
در این مقاله میخواهم شما را با نحوه به اجرا گذاشتن مهریه به صورت گام به گام آشنا کنم.
با مطالعه این مقاله شما نیز اگر به طریقی در فرآیند به اجرا گذاشتن مهریه درگیر هستید، میتوانید از حق و حقوق خود در هر بازه زمانی به خوبی آگاه شوید.
برای دریافت اطلاعات تکمیلی با من در این مقاله همراه باشید.
مهریه و انواع آن
مهریه در اسلام به عنوان یکی از حقوق مالی زن در ازدواج است. مهریه نشانه تعهد شوهر نسبت به زن است و نشان از احترام به حقوق زن دارد. هدف از مهریه در اسلام، تضمین اقتصادی و مالی زن در صورت جدایی یا طلاق است.
قانون مهریه نیز دقیقا از فقه و شرع گرفته شده است. در ماده ۱۰۸۷ قانون مدنی چنین آمده است: «مهریه به عنوان مالی تعریف میشود که مرد در پی عقد نکاح متعهد به پرداخت آن به زن میگردد.»
این تعهد مرد به مهریه، مستقیما از قانون ناشی شده و جنبه قراردادی ندارد. به همین دلیل، حتی اگر در عقد نکاح به مهریه اشاره نشود یا طرفین توافق کنند که زن مهریهای نداشته باشد، این تعهد از بین نمیرود.
انواع مهریه
مهریه با توجه به چگونگی تعیین آن، انواع مختلفی دارد که به شرح زیر است:
مهرالمسمی
مهرالمسمی یکی از انواع مهریه است که در زمان عقد بر اساس توافق طرفین به طور مشخص تعیین میشود.
این مهریه میتواند شامل مبلغی پول، اموال منقول یا غیرمنقول، یا اشیای خاصی باشد که دقیقا در عقد نکاح معین شده است. مرد موظف است این مقدار تعیینشده را به زن پرداخت کند و در صورت عدم پرداخت، زن میتواند از طریق مراجع قانونی و با استفاده از ضمانتهای اجرایی، مهریه خود را مطالبه کند.
مهر المثل
مهرالمثل در صورت مشخص نشدن مهریه در عقد نکاح به زن تعلق میگیرد.
این نوع مهریه همچنین در شرایطی مانند عدم صحت عقد نکاح یا بیارزش بودن مهریه تعیینشده در عقدنامه، به زن اعطا میشود.
برای تعیین مهرالمثل، وضعیت و شأن زن و خانوادهاش مورد بررسی قرار گرفته و معمولا توسط دادگاه یا مرجع قانونی تعیین و در محاسبه آن، به ویژگیها و موقعیت اجتماعی زن توجه میشود.
مهر المتعه
مهرالمتعه یکی دیگر از انواع مهریه است که در شرایط خاص به زن تعلق میگیرد. این مهریه زمانی تعیین میشود که در عقد نکاح مهریه مشخص نشده و شوهر قبل از نزدیکی با زن، او را طلاق دهد. برای دریافت مهرالمتعه، دو شرط باید وجود داشته باشد:
- مهریه در زمان عقد تعیین نشده باشد
- طلاق قبل از نزدیکی صورت گیرد.
مهرالمتعه به عنوان یک حق قانونی برای زن محسوب شده و شوهر موظف به پرداخت آن است. طبق قانون مدنی، تعیین مقدار این مهریه بر اساس وضعیت اقتصادی مرد انجام میشود.
مهر السنه
مهرالسنه به مهریه دختر پیامبر اسلام اشاره دارد و مقدار آن ۵۰۰ درهم نقره تعیین شده است. این نوع مهریه که در قوانین مدنی تعریف نشده، بر اساس منابع فقهی تعیین شده است.
با وجود تغییرات بازار، مقدار آن همچنان ۵۰۰ درهم نقره باقی مانده و به عنوان یک نماد در اسلام، نشاندهنده تعهد شوهر به زن در ازدواج است. این مهریه به عنوان یک ارزش سنتی و نمادین در عقد نکاح، اهمیت خاصی دارد و بر اساس توافق طرفین مشخص میشود.
