دین اسلام، فرهنگ اجتماعی، سنت و اخلاق حسنه، پیروی از برخی قواعد اخلاقی را ضروری می‌دانند و انسان‌ها را از ارتکاب اعمالی که عفت و حیای آن‌ها را خدشه‌دار می‌سازد بازمی‌دارند.
این قواعد اخلاقی تا جایی اهمیت دارند که قانونگذار نیز ورود پیدا کرده و ضمانت اجرای قانونی برای آن‌ها تعیین کرده است. منافی به معنای نفی‌کننده است و اعمال منافی عفت نیز اعمالی هستند که عفت و پاکدامنی شخص را نفی کرده و از بین می‌برند.
به جهت مصلحت اجتماعی و نفع عمومی در پیروی از این قواعد اخلاقی، قانونگذار نیز قواعدی مربوط به اعمال منافی عفت را وضع کرده است.
اعمال منافی عفت یک اصطلاح کلی است و شامل کلیه امور جنسی می‌شود که مطابق عرف و احساسات جامعه شرم‌آور باشد. همچنین گاهی از اصطلاح عفت عمومی استفاده می‌شود. عفت عمومی به معنای آن درجه از عفت است که مردم جامعه تمایل به حفظ و صیانت آن دارند. اما اعمال منافی عفت شامل چه مواردی است و مجازات قانونی آن‌ها چیست؟
همانطور که اشاره کردیم اعمال منافی عفت اصطلاحی کلی است که شامل مجموعه گسترده‌ای از جرایم می‌باشد. برخی از موارد اعمال منافی عفت در قانون احصا شده و تعریف و مجازات هر یک به صورت جداگانه بیان شده است. با این حال قانونگذار در مورد دیگر نمونه‌های اعمال منافی عفت به بیان مواد کلی بسنده کرده است و تک تک اعمال منافی عفت را نام نبرده است.
این موضوع از این جهت قابل توجیه است که همانطور که گفتیم، تشخیص اعمال منافی عفت مطابق عرف اجتماعی و قواعد اخلاقی انجام می‌شود.
بدین ترتیب قانونگذار در قانون مجازات اسلامی موارد مهم اعمال منافی عفت را نام برده، تعریف کرده و مجازات هر یک را بیان کرده است و سپس در بخش تعزیرات به صورت کلی به دیگر اعمال منافی عفت اشاره کرده و مجازاتی نیز برای آن‌ها در نظر گرفته است.
بدین ترتیب برای تشخیص مجازات یک عمل منافی عفت اول باید ببینیم آیا قانون مجازات اسلامی یا قانون دیگر به طور جداگانه به این عمل پرداخته است یا خیر، اگر قاعده خاصی مربوط به این عمل پیدا نکردیم به قاعده کلی موجود در کتاب تعزیرات مراجعه می‌کنیم.
اعمال منافی عفت شامل چه مواردی است و مجازات آن‌ها چیست؟
همانطور که اشاره کردیم اعمال منافی عفت اعمالی هستند که عفت و پاکدامنی و حیا را خدشه‌دار می‌کنند و قانونگذار از جهت مصلحت اجتماعی آن‌ها را جرم‌انگاری می‌کند. برخی از این اعمال به طور خاص در قانون مورد اشاره قرار گرفته‌اند. بدین معنا که قانونگذار هر یک از این موارد را نام برده، تعریف کرده و شرایط و مجازات هر یک را بیان نموده است.
این موارد شامل چه اعمالی است و مجازات آن‌ها چیست؟ سایر اعمال منافی عفت شامل چه مواردی است و چه مجازاتی برای آن‌ها تعیین شده است؟ در این بخش به این پرسش‌هایی که در مشاوره حقوقی نیز مطرح می‌شود، پاسخ خواهیم داد و موارد اعمال منافی عفت را بررسی خواهیم کرد.
