در این مقاله قصد دارم به بحث داوری در طلاق توافقی بپردازم.
با مطالعه این مقاله شما با امکان یا عدم امکان ارجاع به داوری در طلاق توافقی و مسائل پیرامون آن آشنا می‌شوید.
برای دریافت اطلاعات تکمیلی‌تر در زمینه داوری مرتبط با امور خانوادگی با من همراه باشید.
داوری چیست؟
در نظام حقوقی ایران، داوری در طلاق یک فرآیند قانونی است که به منظور ایجاد فرصت برای حل و فصل اختلافات میان زوجین و جلوگیری از فروپاشی خانواده‌ها طراحی شده است. این فرآیند در زمان رسیدگی به درخواست طلاق، به‌ویژه در مواردی که یکی از زوجین یا هر دو تصمیم به جدایی گرفته‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در این مرحله، زن و شوهر به داورانی معرفی می‌شوند که تلاش می‌کنند با برقراری ارتباط میان طرفین، مشکلات موجود را مورد بررسی قرار داده و از راه‌های مناسب برای رفع آنها استفاده کنند. داوران معمولا افرادی هستند که از میان بستگان نزدیک زن و شوهر انتخاب می‌شوند، چرا که آشنایی و نزدیکی این افراد به زوجین می‌تواند باعث افزایش اعتماد و تسهیل در فرآیند میانجی‌گری شود.
هدف از این تلاش‌ها، جلوگیری از وقوع طلاق است. به‌عبارت‌دیگر، داوران تلاش می‌کنند تا راه‌هایی برای بهبود رابطه و جلوگیری از جدایی پیدا کنند. در بسیاری از موارد، مشکلات زناشویی ناشی از سوءتفاهم‌ها، مشکلات موقتی یا عدم توانایی در برقراری ارتباط مؤثر است که می‌توان با مشاوره حقوقی و خانوادگی و گفتگو آنها را حل کرد.
اگر تلاش‌های داوران برای سازش موفقیت‌آمیز نباشد و زوجین همچنان بر تصمیم خود برای طلاق پایبند باشند، داوران باید گزارشی از نتایج جلسات و مذاکرات خود تهیه و آن را به دادگاه ارائه دهند. این گزارش شامل جزئیاتی از تلاش‌های انجام شده و دلایل ناکامی در رسیدن به سازش است. در چنین مواردی، تصمیم نهایی به عهده دادگاه است که پس از بررسی گزارش داوران و دیگر مستندات موجود، حکم نهایی را صادر می‌کند.
طلاق توافقی چیست؟
طلاق توافقی نوعی از طلاق است که در آن زن و شوهر به‌صورت مشترک و با رضایت هر دو طرف تصمیم به جدایی می‌گیرند. در این نوع طلاق، زوجین درباره تمام مسائل مرتبط با زندگی مشترک و پس از جدایی، مانند مهریه، حضانت فرزندان، نفقه و سایر حقوق مالی و غیرمالی توافق می‌کنند.
طلاق توافقی در قانون ایران فرآیندی سریع‌تر و ساده‌تر نسبت به سایر انواع طلاق‌ها دارد، چرا که نیازی به رسیدگی طولانی‌مدت به اختلافات در دادگاه نیست.
در طلاق توافقی، زن و شوهر هر دو به یا وکیل منتخبشان صورت مشترک دادخواستی به دادگاه خانواده ارائه می‌دهند. این دادخواست باید شامل توافقات مربوط به موضوعات مالی، حضانت فرزندان و سایر مسائل مربوط به طلاق باشد.
طلاق توافقی نسبت به سایر انواع طلاق روندی سریع‌تر دارد، زیرا نیازی به رسیدگی مفصل به اختلافات در دادگاه نیست و با توافق طرفین صورت می‌گیرد.
از آنجا که زن و شوهر بر سر همه مسائل توافق کرده‌اند، احتمال بروز درگیری‌ها و مشکلات بیشتر کاهش می‌یابد. در طلاق توافقی، زوجین می‌توانند روابط خود را به‌صورت دوستانه حفظ کنند، به‌ویژه اگر فرزندان مشترک داشته باشند.