به اجرا گذاشتن مهریه چگونه است؟
در این بخش درباره شیوههای به اجرا گذاشتن مهریه صحبت خواهم کرد:
۱. مراجعه به دفتر اسناد رسمی
در حال حاضر، برخلاف گذشته، برای مطالبه مهریه، امکان مراجعه مستقیم به دادگاه خانواده وجود ندارد. زن باید مراحل به اجرا گذاشتن مهریه را از طریق اداره ثبت پیگیری کند که به شرح زیر است:
- مراجعه به دفترخانه ازدواج: زن باید با ارائه مدارک لازم، از جمله سند نکاحیه، به دفترخانه ازدواج محل عقد مراجعه کند و درخواست صدور اجراییه برای مهریه خود را ارائه دهد.
- تکمیل فرمهای مربوط به استعلام اموال: پس از درخواست اجراییه، زن باید فرمهای مربوط به استعلام اموال شوهر را تکمیل کرده تا وضعیت داراییهای وی شناسایی شود.
- درخواست ممنوعالخروجی (در صورت تمایل): اگر زن بخواهد، میتواند درخواست ممنوعالخروجی شوهر را نیز ارائه دهد تا از خروج وی از کشور جلوگیری شود تا زمانی که مهریه پرداخت شود.
- مراجعه به اداره اجرای ثبت و تشکیل پرونده اجرایی: زن یا وکیل او باید به اداره اجرای ثبت مراجعه کرده و پرونده اجرایی تشکیل دهند. این اداره مسئول پیگیری و اجرای دستورهای اجرایی است.
- ابلاغ اجراییه به شوهر و مهلت پرداخت مهریه: اجراییه صادرشده به شوهر ابلاغ میشود و او باید ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ، مهریه را پرداخت کند.
- درخواست توقیف داراییها در صورت عدم پرداخت: اگر شوهر در مهلت تعیینشده مهریه را پرداخت نکند، زن یا وکیل وی میتوانند درخواست توقیف داراییهای شوهر را از اداره اجرای ثبت ارائه دهند.
- مزایده اموال توقیفشده و وصول مهریه: پس از توقیف اموال، آنها ارزیابی و به مزایده گذاشته میشوند. از طریق فروش این اموال، مهریه زن وصول میشود و مبلغ آن به زن پرداخت میگردد.
اگر اداره اجرای مفاد اسناد نتواند طی دو ماه پس از درخواست زن، اموال شوهر را شناسایی و توقیف کند، یا اگر نتواند ظرف شش ماه اقدام به اجرای مفاد سند نماید، زن حق دارد فرآیند پیگیری را متوقف کند. در این صورت، زن میتواند با دریافت گواهی از اداره ثبت مبنی بر عدم موفقیت در اجرای توقیف، از طریق دادگاه اقدام کرده و برای مطالبه مهریه خود درخواست کند.
۲. مراجعه به دادگاه
اگر زن نتواند از طریق اداره اجرای مفاد اسناد رسمی (اجرای ثبت) مهریه خود را دریافت کند، باید مراحل زیر را طی کند:
- دریافت گواهی از اداره اجرای ثبت: زن باید از اداره اجرای ثبت گواهی دریافت کند که نشاندهنده عدم موفقیت در دریافت مهریه از طریق این اداره است.
- طرح دادخواست مطالبه مهریه: با گواهی مذکور، زن باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست مطالبه مهریه را به دادگاه خانواده ارائه دهد.
- استفاده از قرار تأمین خواسته: زن میتواند درخواست قرار تأمین خواسته بدهد تا با دستور دادگاه، اموال شوهر پیش از موعد توقیف شود. این اقدام به منظور جلوگیری از انتقال یا مخفی کردن اموال توسط شوهر انجام میشود.
- بررسی و صدور حکم توسط دادگاه: دادگاه خانواده پس از بررسی مدارک و مستندات، حکم به پرداخت مهریه توسط شوهر صادر میکند.
- درخواست اعسار در صورت عدم توانایی پرداخت: اگر شوهر توانایی پرداخت مهریه را نداشته باشد، میتواند از دادگاه صادرکننده حکم درخواست اعسار از پرداخت مهریه کند. در این صورت، باید وضعیت مالی خود را به اثبات برساند.
