواج در محضر یک وظیفه قانونی برای زوج بوده که باید حتما آن را انجام دهد.
با توجه به الزامی بودن ثبت محضری عقد ازدواج دائم، عدم ثبت آن مستوجب مجازات کیفری برای شوهر بوده و در هر صورت لازم است که در دفترخانه، واقعه ازدواج به ثبت برسد. تنظیم سند ازدواج بعد از مراجعه زوجین به محضر و انجام احکام شرعی ازدواج مانند خواندن خطبه عقد، صورت می‌گیرد.
از آن جهت که در عقد ازدواج دائم، ثبت محضری عقد نکاح، اجباری است، بنابراین زوجین باید سند ازدواج برای عقد خود داشته باشند و در این زمینه می‌توان گفت که زن و شوهرهایی که با هم عقد دائم ازدواج نموده ولی عقدنامه و یا سند مکتوب ازدواج نداشته باشند، به منزله این است که ثبت محضری ازدواج صورت نگرفته است.
در عقد ازدواج موقت، روال کلی به این صورت بوده که لزومی برای زوجین جهت ثبت عقد در محضر نیست و به تبع آن تنظیم سند ازدواج و یا صیغه نامه می‌تواند صورت نگیرد اما در شرایطی که ثبت ازدواج موقت، جنبه الزام آور دارد، بایستی تنظیم سند نکاحیه صورت رفته و زوجین برای صیغه، سند ازدواج داشته باشند.
در خصوص این که اصلاح کردن سند ازدواج چیست، باید گفت که تنظیم سند ازدواج علی رغم رسمی بودن این سند، ممکن است حاوی اشکلاتی در آن باشد و به واسطه آن نیز زن و شوهر در صدد رفع اشتباهات رایج در عقدنامه هستند.
در صورتی که سند ازدواج، به هر طریقی اشکلاتی داشته باشد و یا اطلاعاتی که در عقدنامه نوشته شده، خلاف واقعیت و توافق طرفین باشد، بحث اصلاح کردن این سند مطرح می‌شود.
اصلاح کردن عقدنامه ازدواج، منوط به احراز شرایط خاصی است و لازمه آن ارائه دلایل موجه بوده که در صورت اثبات آن، مرجع ذی صلاح برای رفع اشتباهات سند نکاحیه اقدامات لازم را انجام می‌دهد.
لازم به ذکر است که به جهت این که سند ازدواج، یک سند رسمی است، بایستی تنظیم محتویات سند با دقت و توجه کامل انجام شود تا برای زوجین مشکلات قانونی به وجود نیاید.
دلایل اصلاح کردن سند ازدواج
بعد از این که زن و شوهر جهت ثبت محضری عقد نکاح به دفترخانه مراجعه می‌کنند، سردفتر ابتدا احکام شرعی مرتبط با عقد نکاح را جاری ساخته و با ثبت مشخصات زوجین در اسناد سجلی آن‌ها، بعد از گذشت چند روز، سند ازدواج آماده تحویل به زوجین است.
سند ازدواج به طور معمول در یک نسخه تنظیم می‌شود و هزینه پرداختی بابت آن همان هزینه‌ای است که برای ثبت عقد ازدواج دریافت می‌شود ولی در صورتی که زوجین تقاضای تنظیم دو نسخه از عقدنامه را داشته باشند، لازم است که برای تنظیم سند دیگر ازدواج، هزینه جداگانه نیز پرداخت شود.
وقوع خطا و اشتباه در تنظیم هر سندی وجود دارد و این قصیه ممکن است که در مورد سند ازدواج رخ دهد. از این جهت که سند نکاحیه، یک سند رسمی شناخته می‌شود، اصلاح کردن آن به راحتی امکان پذیر نبوده و بایستی شرایط قانونی به منظور رفع خطا و اشتباهات عقدنامه وجود داشته باشد.
در هر صورت اگر اشتباهی در تنظیم عقدنامه و یا صیغه نامه رخ داده باشد، زن و شوهر می‌توانند برای اصلاح کردن بخش‌هایی از سند اقدام کنند. گاها اشتباهی در تنظیم عقدنامه ازدواج رخ نداده، بلکه زوجین بعد از عقد تصمیم می‌گیرند که تغییراتی در شروط ضمن عقد ایجاد کنند.
در واقع دلایل مختلفی برای اصلاح کردن سند ازدواج وجود دارد که از جمله این دلایل می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
اشتباه در نوشتن مشخصات هویتی زوجین
یکی از دلایل رایج در اصلاح کردن سند ازدواج، اشتباه در نوشتن مشخصات هویتی زن و شوهر است. در سند ازدواج بخشی وجود دارد که در آن اطلاعات کامل زن و شوهر و همچنین تاریخ وقوع عقد نیز نوشته می‌شود.
