در اصطلاح حقوقی جرم جعل، عبارت است از تغییر دادن متقلبانه حقیقت، به سود خود و به زیان دیگری. زمانی که جرم جعل اتفاق می‌افتد، شاکی باید طرح دعوای کیفری کند، برای این امر نیز باید شکواییه را تنظیم و به مراجع کیفری ارائه کند.
برای رسیدگی به جرم جعل، مرجع صالح، دادسرا می‌باشد. پس شاکی باید ابتدا به کلانتری یا دادسرا مراجعه کند و شکایت خود را به صورت کتبی ارائه دهد.
در صورتی که در زمینه شکایت و رسیدگی در دادگاه به جرم جعل نیاز به مشاوره حقوقی دارید با مشاوران حقوقی و وکلای ما در بنیاد وکلا در ارتباط باشید.
جرم جعل
معنای لغوی جعل عبات است از حیله، تقلب، دروغ، تغییر دادن حقیقت و برگرداندن واقعیت. جرم جعل و تزویر و استفاده از سند جعل شده در مواد ۵۲۳ تا ۵۴۲ قانون مجازات اسلامی بیان شده است.
همچنین تعریف جعل در ۵۲۳ این قانون اینگونه آمده است که جعل یا تزویر یعنی ساختن نوشته، سند، مهر یا امضای اشخاص رسمی یا افراد غیر رسمی، همچنین خراشیدن، تراشیدن، قلم بردن، الحاق، محو، اثبات، سیاه کردن یا تقدیم یا تاخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی آن، چسباندن نوشته‌ای به نوشته دیگر، به کار بردن مهر فرد دیگری بدون اجازه او و مشابه این موارد به قصد تقلب.
بنابراین قصد فردی که مرتکب جعل می‌شود، فریب دادن یا زیان رساندن به دیگری است.
شرایط تحقق جرم جعل
برای تحقق جرم جعل باید یک سری شرایط وجود داشته باشد، این شرایط عبارتند از:
- موضوع جعل باید مواردی باشد که در قانون بیان شده است، برای مثال سند، نوشته، مهر، امضا و غیره.
- در صورتی که اسناد و مدارک و سایر موارد، خودشان جعلی باشند، جرم جعل محقق نمی‌شود.
- جعل در مورد اسناد و نوشته‌های کپی شده امکان پذیر نخواهد بود.
- جرم جعل زمانی محقق می‌شود که اسناد و مدارک جعل شده، افراد عادی را به اشتباه بیندازد و تشخیص جعلی بودن آن‌ها با چشم غیر مسلح ممکن نباشد.
- برای تحقق جرم جعل باید حتما قصد تقلب و ضرر رساندن به دیگری وجود داشته باشد.
انواع جرم جعل
جرم جعل به دو دسته جعل مادی و جعل معنوی تقسیم می‌شود. جعل مادی زمانی اتفاق می‌افتد که از یک عمل مادی یا فیزیکی برای تغییر دادن واقعیت استفاده شود.
بنابراین مواردی که در ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی برای جعل آمده است، مصادیق جعل مادی هستند. در مقابل مواردی وجود دارند که هیچگونه عمل مادیای برای جعل صورت نمی‌گیرد به این موارد جعل معنوی یا مفادی گفته می‌شود.
مصادیق جعل معنوی در ماده ۵۳۴ قانون مجازات اسلامی اینگونه بیان شده است که در صورتی که کارکنان ادارات دولتی، مراجع قضائی و مأمورین به خدمات عمومی، در نوشتن قراردادها و نوشته‌هایی که مربوط به وظایفشان است، مرتکب جعل و تزویر شوند، برای مثال مضمون یا موضوع قرارداد را تغییر دهند یا در نوشته‌های یکی از مقامات رسمی دست ببرند، یا مهر و تقریرات یکی از طرفین را تحریف کنند، یا امر باطلی را صحیح یا امر صحیحی را باطل یا چیزی را که به آن اقرار نشده است اقرار شده جلوه دهند، مرتکب جرم جعل شده و مجازات می‌شوند.
ارکان جرم جعل
جرم جعل، مانند سایر جرایم دارای سه عنصر قانونی، مادی و معنوی است:
- عنصر قانونی در جرم جعل مواد ۵۲۳ تا ۵۴۲ قانون مجازات اسلامی می‌باشد که در آن‌ها قانونگذار مصادیق این جرم را بیان کرده و مجازات‌هایی برای آن‌ها تعیین کرده است.