- حکم به پیش پرداخت و تقسیط مهریه: اگر دادگاه اعسار شوهر را تایید کند، ممکن است حکم به پیش پرداخت قسمتی از مهریه و تقسیط باقیمانده صادر کند. این بدین معنی است که شوهر میتواند با توجه به وضعیت مالیاش، مهریه را به صورت اقساط پرداخت کند.
اجرا گذاشتن مهریه غیرمنقول
مهریه میتواند از اموال غیرمنقول مثل زمین، خانه یا مغازه باشد. این مهریه نیز قابل دریافت است اما قوانین خاص خود را دارد.
در واقع هنگام تعیین مهریه غیرمنقول، مانند زمین، آپارتمان، یا مغازه، توجه به جزئیات و قوانین مرتبط ضروری است. عدم رعایت این موارد میتواند در هنگام اجرا گذاشتن مهریه مشکل ساز شود.
برای آن که بتوان مهریه غیرمنقول را به اجرا گذاشت، باید شرایط زیر را دارا باشد:
تعیین دقیق مشخصات ملک
برای جلوگیری از مشکلات و ابهامات، مهریه غیرمنقول باید با مشخصات دقیق درج شود. بهویژه، باید پلاک ثبتی و شماره قطعه ملک به وضوح در سند ازدواج قید گردد. ذکر مکان عمومی مانند خانهای در تهران یا فلان محله کافی نیست و باید مشخصات دقیق ملک ذکر شود.
ثبت رسمی و تعهد به انتقال ملک
به دلیل پیچیدگیهای مربوط به انتقال رسمی سند و ثبت آن در دفاتر اسناد رسمی، معمولا تعهد به انتقال ملک به صورت شرط ضمن عقد (شرط فعل حقوقی) در سند ازدواج درج میشود. این بدین معناست که انتقال سند رسمی ملک به آینده موکول میشود و زن حق دارد در صورت عدم انتقال از سوی شوهر، از طریق مراجع قضایی پیگیری کند.
امضای صاحب ملک
اگر ملک به نام شوهر نباشد، ضروری است که امضای مالک واقعی ملک نیز به عنوان تاییدیه از طرف مالک ملک دریافت شود. این اقدام از بروز مشکلات قانونی در آینده جلوگیری میکند و اطمینان مییابد که ملک به درستی به نام زن منتقل خواهد شد.
توجه داشته باشید که مرجع صالح برای ارائه داداخواست اجرای مهریه غیرمنقول، دادگاه محل وقوع ملک است. یعنی در صورتی که شوهر یا زن در شهرهای مختلف سکونت داشته باشند، دادگاه محل وقوع ملک غیرمنقول مسئول رسیدگی به شکایتها و درخواستهای مرتبط با انتقال ملک است.
اجرا گذاشتن مهریه منقول یا سکه
مهریه همچنین میتواند پول یا سکه باشد. طبق قوانین موجود، مهریه نقدی باید به نرخ روز محاسبه و پرداخت شود و شوهر موظف به پرداخت آن است.
ملاک محاسبه مهریه، نرخ روزی است که شوهر موظف به پرداخت آن است، نه تاریخ اقامه دعوی یا ثبت دادخواست توسط زن. برای اطلاع از نرخ روز مهریه، میتوانید با شماره تلفن ۱۲۹ مربوط به قوه قضائیه تماس بگیرید و از نرخ دقیق مطلع شوید.
همچنین، مهریه نقدی را میتوان از طریق دادگاه و همچنین اداره اجرای ثبت مطالبه کرد. این دو مرجع به شما کمک خواهند کرد تا مهریه را بهطور قانونی و طبق مقررات دریافت کنید.
درباره سکه نیز به همین شیوه خواهد بود. ملاک پرداخت سکه، نرخ روزی است که شوهر باید آن را پرداخت کند. بنابراین افزایش یا کاهش نرخ سکه، تاثیری در آن ندارد.
نکته دیگری که باید به آن توجه کرد محاسبه مهریه پس از فوت شوهر است. اگر شوهر فوت کند، مهریه تا تاریخ فوت او به نرخ روز محاسبه میشود. پس از فوت، محاسبه به نرخ روز متوقف میشود و بدهیها بهطور کلی تا زمان وفات شوهر محاسبه میگردد.
