شهادت یا گواهی که ممکن است مورد جرح قرار بگیرد، به عنوان یکی از مهم ترین ادله اثبات دعوا در پرونده های حقوقی و کیفری شناخته می شود و دعاوی مالی و غیر مالی فراوانی را به استناد آن می توان اثبات کرد.
لکن برای اینکه گواهی یا شهادت شهود در پرونده موثر و کارا بوده و قابلیت اثبات دعوا را داشته باشد، شاهد باید ویژگی های قانونی را دارا بوده که در صورت عدم وجود این ویژگی ها، طرف مقابل می تواند به شاهد معرفی شده ایراد نموده یا به اصطلاح گواه را جرح نماید که البته طرف مقابل نیز می تواند به این ایراد پاسخ داده و اقدام به تعدیل گواه معرفی شده نماید.
برای جرح شهادت شهود در دادگاه وکیل شما همواره این تشخیص را خواهد داد که استفاده از این امکان حقوقی ممکن است یا خیر.
جرح و تعدیل گواه یعنی چه؟
هر گاه دلیلی که خواهان برای اثبات ادعای خود می آورد گواهی باشد، باید اسامی و مشخصات و محل اقامت آنان را در دادخواست تعیین کند و خوانده دعوا نیز همین تکلیف را در اولین جلسه دادرسی دارد.
اعلام اسامی، مشخصات و نشانی گواه به طرف مقابل، امکان شناسایی و جرح و تعدیل گواه را می دهد. قانون آیین دادرسی مدنی “موارد جرح گواه” را به شرایط مندرج در قانون آیین دادرسی کیفری ارجاع داده است.
با استناد وکیل تلفنی یا حضوری و به موجب ماده ۱۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری جرح گواه عبارت است از ادعای فقدان یکی از شرایطی که قانون برای شاهد مقرر کرده است و از ناحیه طرفین دعوا صورت می گیرد.
بنابراین، در صورتی که شاهدی به دادگاه معرفی شده باشد ولی شرایطی که برای شاهد در قانون ذکر شده را دارا نباشد، طرف مقابل می تواند به اصطلاح حقوقی این شاهد را جرح نماید تا به شهادت وی اعتبار شهادت شرعی داده نشود.
البته پس از جرح گواه در دادگاه توسط شخص، طرف مقابل نیز می تواند با معرفی شاهد، عدالت گواه معرفی شده را اثبات نماید که به آن تعدیل گواه نیز می گویند.
به موجب ماده ۱۷۲ قانون آیین دادرسی کیفری “در صورت رد شاهد از طرف دادگاه یا ایراد جرح توسط مدعی علیه، مدعی می تواند برای اثبات صلاحیت شاهد، اقامه دلیل نماید که در این صورت دادگاه مکلف است به درخواست وی رسیدگی کند “.
موارد جرح گواه
با عنایت به قوانین و مقررات مختلفی همچون قانون مدنی، قانون آیین دادرسی کیفری و قانون آیین دادرسی مدنی شاهد برای ادای شهادت باید شرایطی را داشته باشد تا در صورت فقدان این شرایط بتوان گواه را جرح نمود.
به همین دلیل موارد جرح گواه عبارتند از:
یکی از شرایط گواه بلوغ است؛ بنابراین شهادت شخصی که زیر ۱۵ سال است اعتبار شهادت شرعی را ندارد و طرف مقابل می تواند وی را جرح کند.
بنا بر نظر وکیل آنلاین البته به موجب ماده ۱۳۱۴ قانون مدنی شهادت اطفالی را که به سن ۱۵ سال تمام نرسیده اند فقط ممکن است برای مزید اطلاع استماع نمود.
یکی از شرایط گواه عقل است؛ بنابراین اگر گواه فاقد قوه تعقل، دیوانه و یا مجنون باشد، می توان گواه را جرح نمود.
ایمان و عدالت از جمله شرایط گواه است؛ بنابراین اگر گواه از اقلیت های دینی باشد نمی تواند علیه مسلمان شهادت دهد و همچنین اگر گواه عادل نبوده و سابقه فسق و اشتهار به فساد را داشته باشد، می توان به این دلایل وی را جرح کرد.
نداشتن نفع شخصی در دعوای مطروحه جزء شرایط لاینفک شاهد یا گواه است؛ بنابراین اگر گواه نفع شخصی در صدور حکم در دادگاه داشته باشد، قابل جرح خواهد بود.
عدم اشتغال به تکدی و ولگردی شرط مهمی است که باید در گواه موجود باشد؛ لذا در صورتی که گواه به گدایی و ولگردی مشغول باشد، می توان گواه را جرح نمود.
نبودن دشمنی بین گواه و طرف مقابل نیز از جمله شرایط گواه است و جزء مواردی است که می تواند سبب جرح گواه شود.
مهلت جرح گواه
جرح گواه تشریفات خاص و ویژه ای ندارد و علی القاعده باید پیش از ادای گواهی به عمل آید. برای همین هم مشاوره حقوقی در جلسات خود به شما خاطرنشان می‌نماید که داشتن اطلاعات قبلی از اوضاع و احوال پرونده پیش از جلسه دادرسی مهم می‌باشد.
به موجب ماده ۱۶۹ قانون آیین دادرسی کیفری “جرح شاهد باید قبل از ادای شهادت به عمل آید؛ مگر اینکه موجبات جرح پس از شهادت معلوم شود و در هر حال دادگاه موظف است به موضوع جرح رسیدگی و اتخاذ تصمیم نماید”.
همچنین به موجب تبصره ماده ۲۳۴ قانون آیین دادرسی مدنی در خصوص مهلت جرح گواه، این امکان وجود دارد که طرف دعوا برای جرح گواه از دادگاه تقاضای مهلت نماید که در این صورت دادگاه حداکثر برای مدت یک هفته به او مهلت می دهد.
