در حوزه جرائم علیه اموال می‌توان به یکی از جرائم شناخته شده که ارتکاب به شیوه‌های مختلف صورت می‌گیرد، اشاره نمود و آن، خیانت در امانت است.
برای ارتکاب جرم خیانت در امانت، شرایط خاصی وجود دارد و به صرف این که مالی توسط دیگری برده شود، نمی‌توان عنوان اتهامی چنین جرمی را وارد نمود. گاها جرم خیانت در امانت با جرائمی دیگری چون سرقت و یا کلاهبرداری اشتباه در نظر گرفته می‌شود.
یکی از حالت‌هایی که امکان وقوع خیانت در امانت برای آن وجود دارد، خیانت در امانت کارت بانکی است. خیانت در امانت، به عنوان جرمی شناخته می‌شود که صاحب مال اقدام به سپردن مالی به امین نموده و حال به دلیل سوء استفاده او در نگهداری، ضرر و زیانی به مال امانی وارد شده است.
همین موضوع می‌تواند در رابطه با کارت بانکی صورت گیرد و به جهت آن که دارنده و یا صاحب کارت، آن را در اختیار دیگری قرار می‌دهد که طبق توافق تعیین شده، کارت را به مصرف معین برساند، اما استفاده نامناسبی از کارت بانکی شده است، وقوع جرم خیانت در امانت امکان پذیر است.
لازم به ذکر است که در صورت عدم احراز شرایط قانونی جرم خیانت در امانت، سوء استفاده از کارت بانکی دیگران می‌تواند عناوین مجرمانه دیگری چون سرقت داشته باشد.
در این صورت ممکن است که شاکی به دلیل ارتکاب جرم صورت گرفته، ذهنیت او این باشد که جرم خیانت در امانت صورت گرفته و در متن شکواییه به این جرم اشاره کند اما دادسرا با انجام تحقیقات مقدماتی به این نتیجه برسد که نوع جرم ارتکاب یافته، کلاهبرداری و سایر جرایم است.
در هر صورت اگر صاحب کارت، به دلیل سوء استفاده امین از کارت بانکی وی قصد ثبت شکایت داشته باشد، لازم است که اقدام به تنظیم شکوائیه و ثبت آن در دفاتر خدمات قضایی نمایید.
شاکی برای اثبات ادعای خود که متهم از کارت بانکی او سوء استفاده نموده و با این کار، ضرر و زیانی را وارد نموده است، باید یک سری دلایل موجه و منطقی را ارائه نماید و در صورتی که نتواند اتهام انتسابی به متهم را به اثبات برساند، متهم می‌تواند علیه شاکی اقدام به طرح دعوا اعاده حیثیت نماید.
جرم خیانت در امانت، مجازات حبس دارد اما در قانون جدید، تغییراتی در آن اعمال شده است. به همین جهت در این مقاله قصد داریم که به بررسی جرم خیانت در امانت در کارت بانکی و شرایط تحقق آن بپردازیم. البته امکان دریافت مشاوره حقوقی فوری با وکیل آنلاین برای شما وجود دارد و می‌توانید پیرامون جرم خیانت در امانت با وکیل خود گفتگو کنید.
جرم خیانت در امانت کارت بانکی
تعریف جرم خیانت در امانت صراحتا در قانون بیان نشده است اما از ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی می‌توان به تعریف این جرم پرداخت. بر همین اساس ماده مزبور پیرامون جرم خیانت در امانت، بیان می‌کند که:
هرگاه اموالی اعم از منقول یا غیر منقول یا اسنادی نظیر سفته یا چک و مواردی از این قبیل، به عنوان اجاره، رهن، وکالت و یا امانت یا هر امری با اجرت و بدون اجرت به فردی داده شود، طبق توافق انجام شده به این صورت بوده است که موارد مزبور، مسترد شود و یا به مصرف خاصی برسد و فردی که مالی برای امانت نزد او قرار دارد، استعمال و یا تلف نماید، به نحوی که به ضرر افراد مالک باشد، طبق قانون مجازات می‌شود.
خیانت در امانت در واقع جرمی است که فرد صاحب مال، از امین درخواست می‌کند که مال امانی را طبق دستور العمل تعریف شده و بر اساس خواسته او، به مصرف مشخصی برساند و یا این که مال را برای مدت زمان معین نزد خود نگه دارد، اما امین به دلایل مختلف، در نگهداری و استفاده از آن به نحوی عمل نموده است که سبب وارد آمدن ضرر و زیان به آن شده است.
حال توضیحات مزبور می‌تواند در مورد استفاده از کارت بانکی مطرح شود. در جرم خیانت در امانت کارت بانکی، فردی که دارنده کارت است، کارت بانکی خود را در اختیار فرد دیگری قرار می‌دهد که بنا به تقاضای او، از آن در موضوع معین، استفاده کند.