- عنصر مادی جرم جعل عبارت است از ساختن، تغییر دادن یا تحریف کردن اسناد، مدارک، مهر و امضای افراد رسمی و غیر رسمی که در قانون مجازات اسلامی آمده است.
- عنصر معنوی در جرم جعل یعنی شخص باید قصد تقلب داشته باشد و هدفش این باشد که از این راه به دیگری زیان برساند، همچنین باید این کار را با آگاهی و عمدا انجام دهد.
استفاده از سند مجعول
علاوه بر این که جعل اسناد جرم محسوب می‌شود، استفاده از اسناد جعل شده هم جرم می‌باشد.
مطابق ماده ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی، اگر شخصی اسناد یا نوشته‌های غیر رسمی را جعل کند یا با آگاهی و علم به جعل و تزویر، از آن‌ها استفاده کند، علاوه بر این که باید خسارت وارد شده را جبران کند، به حبس از شش ماه تا دو سال یا به سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی نیز محکوم خواهد شد.
دادگاه و دادسرا
مراجع قضایی، دادگاه‌ها و دادسراها به چند قسمت تقسیم می‌شوند و هر یک از آن‌ها صلاحیت رسیدگی به دعاوی مختلف را دارند. بنابراین وقتی که یک دادگاه یا دادسرا صلاحیت رسیدگی به یک موضوع مشخص را داشته باشد با عنوان دادگاه یا دادسرای صالح مطرح می‌شود.
از این رو زمانی که افراد دچار اختلاف و مشکل می‌شوند، اولین چیزی که باید بدانند این است که به چه مرجعی باید مراجعه کنند، به بیان دیگر باید بدانند مرجع صالح برای رسیدگی به موضوع دعوی کدام دادگاه می‌باشد.
مراجع قضایی یا دادگاه‌ها بر اساس صلاحیت عبارتند از: مراجع قضایی حقوقی، کیفری و اداری. هر یک از این مراجع قضایی صلاحیت رسیدگی به بعضی از موضوعات و دعاوی را دارند.
به عبارت دیگر با توجه به موضوع یک پرونده، مراجع و دادگاه‌هایی که به آن رسیدگی می‌کنند متفاوت است. برای مثال دادگاهی که به جرم یا جنایت رسیدگی می‌کند با دادگاهی که به موضوعات مالی مربوط است تفاوت دارد.
مراجع قضایی حقوقی
در مراجع قضایی حقوقی به دعاوی و مسائل مربوط به ارث و میراث، طلاق، حق حضانت، موضوعات مربوط به مالکیت و حق انتفاع یا مشکلات مربوط به قراردادها مثل اجاره نامه، بیع، وکالت و غیره رسیدگی می‌شود، پس باید با توجه به موضوع آن به یکی از دادگاه‌های حقوقی مراجعه شود تا پرونده مورد بررسی قرار گیرد.
معمولا همه دعاوی حقوقی در دادگاه عمومی اقامه می‌شوند، با این حال در برخی موارد به علت این که موضوع بسیار تخصصی است یا این که اهمیت زیادی دارد، باید در دادگاه‌های اختصاصی با قاضی‌ها و ساختاری متفاوت به آن‌ها رسیدگی شود.
برای مثال دادگاه خانواده، دادگاه صالح برای رسیدگی به مشکلات و دعاوی مربوط به خانواده است.
مراجع قضایی کیفری
در صورتی که موضوع دعوا در رابطه با اعمالی باشد که مطابق قانون مجازات اسلامی جرم شناخته شود و شاکی بخواهد در این مورد شکایت خود را ثبت کند باید به یکی از دادگاه‌ها یا دادسراها مراجعه کند.
بنابراین دادگاه‌های کیفری صلاحیت رسیدگی به دعاوی مربوط به جرایمی مانند کلاهبرداری، سرقت، ضرب و جرح، توهین، تهدید و غیره را دارند.
روند رسیدگی به این نوع پرونده‌ها اینگونه است که ابتدا رسیدگی مقدماتی پرونده در دادسرای صالح انجام می‌شود و بعد از بررسی مقدماتی به از دادگاه‌های کیفری ارجاع داده می‌شود.
