حتما تاکنون با مسئله‌ای مواجه شده‌اید که اخبار دروغی درباره افراد منتشر می‌شود. آیا این عمل جرم است؟ اگر جرم است، چه مجازاتی دارد؟ در پاسخ باید گفت که این رفتار، اگر به قصد ضرر رساندن به شخص دیگر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی باشد، جرم نشر اکاذیب خواهد بود و مجازات دارد.
برای آشنایی با مجازات این جرم و شرایط لازم برای تحقق آن تا انتها با این نوشتار همراه باشید.
مجازات جرم نشر اکاذیب در قانون مجازات اسلامی بیان شده است، البته برای اعمال این مجازات نیاز است شرایطی وجود داشته باشد. در این مقاله به بررسی مجازات جرم نشر اکاذیب و شرایط لازم برای اعمال این مجازات پرداخته می‌شود.
جرم نشر اکاذیب چیست؟
جرم نشر اکاذیب، به عنوان یکی از جرایم رسانه‌ای، به معنای انتشار و گسترش اطلاعات غلط و کاذب به منظور تشویش عموم مردم است. این جرم در بسیاری از کشورها تحت عنوان‌های مختلفی، مانند “ترویج اکاذیب”، “تبلیغات کاذب” یا “سوءاستفاده از رسانه” شناخته می‌شود.
در بسیاری از قوانین، جرم نشر اکاذیب به منظور حفظ دقت و صحت اطلاعات در جامعه تنبیه می‌شود. این جرم معمولا به افرادی اطلاق می‌شود که با قصد تاثیرگذاری بر عقاید و نگرش‌های عمومی، اخبار و اطلاعات غلط و نادرستی را منتشر می‌کنند.
تنظیمات و تعریف دقیق جرم نشر اکاذیب به‌مرورزمان و با توجه به قوانین هر کشور ممکن است متفاوت باشد. در برخی موارد، برای اثبات این جرم باید نشان داد که اطلاعات منتشر شده با قصد اضرار عمومی ارائه شده‌اند و می‌توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم به صدمه‌ای جدی به افراد یا جامعه بزرگ برسانند.
مقررات مربوط به جرم نشر اکاذیب و نحوه پیگیری آن در هر کشور ممکن است متفاوت باشد، بنابراین یک توصیف دقیق و کامل از جرم نشر اکاذیب باید بر اساس قوانین و مقررات مربوطه در هر کشور در نظر گرفته شود.
ماهیت جرم نشر اکاذیب
جرم نشر اکاذیب به معنای انتشار و گسترش اطلاعات کاذب و ترویج اخبار غلط و نادرست است. ماهیت این جرم در اساس ارتباط مستقیم آن با انتشار اطلاعات نادرست و ترویج اکاذیب قرار دارد.
ماهیت جرم نشر اکاذیب به عنوان یک جرم اطلاعاتی و رسانه‌ای آن است که در آن فرد یا سازمانی اطلاعات غلط را به عموم منتشر می‌کند. این اطلاعات ممکن است شامل اخبار کاذب، تحلیل‌های نادرست، شایعات غیرمنطقی یا اظهارنظرهای تحریفی باشد. هدف اصلی از نشر اکاذیب می‌تواند تحریک عموم، تأثیرگذاری بر نظرات و عقاید عمومی، تغییر دیدگاه‌ها و ایجاد تشویش در اذهان باشد.
جرم نشر اکاذیب معمولا مورد نقد قانونی قرار می‌گیرد، زیرا می‌تواند منجر به تخریب سمعت افراد، تأثیر منفی در جامعه و ایجاد مشکلات اجتماعی شود.
از این رو، قوانین مختلف در بسیاری از کشورها جرم نشر اکاذیب را تحت پیگرد قانونی قرار داده‌اند تا از انتشار اطلاعات کاذب جلوگیری شود و اعتماد عمومی به رسانه‌ها و منابع اطلاعاتی حفظ شود.