در این نوع طلاق، زن و شوهر باید هر دو به طلاق راضی باشند و تصمیم به جدایی به‌صورت مشترک اتخاذ شود. همچنین توافق بر سر تمام مسائل مربوط به زندگی پس از طلاق، از جمله مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و مسائل مالی ضروری است.
آیا می‌توان از داوری در طلاق توافقی استفاده کرد؟
پاسخ منفی است. بر اساس ماده ۲۷ قانون حمایت خانواده جدید، در تمام موارد درخواست طلاق، به جز طلاق توافقی، دادگاه موظف است پرونده را به داوری ارجاع دهد. این ماده قانونی به منظور تسهیل فرآیند طلاق و کاهش تنش‌های ناشی از جدایی زوجین طراحی شده است. در واقع، هدف اصلی این ارجاع، ایجاد فضایی مناسب برای حل و فصل اختلافات و دستیابی به توافقی عادلانه و منطقی میان طرفین است.
اما در مورد طلاق توافقی، نیازی به ارجاع پرونده به داوری وجود ندارد و این امر به طور معمول در دادگاه انجام نمی‌شود. در این نوع طلاق، زوجین به توافقی مشترک در مورد مسائل مختلف، از جمله تقسیم دارایی‌ها، نفقه و حضانت فرزندان می‌رسند و به همین دلیل نیازی به داوری نیست.
بنابراین در طلاق توافقی نیازی به مراجعه به داوری نیست و دادگاه هیچگاه زوجین را ملزم به داوری نمی‌کند. از آنجایی که روند این طلاق متفاوت از سایر طلاق‌ها است، قانون رویکرد دیگری را برای آنها در نظر گرفته که مراجعه به مشاور می‌باشد.
مواردی که می‌توان در طلاق توافقی به داوری مراجعه کرد
در طلاق توافقی، زن و شوهر به‌صورت مشترک تصمیم به جدایی می‌گیرند و تمامی مسائل مربوط به زندگی پس از طلاق را از پیش میان خود مشخص می‌کنند. به همین دلیل، دادگاه معمولا نیازی به ارجاع پرونده به داوری نمی‌بیند. با این حال، در برخی شرایط خاص ممکن است حتی در طلاق توافقی نیز به داوری مراجعه شود.
گاهی ممکن است زوجین درباره کلیات طلاق به توافق برسند، اما در جزئیات دچار اختلاف شوند. برای مثال، ممکن است بر سر نحوه پرداخت مهریه یا زمان‌بندی آن اختلاف نظر وجود داشته باشد. یا در مورد نفقه، هر چند توافق کلی حاصل شده باشد، اما جزئیات مربوط به مقدار یا شیوه پرداخت نفقه همچنان مشکل‌ساز باشد.
همچنین ممکن است اختلافاتی درباره حضانت فرزندان و نحوه ملاقات فرزند پیش آید. در این گونه موارد، داوران می‌توانند به عنوان واسطه وارد عمل شوند و با بررسی شرایط و ارائه راه‌حل‌های مناسب، به طرفین در رسیدن به توافق کمک کنند.
مسائل مالی نظیر مهریه، نفقه، جهیزیه و تقسیم اموال مشترک هم از جمله موضوعات حساس در طلاق توافقی است. ممکن است زوجین نتوانند به توافق نهایی در تمامی جنبه‌های مالی دست یابند و نیاز به داوری داشته باشند تا میانجی‌گری کرده و راه‌حلی منصفانه و عادلانه ارائه شود. داوران می‌توانند با شناخت بهتر از وضعیت مالی و شرایط طرفین، بهترین پیشنهاد را برای حل این اختلافات مطرح کنند.
در برخی موارد، شرایط پس از توافق اولیه تغییر می‌کند. مثلا ممکن است یکی از طرفین دچار مشکلات مالی شود و نتواند به تعهدات مالی خود در قبال طرف مقابل عمل کند. یا تغییراتی در شرایط حضانت فرزندان به وجود آید که نیازمند بازنگری در توافقات مربوط به حضانت باشد. در این مواقع، داوری می‌تواند به عنوان ابزاری برای بررسی مجدد شرایط و اصلاح توافقات پیشین به کار گرفته شود تا تغییرات به درستی مدیریت شود.
