نسب در لغت به معنی قرابت، خویشی و خویشاوندی است. نسب در اصطلاح حقوقی عبارت است از رابطه خویشاوندی بین دو نفر که یکی از نسل دیگری یا هر دو از نسل شخص ثالثی باشند و به طور کلی منتهی شدن دو نفر به منشا واحد است.
کسی اقرار می کند که کسی برادر من است یا فرزند من است. در اقرار به نسب، اقرار در مورد برادر و خواهر با واکنش مواجه می شود. اقرار العقلا انفسهم جایز.
در ادامه به بررسی نسب قانونی و اقرار به آن می‌پردازیم. البته به شما توصیه می‌‌شود اگر در راستای چنین دعاوی هستید ابتدا با مشاوره حقوقی مشورت نمایید.
بررسی احکام انواع نسب
نسب که از طریق رابطه خونی طفل به پدر و مادر موجود می شود، از نظر حقوقی دارای انواعی است که هر کدام دارای احکام خاصی می باشند.
احکام نسب مشروع یا قانونی
نسب وقتی قانونی و مشروع است که در زمان انعقاد نطفه طفل، پدر و مادر طفل دارای رابطه نکاح و زوجیت صحیح اعم از نکاح دائمی یا منقطع باشد.
هر گاه نطفه شوهر با وسیله ای جز نزدیکی وارد رحم زن شود، این فرزند ملحق به صاحب نطفه و مادر طفل است.
در صورتی که نطفه طفل قبل از ازدواج منعقد گردد، و سپس آن پدر و مادر طبیعی با یکدیگر ازدواج نمایند، طفل واقعا متولد از نسب قانونی و شرعی نیست، هر چند که در زمان زوجیت متولد شده، و او را طفل خود بدانند.
احکام نسب ناشی از شبهه
هر گاه مردی با زنی نزدیکی کند، به تصور این که بین آنها رابطه زوجیت وجود دارد و در واقع چنین رابطه ای وجود نداشته باشد، این عمل را نزدیکی به شبهه یا وطی به شبهه می گویند. در صورتی که فرزندی از نزدیکی به شبهه به دنیا آید، او را ولد شبهه و نسب او را نسب ناشی از شبهه می نامند.
احکام نسب ناشی از زنا
نسب ناشی از زنا زمانی است که پدر و مادر طبیعی طفل هنگام انعقاد نطفه در حال ارتکاب زنا بوده اند، و رابطه زوجیت بین آنها وجود نداشته و نسبت به هم اجنبی بوده اند.
در چنین شکلی از رابطه نامشروع فرزند متولد از زنا یا به اصطلاح ولد الزنا است. در حقوق ایران نسب نامشروع به رسمیت شناخته نشده و طفل ناشی از رابطه آزاد زن و مرد، به زنا کار ملحق نمی شود.
احکام نسب ناشی از تلقیح مصنوعی
نسب وقتی ناشی از تلقیح مصنوعی است که به لحاظ ناباروری زوج یا زوجه یا هر دو و از تماس غیر جنسی و از راه دخالت متخصصین پزشکی و با به کار گیری صور مختلف تلقیح مصنوعی، طفل ایجاد شده باشد. هر گاه نطفه شوهر با وسیله ای جز نزدیکی وارد رحم زن شود و از ترکیب اسپرم شوهر با تخمک زن فرزندی پدید آید، این فرزند ملحق به صاحب نطفه و مادر طفل می باشد.
به گفته وکیل تلفنی مواردی که در اقرار باید در نظر گرفته شود:
- اقرار عقلا علیه خودشان روا و جایز است.
- اقرار عقلا به نفع خودشان پذیرفته نیست.
- چه بسا اقرار عقلا به ضرر خودشان باشد ولی آن اقرار اگر در کل پذیرفته شده باشد به ضرر دیگران (ثالث) خواهد بود.
در حالت آخر اقرار شخص پذیرفته نخواهد شد.
شرایط مقر
- شرط اول: در اقرار به نسب اهلیت مقر شرط است. شخص مقر باید اهلیت و شایستگی اقرار را داشته باشد.
- شرط دوم: شخصی که مورد اقرار قرار می گیرد (مقربه) اگر طوری باشد که قاعدتا نمی توانسته فرزند این شخص باشد، این اقرار پذیرفته نیست.
- سومین شرط: عبارت است از تصدیق کردن طرفی که اقرار می شود به آن، مگر اینکه بچه صغیر و دیوانه و شخص فوت شده باشد و نیز شرط است که منازع و مدعی در بین نباشد.
موارد پذیرش و عدم پذیرش اقرار
اگر کسی اقرار به نسب دیگری کرد شرط نافذ بودن اقرار این است که آن شخص هم بپذیرد.
به گفته وکیل خانواده در چند مورد تصدیق و پذیرفتن مقربه لازم نیست:
- مقربه طفل باشد.
- مقربه دیوانه باشد.
- شخصی که فوت کرده باشد.
اگر در جایی تنازع اتفاق بیفتد باید بینه اقامه نمایند. نسب از جمله مواردی است که با قسم ثابت نمی شود.
نکته: اگر دو نفر نسبی غیر از نسب فرزندی را تصدیق بکنند، این تصدیق کردن و توافق کردن صحیح است.
این دو از یکدیگر ارث می برند اما این ارث بردن به افراد دیگر تعدی نمی کند. اگر کسی اقرار بکند فلانی برادر من است و آن فلانی هم به این مسئله اقرار بکند (این، اقرار به نسبی است که ناشی از تولد نیست).
به اقرار صغیر بعد از بلوغش توجه نمی شود. عموی کسی که از دنیا رفته می گوید کسی که از دنیا رفته با فلانی برادر بوده است.
عمو در طبقه سوم قرار دارد و برادر در طبقه ی دوم اگر عمو اقرار به وجود برادر برای میت بکند همه ی مالی که در دست عمو است داده می شود به برادر میت. ممکن است بعد از این اقرار یک اقرار دیگر نیز بنماید عمو اقرار کرد که کسی که از دنیا رفته دارای فرزند است.
دو اقرار: یک اقرار به وجود فرزند و یک اقرار هم به وجود برادر.
اگر زوجه اقرار بکند زوج او دارای فرزندی است در حالی آن کسانی ارث می برند برادران میت هستند. ممکن است برادران تصدیق کنند که برادرشان دارای فرزند بوده باید آن چه را که گرفته اند، به فرزند بدهند. اگر برادران تکذیب بکنند نباید از مالی که در دستشان است به فرزندی که مادر تصدیق کرده بدهند.
اگر برادران میت بگویند که برادر ما فرزند داشته اما زن بگوید که فرزند نداشته، در این صورت این برادران به فرزند سه ربع مال را می دهند. یک چهارم دیگر به زن می رسد.
از آن جایی که اقرار به نسب برای افراد مسئولیت های مالی و غیر مالی سنگینی را به بار می‌آورد، قبل از هر اقدامی به مشاوره حقوقی آنلاین ما در پیام رسان بنیاد وکلا پیام داده و کسب تکلیف نمایید.