حال اگر دفترخانه به درستی مشخصات هویتی زن و شوهر را در عقدنامه عنوان نکند، همین موضوع سبب می‌گردد تا زوجین اقدام به تغییراتی در عقدنامه نمایند.
زمانی که سند ازدواج تنظیم و صادر می‌شود، شاید در همان ابتدا زن و شوهر از وقوع خطا و اشتباه در سند اطلاع پیدا نکنند اما ممکن است زمانی از وقوع چنین خطایی مطلع شوند که برای انجام کاری به سازمان و یا ارگان مشخص، سند ازدواج را ارائه کرده باشند.
در واقع به جهت آن که بین مشخصات اسناد سجلی زوجین و عقدنامه ازدواج، تطابق وجود ندارد، این موضوع نشان دهنده آن است که اطلاعات درج شده در ستد ازدواج، به درستی نوشته نشده است که در همین زمینه اقدامات لازم برای اصلاح سند ازدواج انجام می‌شود.
البته در مواردی نادر نیز این امکان وجود دارد که اطلاعات مربوط به بخش ازدواج در شناسنامه یکی از زوجین و یا هردو، توسط سازمان ثبت احوال، به اشتباه عنوان شده باشد که در این صورت بایستی به جای سند ازدواج، اصلاحیه لازم پیرامون شناسنامه طرفین انجام گیرد.
حتی در موارد دیگری که زوجین تصمیم به اصلاح کردن سند ازدواج می‌کنند، این است که مشخصات هویتی آن‌ها در شناسنامه تغییر پیدا کرده و این تغییرات زمانی انجام شده که سند نکاحیه تنظیم شده است.
حال با اعمال تغییرات در اطلاعات هویتی زوجین، می‌توانند برای اصلاح کردن عقدنامه در عقد دائم و یا صیغه نامه در عقد موقت، از طریق مراجع قانونی تقاضای خود را ارائه دهند.
تغییرات در شروط ضمن عقد
در سند نکاحیه، تنها اطلاعات هویتی زن و شوهر، نوشته نمی‌شود، بلکه این سند دربردارنده یک سری شروط می‌باشد که به عنوان شروط ۱۲گانه عقد ازدواج شناخده می‌شود. این شروط در واقع همان شرایطی است که زوجه به استناد آن امکان ارائه دادخواست طلاق به دادگاه خانواده را دارد.
علاوه بر شروط دوازده گانه، شرایط دیگری نیز در عقدنامه نکاح نوشته می‌شود که در هر صورت می‌توان گفت که از دلایل دیگری که سبب ارائه درخواست اصلاح کردن عقدنامه ازدواج، می‌شود، مربوط به اعمال تغییر در قسمت شرایط مندرج در سند ازدواج است.
شرایطی که در سند ازدواج درج می‌شود، توسط زن و شوهر امضا شده و این موضوع به منزله تایید شروط ضمن عقد توسط زوجین است.
حال گاها زن و شوهر می‌خواهند که یک سری تغییراتی در شرایط مزبور به وجود آوردند و یا این که شرط دیگری به سایر شروط مندرج در عقدنامه، اضافه کنند، حال این موضوع دلیلی بر اصلاح کردن سند ازدواج می‌شود.
اصلاح کردن سند ازدواج امکان پذیر است؟
بعد از بررسی دلایل رایج در اصلاح عقدنامه، حال این سوال مطرح می‌شود که آیا امکان اصلاح سند ازدواج وجود دارد؟ در واقع بعد از این که سند نکاحیه به صورت رسمی تنظیم شد، زن و شوهر در هر صورتی می‌توانند تغییراتی در عقدنامه داشته باشند؟
در ابتدا باید گفت که از لحاظ قانونی، اسناد رسی در برابر اسناد عادی، دارای اعتبار بیشتری بوده و به همان جهت نیز تغییر دادن چنین اسنادی همواره با مشکلاتی همراه است.
سند ازدواج که در دفاتر ازدواج و طلاق و با رعایت شرایط قانونی به شکل رسمی تنظیم می‌شود، تغییر دادن محتویات آن به راحتی انجام نشده و مستلزم وقوع یک سری شرایط است.
به جهت خاص بودن روند تغییرات در اسناد رسمی از جمله سند ازدواج، باید گفت که در مواردی امکان اصلاح کردن سند ازدواج وجود دارد و در موارد دیگر، نمی‌توان اصلاحیه‌ای در عقدنامه داشت.