در اجرای توافقات نیز گاهی اختلافاتی به وجود می‌آید. ممکن است یکی از طرفین تعهدات مالی خود را به‌درستی انجام ندهد یا توافقات مربوط به ملاقات با فرزندان نقض شود. در چنین شرایطی، داوران می‌توانند به حل این اختلافات کمک کرده و تفسیر دقیقی از توافقات ارائه دهند تا مشکل حل شود.
بنابراین هرچند که قانون داوری را در طلاق توافقی مستثنی کرده است، اما مانع قانونی برای مراجعه به آن هم وجود دارد. تنها تفاوتی که با داوری در سایر طلاق‌ها دارد این است که در این مورد رای و نظر داوران وجهه قانونی نداشته و نمی‌تواند در دادگاه مورد استناد قرار گیرد. همچنین زوجین نیز ملزم به پذیرش رای آنها نیستند. در واقع نظرات داوران می‌تواند تنها به عنوان مشاوره در نظر گرفت.
نهاد مشاوره به جای داوری در طلاق توافقی
قانون حمایت خانواده در سال ۱۳۹۱ تغییرات قابل توجهی را در فرآیند طلاق در ایران به وجود آورد که یکی از مهم‌ترین آنها الزام زوجین به شرکت در جلسات مشاوره قبل از درخواست طلاق بود. این تصمیم به منظور کاهش تنش‌ها و افزایش آگاهی زوجین درباره پیامدهای جدایی اتخاذ شد.
در راستای این قانون، قوه قضائیه اقدام به راه‌اندازی سامانه‌ای به نام “سامانه تصمیم” نمود. این سامانه برای افرادی طراحی شده که قصد دارند درخواست طلاق توافقی یا یک‌طرفه ارائه دهند.
افراد متقاضی باید پیش از ثبت و تنظیم دادخواست، در این سامانه ثبت‌نام کرده و در دوره‌های مشاوره شرکت کنند. هدف این جلسات، ارائه اطلاعات لازم به زوجین درباره تاثیرات طلاق بر زندگی‌شان و کمک به آنها برای بررسی گزینه‌های مختلف است. پس از گذراندن این دوره، اگر زوجین همچنان بر تصمیم خود برای طلاق اصرار داشته باشند، باید گواهی عدم انصراف از طلاق را دریافت کرده و به یکی از دفاتر خدمات قضائی الکترونیکی مراجعه کنند تا دادخواست خود را ثبت نمایند.
مهم است که زوجین توجه داشته باشند اگر قبل از شرکت در جلسات مشاوره اقدام به ارائه دادخواست طلاق کنند، دادگاه دادخواست آنها را رد کرده و این امر می‌تواند به طولانی شدن فرآیند جدایی بیانجامد. با این حال، باید ذکر کرد که استفاده از این سامانه هنوز در تمام کشور به‌طور کامل به اجرا در نیامده و برخی چالش‌ها در پیاده‌سازی آن وجود دارد. در نتیجه، آگاهی از این مراحل و رعایت آنها برای تسهیل فرآیند طلاق ضروری است.
تعداد جلسات مشاوره باید حداقل ۵ تا است. فرآیند جلسات مشاوره، بسته به مرکز مشاوره متغیر است و می تواند بین ۴۵ روز تا ۳ ماه طول بکشد. توجه داشته باشید که جلسات اجباری به هیچ عنوان کمتر از ۴۵ روز نیست.
اموری که باید روی آنها توافق کرد
در طلاق توافقی، یکی از مهم‌ترین مراحل، رسیدن به توافق کامل و دقیق میان زوجین درباره مسائل مختلف زندگی مشترک است که این توافقات پایه و اساس حکم طلاق قرار می‌گیرد. در ادامه به شرح کامل‌تر این موارد می‌پردازم:
۱. مهریه
مهریه از مهم‌ترین مسائل مالی است که باید در زمان طلاق توافقی تعیین تکلیف شود. زوجین باید تصمیم بگیرند که زن مهریه خود را مطالبه می‌کند یا آن را به همسر خود می‌بخشد. در بسیاری از موارد، ممکن است زن به دلیل تسهیل فرآیند طلاق، تمامی یا بخشی از مهریه خود را ببخشد.
