در این مقاله قصد دارم شما را با مسائل حقوقی مربوط به دیه شکستگی دست آشنا کنم. به طور خاص، به بررسی قوانین دیه در ایران و نحوه محاسبه دیه شکستگی دست پرداخته خواهد شد.
با مطالعه این مقاله، شما به طور دقیق خواهید دانست که در صورت وقوع چنین حادثه‌ای، چه حقوقی برای شما به عنوان آسیب‌دیده و چه مراحلی برای دریافت دیه وجود دارد. همچنین، شما از احتمال ناآگاهی از حقوق خود جلوگیری خواهید کرد و می‌توانید در شرایط مشابه از راهکارهای قانونی مناسب بهره‌برداری کنید.
با ما همراه باشید تا در ادامه، به جزئیات نحوه محاسبه دیه شکستگی دست، تأثیرات آن بر شرایط زندگی فرد آسیب‌دیده و چگونگی پیگیری قانونی این امر بپردازم.
آشنایی با دیه دست
دیه دست یکی از موضوعات مهم در حقوق مدنی و قانون‌گذاری است که به جبران خسارت ناشی از آسیب‌های جسمی وارد به این عضو بدن اختصاص دارد.
در این مقاله، قصد داریم شما را با مفاهیم مختلف دیه دست و نحوه محاسبه آن آشنا کنیم. با مطالعه این مقاله، به‌طور دقیق خواهید دانست که دیه شکستن یا آسیب به دست چگونه محاسبه می‌شود و در چه شرایطی تغییر می‌کند.
دیه دست چیست؟
دیه دست در قانون مجازات اسلامی به عنوان جبران مالی تعیین‌شده برای آسیب یا قطع دست فرد، مطابق اصول شرعی و قانونی، تعریف می‌شود. این مبلغ بر اساس دیه کامل انسان محاسبه می‌شود و نوع آسیب واردشده (قطع، نقص یا شکستگی) در میزان آن تأثیر دارد.
این آسیب‌ها می‌توانند در اثر حوادث عمدی یا غیرعمدی رخ دهند و شامل طیف گسترده‌ای از جراحات، از جمله قطع شدن، فلج شدن، شکستگی، دررفتگی، کبودی، تورم و یا جراحاتی مانند خراشیدگی، پارگی گوشت دست و آسیب به استخوان‌ها باشند.
به دلیل این تنوع گسترده در نوع و شدت آسیب‌ها، قانون مجازات اسلامی برای هر یک از این آسیب‌ها، میزان دیه متفاوتی را پیش‌بینی کرده است.
به عبارت دیگر، میزان دیه دست بستگی به نوع آسیب وارده دارد و برای تعیین دقیق آن، باید به مواد قانونی مربوطه در قانون مجازات اسلامی مراجعه کرد تا مشخص شود که دیه هر آسیب چگونه محاسبه می‌شود.
همانطور که اشاره شد، دست‌ها یکی از حیاتی‌ترین و کاربردی‌ترین اعضای بدن انسان هستند و به ویژه در موقعیت‌هایی که فرد برای دفاع از خود وارد عمل می‌شود، ممکن است آسیب‌های جدی و متعددی به این عضو وارد شود.
از آن جایی که دست‌ها به طور مداوم در فعالیت‌های مختلفی درگیر هستند، هرگونه آسیب به آنها می‌تواند تأثیر زیادی بر عملکرد فرد بگذارد. این آسیب‌ها می‌توانند شامل انواع جراحات و صدمات مختلف مانند دررفتگی، ترک خوردگی، فلج شدن یا حتی قطع شدن انگشتان و سایر قسمت‌های دست باشند که هر یک از این آسیب‌ها نیاز به تعیین دیه مخصوص به خود دارند.
ابتدا باید انواع جراحات بدن انسان و تعریف آنها را طبق ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی مورد بررسی قرار دهیم. سپس به تفکیک، میزان دیه و ارش هر یک از این جراحات در دست را توضیح خواهیم داد.
ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی، جراحات وارده به بدن انسان را به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌کند که شامل حارصه، دامیه، متلاحمه، سمحاق، موضحه، هاشمه، منقله، مامومه و دامغه می‌شود.
برخی از این جراحات، مانند دامغه یا مامومه، مربوط به آسیب‌های مغزی هستند و ارتباطی با دیگر اعضای بدن ندارند. در این ماده، میزان دیه هر یک از این جراحات در خصوص وارد شدن آنها به سر و صورت مشخص شده است.
همچنین طبق تبصره ماده ۷۱۰ قانون مجازات اسلامی، میزان دیه جراحات وارد شده به سایر اعضای بدن، از جمله دست، بر اساس دیه مقدر آن عضو محاسبه خواهد شد و در صورتی که عضو آسیب‌دیده دیه مقدر نداشته باشد، برای جراحت وارد شده، ارش تعیین می‌شود.
انواع دیه (عمدی و غیرعمدی)
در شرع مقدس اسلام و به تبع آن، در قانون مجازات اسلامی، جان و بدن افراد دارای حرمت ویژه‌ای هستند و هیچ فردی حق ندارد به جان یا بدن دیگری تعرض کند یا آسیبی وارد آورد.
اهمیت و حرمت جسم و جان انسان‌ها به حدی است که قانون، برای جرایم مرتبط با جان و جسم، اعم از عمدی یا غیرعمدی، مجازات‌های خاصی در نظر گرفته است.
