دیه اندام تناسلی

دیه که مبالغی از وجه نقد است، به عنوان نوعی ما به عوض نسبت به آسیب‌­هایی که به اعضا و منافع وارد می­‌شود به قربانی پرداخت می‌­شود، با وجودی که تقریبا کلیه اعضا و منافع انسان دیه مقدر دارند.

لیکن برخی از اعضا از اهمیت بیشتری نسبت به دیگر اعضا برخوردارند، برای مثال اندام­‌های تناسلی به دلیل اهمیتی که در ادامه حیات وی ایفا می­‌کند همواره از اهمیت دوچندان برخوردار بوده است.

در این مقاله قصد داریم انواع آسیب­‌های وارده به اندام تناسلی و دیه دیه اندام تناسلی را بررسی نماییم.

مفهوم و محدوده اندام تناسلی

اندام تناسلی با وجودی که به ظاهر مفهومی کاملا آشنا است لیکن در خصوص محدوده آن و منافع حاصله مطالب ندانسته بسیار است. به طور کلی دستگاه تناسلی به عنوان دستگاه تولید مثل یا سیستم ژِنیتال شناخته می­‌شود که برای تولید مثل به کار می­‌رود. دستگاه تولید مثل در هر دو زنان و مردان شامل اندام تناسلی ایشان است.

در مردان دستگاه تناسلی شامل یک قسمت خارجی و یک قسمت داخلی است، در حالی که قسمت خارجی از آلت تناسلی و بیضه­‌ها تشکیل شده است، قسمت داخلی شامل پروستات و برخی غدد تغذیه کننده اسپرم است.

در زنان نیز، دستگاه تناسلی متشکل از قسمت­‌های داخلی و خارجی است، بخش خارجی شامل لب­‌های بزرگ و کوچک، مهبل و واژن است، قسمت داخلی دستگاه تناسلی زنان را رحم و تخمدان­‌ها تشکیل می‌­دهد.

از آنجا که منافع ناشی از دستگاه تناسلی شامل تولید مثل، به کمک سلامت کلیه بخش‌­ها اعم از داخلی و خارجی میسر است، ایجاد آسیب در هر بخش از آن‌­ها می­‌تواند با سلب منفعت و نیز مجازات همراه باشد، لیکن در این نگارش به موضوع اندام­‌های تناسلی خارجی ورود خواهیم کرد. البته شما می‌توانید در این راستا مشاوره حقوقی تلفنی نیز دریافت نمایید.

مفهوم دیه

دیه که یکی از کتاب­‌های قانون مجازات اسلامی را به خود اختصاص داده است، از نظر ماهیتی با اختلاف نظراتی همراه است. نظرات اصلی درباره ماهیت دیه، حکم مجازات داشتن آن در مقابل مسئولیت مدنی بودن دیه است.

اختلاف در ماهیت اختلاف در نتیجه را به همراه دارد، به عبارت دیگر چنانچه دیه را به عنوان مجازات در نظر بگیریم، امکان مطالبه سایر خسارات به عنوان خسارت­‌های ناشی از مسئولیت مدنی وجود دارد، لیکن اگر ماهیت دیه را مسئولیت مدنی در نظر بگیریم، مقادیر مقدر قانونی تنها مقادیر قابل پرداخت به قربانی خواهند بود.

هر یک از طرفداران نظرات فوق استدلالاتی را عنوان می‌­کنند، برای مثال مطرح شدن دیه در کتاب قانون مجازات اسلامی، وصف مجازات داشتن آن را قوت می­‌بخشد، و از سوی دیگر وصف مالی داشتن آن، به ماهیت مسئولیت مدنی کمک می‌­کند.

دیه، صرف­ نظر از ماهیت با تعریف مشخصی همراه است. دیه به مبالغ مشخص از وجه نقد گفته می­‌شود که در اثر ورود جنایت­‌های غیرعمدی یا خطای محض به اعضا، منافع و نفس انسان، توسط مرتکب به قربانی پرداخت می­‌شود.

منظور از مقادیر مشخص دیه این گونه است که در قانون مجازات اسلامی و کتاب دیات، انواع صدماتی که انواع اعضا و منافع ممکن است وارد آید قید گردیده است، و درصدی از دیه کامل انسان، به عنوان دیه مقدر آن رفتار تعیین شده است.

از سوی دیگر همه ساله دیه کامل انسان برای زن و مرد در ماه­‌های عادی و ماه­‌های حرام تعیین و اعلام می­‌شود. از ترکیب دو فرمول فوق می­‌توان به مبلغ دیه هر آسیبی در هر سالی، به هر شخصی پی برد.