اعمال منافی عفت را می‌توان به طریق ذیل تقسیم‌بندی نموده و مورد بررسی قرار داد:
اعمال منافی عفت در بخش حدود قانون مجازات اسلامی
این دسته از اعمال منافی عفت در بخش حدود در قانون مجازات اسلامی مورد اشاره قرار گرفته‌اند و شامل زنا، لواط، تفخیذ، مساحقه و قوادی می‌باشند. به طور کلی این موارد شامل روابط نامشروع مانند همجنسگرایی یا روابط جنسی خارج از ازدواج می‌شوند. همچنین جرم قوادی نیز یکی از جرایم بخش حدود است و به معنای به هم رساندن دو شخص برای انجام رابطه نامشروع می‌باشد.
حدود الهی به معنای دسته‌ای از مجازات‌ها در قانون مجازات اسلامی است که مجازات هر یک و شرایط اثبات آن‌ها طبق قواعد شرعی به طور دقیق معین است. برای مثال حد زنا با محارم اعدام است. هر کدام از حدود، قواعد مربوط به خود را دارند که به صورت جزئی در قانون مجازات اسلامی اشاره شده است.
برای مثال در حد لواط بیان شده است که مجازات مفعول در هر صورت اعدام است اما مجازات فاعل در شرایط مختلف فرق می‌کند. مثلا در صورتی که فاعل شرایط احصان را داشته باشد یعنی مجرد باشد یا امکان برقراری رابطه با همسر شرعی خود را نداشته باشد مجازات او اعدام نیست و صد ضربه شلاق است.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره حدود و شرایط و مجازات هر یک می‌توانید مقالات مربوط به جرایم حدی مختلف مانند یا زنا یا لواط را در مجله حقوقی بنیاد وکلا بخوانید.
قانون مجازات اسلامی در خصوص کشف و اثبات این دسته از جرایم بیان کرده است که اگر دلایل قانونی برای اثبات وقوع جرم موجود نبود دیگر لازم نیست تحقیق و بازجویی انجام شود و متهم تبرئه می‌شود. این ماده به جهت برخی ملاحظات اخلاقی مانند حفظ آبروی اشخاص وضع گردیده است.
برای مثال وقتی ادله اثبات کافی برای اثبات وقوع زنا وجود ندارد، مطابق این ماده دیگر نباید تحقیق بیشتری برای کشف امور پنهان انجام داد. با این حال این ماده بیان کرده است که در مواردی مانند تجاوز جنسی تحقیق و بازجویی بیشتر برای کشف امور انجام خواهد شد و قاعده‌ای که در قسمت اول ماده بیان شده است در موارد اجبار و اکراه و آزار و غیره اجرا نمی‌شود.
بدین ترتیب در این بخش به جرایم حدی که جزء اعمال منافی عفت هستند پرداختیم. در بخش بعدی به دسته دیگری از اعمال منافی عفت خواهیم پرداخت. ضمن آن که در این خصوص امکان گفتگو با وکیل آنلاین نیز برقرار است.
اعمال منافی عفت در بخش تعزیرات
کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی تعزیرات نام دارد. فصل هجدهم کتاب تعزیرات به جرایم ضد عفت و اخلاق عمومی اختصاص دارد. این فصل به جرایمی اشاره شده است که عفت عمومی را جریحه‌دار می‌کنند و مجازات هر یک بیان شده است. این جرایم عبارتند از:
اعمال منافی عفت غیر از زنا
برخی از اعمال مشمول تعریف زنا یا رابطه جنسی نیستند اما به هر حال منافی عفت می‌باشند و مجازات دارند. این مورد می‌تواند شامل هر عمل نامشروعی بین زن و مرد نامحرم مانند بوسه یا همبستر شدن باشد. مجازات این اعمال مطابق بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، تا ۹۹ ضربه شلاق است.