در واقع صاحب کارت بانکی قادر به استفاده از کارت خود نیست و با تحویل دادن کارت به همراه کلیه اطلاعات آن به امین از او می‌خواهد که به استفاده مشخصی برساند.
در این شرایط اگر امین طبق توافق صورت گرفته و بر اساس این که صاحب کارت از او خواسته که برای یک کار معین اقدام به استعمال کارت نماید، اما او از موجودی کارت، استعمال ناروا نموده و سبب ضرر و زیان به صاحب کارت می‌شود.
در این شرایط می‌توان گفت که جرم خیانت در امانت به وقوع پیوسته است و دارنده این حق را دارد تا از امین که از کارت بانکی او سوء استفاده نموده است، شکایت کیفری کند.
شرایط خیانت در امانت کارت بانکی
در صورتی که فردی از شما بخواهد که از طریق کارت بانکی او، یک کاری را انجام دهید؛ مانند پرداخت اجاره منزل و یا موضوعات دیگر و شما مطابق با خواسته دارنده کارت عمل ننموده و از مبلغ کارت به نفع خود استفاده کنید و همین موضوع سبب شود که ضرر و زیانی به صاحب کارت وارد شود، اتهام جرم خیانت در امانت می‌تواند به شما وارد شود.
برخی افراد اینگونه تصور می‌کنند که اگر مالی را به عنوان امانت، در اختیار فردی قرار دهند اما امکان مسترد شدن مال در همان زمان وجود نداشته، تحت هر شرایطی جرم خیانت در امانت به وقوع پیوسته است. اما از لحاظ قانونی برای تحقق جرم خیانت در امانت چه در رابطه با کارت بانکی و چه پیرامون موضوعات دیگر، احراز یک سری شرایط لازم است.
در تحقق جرم خیانت در امانت کارت بانکی در ابتدای امر باید این موضوع ثابت شود که صاحب کارت به دلایل مختلفی مانند این که در زندان به سپر میبرد و یا به دلیل بیماری در بیمارستان قرار دارد و یا هر دلیل دیگری که نشان دهنده عدم امکان استفاده دارنده از کارت بانکی خود باشد و با این شرایط کارت را به امین سپرده است.
با سپردن کارت بانکی به امین، با در نظر گرفتن این موضوع که دارنده امکان استفاده از کارت را ندارد، به او دستور داده می‌شود که اقدام به پرداخت هزینه‌های مربوطه نماید و یا هر کاری که مورد خواسته صاحب کارت بانکی باشد را انجام دهد. اما فرد امین، از کارت بانکی غیر از امور خواسته شده، استعمال کند و همچنین با تقاضای مالک، کارت بانکی به او داده نشود.
این حق برای مالک وجود دارد که با اتفاقات به وجود آمده، اقدام به باطل کردن کارت بانکی کند؛ زیرا امین بر خلاف میل و خواسته صاحب کارت، استفاده ناروا از آن کرده است.
از دیگر شرایط مورد نیاز برای محقق شدن جرم خیانت در امانت در کارت بانکی این است که باید سپرده شدن کارت از طرف مالک به شخص امین صورت گرفته شده باشد. در واقع یکی از ارکان اصلی در شکل‌گیری جرم خیانت در امانت، این است که مالی به دیگری سپرده شود.
در صورتی که این موضوع ثابت شود که مالک، کارت بانکی خود را به امین نداده است که برای انجام کار مشخص اقدام کند و اگر همان فرد به اصطلاح امین اقدام به ربودن کارت بانکی دارنده کند، در این شرایط نمی‌توان گفت که خیانت در امانت صورت گرفته است و می‌توان عنوان جرم سرقت را برای متهم در نظر گرفت.
به امانت گذاشتن یا سپردن مال امانی جز اصلی‌ترین و مهم‌ترین رکن در تحقق این جرم به شمار می‌رود. به طور مثال اگر کسی از شما بخواهد که کارت بانکیتان را در اختیار او قرار دهید که بتواند برای جا به جایی پول اقدام کند و او دست به انجام کار دیگری می‌زند.
در این مثال می‌توان گفت که جرم خیانت در امانت محقق نشده است؛ زیرا شرط مربوط به سپردن مالک از طرف مالک اجرا نشده است و علاوه بر این که مواردی چون تلف، مفقود، تصاحب و مواردی از این قبیل در کارت بانکی اتفاق نیافتاده است.