مصادیق جرم نشر اکاذیب
مصادیق جرم نشر اکاذیب عبارت‌اند از:
- انتشار اطلاعات کاذب و غیردقیق در رسانه‌ها و منابع ارتباطی مختلف، از جمله رسانه‌های مطبوعاتی، رسانه‌های مجازی، وب‌سایت‌ها، شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها.
- تحریف و تغییر محتوا و اطلاعات به نحوی‌که ترویج اخبار کاذب و نادرست را به هدف داشته باشد.
- انتشار شایعات و ادعاهای غیرمستند و بدون اساس علمی که به تشویش عموم و ایجاد ترس و نگرانی در جامعه منجر می‌شوند.
- نشر اطلاعات جعلی و تقلبی در مورد اشخاص، سازمان‌ها، رویدادها و موضوعات مختلف باهدف تحقیر و تشویش عموم.
- استفاده از عکس‌ها، ویدئوها و مستندات تقلبی و دست‌کاری شده به منظور ایجاد ادعاهای کاذب و ترویج آن‌ها در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی.
مهم است بدانید که مصادیق و جزئیات دقیق مربوط به جرم نشر اکاذیب ممکن است بین قوانین و مقررات مختلف وابسته به منطقه و کشورها متفاوت باشد؛ بنابراین، برای دریافت اطلاعات دقیق و کامل درباره مصادیق جرم نشر اکاذیب در محل خاص خود، به قوانین مربوطه و مراجع ذی‌صلاح مراجعه کنید.
ارکان جرم نشر اکاذیب
ارکان جرم نشر اکاذیب ممکن است در قوانین مختلف و در هر کشوری متفاوت باشد. اما در کل، ارکان جرم نشر اکاذیب عموما شامل موارد زیر است:
انتشار
شامل عمل انتشار یا منتشر کردن اطلاعات کاذب است. این اطلاعات می‌توانند به صورت چاپی، الکترونیکی، صوتی یا تصویری باشند و تحت هر شکلی که به عموم دسترسی داشته باشد منتشر می‌شوند.
اکاذیب
اطلاعاتی که منتشر می‌شوند باید غلط و نادرست باشند. این اکاذیب باید به طور قابل توجهی از واقعیت و صحت دور باشند و قصد تضلیل عموم را داشته باشند.
قصد تضلیل
برای اثبات جرم نشر اکاذیب، باید قصد تضلیل عموم را نشان داد. این به معنای آگاهی از اینکه اطلاعات منتشر شده غلط است و قصد تأثیرگذاری بر عقاید و نگرش‌های عمومی مردم است.
آسیب
اطلاعات کاذب باید به طور مستقیم یا غیرمستقیم به صدمه‌ای جدی به افراد یا جامعه بزرگ برسانند. این آسیب می‌تواند شامل تأثیرات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، روانی و حقوقی باشد.
چگونگی اثبات جرم نشر اکاذیب
چگونگی اثبات جرم نشر اکاذیب بستگی به قوانین و مقررات هر کشور و نظام حقوقی مربوطه دارد. در اینجا به طور کلی چند رویکرد مشترک برای اثبات جرم نشر اکاذیب را بررسی می‌کنیم، اما توجه داشته باشید که جزئیات دقیق ممکن است در هر کشور متفاوت باشد:
اثبات انتشار
برای اثبات جرم نشر اکاذیب، ابتدا باید اثبات کنید که اطلاعات کاذب به صورت عمومی منتشر شده است. این می‌تواند طبقه‌بندی شود به عنوان انتشار در رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی، وب‌سایت‌ها و غیره.
اثبات اکاذیب
باید اثبات کنید که اطلاعات منتشر شده غلط و نادرست است. این ممکن است نیازمند بررسی و تحقیق دقیق باشد تا اطلاعات ارائه شده با واقعیت و صحت فاصله داشته باشد.
