حق حبس برای زن به محض انعقاد عقد نکاح پدید می‌آید و زن می‌تواند مادامی که مهریه خود را دریافت نکرده است از تمکین خودداری کند.
ما در ادامه به بررسی حق حبس و امکانات قانونی آن برای زنان در نکاح می‌پردازیم. شما می‌توانید برای پروسه حبس و دریافت مهریه از وکیل مهریه در مجموعه بنیاد وکلا استفاده نمایید.
آیا زن می‌تواند قبل از تعیین مهریه از تمکین آن خودداری نماید؟
بله زن می‌تواند از تمکین مهر امتناع نماید و درخواست تعیین مهر را دهد.
ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی: زن می‌تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند، مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع حق نفقه نخواهد بود.
نزدیکی به شبهه
پیش از پرداختن بانجام دادن کاری به فرض درست و صحیح بودن آن در صورتی که که در اصل درست نبوده را شبهه می‌گویند که ممکن است ناشی از:
- الف – موضوع
- ب – حکم باشد.
ناشی از موضوع
یعنی شخص حکم را می‌داند ولی در موضوع دچار اشتباه می‌شود؛ مثل اینکه کسی می‌داند که خوردن شراب بر او حرام است ولی نمی‌داند این مایعی که در این ظرف هست آیا شراب هست یا شراب نیست.
ناشی از حکم
یعنی شخص نسبت به حکم جهل دارد. یک زمانی فردی تازه مسلمان شده مسیحی بوده و اصلا نمی‌داند نوشیدن شراب در قوانین اسلام حرام است، پس از شبهه حکمی است.گاهی ممکن است، شبهه هر دو باشد ولی یکی از اینها برای ایجاد شبهه کافیست.
در نکاح ممکن است همین مسئله اتفاق بیفتد کسی ممکن است حکمی را بداند ولی موضوع آن برایش مشتبه باشد؛ مثل اینکه کسی می‌داند که ازدواج با خواهر رضاعی خودش حرام است، پس حکم را می‌داند ولی متوجه نیست و نمی‌دانسته که این خانمی که با او ازدواج می‌کند، خواهر رضاعی اوست.
این شبهه، شبهه موضوعی است اما یک وقت نمی‌داند اصلا ازدواج کردن با خواهر رضاعی در شریعت اسلام و ایران ممنوع است و می‌داند که این شخص خواهر رضاعی اوست و با او ازدواج می‌کند این شبهه حکمی است.
مهریه در صورت عدم وقوع نزدیکی
ماده ۱۰۹۸ قانون مدنی: در صورتی که عقد نکاح اعم از دائم یا منقطع باطل بوده و نزدیکی واقع نشده زن حق مهر ندارد و اگر مهریه را گرفته، شوهر می‌تواند آن را استرداد نماید.
حکم نکاح با خواهر رضاعی چه موضوعا برای او شبهه انگیز بوده یا حکما باطل است، شکی نیست این دو حالت دارد.
یک وقت این است که بعد از انجام نکاحی که باطل بوده و قانون به رسمیت نشناخته مرد با چنین زنی نزدیکی می‌کند یک وقت با چنین زنی نزدیکی نمی‌کند اگر با زن نزدیکی نکرده باشد مهریه هم به این زن تعلق نخواهد گرفت؛ زیرا چیزی در بین آن‌ها داد و ستد نشده است نکاح تا حدی جنبه معامله‌ای و داد و ستد دارد.
ماده ۱۰۹۹ قانون مدنی: در صورت جهل زن به فساد نکاح و وقوع نزدیکی، زن مستحق مهرالمثل است.
این ماده به دو نکته اشاره می‌کند:
- یک نکته این است اگر نزدیکی صورت بگیرد، چه اتفاقی می‌افتد همین جا است.
- نکته دوم هم به ذهن می‌رسد که نزدیکی که صورت می‌گیرد.
یک وقت این است که زن می‌دانسته که این نزدیکی قانونی نیست و یک وقت نمی‌دانسته اگر نمی‌دانسته و نزدیکی صورت گرفت خواه شوهر بداند یا نداند باید مهرالمثل را بدهد؛ چرا مهرالمسمی را ندهد برای اینکه نکاح باطل است و معامله‌ای که باطل است، باید عوضین آن به صاحب اولیه‌اش بر‌گردد.