مجازات جرم خیانت در امانت کارت بانکی
با بررسی شرایط تحقق جرم خیانت در امانت کارت بانکی، حال تصور کنید که شرایط قانونی وقوع این جرم اجرا شده و قاضی پرونده قصد صدور حکم را دارد، بنا بر چه ماده قانونی می‌تواند حکم جرم ارتکاب یافته خیانت در امانت را صادر کند؟ در این صورت مجازات خیانت در امانت کارت بانکی با حالت‌های دیگر خیانت در امانت، متفاوت است؟
در رابطه با مجازات این جرم، باید گفت که حکم ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی اجرا می‌شود. در این ماده، مجازات ارتکاب جرم خیانت در امانت را حبس از شش ماه تا سه سال در نظر گرفته است. اما باید به این نکته توجه داشت که با تصویب شدن قانون کاهش حبس تعزیری در سال ۱۳۹۹، مجازات جرم مزبور نیز مانند بسیاری از جرائم دستخوش تغییراتی شد.
در ماده ۱۱ قانون کاهش و تبصره عنوان شده که ماده ۱۰۴ قانون مجازات دچار اصلاحاتی گردیده است و به تبع آن به تغییرات مجازات ماده ۶۷۴ نیز اشاره کرده است. در تبصره ماده ۱۱ فوق الذکر گفته شده است که حداقل و حداکثر مجازات حبس تعزیری درجه چهار تا درجه هشت، مقرر در قانون برای جرایم قابل گذشت، به نصف تقلیل می‌یاید.
از مواد فوق الذکر می‌توان این برداشت را کرد که مجازات حبس جرم خیانت در امانت، به نفس کاهش پیدا می‌کند و حداقل مجازات حبس که شش ماه زندانی داشت، به سه ماه تغییر پیدا می‌کند. همچنین بیشترین میزان مجازات حبس که مقدار آن سه سال بوده است به یک و نیم سال یا هجده ماه کاهش پیدا کرده است.
لازم به ذکر است که جرم خیانت در امانت طبق قانون جدید به جرم قابل گذشت تبدیل شده است و لازمه رسیدگی به این جرم در مرجع قضایی، طرح شکایت از طرف شاکی است.
همچنین با توجه به این که خیانت در امانت در زمره جرایم قابل گذشت است، در صورتی که شاکی از شکایت خود صرف نظر کند و به نحوی رضایت دهد، با رضایت او، پرونده مختومه می‌شود.
نحوه اثبات خیانت در امانت کارت بانکی
در شکایات کیفری که از طرف شاکی مطرح می‌شوند، اثبات وقوع جرم با خود شاکی می‌باشد و باید با استناد به دلایل موجه و قانونی، برای قاضی ثابت کند که متهم پرونده جرم مورد نظر را انجام داده است.
حال همین موضوع پیرامون جرم خیانت در امانت نیز مطرح است و شاکی که مدعی است، متهم مرتکب خیانت در امانت شده است، باید ادله موجه ارائه کند تا ادعای وی ثابت شود.
در ابتدا قاضی به این موضوع رسیدگی می‌کند که اتهام وارده، از نوع خیانت در امانت می‌باشد و یا این که جرم ارتکاب از سوی متشاکی، عنوان مجرمانه دیگری غیر از خیانت در امانت دارد. در هر صورت به منظور اثبات جرم خیانت در امانت کارت بانکی، شاکی می‌تواند به ادله اثبات دعوا در امور کیفری اشاره کند.
همان دلایلی که در ماده ۱۶۰ قانون مجازات اسلامی اشاره شده است، از طریق آن‌ها شاکی امکان ثابت کردن وقوع جرم خیانت در امانت را دارد. مشاوره حقوقی تلفنی به شما می‌گوید در این صورت نحوه اثبات کردن جرم خیانت در امانت کارت بانکی می‌تواند از طریق دلایل زیر انجام شود:
- شهادت شهود
- اقرار
- علم قاضی
- سند و مدرک
بار اثبات ادعا با مدعی است و مراجع قضایی نیز به صرف ارائه یک ادعا تایید یا عدم تایید جرم صورت گرفته را انجام نمی‌دهند. شاکی برای ثابت کردن این که کارت بانکی خود را در حضور تعدادی افراد به امین سپرده و صراحتا به امین گفته است که مبلغ کارت را برای پرداخت هزینه اجاره خانه یا امور دیگر هزینه کند ولی امین بر خلاف تقاضای مالک، استفاده دیگری از مبلغ کارت بانکی کرده است.
در این شرایط استناد به شهادت شهود می‌تواند منجر به اثبات جرم خیانت در امانت کارت بانکی شود. شاکی مدعی است که افرادی در زمان سپردن کارت بانکی به متهم حاضر و به نحوی نظاره‌گر این قضیه بوده‌اند. حال باید اقدام به تنظیم استشهادیه نموده و این مدرک را ضمیمه شکایت نامه خود نماید.
علاوه بر شهادت شهود، اقرار متهم نیز می‌تواند باعث شود تا ارتکاب جرم خیانت در امانت به اثبات برسد. در واقع متهم به این موضوع اقرار می‌کند که شاکی، کارت بانکی خودش را تحویل او داده که برای استفاده مشخصی به مصرف برساند اما او(متهم) کارت بانکی را در جای دیگری خرج کرده است.