مدارک لازم برای اجرا گذاشتن مهریه
برای اجرای مطالبه مهریه، بسته به روش انتخابی -اعم از دفترخانه یا دادگاه- مدارک مورد نیاز ممکن است کمی متفاوت باشد. با این حال، به طور کلی مدارک زیر برای هر دو روش ضروری است:
- سند ازدواج که نشاندهنده توافق بر مهریه و جزئیات آن است.
- شناسنامه زن برای تأیید هویت و تطابق با اطلاعات موجود در عقدنامه.
- درخواست رسمی برای شروع فرآیند اجرایی مهریه.
- اگر زن از وکیل برای پیگیری حقوق خود استفاده کند، باید وکالتنامهای که اختیارات وکیل را مشخص میکند ارائه دهد.
- گواهی از دفترخانهای که ازدواج در آن ثبت شده است، مبنی بر عدم پرداخت مهریه توسط شوهر.
- لایحه دفاعیه یا شرح خواسته و دلایل مربوط به درخواست مهریه، که باید به دادگاه ارائه شود. این لایحه باید شامل اطلاعات کامل در مورد مهریه و دلایل مطالبه آن باشد.
اگر زن درخواست تقسیط مهریه را نداشته باشد، لازم است دلایل و مستنداتی ارائه شود که نشان دهد شوهر توان مالی پرداخت یکجا یا تقسیط مهریه را دارد. این مدارک میتواند شامل اسناد مالی، گزارشهای بانکی و یا سایر مدارک مرتبط با وضعیت اقتصادی شوهر باشد.
هزینه اجرای مهریه
هزینههای مربوط به اجرای مهریه میتواند تحت تأثیر چندین عامل قرار گیرد. در ادامه، به بررسی این عوامل و تاثیر آنها بر هزینهها میپردازم.
هزینههای اجرای مهریه از طریق دفترخانه اسناد رسمی معمولا کمتر از هزینههای مربوط به دادگاه است. این روش شامل هزینههای اداری و ثبتی است و معمولا فرآیند آن سریعتر و کمهزینهتر میباشد.
اجرای مهریه از طریق دادگاه خانواده ممکن است هزینههای بیشتری به همراه داشته باشد. این هزینهها میتواند شامل حقالوکاله وکیل، هزینههای کارشناسی، و هزینههای دادرسی و اجرائیه باشد. هر چه میزان مهریه بیشتر باشد، هزینههای مربوط به اجرای آن نیز به طور نسبی بیشتر خواهد بود. این به دلیل نیاز به انجام مراحل مختلف قانونی و هزینههای مربوط به آن است.
هزینههای اجرای مهریه عندالمطالبه که به محض درخواست زن قابل مطالبه است، معمولا کمتر از مهریه عندالاستطاعه میباشد. در این نوع، زن نیاز به ارائه دلایل خاصی برای اثبات عدم پرداخت ندارد.
در مهریه عندالاستطاعه، زن باید بتواند ثابت نماید که شوهر توانایی پرداخت مهریه را دارد. این موضوع نیازمند ارائه مدارک و شواهد به دادگاه است که میتواند هزینههای اجرائی را افزایش دهد.
هزینههای اجرای مهریه در صورتی که پرونده دارای پیچیدگیهای خاصی باشد، مانند اختلاف در مورد میزان مهریه یا وضعیت مالی شوهر، ممکن است افزایش یابد. این پیچیدگیها نیازمند زمان و منابع بیشتری برای رسیدگی هستند.
اگر تصمیم به استفاده از وکیل برای پیگیری پرونده خود بگیرید، هزینههای وکالت نیز به هزینههای اجرای مهریه اضافه میشود. حقالوکاله وکیل بسته به تجربه و تخصص او میتواند متغیر باشد.