به دو عبارت دیه زن و مرد و نیز ماه‌­های حرام و عادی اشاره کردیم، مقصود از هر کدام چیست؟

مطابق با شرع مقدس اسلام، که منبع اصلی قوانین ما نیز هستند، دیه در زن تا یک سوم کامل دیه انسان با دیه در مرد یکسان است، اما پس از آن به نصف دیه مرد تقلیل می­‌یابد.

به عبارت ساده‌­تر، چنانچه آسیب وارده به زن مطابق با احکام کیفری با دیه تا یک سوم دیه کامل انسان همراه باشد، پایه تعیین مقدار دیه با مرد هیچ تفاوتی ندارد، اما آن­گاه که آسیب وارده به یک سوم برسد یا از آن پیشی گیرد، مبنای تعیین مبلغ دیه، نصف دیه مرد خواهد بود.

البته ساز و کارهایی برای برطرف کردن این تفاوت به وجود آمده است که من­ جمله می‌­توان به سازمان تامین خسارت­‌های بدنی اشاره کرد، این سازمان یکی از مسئولیت‌­هایی که بر عهده دارد پرداخت تفاضل دیه زن و مرد در مواقع معین قانونی است، لیکن در این نوشتار نمی­‌توان به ساز و کار سازمان مذکور وارد شد و پیشنهاد می­‌شود جهت دریافت اطلاعات بیشتر به مقالات مربوطه مراجعه نمایید.

موضوع دیگری که اشاره شد ماه‌­های عادی و حرام هستند. ماه‌­های حرام شامل ۴ ماه ذی­‌القعده، ذی­‌الحجه، محرم و رجب هستند که در طی آن­‌ها مقدار دیه تغلیظ می‌­شود، یعنی بیشتر می­‌شود.

به طور مثال در سال ۱۴۰۲ دیه کامل انسان برای آقایان در ماه‌­های عادی ۹۰۰ میلیون تومان و برای خانم‌­ها ۴۵۰ میلیون تومان است، همین مقادیر در ماه‌های حرام برای آقایان به یک میلیارد و دویست میلیون تومان و برای زن به ۶۰۰ میلیون تومان افزایش می‌یابد.

به عنوان آخرین نکته به نظر وکیل کیفری باید به مفهوم جرایم عمدی و غیرعمدی اشاره کرد. جرایم عمدی به آن دسته از رفتارهای مجرمانه گفته می­‌شود، که مرتکب با در نظر داشتن نتیجه و به قصد رسیدن به آن، نسبت به شخص یا اشخاص معین، رفتارهای لازم را صورت می‌­دهد تا نتیجه­‌ای که در فکر دارد به دست آید. اما در جرایم غیرعمدی این گونه نیست.

جرایم غیر عمدی به دو دسته جرایم شبه عمد و جرایم خطای محض تقسیم می‌­شوند. در جرایم شبه عمد شخص قصد انجام رفتار مجرمانه را دارد اما نتیجه آن را مورد نظر ندارد، به عبارت دیگر رفتاری را مرتکب می‌­شود که اصولا نتیجه آن نباید اتفاق می‌افتاده اما بنا به دلایلی نتیجه حاصل گردیده است.

برای مثال شخص الف شخص ب را با چاقو مورد اصابت قرار می­‌دهد با هدف اینکه اندکی خونریزی نماید، اما در اثر عوامل دیگری عمل ارتکابی وی به فوت شخص ب می‌انجامد، در چنین حالتی چون شخص الف قصد ارتکاب قتل را نداشته است، جرم وی به عنوان شبه عمدی در نظر گرفته می‌­شود.

در حالت خطای محض، مرتکب نه تنها قصد دریافت نتیجه خاص را نداشته است، بلکه حتی قصد انجام رفتار مجرمانه را نیز ندانسته است، مثال­‌های محدودی از جرم خطای محض وجود دارد که من­ جمله ارتکاب جرم در حالت مستی و یا خواب است.

انواع آسیب‌­های وارده به اندام تناسلی

در بخش‌­های قبلی با دستگاه تناسلی و اعضای داخلی و خارجی آن در هر دو زنان و مردان آشنا شدیم، همچنین اشاره کردیم که منفعت اصلی که از دستگاه تناسلی منتج می­‌شود، تولید مثل است. با توجه به تعدد ارکان­‌ها و منافع حاصله از دستگاه تناسلی، تعدد آسیب­‌ها و در نتیجه دیه مقرر را خواهیم داشت که در بند بعدی بررسی خواهیم کرد.