علم قاضی نیز می‌تواند سبب ثابت شدن جرم خیانت در امانت کارت بانکی شود. قاضی پرونده بر اساس دلایل ارائه شده و اظهارات طرفین، نسبت به صحت ادعای شاکی به قطعیت می‌رسد و به نحوی برای مرجع قضایی ثابت می‌شود که متشاکی، از کارت بانکی امانت داده شده، استفاده ناروا کرده است.
وجود اسناد و مدارک معتبر نیز می‌تواند به اثبات ادعای شاکی مبنی بر وقوع جرم خیانت در امانت از طرف متهم، کمک کند. در اثبات دعاوی کیفری، دلیل دیگری نیز وجود دارد و آن، قسامه و سوگند است که تنها برای جنایات مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این صورت به منظور اثبات خیانت در امانت نمی‌توان دلیل سوگند را در نظر گرفت.
نمونه شکواییه خیانت در امانت کارت بانکی
نمونه شکواییه جرم خیانت در امانت بسته به شرایط وقوع جرم در قسمت شرح شکواییه، محتوا شکایت نامه‌ها با هم یکسان نیست اما در این بخش می‌خواهیم که به یکی از متداول‌ترین شکواییه‌ها پیرامون جرم خیانت در امانت کارت بانکی اشاره کنیم.
در نمونه شکواییه خیانت در امانت کارت بانکی، در ابتدا باید مشخصات شاکی و مشتکی عنه (متهم) به همراه مشخصات وکیل نیز نوشته شود.
طبق قانون عدم درج مشخصات مشتکی عنه نمی‌تواند سبب رد شکایت شود ولی با توجه به این که شاکی به سبب شناختی که از متهم داشته و او را فردی مورد اعتماد و امین خود برای استفاده از کارت بانکی قرار داده است، یقینا او را کامل می‌شناسد و در این صورت باید اطلاعات هویتی او را در شکواییه به درستی وارد کند.
در ادامه قسمت مربوط به محل وقوع جرم تکمیل می‌شود و همچنین موضوع جرم و تاریخ جرم بایستی در متن شکواییه به درستی تکمیل شود. حال بعد از نوشتن و تکمیل بخش‌های مندرج در شکواییه، باید شرح کلی از شکایت و تقاضای شاکی داده شود.
متن شکواییه خیانت در امانت کارت بانکی با فرض این که توسط وکیل شاکی تنظیم شده است، می‌تواند به شرح زیر باشد:
ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب
احتراما به استحضار می‌رسانم که شکایت موکل بنده به سبب ارتکاب جرم خیانت در امانت، تقدیم می‌دارم. (البته در صورتی که تنظیم شکواییه توسط شخص شاکی صورت گرفته باشد، ابتدا متن شکایت نامه می‌تواند به این شکل باشد که اینجانب شکایت خود را با عنوان مجرمانه خیانت در امانت به محضر جنابعالی می‌رسانم)
در تاریخ درج شده در شکواییه، موکل بنده (شاکی) برای انجام روند درمان بیماری در بیمارستان بوده است و به سبب ناتوانایی جسمی، برای پرداخت اجاره منزل، کارت بانکی خود را به همراه کلیه اطلاعات آن به خانم یا آقا … می‌سپارد. اما نامبرده بدون توجه به درخواست موکل و این که اقدامی را برای پرداخت اجاره منزل انجام دهد، استفاده ناروا از کارت بانکی کرده است و موجودی کارت را در امر دیگری که خلاف تعهد او با موکل بوده استفاده نموده است.
متاسفانه به دلیل تخلف صورت گرفته از طرف مشتکی عنه، ضرر و زیان قابل توجهی به موکل وارد شده و در این صورت مطابق توضیحات ارائه شده، تقاضای رسیدگی و صدور رای مقتضی را پیرامون احقاق حق موکل را دارم. تمامی مدارک مورد نیاز برای اثبات ادعای مطرح شده، ضمیمه شکواییه شده است.
مشاوره حقوقی تخصصی بنیاد وکلا
در رابطه با موضوع جرم خیانت در امانت کارت بانکی و شرایط آن، با بررسی جوانب حقوقی، توضیحاتی در متن مقاله داده شد. در این صورت اگر تمایل به دریافت اطلاعات بیشتری دارید، توصیه می‌کنیم که از خدمات مشاوره حقوقی سامانه بنیاد وکلا استفاده نمایید.
ارائه مشاوره حقوقی در این سامانه به صورت کاملا تخصصی از طرف مجرب‌ترین وکلای دادگستری کشور انجام می‌شود و به رفع مشکلات حقوقی شما به بهترین شکل ممکن پرداخته خواهد شد.