علی رغم این که تنظیم سندازدواج با دقت کاملی انجام می‌شود اما در مواردی نیز شاهد آن هستیم که خطاهایی در تنظیم این اسناد رخ داده و به تبع آن نیز زوجین تصمیم به اصلاح کردن آن می‌گیرند.
اصلاح کردن سند ازدواج تنها در رابطه با نحوه تنظیم و نگارش آن در زمان محضر نیست بلکه زوجین بعد از تنظیم این سند، قصد دارند که تغییراتی در بخش‌هایی از سند ازدواج به وجود آوردند.
به طور کلی اصلاح کردن سند ازدواج که ناشی از وقوع اشتباهاتی چون عدم درج نام و مشخصات زوجین در سند باشد، وجود دارد اما در مواردی که درخواست اصلاح برای عقدنامه، ناشی از تغییرات در شروط عقد است، علی الاصول نمی‌توان اقدام به تغییر دادن چنین بخش‌هایی در سند نکاحیه داد.
اصلاح کردن سند ازدواج و شرایط آن
تغییر دادن قسمت‌هایی از عقدنامه ازدواج را می‌توان به دو بخش کلی عدم تطابق مشخصات زوجین با اطلاعات اسناد سجلی و شروط ضمن عقد تقسیم بندی کرد.
در واقع سند ازدواجی که تنظیم می‌شود، ممکن است که در درج اطلاعات آن، یک سری خطاها و اشتباهاتی رخ دهد که در این صورت نیازمند اصلاح باشد و یا زوجین بخواهند که شرط دیگری را به شروط مندرج در سند اضافه کنند.
در حالت کلی باید گفت که اصلاح عقدنامه در صورتی که زوجین تمایل داشته باشند تا اعمال تغییراتی در قسمت انتهایی سند که در بردارنده شروط دوازده‌گانه ازدواج باشد، با محدودیت‌هایی همراه هستند و به طور معمول اصلاح چنین بخش‌ها بدون مجوز قانونی از دادگاه و یا دفاتر رسمی ازدواج وجود ندارد.
به طور مثال، بعد از تنظیم سند ازدواج، ممکن است که زوجین بخواهند در مورد حق حضانت فرزند شرطی در عقدنامه ذکر کنند که به دلیل محدودیت در این زمینه، به راحتی انجام این کار امکان پذیر نمی‌باشد.
همچنین شوهر شروطی را امضا نموده که به تبع آن زوجه به راحتی امکان ارائه درخواست طلاق به دادگاه را دارد و در این صورت بخواهد که شرط درج شده در سند نکاحیه را تغییر دهد.
در هر صورت اگر قرار باشد که سند ازدواج، دستخوش تغییراتی شود، باید یک سری شرایطی در این زمینه وجود داشته باشد که این شرایط، عبارتند از:
- حاضر شدن زن و شوهر در محضری که تنظیم سند ازدواج در آن صورت گرفته است.
- ارائه نمودن دلایل موجه به منظور اصلاح بخش‌هایی از سند ازدواج مانند عدم درج صحیح نوشتن نام زوجه و یا نام پدر شوهر و مواردی از این قبیل.
- ارائه حکم دادگاه
- ارائه کارت ملی و شناسنامه زوجین
- ارائه درخواست کتبی به دفترخانه
در مواردی این احتمال وجود دارد که عقدنامه تنظیم شده و بعد از آن، مشخصات یکی از زوجین تغییر کرده باشد؛ مانند این که نام و یا نام خانوادگی زن یا مرد تغییر پیدا کرده باشد. در این صورت باید به منظور اصلاح کردن صیغه نامه و یا عقدنامه، حکم دادگاه وجود داشته باشد.
لازم به ذکر است که زوجین به صرف مراجعه به دفترخانه و ارائه مدارک هویتی خود نمی‌توانند مبادرت به اصلاح سند نکاح داشته باشند. بلکه اعمال تغییرات در عقدنامه، منوط به ارائه دلایل موجه و مثبت بوده که به تبع آن زوجین، درخواست کتبی به محضر جهت اصلاحاتی در سند ازدواج خواهند داشت.
مراحل اصلاح کردن سند ازدواج
پیش از آن که مراحل اصلاح سند ازدواج را بررسی کنیم، لازم است که به این موضوع اشاره شود که در همه شرایط و حالات، نمی‌توان اقدام به اصلاح سند ازدواج نمود، بلکه بایستی یک سری شرایطی در این زمینه وجود داشته باشد که زوجین امکان تغییر دادن محتویان عقدنامه را داشته باشند.
حال در صورتی که اصلاح سند ازدواج، امکان پذیر باشد، لازم است که متقاضیان مراحل قانونی در این زمینه را انجام دهند. از آن جهت که سند ازدواج، یک سند رسمی است، اصلاح کردن منوط به انجام مراحل مختلفی می‌باشد.