اثبات قصد تضلیل
برای اثبات جرم نشر اکاذیب، معمولا باید قصد تضلیل عموم را نشان دهید. این به معنای آگاهی از اینکه اطلاعات منتشر شده غلط است و قصد تأثیرگذاری بر عقاید و نگرش‌های عمومی مردم است.
اثبات آسیب
برای اثبات جرم نشر اکاذیب، باید نشان دهید که اطلاعات کاذب به صدمه‌ای جدی به افراد یا جامعه بزرگ رسیده است. برای این منظور، ممکن است نیاز به مدارک، شواهد و شهادت افراد متضرر یا تأثیرپذیر باشد.
در هر صورت، برای اطلاعات دقیق‌تر و اثبات جرم نشر اکاذیب در کشور، به قوانین و مقررات مربوطه و مشاوره حقوقی متخصص مراجعه کنید.
جرم نشر اکاذیب رایانه‌ای
مجازات نشر اکاذیب رایانه‌ای بر اساس قانون جرایم رایانه‌ای ممکن است شامل حبس یا جریمه نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال و یا هر دو مجازات باشد.
در صورت لزوم و به منظور جبران ضرر معنوی، ممکن است دادگاه تصمیم به اعاده حیثیت متهم نیز بگیرد.
مطابق قانون مطبوعات، رسانه‌های مجازی و نشریاتی که محتواهای تقلبی را منتشر می‌کنند، تحت قانون جرایم رایانه‌ای قرار می‌گیرند و ممکن است مجوز قانونی فعالیت آن‌ها لغو شود و در صورت محکومیت، مجازات مربوطه را تحمل کنند.
اگر نشر اکاذیب به صورت مستهجن، تحریف و تغییر شود و آسیب جدی‌تری وارد شود، ممکن است مورد تبصره اشاعه فحشا قرار گیرد که مجازات سنگین‌تری را به همراه دارد.
در صورتی که کارکنان و کارمندان سازمان‌ها، ادارات، نهادهای دولتی یا وابسته به دولت، نیروهای مسلح، نهادهای عمومی و قوای سه‌گانه، متصرفان یا مدیران قانونی شبکه‌های مخابراتی یا رایانه‌ای نشر اکاذیب را ارتکاب کنند، معتبر شوند و یا سامانه‌های مخابراتی و رایانه‌ای که در آن‌ها نشر اکاذیب گسترده و سازمان یافته باشد، مجازات آنان شامل حبس از شانزده ماه و یک روز تا دو سال، جریمه نقدی از ۲۶ میلیون ریال تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات است و به علاوه، به اعاده‌حیثیت نیز محکوم می‌شوند.
مجازات نشر اکاذیب در ایران
به موجب ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی، هر کس به قصد ایجاد ضرر برای دیگران یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی، از طریق نامه، شکایت، مراسلات، عرایض، گزارش‌ها، توزیع اسناد چاپی یا خطی با امضا یا بدون امضا، اظهارات کذبی را انجام دهد، با یا بدون واردآمدن ضرر مادی یا معنوی به‌طرف دیگر، باید علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، به حبس از دو ماه تا دو سال یا شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم شود.
بنابراین، در صورت امکان، دادگاه ملزم است در صورتی که جرم اظهارات کذب یا انتساب اعمال خلاف قانون منجر به کسر حیثیت و اعتبار و آبروی فرد دیگری شده باشد، اقداماتی را برای اعاده حیثیت و بازگرداندن اعتبار از دست رفته انجام دهد.
این اقدامات شامل درج حکم در روزنامه با هزینه محکوم علیه می‌شود.
جرم اشاعه اکاذیب تنها با شکایت شخص خصوصی قابل تعقیب است و در صورتی که شاکی خصوصی شکایت خود را انساب کند، دادگاه می‌تواند در مجازات متهم تخفیف دهد یا با رعایت مقررات شرعی از تعقیب مجرم صرف‌نظر کند.