البته زوجین این اختیار را دارند که درباره پرداخت تدریجی یا قسطی مهریه نیز به توافق برسند. همچنین ممکن است زن بخشی از مهریه را طلب کند و بخش دیگر را ببخشد. این توافقات باید به طور رسمی و دقیق در متن طلاق توافقی ذکر شود، چرا که عدم تعیین شرایط مهریه می‌تواند در آینده منجر به اختلافات حقوقی شود.
۲. حضانت فرزندان
حضانت فرزندان از حساس‌ترین موضوعاتی است که در طلاق توافقی باید تعیین تکلیف شود. بر اساس قانون ایران، حضانت فرزندان تا سن ۷ سالگی به مادر و پس از آن به پدر واگذار می‌شود، اما زوجین می‌توانند با توافق، این قانون را تغییر داده و به شرایط خاص خود انطباق دهند.
برای مثال، ممکن است زوجین تصمیم بگیرند که حضانت فرزندان برای مدت طولانی‌تری به مادر واگذار شود یا حتی حضانت به طور مشترک باشد. همچنین باید توافق شود که والد غیر حضانت کننده چگونه و در چه زمان‌هایی با فرزندان ملاقات خواهد کرد. این موضوع بسیار اهمیت دارد که توافقات مربوط به حضانت و ملاقات فرزندان به‌طور کامل و با جزئیات مشخص شود تا در آینده مشکلی در این زمینه ایجاد نشود.
البته اگر آنها نتوانند در این مورد به توافق برسند، ممکن است قاضی با توجه به قانون حضانت دراین باره تصمیم‌گیری کند.
۳. مسائل مالی مرتبط با فرزندان
علاوه بر حضانت، مسائل مالی مربوط به فرزندان نیز باید در طلاق توافقی روشن شود. معمولا پدر به عنوان مسئول اصلی تامین مخارج فرزندان شناخته می‌شود، اما ممکن است زوجین درباره نحوه تقسیم این هزینه‌ها به توافق دیگری برسند.
این هزینه‌ها می‌تواند شامل مواردی مانند تحصیل، درمان و سایر هزینه‌های مرتبط با رشد و تربیت فرزندان باشد. توافق دقیق درباره این مسائل می‌تواند از بروز مشکلات در آینده جلوگیری کند و به تامین مالی مناسب برای رفاه فرزندان کمک کند.
۴. جهیزیه
مسائل مربوط به جهیزیه نیز از دیگر مواردی است که باید در طلاق توافقی به آن پرداخته شود. جهیزیه به طور کلی متعلق به زن است و او حق دارد که آن را پس از طلاق از خانه مشترک خارج کند. اما ممکن است زوجین در مورد نحوه و زمان بازگرداندن جهیزیه به زن به توافقات خاصی برسند.
برای مثال، ممکن است توافق شود که جهیزیه به تدریج و در زمان‌های مشخصی به زن تحویل داده شود. همچنین ممکن است در مورد برخی از اقلام جهیزیه که به طور مشترک استفاده می‌شده یا خریداری شده است، نیاز به توافقات خاصی وجود داشته باشد.
در نهایت، طلاق توافقی زمانی موثر خواهد بود که تمامی جزئیات مهم و مرتبط به زندگی مشترک به‌دقت بررسی و در مورد آنها تصمیم‌گیری شود. عدم توجه به این مسائل می‌تواند پس از طلاق مشکلات حقوقی و قضایی ایجاد کند، بنابراین بهتر است زوجین با مشورت و همکاری کامل در مورد تمامی این موارد به توافق نهایی برسند.
طلاق توافقی در دوران عقد
درخواست طلاق توافقی در دوران عقد، فرایندی مشابه با مراحل طلاق توافقی پس از ازدواج دارد، اما با برخی تفاوت‌ها و نکات خاص که در این مرحله باید مدنظر قرار گیرد. در ابتدا، زن و مردی که در دوران عقد هستند، موظف‌اند درباره مسائل مختلفی که ممکن است بعد از جدایی برایشان مشکل‌ساز شود، به توافق برسند.
این مسائل شامل مهریه، نفقه و هدایای دوران نامزدی است. رسیدن به توافق در این زمینه‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است و باید به‌طور دقیق و شفاف نوشته شود.