مراحل اصلاح عقدنامه ازدواج، به این صورت است که اگر فرض بر تغییر دادن مشخصات هویتی عقدنامه باشد، در این صورت افراد متقاضی بایستی در این راستا، مدارک مورد نیاز را تهیه نموده و با در اختیار داشتن این مدارک، به دفترخانه‌ای مراجعه کند که قبلا تنظیم سند در آن صورت گرفته باشد.
به همین ترتیب، زوجین یا یکی از آن‌ها بعد از مراجعه به محضر و ارائه مدارک لازم، درخواست خود یعنی اصلاح سند نکاحیه را ثبت کند.
اگر با ارائه درخواست مزبور، دفترخانه اقدامی را در این زمینه انجام ندهد و یا این که از اصلاح عقدنامه، خودداری کند، در این صورت شخص متقاضی باید اقدام به طرح دعوا در دادگاه نموده و دادخواست الزام دفترخانه به اصلاح سند ازدواج را به ثبت برساند. در این خصوص مشاوره حقوقی تلفنی ما شما را راهنمایی خواهد نمود.
درخواست اصلاح سند ازدواج، می‌تواند بعد از آن که عقدنامه تنظیم گردید، از طرف زوجین ارائه شود. در واقع اگر نام و سایر اطلاعات هویتی زوجین، تغییر پیدا کرد و مثلا شوهر، نام خود را در شناسنامه، عوض کرد، برای اصلاح کردن سند ازدواج باید قبل از آن که درخواست کتبی به دفترخانه داده شود، این موضوع از طریق دادگاه پیگیری شود.
شخص متقاضی ابتدا باید دادخواستی تنظیم نموده و آن را در دفاتر خدمات قضایی، ثبت کند، سپس بعد از ثبت دادخواست و صدور حکم مربوطه، با تهیه مدارک لازم، بایستی به دفترخانه مراجعه شود و سپس ثبت تقاضای اصلاح عقدنامه ازدواج انجام شود.
گفتنی است که اگر زن و شوهر شروط ۱۲ گانه سند ازدواج را تغییر دهند، ذکر این نکته ضروری است که اعمال این تغییرات در عقدنامه انجام نمی‌شود و لازمه آن، مراجعه به دفاتر اسناد رسمی و به تبع آن نیز تنظیم اقرارنامه مکتوب است.
آیا امکان اصلاح مهریه در عقدنامه وجود دارد؟
در حالت کلی باید گفت که اصلاح کردن شروط ضمن عقد نکاح تحت هیچ شرایطی در متن سند انجام نمی‌شود برای اعمال تغییرات در این شروط، بایستی با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی، اقرارنامه‌ای در این زمینه تنظیم شود.
البته که اصلاح اشتباهات مرتبط با مشخصات و اطلاعات هویتی افراد، تحت شرایطی به کمک وکیل در سند ازدواج امکان پذیر است.
در این صورت پرسشی در این رابطه مطرح می‌شود که آیا می‌توان مهریه را در عقدنامه تغییر داد؟ صراحتا باید گفت که مقدار مهریه، همان مقداری است که در عقدنامه و با توافق طرفین ثبت می‌شود و امکان تغییر دادن آن میسر نیست. در واقع امکان این که زوجین بتوانند میزان مهریه تعیین شده در سند ازدواج را اصلاح کنند، وجود ندارد.
حتی برای افزایش و یا کاهش مهریه، این امکان برای زوجین وجود ندارد که با مراجعه به دفترخانه، اقدامی را در راستای تنظیم اقرار نامه انجام دهند. به بیان دیگر، علاوه بر این که نمی‌توان تغییراتی در مهریه سند ازدواج اعمال نمود، تنظیم اقرارنامه رسمی مرتبط با موضوع مهریه نیز امکان پذیر نیست.
مشاوره حقوقی اصلاح کردن سند ازدواج
تغییر دادن اطلاعات کلی سند ازدواج، در مواردی امکان پذیر بوده و زوجین با مراجعه به دفترخانه می‌توانند تغییراتی را در سند ازدواج اعمال کنند اما در سایر موارد، قانونا زوجین حق تغییر و اصلاح سند ازدواج چه در مورد عقد دائم و چه عقد موقت را ندارند و سند نکاحیه بدون اصلاح باقی می‌ماند.
در هر صورت اگر در رابطه با موضوع نحوه اصلاح کردن سند ازدواج، به مشاوره حقوقی نیاز پیدا کردید، توصیه ما این است که برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه، از خدمات مشاوره حقوقی خانواده تخصصی سامانه بنیاد وکلا، بهترین استفاده ممکن را داشته باشید.