دیه آسیب­‌های وارده به اندام تناسلی

مبحث چهاردهم از کتاب دیات قانون مجازات اسلامی، تحت عنوان دیه اندام تناسلی و بیضه، به انواع حالت‌­هایی که ممکن است دستگاه تناسلی اشخاص قربانی جنایت قرار گیرد و میزان دیه هر کدام پرداخته است که به شرح ذیل است:

چنانچه اندام تناسلی مرد تا ختنه­ گاه یا بیش از ختنه گاه قطع شود یا از بین برود، بر مرتکب پرداخت دیه کامل انسان واجب است.

• چنانچه در اثر جنایت انجام شده، اندام تناسلی مرد کمتر از ختنه گاه بریده یا قطع شود و یا به هر طریق دیگری از بین برود، به نسبت ختنه گاه محاسبه خواهد شد و به همان نسبت از دیه کامل انسان محاسبه و به قربانی پرداخت می­‌گردد. قابل ذکر آن که مرجع محاسبه و تعیین مبلغ دقیق دیه، مرجع قضایی رسیدگی کننده است که می­‌تواند از نظر کارشناسان نیز کمک بگیرد.
• چنانچه در اثر جنایت مرتکب، دو بیضه قربانی قطع شود یا از بین برود، دیه کامل بر مرتکب خواهد بود. اما چنانچه تنها بیضه چپ قطع شده باشد، دو ثلث از دیه کامل باید پرداخت شود، همچنین قطع بیضه راست به تنهایی، یک ثلث دیه کامل دارد. در نتیجه قطع به یکباره دو بیضه است که دیه کامل خواهد داشت.
• چنانچه در اثر رفتار ارتکابی جانی، یکی از بیضه­‌های قربانی ورم کرده باشد، دو دهم از دیه کامل انسان به عنوان دیه مقرر جنایت تعیین می‌شود.
• چنانچه تورم یکی از بیضه­‌های قربانی که در اثر جنایت ایجاد شده است به راه رفتن قربانی نیز آسیب وارد ساخته و مانع از راه رفتن مفید وی شده باشد، علاوه بر دیه ورم که دو دهم دیه کامل انسان بود، هشت دهم دیه کامل نیز بابت وضعیت راه رفتن قربانی به وی پرداخت خواهد شد.

چنانچه جنایت نسبت به اندام تناسلی زن واقع شده باشد و در اثر آن یکی از دو طرف اندام تناسلی وی  قطع شده و یا از بین برده شده باشد، نصف دیه کامل بر مرتکب واجب خواهد بود، و در نتیجه قطع هر دو طرف از اندام تناسلی زن، دیه کامل به همراه خواهد داشت.

• چنانچه در اثر جنایت وارده، بخشی از اندام تناسلی زن از بین برود یا قطع شود، به همان نسبت از کل دیه اندام تناسلی محاسبه و به عنوان دیه به قربانی پرداخت می­‌گردد.
• چنانچه در اثر جنایت وارده قدرت انزال مرد از بین برود، ارش بر مرتکب واجب است. در این صورت دیه جنایت اصلی که زوال قدرت انزال از آن منتج شده است، به ارش مذکور افزوده می‌­گردد.
• چنانچه قدرت تولید مثل مرد در اثر انجام رفتار مجرمانه از وی سلب شود، پرداخت ارش از بابت منفعت زایل شده بر مرتکب واجب است، همچنین در صورتی که سلب قدرت تولید مثل ناشی از ورود آسیب دیگری بوده باشد، دیه جنایت میزبان به ارش قدرت تولید مثل افزوده می‌گردد.
• چنانچه در اثر جنایت انجام شده، قدرت مقاربت هر یک از زن و مرد به طور کامل از ایشان سلب شده باشد، مرتکب به پرداخت دیه کامل انسان محکوم می­‌شود، سلب لذت مقاربت در هر دو زن و مرد موجب ارش است که توسط مقام قضایی و با کسب نظر از کارشناس تعیین می‌گردد.
• چنانچه در اثر جنایات وارده به شخص، زن قدرت بارداری خود را از دست بدهد، علاوه بر دیه جنایت وارده، بر مرتکب پرداخت ارش سلب قدرت بارداری قربانی نیز واجب است.

تا اینجا با حالت‌­ها و جنایاتی که ممکن است به عضو تناسلی زن و مرد وارد شود و نیز منافع مرتبط با این اعضا که ممکن است از آن­‌ها سلب شود آشنا شدیم، مواردی نیز وجود دارد که در همه حالت‌­ها جاریست که در ادامه بدان­‌ها اشاره می‌­شود. برقراری ارتباط با وکیل آنلاین نیز در همین راستا برای شما میسر است.