پس از اینکه زوجین بر سر این مسائل توافق کرده و آنها را مکتوب کردند، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضائی مراجعه کرده و درخواست طلاق را ثبت کنند. این مرحله شامل تکمیل مدارک لازم و ارائه مستندات مربوط به توافقات انجام‌شده است.
موضوع باکره بودن زوجه نیز در این نوع طلاق به‌ویژه حائز اهمیت است. در صورت باکره بودن، زن باید به پزشکی قانونی مراجعه کرده و گواهی بکارت دریافت کند. این گواهی باید به دادگاه ارائه شود تا روند طلاق به‌درستی پیش برود. در صورت عدم وجود مشکلات دیگر و با ارائه این گواهی، قاضی می‌تواند حکم طلاق را صادر کند.
اگر زوجه باکره باشد، او پس از طلاق می‌تواند به دفاتر ثبت احوال مراجعه کرده و نام همسر سابق و مهر طلاق را از شناسنامه‌اش حذف کند. این اقدام به او کمک می‌کند تا پس از جدایی، وضعیت رسمی‌اش به‌روز شود.
از نظر مالی، اگر زوجه باکره باشد، نیمی از مهریه به او تعلق می‌گیرد. در صورتی که زن قبل از طلاق تمام مهریه را دریافت کرده باشد، باید نصف آن را به همسرش بازگرداند.
در مورد هدایای نامزدی، زوجین می‌توانند طبق قانون اقدام کنند و هدایای دریافتی را بازپس‌گیرند. اگر برخی از این هدایا از بین رفته باشد، فردی که آنها را اهدا کرده، حق دارد قیمت معادل آن را مطالبه کند. این موضوع نیز از لحاظ مالی و عاطفی می‌تواند نقش مهمی در فرایند طلاق ایفا کند و به آرامش هر دو طرف کمک نماید.
در نهایت، مهم است که زوجین در تمامی مراحل این فرآیند با دقت و آگاهی عمل کنند تا از بروز مشکلات بعدی جلوگیری شود و حقوق هر یک به‌طور کامل حفظ گردد.
داوری در طلاق توافقی با گروه حقوقی بنیاد وکلا
طلاق توافقی یکی از سریع‌ترین روش‌های طلاق است که در آن زوجین هر دو برای طلاق توافق دارند. در این طلاق باید آنها قبل از مراجعه به دادگاه درباره مسائلی همچون مهریه، حضانت و نفقه فرزندان به توافق رسیده باشند.
استفاده از نهاد داوری در طلاق، در سال‌های اخیر مورد توجه قانونگذار قرار گرفته است. با این وجود، طلاق توافقی از این قانون مستثنی شده و به داوری ارجاع داده نمی‌شود. در مقابل، زوجین متقاضی طلاق توافقی باید حتما قبل از ارائه دادخواست به مشاوره مراجعه کنند.
البته آنها می‌توانند به عنوان مشاوره به داوران مراجعه کنند ولی رای آنها تاثیری در نظر قاضی نخواهد داشت.
آیا شما یا یکی از نزدیکان‌تان با پرونده مربوط به داوری در طلاق یا طلاق توافقی مواجه هستید؟ گروه حقوقی بنیاد وکلا به عنوان معتبرترین مرکز حقوقی ایران در این زمینه تخصص و تجربه لازم را دارد تا شما را در هر مرحله از رسیدگی قانونی راهنمایی کند.
خدمات ما در حوزه داوری در طلاق و طلاق توافقی شامل:
- تحلیل دقیق پرونده‌های مربوط به طلاق توسط وکیل داوری
- نمایندگی قانونی در محاکم و فرآیندهای قضایی
- راهنمایی در خصوص اقدامات پیشگیرانه و حقوقی برای طرح دادخواست و ارائه مدارک و مستندات لازم
اگر جز این دسته هستید و می‌خواهید هر چه سریع‌تر درباره روند داوری در طلاق اطلاعات بیشتری کسب کنید، وارد صفحه مشاوره حقوقی داوری بنیاد وکلا شده و از روش‌های مشاوره آنلاین و تلفنی استفاده کنید.