مجازات نشر اکاذیب در ایران تحت قوانین مختلفی قابل‌بررسی است، از جمله قانون مطبوعات و قانون مبارزه با جرایم رایانه‌ای. در ایران، نشر اطلاعات کاذب و ترویج اکاذیب ممکن است با مجازات‌های مختلف همراه باشد.
در ادامه، به برخی از مجازات‌های ممکن برای نشر اکاذیب در ایران اشاره خواهم کرد:
مجازات جرمی
در صورت اثبات جرم نشر اکاذیب، می‌تواند منجر به مجازات جرمی شود که شامل زندان، جریمه یا هر دو باشد. مدت زمان زندان و مقدار جریمه ممکن است بسته به شدت جرم و قوانین مربوطه تعیین شود.
مسدودکردن وب‌سایت‌ها
در صورتی که وب‌سایتی به‌عنوان منبع اصلی انتشار اکاذیب شناخته شود، ممکن است وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران آن را مسدود کند و دسترسی عموم به آن را محدود کند.
تحریم‌ها و محدودیت‌ها
افراد یا سازمان‌هایی که به صورت مکرر اکاذیب را منتشر کنند، ممکن است مورد تحریم‌ها و محدودیت‌های مختلف قرار بگیرند.
این محدودیت‌ها می‌تواند شامل ممنوعیت انتشار در رسانه‌ها، قراردادن طرح‌های محدودیتی بر روی فعالیت‌های شخصی یا تجاری و ممنوعیت ارتباطات مربوط به این افراد باشد.
لطفا توجه داشته باشید که قوانین ممکن است تغییر کنند و جزئیات دقیق مربوط به مجازات نشر اکاذیب در ایران بسته به تاریخ و منابع قانونی جاری تغییر می‌کند.
بهتر است برای اطلاعات دقیق‌تر و به‌روزتر، به قانون مربوطه و مشاوره حقوقی متخصص مراجعه کنید.
چه قوانینی در ایران برای مجازات نشر اکاذیب وجود دارد؟
در ایران، قوانین مختلفی برای مجازات نشر اکاذیب وجود دارد. در زیر به برخی از قوانین مهم اشاره می‌کنم:
قانون مطبوعات
قانون مطبوعات در ایران برای کنترل رسانه‌ها و اطلاع‌رسانی استفاده می‌شود.
بر اساس این قانون، انتشار اخبار کاذب و ترویج اکاذیب ممنوع است و می‌تواند به مجازات‌هایی مانند زندان و جریمه منجر شود. مجازات‌های دقیق در این قانون تعیین شده و می‌تواند بسته به شدت جرم متغیر باشد.
قانون مبارزه با جرایم رایانه‌ای
این قانون به مبارزه با جرایم رایانه‌ای از جمله جرائم مرتبط با ارتباطات اینترنتی و فضای مجازی می‌پردازد.
بر اساس این قانون، انتشار اطلاعات کاذب و ترویج اکاذیب در فضای مجازی نیز جرم محسوب می‌شود و می‌تواند به مجازات‌هایی مانند زندان و جریمه منجر شود.
قانون تشریفات کیفری
این قانون برای تنظیم تشریفات کیفری و اجرای مجازات‌ها در ایران استفاده می‌شود. بر اساس این قانون، مجازات‌های مختلفی برای جرائمی مانند افترا، ترویج اکاذیب و تشویش اذهان تعیین شده است.
لطفا توجه داشته باشید که قوانین می‌توانند تغییر کنند و جزئیات دقیق مربوط به مجازات نشر اکاذیب بسته به تاریخ و منابع قانونی جاری تغییر می‌کند. برای اطلاعات دقیق‌تر و به‌روزتر، به متن قوانین مربوطه و وکیل کیفری متخصص بنیاد وکلا مراجعه کنید.
مثالی از جرم نشر اکاذیب در رسانه‌ها
به عنوان یک مثال، یکی از مواردی که به عنوان جرم نشر اکاذیب مطرح شده است، می‌تواند موردی باشد که یک رسانه خبری یا فردی اخبار کاذب را منتشر کند و تلاش کند تا اعتقادات و نظرات مخاطبان را تحت‌تأثیر قرار دهد.