عدم استطاعت مرد زمان اجرا گذاشتن مهریه
اگر شوهر قادر به پرداخت مهریه نباشد، زن میتواند اقدامات مختلفی برای دریافت حقوق قانونی خود انجام دهد. این اقدامات شامل موارد زیر است:
درخواست قسطی شدن مهریه
زن میتواند به دادگاه خانواده مراجعه کرده و تقاضای تقسیط مهریه نماید. در این حالت، دادگاه با توجه به وضعیت مالی و توانایی پرداخت شوهر، مهریه را به اقساطی میکند که شوهر قادر به پرداخت آنها باشد. این فرآیند به شوهر فرصت میدهد تا در طول زمان، به تدریج مهریه را پرداخت کند، به جای اینکه مبلغ کل به صورت یکجا پرداخت شود.
توقیف اموال شوهر
اگر شوهر تمایلی به پرداخت مهریه نداشته باشد یا قادر به پرداخت آن نباشد، زن میتواند با درخواست حکم از دادگاه، اموال شوهر را توقیف کند. اموالی که ممکن است توقیف شوند شامل موارد زیر هستند:
- منزل مسکونی: خانه یا آپارتمانی که به نام شوهر است.
- وسایل نقلیه: مانند اتومبیلها.
- حسابهای بانکی: موجودی حسابهای بانکی شوهر.
- سایر اموال: هرگونه دارایی دیگر شوهر که قابل توقیف باشد.
جلب شوهر
در صورتی که شوهر به حکم دادگاه مبنی بر پرداخت مهریه تمکین نکرده و به تعهدات خود عمل نکند، زن میتواند با درخواست حکم از دادگاه، اقدام به جلب شوهر کند. این اقدام به معنای فراخواندن شوهر به دادگاه و الزام او به پرداخت مهریه یا اجرای دستورات قضایی است.
قانون اجرای مهریه ۱۱۰ سکه
بر اساس قانون جدید حمایت خانواده، در حال حاضر امکان جلب شوهر به دلیل عدم پرداخت مهریه تنها تا سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی یا معادل ریالی آن به نرخ روز فراهم است. یعنی در صورتی که میزان مهریه توافقشده در سند ازدواج بیشتر از این مقدار باشد، تنها تا سقف ۱۱۰ سکه امکان جلب شوهر وجود دارد.
فرض کنید مهریه خانمی ۳۵۰ سکه تمام بهار آزادی است. زن میتواند درخواست مطالبه ۲۰۰ سکه از مهریه خود را به دادگاه ارائه دهد. اگر دادگاه حکم به پرداخت این ۲۰۰ سکه صادر کرده و شوهر در مرحله اجرای حکم اموالی نداشته باشد، زن نمیتواند از اموال شوهر به دادگاه ارائه کند.
در صورتی که شوهر درخواست اعسار از پرداخت فوری مهریه داده و با ارائه مدارک و شهادت شهود اثبات کند که فاقد مال منقول و غیرمنقول است، دادگاه ممکن است حکم به پرداخت ۱۰ سکه پیشپرداخت و اقساط ماهانه صادر کند. اگر شوهر به پرداخت این اقساط تا سقف ۱۱۰ سکه عمل نکند، زن میتواند درخواست جلب شوهر را به دادگاه ارائه دهد.
اما اگر شوهر تا سقف ۱۱۰ سکه پرداخت کند، دیگر امکان جلب او وجود ندارد و زن باید اموالی از شوهر معرفی کند تا بتواند باقیمانده مهریه را از طریق دیگر دریافت کند. در صورتی که زن قادر به معرفی اموال نباشد، نه میتوان شوهر را جلب کرد و نه میتوان او را ممنوعالخروج کرد.
اجرا گذاشتن مهریه در هنگام طلاق
اصولا در ایران به دلیل غالب بودن سنت و شرع بر زندگی زناشویی، مطالبه مهریه و به اجرا گذاشتن آن بیشتر در هنگام طلاق انجام میشود. یعنی زمانی که زن قصد طلاق گرفتن دارد، همزمان پرونده دریافت مهریه را نیز مطرح میکند.
البته در قانون مهریه جزو حقوق مالی زن بوده که هر زمانی میتواند آن را دریافت کند، هرچند در عرف زندگی این کار چندان رایج نیست. همچنین تشکیل پرونده برای مهریه، جدای از دادخواست طلاق صورت گرفته و تاثیری روی آن ندارد. یعنی اگر دادگاه حکم طلاق را صادر نکند، باز هم زن میتواند مهریه خود را مطالبه کند. در این صورت فرآیند رسیدگی به آن همچنان که گفته شد، انجام میشود.