تظاهر به عمل حرام در انظار و اماکن عمومی
وقتی شخصی عمل حرامی را به صورت علنی انجام می‌دهد یا تظاهر به انجام آن عمل می‌نماید عفت عمومی جریحه‌دار می‌شود یعنی شرع و عرف مردم جامعه آن را قبول نمی‌کند. در این صورت ممکن است با دو حالت مختلف رو به رو شویم:
- ممکن است فرد تظاهر به عمل حرامی نماید که این عمل به طور جداگانه جرم محسوب می‌شود و مجازات دارد. در این حالت فرد به مجازات آن عمل محکوم می‌شود. همچنین از آنجا که این عمل به صورت علنی انجام شده و عفت عمومی را جریحه‌دار کرده است، فرد به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (۷۴) ضربه شلاق نیز محکوم می‌گردد.
- ممکن است فرد تظاهر به عمل حرامی نماید که در قانون به صورت جداگانه جرم نیست. در اینجا فرد به علت جریحه‌دار ساختن عفت عمومی به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم می‌گردد.
تظاهر به عمل حرام از جرایمی است که مفهوم وسیعی دارد و ممکن است بسیاری از اعمال حرام را شامل شود. بدین ترتیب دادگاه در هر مورد با لحاظ شرایط وقوع جرم بررسی می‌نماید که عفت عمومی جریحه‌دار شده است یا خیر و سپس مجازات مناسب را طبق ماده بالا تعیین می‌نماید.
در تبصره این ماده به بی‌حجابی اشاره شده است. در واقع بی‌حجابی یکی از نمونه‌های تظاهر به عمل حرام به حساب آمده که در ماده بیان شده است اما به این نمونه در تبصره اشاره شده و مجازات جداگانه‌ای برای آن در نظر گرفته شده است. در این تبصره مجازات حبس یا جزای نقدی برای بی‌حجابی در انظار عمومی پیش‌بینی شده است.
دایر کردن مرکز فساد و فحشا، اداره مرکز فساد و فحشا، تشویق مردم به فساد و فحشا یا فراهم کردن موجبات آن
هر یک از موارد مذکور موجب مجازات حبس از یک تا ده سال است.
انتشار، ساخت یا توزیع اشیا منافی عفت عمومی
ماده ۶۴۰ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی فهرستی از اقدامات مربوط به اشیا منافی عفت فیلم، تصاویر یا نقاشی خلاف عفت عمومی را ذکر کرده و مجازات حبس یا جزای نقدی برای آن‌ها پیش‌بینی کرده است.
ایجاد مزاحمت به وسیله تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی
این جرم نیز در فصل جرایم ضد عفت و اخلاق عمومی مورد اشاره قرار گرفته است. فردی که به وسیله تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی ایجاد مزاحمت نماید به حبس از یک تا شش ماه محکوم می‌شود.
اعمال منافی عفت چگونه اثبات می‌شوند؟
تا بدین جا با مفهوم اعمال منافی عفت آشنا شدیم موارد مختلف آن و مجازات هر یک را بیان کردیم. حال پرسش اینجاست که این اعمال چگونه در دادگاه اثبات می‌شوند؟
به طور کلی در امور کیفری اثبات جرم از طریق اقرار، شهادت، سوگند و علم قاضی انجام می‌شود. هر کدام از جرایم و اعمال منافی عفت قاعدتا از طریق اقرار قابل اثبات هستند. اقرار قوی‌ترین دلیل است و وقتی فرد به ارتکاب جرم اقرار می‌کند جرم اثبات می‌شود. اما اگر اقرار صورت نگیرد جرم چگونه اثبات می‌شود؟
در خصوص اعمال منافی عفتی مانند زنا و لواط که از جرایم حدی هستند باید بگوییم که شرایط اثبات هر یک به طور جداگانه ذکر شده است. برای مثال در خصوص زنا و لواط گفته شده است که با چهار شاهد مرد اثبات می‌گردد.
دیگر اعمال منافی عفت که جزء حدود نیستند، با شهادت دو مرد اثبات می‌شوند. همچنین علم قاضی نیز برای اثبات جرم به کار می‌رود. یعنی وقتی شهادت دو مرد وجود ندارد اما قاضی دلایل مختلف را بررسی می‌کند و با توجه به علمی که به دست می‌آورد رای می‌دهد. برای مثال شهادت یک مرد، شهادت یک زن، پیامک و صدای ضبط شده، و هر دلیل دیگر را بررسی می‌کند و حکم صادر می‌کند.