به طور معمول، این اخبار کاذب با هدف تشویش اذهان عمومی، تأثیرگذاری در انتخابات یا تحریک عموم منتشر می‌شوند.
به عنوان یک مثال خاص، در سال ۲۰۱۶، بسیاری از رسانه‌ها در سراسر جهان خبرهای کاذب درباره انتخابات ریاست جمهوری آمریکا منتشر کردند.
یکی از مطالب معروف به عنوان “پیتزاگیت” بود که مدعی می‌شد که یک رستوران پیتزا در واشنگتن دی سی به عنوان مرکزی برای تبانی با کودکان و تجارت جنسی فراهم می‌کند.
این خبر کاذب توسط بسیاری از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شد و باعث توجه عمومی و تأثیرگذاری بر برخی افراد شد. بعدها مشخص شد که این خبر کاملا غلط و کاذب بود.
این مثال نشان می‌دهد که چگونه انتشار اخبار کاذب و ترویج اکاذیب می‌تواند تأثیرات جدی بر جامعه و افراد داشته باشد و به عنوان یک جرم مورد نقد قانونی قرار گیرد.
آیا جرم نشر اکاذیب قابل‌گذشت است یا خیر؟
بله جرم نشر اکاذیب قابل گذشت است. قانون مجازات اسلامی و قانون کاهش مجازات حبس تعزیری این امکان را فراهم کرده‌اند که در صورتی که شاکی در هر مرحله از تحقیقات و رسیدگی به پرونده تصمیم به گذشت از تعقیب متهم در خصوص جرم نشر اکاذیب بگیرد، تعقیب کیفری در مورد متهم متوقف خواهد شد.
به این ترتیب، شاکی می‌تواند از ادامه رسیدگی در مورد این جرم صرف‌نظر کند.
مراحل عمومی شکایت از جرم نشر اکاذیب
مراحل عمومی شکایت از جرم نشر اکاذیب به طور کلی عبارت‌اند از:
جمع‌آوری مدارک
در ابتدا، شاکی باید تمامی مدارک و شواهد مرتبط با مطالب کاذب را جمع‌آوری کند. این مدارک می‌تواند شامل متن یا مطلب منتشر شده، لینک‌ها، تصاویر، ویدئوها و سایر اطلاعات مرتبط با مطلب کاذب باشد.
تهیه شکایت
شاکی باید شکایت خود را به صورت کتبی تهیه کند و در آن اطلاعات دقیق درباره مطلب کاذب، ناشر مطلب، تاریخ انتشار و مدارک مرتبط را ذکر کند. همچنین، نام و مشخصات شاکی نیز باید در شکایت ذکر شود.
ارائه شکایت
شکایت باید به مراجع ذی‌صلاح ارائه شود. مرجع ذی‌صلاح ممکن است شامل پلیس، دادستانی، سازمان تنظیم مطبوعات و رسانه‌ها و یا دیگر نهادهای قضایی و قانونی باشد. شاکی باید شکایت خود را به‌صورت کتبی تحویل دهد و درخواست تحقیق و پیگیری قضایی را بنویسد.
بررسی و تحقیق
مرجع ذی‌صلاح پس از دریافت شکایت، موظف است بررسی و تحقیق‌های لازم را انجام دهد. این شامل بررسی مدارک و شواهد ارائه شده توسط شاکی، مصاحبه با شاهدان و افراد مرتبط و بررسی دقیق مطلب منتشره و اثرات آن در جامعه است.
رسیدگی و پیگیری قضایی
در صورت تأیید صحت شکایت و ثابت‌شدن جرم نشر اکاذیب، مرجع ذی‌صلاح می‌تواند اقدامات قانونی را در پیگیری و رسیدگی به این جرم انجام دهد. این شامل صدور حکم قضایی، اعمال مجازات قانونی برای متخلفان و تعیین خسارات مادی یا معنوی به شاکی می‌شود.