مراجع قضایی اداری
مراجع قضایی اداری مراجعی هستند که در آن‌ها به اختلاف‌هایی با سقف مشخص رسیدگی می‌شود. برای مثال شورای حل اختلاف یکی از این مراجع است که به اختلافاتی که زیر بیست میلیون تومان هستند رسیدگی می‌کند.
بنابراین در صورتی که شما در ماشین باشید و با خودروی دیگری تصادف کنید و خسارت وارد شده در این جریان زیر بیست میلیون تومان باشد، برای طرح دعوا و دریافت خسارت باید به شورای حل اختلاف مراجعه کنید.
در انتها لازم است بدانید که صلاحیت رسیدگی هر یک از این مراجع به موضوعات مختلف، در قانون به تفکیک آورده شده است. مشاورین ما در بنیاد وکلا آماده‌اند تا به سوالات شما در مورد دادگاه و دادسرای صالح در جرایم مختلف، به صورت وکیل تلفنی و آنلاین پاسخ دهند.
دادگاه و دادسرای صالح در جرم جعل
در صورتی که سند، مدارک، امضا یا مهر یک نفر جعل شده باشد، برای شکایت از جرم جعل باید به مرجع صالح مراجعه کند. برای این امر باید ابتدا طرح دعوای کیفری کند و شکوائیه خود را تنظیم کرده و به مراجع کیفری مراجعه کند.
با توجه به این که مصادیق بی شماری برای جرم جعل و استفاده از اسناد جعل شده وجود دارد و مجازات‌های آن‌ها متفاوت است، دادگاه و دادسرای صالح برای رسیدگی به آن‌ها نیز متفاوت است.
دادگاه صالح در مواردی که کسی از سند مجعول با هدف اخلال در نظم اقتصادی کشور، استفاده کند و به عنوان محارب شناخته شود، دادگاه انقلاب است.
در سایر جرایم جعل، اگر مجازات آن، تعزیری درجه چهار یا بالاتر باشد، دادگاه صالح، دادگاه کیفری ۱ و در مابقی موارد، دادگاه صالح، دادگاه کیفری خواهد بود.
همانطور که می‌دانید با پیشرفت تکنولوژی، وقوع جرایم رایانه‌ای نیز رو به افزایش است. باید توجه داشته باشید که در صورتی که جرم جعل به صورت رایانه‌ای انجام شده باشد، نیاز به بررسی تخصصی دارد، بنابراین اینگونه جرایم جعل در دادسرای تخصصی که برای رسیدگی به جرایم رایانه‌ای تشکیل شده‌اند، بررسی می‌شوند.
در صورتی که درباره مراجع صالح برای رسیدگی به جرم جعل، نیاز به اطلاعات بیشتر دارید، با وکیل جعل و مشاوران حقوقی ما در بنیاد وکلا در ارتباط باشید.
مراحل شکایت کیفری در جرم جعل
برای مطرح کردن شکایت کیفری در جرم جعل به منظور صدور حکم مجازات آن، باید ابتدا با مدارک هویتی از قبیل شناسنامه و کارت ملی و سایر مدارکی که برای ثابت کردن جرم لازم است مانند سند یا مدرک جعل شده، به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنید و شکایتنامه خود را در سامانه ثنا ثبت کنید، برای این امر باید ابتدا در این سامانه حساب کاربری تشکیل دهید.
در متن شکایت نامه باید خلاصه‌ای از شرح واقعه را بیان کنید. بعد از ارسال شکایتنامه یا شکوائیه به دفاتر خدمات قضایی، این دفاتر شکوائیه شما را به دادگاه می‌فرستند و در دادسرا پرونده‌ای برای جرم جعل شکیل خواهد شد و تحقیقات اولیه در مورد آن آغاز می‌شود.
سپس با توجه به نتیجه تحقیقات مقدماتی، اگر دلایل و شواهد کافی برای اثبات کردن جرم جعل وجود داشته باشد، قرار جلب صادر می‌شود و پرونده برای صادر شدن کیفرخواست برای دادستان فرستاده می‌شود و برای رسیدگی و تحقیقات بیشتر و دریافت حکم نهایی به دادگاه کیفری ارجاع داده می‌شود.
در نهایت دادگاه کیفری با توجه به نتایج تحقیقات و محتویات پرونده حکم مجازات را برای جعل صادر می‌کند.