اعمال منافی عفت در فضای مجازی چیست و مجازات آن کدام است؟
گاهی ممکن است اعمال منافی عفت در فضای سایبری و رایانه‌ای انجام شوند. قانونگذار این امر را در قانون جرایم رایانه‌ای پیش‌بینی کرده و برای آن مجازات تعیین کرده است. این جرایم در بستر سامانه‌های رایانه‌ای، مخابراتی، یا حامل‌های داده انجام می‌شوند.
در ذیل هرکدام از این جرایم را به همراه مجازات آن نام می‌بریم.
- انتشار، توزیع یا معامله محتویات مستهجن یا ذخیره آن‌ها به قصد تجارت یا افساد: به حبس از ۹۱ روز تا ۲ سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
اگر محتویات مذکور مستهجن نبوده و مبتذل باشد (یعنی دارای صحنه‌های قبیح باشد اما شامل آمیزش جنسی یا برهنگی کامل زن یا مرد نباشد)، به حداقل یکی از مجازات‌های مذکور محکوم می‌شود.
همچنین اگر محتویات مستهجن به کمتر از ده نفر ارسال شود، به یک میلیون ریال تا پنج میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
اگر شخص اعمال مذکور مثل انتشار محتویات مستهجن را به حرفه خود تبدیل کند و به طور گسترده انجام دهد ممکن است مفسد فی‌الارض شناخته شده و به اعدام محکوم شود. اگر مفسد فی‌الارض شناخته نشود به حداکثر دو مجازات مذکور در بالا محکوم می‌شود.
- ترغیب افراد به دستیابی به محتویات مستهجن یا آموزش نحوه دسترسی به محتوای مستهجن: به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد. اگر این اعمال در خصوص محتویات مبتذل انجام شود میزان جزای نقدی کمتر خواهد بود.
- ترغیب افراد به ارتکاب جرایم منافی عفت یا استعمال مواد مخدر یا ترغیب به اعمال خشونت‌آمیز: به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی یا هر دو مجازات محکوم می‌شود.
بدین ترتیب با اعمال منافی عفت در فضای مجازی و مجازات هر یک آشنا شدیم. موارد مذکور در مواد ۱۴ و ۱۵ قانون جرایم رایانه‌ای مورد تصریح قرار گرفته‌اند.
همانطور که دیدیم قانونگذار انواع مختلف جرایم خلاف عفت عمومی را که ممکن است در بستر دیجیتال انجام شود مطرح کرده و مجازات‌های مختلف آن‌ها را پیش‌بینی کرده است.
شایان ذکر است که مسلما پرونده کیفری با دیگری متفاوت است و قاضی با بررسی دلایل موجود و علمی که به دست می‌آورد حکم مربوطه را در چارچوب قانون صادر خواهد کرد. بدین ترتیب به سبب پیچیدگی مباحث حقوق کیفری بهتر است با وکیل متخصص مشورت نمایید.
مشاوره حقوقی تخصصی درباره اعمال منافی عفت
در این مقاله با مفهوم اعمال منافی عفت آشنا شدیم و بیان کردیم که اعمال منافی عفت شامل کدام موارد است و مجازات قانونی هر یک چیست و نحوه اثبات آن‌ها چگونه است.
با این حال در مباحث حقوقی و کیفری مانند مبحث اعمال منافی عفت نکات جزئی و دقیقی درباره فرآیند شکایت و رسیدگی قضایی وجود دارد که عدم توجه به آن‌ها منجر به صرف زمان و هزینه بیش از حد می‌گردد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره می‌توانید با وکلای متخصص بنیاد وکلا تماس بگیرید. وکلا و مشاوران حقوقی ما در بنیاد وکلا آماده ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی، حضوری و آنلاین هستند.