بهتر است به مشاوره یک وکیل یا متخصص حقوقی بنیاد وکلا مراجعه کنید تا در مورد مراحل دقیق و قانونی شکایت به بهترین شکل راهنماییتان کند.
نحوه تنظیم شکوائیه برای جرم نشر اکاذیب
تنظیم شکوائیه برای جرم نشر اکاذیب می‌تواند به شرح زیر باشد:
عنوان شکوائیه
در ابتدا، باید شکوائیه را با عنوان مناسبی شروع کنید. مثلا می‌توانید عنوانی مشابه “شکوائیه در خصوص جرم نشر اکاذیب” انتخاب کنید.
مشخصات شاکی
در بخش اول شکوائیه، باید مشخصات کامل شاکی، از جمله نام، آدرس، شماره تماس و اطلاعات تماس دیگر ارائه شود. همچنین، در صورت وجود وکیل مورد نظر، باید نام و مشخصات وکیل نیز ذکر شود.
مشخصات متهم
در بخش بعدی، باید مشخصات کامل متهم یا ناشر مطلب کاذب را ذکر کنید. این شامل نام، آدرس و سایر اطلاعات مشخص‌کننده متهم است.
شرح مطلب کاذب
در این بخش، باید مطلب کاذب را به طور دقیق و مفصل شرح دهید. توضیح دهید که چگونه این مطلب کاذب منتشر شده است و چه تأثیری بر شما یا سایر افراد داشته است.
مدارک و شواهد
در این بخش، باید مدارک و شواهدی که نشان‌دهنده کاذب بودن مطلب است را ضمیمه کنید. این ممکن است شامل لینک‌ها، تصاویر، ویدئوها، اسناد و سایر اطلاعات مرتبط با مطلب کاذب باشد.
خواسته‌ها و درخواست‌ها
در این بخش، باید خواسته‌ها و درخواست‌های خود را بیان کنید. مثلا می‌توانید درخواست از مرجع ذی‌صلاح برای تحقیق و پیگیری جرم، از جمله شروع رسیدگی قضایی، تشکیل دادگاه و اعمال مجازات قانونی را داشته باشید.
همچنین، درخواست تعیین خسارات مالی یا معنوی نیز در این بخش مطرح می‌شود.
امضا و تاریخ
در پایان شکوائیه، باید باتوجه‌به قوانین و مقررات محلی، شکوائیه را امضا کنید و تاریخ تنظیم آن را نیز ذکر کنید.
بهتر است قبل از تنظیم شکوائیه، مشاوره بگیرید. این کار به شما کمک می‌کند تا از اطلاعات و فرایندهای دقیق و مطابق با قوانین مربوطه استفاده کنید.
بار اثباتی جرم نشر اکاذیب
در جرم بار اثباتی، مسئولیت اثبات بر عهده شاکی قرار دارد و او می‌بایست اثبات کند که مطالب منتشره کاذب است. اگر متهم بتواند اثبات کند که مطالب منتشره درست و صحیح است و کاذب نیست، به او حکم تبرئه صادر می‌شود.
مشاوره حقوقی و کیفری بنیاد وکلا
بر اساس قانون کشور ایران، هر کسی که به قصد اضرار به غیر و با سوءنیت از طریق هر وسیله‌ای اعم از نامه، گزارش و غیره عملی را به‌دروغ به شخصی نسبت دهد و بیان یا اظهار کند، این عمل به عنوان جرم نشر اکاذیب شناخته شده است و برای آن مجازاتی تعیین شده است.
ما در اینجا مصادیق، نحوه اثبات و مجازات نشر اکاذیب را مورد بررسی قرار دادیم.
شما می‌توانید با کمک‌گرفتن از تیم حرفه‌ای و متخصص بنیاد وکلا، تک‌تک مراحل اثبات و شکایت جرم نشر اکاذیب را طی کنید.