مجازات‌های جرم جعل
با توجه به این که موضوع جعل چه چیزی باشد و توسط چه کسی انجام شده باشد، مجازات تعیین شده برای آن متفاوت است.
مجازات جعل اسناد رسمی و عادی
در صورتی که هر کسی اسناد عادی را جعل کند، یا از اسناد عادی جعل شده استفاده کند، به حبس از سه ماه تا یک سال یا پرداخت جزای نقدی از سه تا دوازده میلیون ریال محکوم می‌شود.
در صورتی که جاعل کارمند دولت باشد و اسناد رسمی را جعل کند، به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از شش تا سی میلیون ریال و اگر سند رسمی توسط اشخاص عادی جعل شود به حبس از شش ماه تا سه سال یا جزای نقدی بین سه تا هجده میلیون ریال محکوم می‌شود.
همچنین مجازات تعیین شده برای استفاده از اسناد رسمی جعل شده نیز شامل حبس از شش ماه تا سه سال یا جزای نقدی از سه تا هجده میلیون ریال می‌شود.
مجازات جعل مهر
در صورتی که شخصی مهر یا امضای مقاماتی مانند رهبری یا روسای سه قوه را جعل کند، یا از مهر و امضای جعل شده آن‌ها با آگاهی استفاده کند مجازاتش حبس از سه تا پانزده سال خواهد بود.
در مورد جعل کردن مهر یا امضای بقیه مقامات، شرکت‌ها و اداره‌های دولتی یا استفاده از آن‌ها با آگاهی نیز، مرتکب جعل از یک تا ده سال حبس محکوم خواهد شد.
چنانچه فردی مهر یا علامت مربوط به اداره‌های عمومی غیردولتی مانند شهرداری‌ها را جعل کند یا از موارد جعل شده با علم به جعلی بودن آن استفاده کند، از شش ماه تا سه سال حبس و جبران خسارت وارد شده محکوم خواهد شد.
مجازات جعل مهر و علامت شرکت‌های غیردولتی و استفاده از آن‌ها نیز حبس از سه ماه تا دو سال و جبران خسارت وارده شده می‌باشد.
مجازات جعل اسکناس
اگر کسی اسکناس‌های داخلی، ارزهای خارجی یا اسناد بانکی مانند چک را جعل کند یا از موارد جعل شده با آگاهی استفاده کند مجازاتش از یک تا ده سال حبس خواهد بود و در صورتی که این مورد با قصد اخلال در وضعیت اقتصادی، به هم زدن امنیت سیاسی یا اجتماعی کشور انجام شود مجازاتش از پنج تا بیست سال حبس خواهد بود. البته این مورد به شرطی است که مجرم مفسد شناخته نشود.
مجازات جعل مدرک دانشگاهی
در صورتی که فردی مدارک مربوط به دانشگاه، مانند مدرک تحصیلی، ریز نمرات دانشگاه یا مدرک فارغ التحصیلی را جعل کند، یا از این مدارک جعل شده با آگاهی استفاده کند به یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد، در صورتی که جاعل از کارمندان دولتی باشد به حداکثر مجازات یعنی سه سال حبس محکوم خواهد شد.
مجازات جعل احکام دادگاه
چنانچه فردی احکام دادگاه را جعل کند، یا با آگاهی از احکام جعل شده استفاده کند مجازاتش حبس از یک تا ده سال می‌باشد.
وکیل یا مشاوره حقوقی در پرونده‌های جعل
همانطور که پیشتر اشاره کردیم، جرم جعل مصادیق زیادی دارد، بنابراین پرونده‌های مربوط به جعل پرونده‌های پیچیدهای هستند و نیازمند اطلاعات و دانش حقوقی می‌باشند، در غیر این صورت ممکن است نتیجه مورد نظر در اینگونه پرونده‌ها عملی نشود.
بنیاد وکلا برای راحتی دسترسی به مشاوران حقوقی و وکلای متخصص و مجرب در این زمینه، خدماتی مانند مشاوره حقوقی آنلاین و وکیل تلفنی را برای شما فراهم کرده است.
همچنین شما می‌توانید در سایت بنیاد وکلا مشاوران حقوقی و وکلای مورد نظر خود را با توجه به سابقه آن‌ها و مبلغ تعیین شده برای حق الوکاله انتخاب کنید.
