حق ارتفاق یکی از حقوق مهم در قانون مدنی ایران می‌باشد و با وجود اینکه بسیاری از افراد از آن استفاده می‌کنند، اما از این آگاهی ندارند و بنا بر عرف از آن استفاده می‌کنند، بدون اینکه برای دیگران مشکلی ایجاد شود.
این حق از سالیان بسیار دور و حتی قبل از تدوین قانون هم وجود داشته است. در ادامه این نوشته مشاوره حقوقی ملکی به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت که حق ارتفاق به چه معنی است و چه ویژگی‌هایی دارد که آن را از سایر حق و حقوق افراد متمایز می‌کند.
حق ارتفاق چیست؟
حق ارتفاق به حالتی گفته می‌شود که فرد می‌تواند برای یک سری کارهای خاص از ملک دیگران استفاده کند.
بر اساس ماده ۹۳ قانون مدنی ارتفاق حقی است برای شخص در ملک دیگری. در این حالت شما می‌توانید برای انجام برخی از کارها از ملک دیگران بهره ببرید.
شایع ترین نوع ارتفاق، حق عبور آب راه‌ها از زمین کشاورزی همسایه برای آبیاری زمین کشاورزی می‌باشد. در این حالت به علت نزدیکی و همسایه بودن با زمین دیگری می‌توانید از آن برای عبور آب راه‌ها استفاده کنید.
حق ارتفاق چگونه ایجاد می‌شود؟
در مورد دعاوی ملکی به طور کلی در دو حالت زیر ممکن است حق ارتفاق به وجود بیاید:
- حق ارتفاق طبیعی: در این حالت همانند آنچه که در بالا اشاره شد، همسایگی دو ملک کافی است تا حق ارتفاق ایجاد شود.
- قراردادی
در این حالت دو نفر به عنوان صاحبین ملک‌های مجاور در طی یک قرارداد حق و حقوقی را به همدیگر واگذار می‌کنند؛ برای مثال ممکن است که صاحبین دو آپارتمان اجازه عبور و مرور از مکان خاصی را برای همدیگر مجاز کنند.
حق ارتفاق قراردادی معمولا مادام العمر است و تا زمانی که ملک مورد نظر وجود داشته باشد، این حق برقرار می‌باشد، مگر اینکه در قرارداد مدت زمان مشخصی برای آن تعیین شده باشد.
حق ارتفاق چه ویژگی‌هایی دارد؟
- این حق عینی می‌باشد و اموالی که ذاتا غیر منقول می‌باشند تعلق می‌گیرد و اموالی که در حکم غیر منقول یا غیر منقول تبعی هستند حق ارتفاق تعلق نکی گیرد.
- حق ارتفاق قائم به ملک است. به این معنی که با انتقال مالکیت یک ملک، این حق هم به مالک جدید منتقل می‌شود.
در این مورد ماده ۱۰۲ قانون مدنی به شکل زیر بیان شده است:
هر گاه ملکی کلا یا جزئا به کسی منتقل شود و برای آن ملک حق الارتفاقی در ملک دیگر یا در جزء دیگر همان ملک موجود باشد، آن حق به حال خود باقی می‌ماند مگر اینکه خلاف آن تصریح شده باشد.
- حقی دائمی است، همانطور که در بالا اشاره شد حق ارتفاق به ملک مورد نظر وابسته است نه صاحب ملک؛ بنابراین این حق یک حق دائمی است که همراه انتقال مالکیت، منتقل خواهد شد.
- قابل تقسیم نمی‌باشد. در برخی از موارد ممکن از شرکای یک ملک بخواهند آن را تقسیم کنند یا در زمین‌های کشاورزی معمولا پس از فوت پدر، زمین‌ها را تقسیم می‌کنند. در چنین حالتی حق ارتفاق تقسیم نمی‌شود، برای هر کدام از ملک‌های جدید به قوت خود باقی خواهد ماند.
در این مورد توجه شما را به ماده ۱۰۳ قانون مدنی جلب می‌کنیم:
هر گاه شرکا ملکی دارای حقوق و منافعی باشند و آن ملک مابین شرکا تقسیم شود، هر کدام از آن‌ها به قدر حصه مالک آن حقوق و منافع خواهد بود؛ مثل اینکه اگر ملکی دارای حق عبور در ملک غیر بوده و آن ملک که دارای حق است، بین چند نفر تقسیم شود هر یک از آن‌ها حق عبور از همان محلی که سابقا حق داشته است، خواهد داشت.
ماده ۱۰۶ قانون مدنی: مالک ملکی که مورد حق الارتفاق غیر است، نمی‌تواند در ملک خود تصرفاتی نماید که باعث تضییع یا تعطیل حق مزبور باشد، مگر با اجازه صاحب حق.
در صورت نیاز به کمک از وکیل ملکی می‌توانید با ما در بنیاد وکلا در ارتباط باشید.