• در جنایات علیه اندام تناسلی مرد، خواه قطع اندام تناسلی تا ختنه گاه و بیشتر باشد خواه قطع آن کمتر از ختنه گاه باشد، مطابق با نظر قانون­گذار فرقی بین قربانی از حیث سن و پیر و جوان بودن یا حتی عقیم بودن قربانی یا داشتن بیضه­‌های سالم یا فقدان آن وجود ندارد.
• در جایی که قطع بیضه­‌های مرد موضوع جنایت وارده است، مطابق با حکم قانون­گذار، سن قربانی از حیث پیر یا جوان و کودک بودن و نیز وضعیت وی از نظر سالم یا عنین بودن، در میزان دیه تفاوتی ایجاد نخواهد کرد.
• نتیجه حاصله در از بین رفتن اندام تناسلی مرد، می­‌تواند در یک یا چند جنایت اتفاق افتاده باشد، در این صورت چنانچه در جنایت اول مرتکب تا ختنه گاه از قربانی را قطع کرده باشد و سپس در جنایت دیگر توسط مرتکب دوم یا حتی همان شخص سابق، باقی­مانده اندام تناسلی و یا هر قسمت دیگری از اندام تناسلی وی از بین برود، به نسبت ختنه گاه همان­طور که پیش از این ذکر شد دیه کامل خواهد بود و درباره مقدار بیشتر که در جنایت دوم انجام شده، ارش بر مرتکب ثابت می‌­گردد.
• چنانچه ختنه گاه طی بیش از دو جنایت قطع شود، هر کدام از مرتکبان به نسبت نقشی که ایفا کرده‌­اند مستلزم به پرداخت دیه خواهند بود، در این وضعیت چنانچه یکی از مرتکبان بخشی از اندام تناسلی را قطع کرده باشد و مرتکب دوم بقیه اندام تناسلی را به انضمام بقیه ختنه­ گاه قطع نماید، برای مرتکب اول به نسبت میزان جنایت وی دیه مقرر می­‌شود و برای مرتکب دوم، بقیه دیه تا ختنه گاه به همراه ارش مقدار زائد قطع شده از اندام تناسلی مقرر می­‌گردد.
• چنانچه اندام تناسلی قطع شده پیش از وقوع جنایت فلج بوده باشد، یک سوم از دیه کامل به قربانی پرداخت می‌­گردد. در این حالت چنانچه قسمتی از اندام فلج قطع شود، اعم از آن که ختنه گاه نیز در آن دخیل باشد یا خیر، میزان دیه بر اساس و به نسبت کل اندام تناسلی محاسبه و از مرتکب دریافت می­‌گردد.
• چنانچه در اثر رفتار ارتکابی، اندام تناسلی سالم قطع نشده ولی فلج گردد، دو سوم از دیه کامل بر مرتکب واجب خواهد بود.
• چنانچه اندام تناسلی شخص عنین قطع گردد، یک سوم از دیه کامل به قربانی پرداخت می‌­گردد.
• چنانچه قربانی جنایت خنثای ملحق به مرد باشد، قطع بیضه‌­ها و نیز قطع اندام تناسلی وی موجب دیه کامل است. اما چنانچه قربانی خنثای ملحق به زن و یا مشکل باشد، قطع هر یک از اندام تناسلی وی و یا بیضه­‌ها موجب ار ش خواهد بود.

در زمانی که جنایات یاد شده نسبت به اندام تناسلی زن واقع شده باشد، سن قربانی از نظر خردسال یا بزرگسال و نیز باکره بودن یا نبودن وی تفاوتی در مبلغ دیه ایجاد نمی‌­نماید.

مشاوره دیه اندام تناسلی

در این نگارش با اندام تناسلی مردانه و زنانه و نیز منافع حاصل از آن­‌ها برای انسان آشنا شدیم، همچنین دیدیم که ورود جنایات شبه عمدی و خطای محض نسبت به اندام­‌های یاد شده، برای مرتکب بار جزایی به همراه داشته و وی را نسبت به پرداخت دیه ملزم می­‌سازد.

با وجودی که در این نگارش تلاش شد کلیه مفاهیم لازم و نیز حالت­‌های قابل تصور بررسی شود، لیکن چنانچه نسبت به موضوعات یاد شده سوالات تکمیلی داشتید و یا آن که در موارد مشابهی خود را یافتید که نیاز به دریافت مشاوره حقوقی احساس می­‌کردید، می­‌توانید با مشاوران و وکلای گروه بنیاد وکلا ارتباط بگیرید.