به اجرا گذاشتن مهریه و ادامه زندگی
در قوانین مربوط به مهریه، زن میتواند بدون نیاز به طلاق، به هر زمانی که بخواهد، مهریه خود را از شوهر مطالبه کند. این حق زن به او این امکان را میدهد که حتی در دوران زندگی مشترک و در منزل شوهر، درخواست خود را مطرح کند. به عبارت دیگر، دریافت مهریه و درخواست آن به هیچ وجه وابسته به طلاق یا پایان زندگی مشترک نیست و زن میتواند این حق خود را در هر زمانی از شوهر مطالبه نماید.
با این حال، ضروری است که زن با توجه به شرایط زندگی مشترک و وضعیت رابطه خود با شوهر، تصمیم به مطالبه مهریه را اتخاذ کند. هر چند که قانون این حق را به زن داده است، اما ممکن است شرایط خاصی وجود داشته باشد که مطالبه مهریه در آن شرایط به نفع یا به صلاح زندگی مشترک نباشد. به عنوان مثال، درخواست مهریه میتواند بر روابط خانوادگی و وضعیت روحی طرفین تأثیر بگذارد. لذا، تصمیم به مطالبه مهریه باید با توجه به تمامی جوانب و پیامدهای آن اتخاذ شود.
در نهایت، تشخیص اینکه درخواست مهریه در شرایط فعلی به صلاح زندگی مشترک است یا خیر، بر عهده زن است و او باید با بررسی دقیق وضعیت خود و مشورت با کارشناسان حقوقی، اقدام نماید.
پرسشهای متداول
اگر محل دفتر خانه اصلی عوض شده باشد میتوان به جای دیگری مراجعه کرد؟
آیا میتوان ماشین شخصی را برای دریافت مهریه توقیف کرد؟
آیا به اجرا گذاشتن مهریه از طریق اجرای ثبت تبعات منفی دارد؟
به اجرا گذاشتن مهریه با وکیل متخصص بنیاد وکلا
مهریه یکی از حقوق مالی زن است که در هیچ شرایطی از بین نرفته و زن هر زمانی که بخواهد، میتواند آن را دریافت کند. مهریه میتواند پول نقد، سکه یا اموال غیرمنقول باشد که ممکن است موجب ایجاد تفاوتهایی در نحوه دریافت آن گردد.
برای گرفتن مهریه باید اول به اداره ثبت مراجعه کرد. چنانچه پیگیری پرونده در آنجا به نتیجه نرسید، میتوان دادخواست اجرا گذاشتن مهریه را در دادگاه پیگیری کرد. قانون همچنین این اجازه را به زن داده که اموال شوهر را بابت مهریه توقیف نماید. البته دریافت مهریه میتواند هم در دوران زندگی مشترک و هم در زمان طلاق انجام شود. چنانچه قصد دارید بدون طلاق مهریه خود را مطالبه کنید، بهتر است تبعات منفی احتمالی آن را نیز در نظر بگیرید.
آیا شما یا یکی از نزدیکانتان درگیر پرونده اجرا گذاشتن مهریه هستید؟ گروه حقوقی بنیاد وکلا به عنوان معتبرترین مرکز حقوقی ایران در این زمینه تخصص و تجربه لازم را دارد تا شما را در هر مرحله از رسیدگی قانونی راهنمایی کند.
خدمات ما در حوزه اجرا گذاشتن مهریه شامل:
- تحلیل دقیق پروندههای مربوط به چگونگی دریافت مهریه توسط وکیل مهریه
- نمایندگی قانونی در محاکم و فرآیندهای قضایی
- راهنمایی در خصوص اقدامات پیشگیرانه و حقوقی در زمان ارائه دادخواست یا دریافت ابلاغ اجرائیه
اگر نیاز به مشاوره حقوقی و کمک فوری دارید و میخواهید هر چه سریعتر پرونده مهریه را به سرانجام برسانید، وارد صفحه مشاوره حقوقی مهریه شوید و از روشهای مختلف مشاوره آنلاین و تلفنی استفاده کنید.