بنابراین اگر مهرالمسمی پرداخت بشود به دلیل اینکه زن نمی‌دانسته است که این نکاحش باطل است و از او یک لذت جویی جنسی شده؛ یعنی چیزی را پرداخت کرده و نمی‌توان چیزی را که پرداخت شده است آن هم بر خلاف قانون نبوده و قانون او را منع نکرده بدلیل جهلی که داشته پس باید در قبال آن چیزی به او پرداخت بشود و آن چیزی همان مهرالمثل است.
نکته دیگری که در این ماده هست این است که قید کرده است در صورتی که زن جاهل باشد؛ یعنی اگر زن می‌دانست که این شخصی که دارد ازدواج می‌کند.
در مثال برادر رضاعی او هست و برادر رضاعی ازدواج با خواهر رضاعی نمی‌تواند بکند؛ یعنی هم عالم به حکم بود آن زن و هم عالم به موضوع اینجا مانند آنست که موجب فحشا شده است و زنا داده است زنی که مرتکب فحشا می‌شود و زنا می‌دهد، هیچگونه دستمزدی از این بابت به او پرداخت نمی‌شود.
فقها به استناد حدیثی از پیغمبر اسلام می‌گویند: اگر زنی مرتکب زنا بشود در مقابل زنای خودش نمی‌تواند تقاضای مهریه بکند، در صورتی که همین عمل یعنی نزدیکی جنسی را اگر روی قانون انجام داده بود در مقابلش یا مهرالمسمی یا مهرالمثل را می‌گرفت عمل یک عمل است منتهی در قالب قانونی یک وقت انجام می‌شود یک وقت در قالب غیر قانونی انجام می‌شود.
به دنبال این مسئله مطالبی عنوان می‌شود و آن بیشتر مربوط می‌شود به نوع شبهه‌ای که محقق بشود.
مثالی که زده شد، مثالی بود که در مورد خواهر و برادر در موارد دیگر می‌شود مثال زد مثلا فرض بر این بوده که مردی مدت‌ها نبوده و زن مثلا به مردی اظهار کرده که شوهر من فوت کرده و خودش هم باور بوده که شوهرش فوت کرده و آن مرد به عنوان اینکه این زن بدون شوهر است با او ازدواج می‌کند بعد معلوم می‌شود که شوهر ایشان بوده این هم یکی از موارد شبهه است.
مهرالمثل در نزدیکی به شبهه
اگر مردی به شبهه با زن خودش نزدیکی بکند؛ یعنی نه به قصد اینکه این زن، زن او هست با او نزدیکی بکند، اگر زن در طلاق رجعی باشد و مردی قصد اینکه این زن اوست با او نزدیکی بکند، این بر می‌گردد به زن بودن قبلی‌اش و ازدواج قبلی‌اش این یک نوع رجوع تلقی می‌شود اما یک وقت به این قصد نبوده به قصد دیگری بوده که با این زن نزدیکی کرده، فکر کرده که زن قانونی اوست زنی که بغل گرفته اشتباه بوده در اینجا آیا مهریه اش باید پرداخت بشود یا خیر؟
نظریه فقها
در صورت نزدیکی مرد به زن خود، در حالی که در عده رجعی است به عنوان رجوع در نظر می‌گیرند، حتی اگر به قصد دیگری این کار را کرده باشد، در این حالت چون زن در طلاق رجعی از مرد نفقه می‌گیرد و در صورت فوت از یکدیگر ارث می‌برند.
در واقع ادامه زوجیت وجود دارد، پس اگر مرد با چنین زنی نزدیکی کرد این در واقع با زنش نزدیکی کرده خواه به قصد یا بدون قصد باشد، بنابراین وقتی که کسی با زن خودش نزدیکی بکند، آن زن هیچگونه استحقاق مهر نخواهد داشت.
در صورت نیاز به دریافت اطلاعات تکمیلی در خصوص حق حبس می‌توانید از مشاوره حقوقی مهریه بهره‌مند شوید.