مطابق با آموزه‌های دینی و قوانین کشور، هر شخص که عمدا یا به دلیل بی‌احتیاطی به جان یا سلامتی دیگری لطمه وارد کند و باعث ایجاد ضرر مادی یا معنوی شود، مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود است.
برای مقابله با آسیب‌های جسمی، پرداخت دیه و ارش در قانون پیش‌بینی شده که شامل قواعد و ضوابط مخصوص خود است و گاهی مبالغ بسیار بالایی را شامل می‌شود. این مقررات نه تنها بازدارنده هستند، بلکه به نوعی عدالت ترمیمی را برای جبران آسیب‌های وارده فراهم می‌کنند.
طبق ماده ۱۷ قانون مجازات اسلامی، دیه به این شکل تعریف شده است: «دیه، اعم از مقدر و غیر مقدر، مالی است که در شرع مقدس، برای ایراد جنایت غیر عمدی بر نفس، اعضا و منافع و یا جنایت عمدی، در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد، به موجب قانون مقرر می‌شود».
بر اساس این تعریف، دیه مبلغی است که در جنایات غیر عمدی بر جان یا جسم دیگری، یا در جنایات عمدی، زمانی که امکان قصاص وجود نداشته باشد یا در صورت مصالحه اولیای دم با پرداخت دیه، برای جبران خسارت به مجنی‌علیه یا اولیای دم وی پرداخت می‌شود. مبلغ دیه می‌تواند به طور مشخص در قانون ذکر شده باشد، که در این صورت به آن “دیه مقدر” گفته می‌شود، و در مواردی که مقدار آن مشخص نشده باشد، مبلغ آن توسط قاضی با توجه به نظر کارشناس پزشکی قانونی تعیین می‌شود که به آن “ارش” گفته می‌شود.
در صورتی که آسیبی به جان یا جسم فردی وارد شود که ناشی از بی‌احتیاطی یا عدم عمد باشد (یعنی جنایات غیر عمدی)، باید دیه پرداخت شود. این جنایات ممکن است شامل آسیب‌هایی همچون شکستگی استخوان‌ها، آسیب به اعضای بدن یا حتی خسارات جانی باشد که در نتیجه بی‌مبالاتی یا غفلت رخ می‌دهد.
در مواردی که جنایتی عمدی صورت گیرد، اما به هر دلیلی، مثل مصالحه بین طرفین، به جای اجرای قصاص، دیه تعیین می‌شود، باید دیه پرداخت گردد. این شرایط ممکن است در مواردی مانند قتل عمدی یا آسیب به اعضای بدن به وقوع بپیوندد که در آن، مجنی‌علیه یا اولیای دم به جای قصاص، درخواست پرداخت دیه می‌کنند.
در برخی موارد، حتی اگر جنایت عمدی باشد، به دلیل اینکه شرایط قصاص فراهم نمی‌شود، دیه تعیین می‌گردد. این موارد ممکن است به دلایل مختلفی مانند شرایط خاص مرتکب یا مجنی‌علیه باشد که در این صورت دیه به جای قصاص پرداخت خواهد شد.
دیه شکستگی دست به چه معناست؟
دیه شکستگی دست به مبلغی اطلاق می‌شود که بر اساس قانون مجازات اسلامی، در صورتی که به دلیل یک جنایت یا حادثه، استخوان دست فردی شکسته شود، به فرد آسیب‌دیده یا اولیای دم وی پرداخت می‌شود. دیه شکستگی دست به طور خاص به میزان جبران خسارت ناشی از آسیب به استخوان دست در نظر گرفته می‌شود و بسته به نوع و شدت شکستگی می‌تواند متفاوت باشد.
بر اساس قانون مجازات اسلامی، دیه شکستگی دست به دو صورت محاسبه می‌شود:
- دیه شکستگی با پلاتین یا جراحی: در صورتی که شکستگی نیاز به عمل جراحی یا استفاده از پلاتین داشته باشد، دیه آن معمولا بیشتر از دیه شکستگی‌های ساده است.
- دیه شکستگی ساده دست: اگر شکستگی دست بدون نیاز به جراحی یا پلاتین درمان شود، دیه آن به میزان کمتری محاسبه می‌شود.
به طور کلی، در صورتی که شکستن استخوان دست به طور کامل درمان نشود و نقصی در عملکرد دست ایجاد گردد، ممکن است دیه به‌طور جزئی کاهش یابد یا ارش (مقدار دیه غیرمقدر) برای جبران نقص عملکرد آن پرداخت شود.
در نهایت، پرداخت دیه به‌منظور جبران خسارت ناشی از آسیب‌های وارده به بدن و حمایت از حقوق افراد آسیب‌دیده در قانون پیش‌بینی شده است تا عدالت رعایت گردد.
مبلغ دیه شکستگی دست در سال ۱۴۰۳، همانند سایر موارد مربوط به دیه، به‌طور دقیق بر اساس میزان خسارت وارده تعیین می‌شود.
این میزان خسارت از طریق بررسی‌های پزشکی قانونی و بر اساس پرونده پزشکی فرد آسیب‌دیده مشخص می‌گردد.
به عبارت دیگر، تشخیص دقیق میزان دیه شکستگی دست بدون اعلام نظر پزشکی قانونی امکان‌پذیر نیست و نظرات پزشکی قانونی نقش اساسی در تعیین مبلغ دیه ایفا می‌کند. بنابراین، مادامی که نظریه پزشکی قانونی صادر نگردد، نمی‌توان مبلغ دقیقی برای دیه شکستگی دست تعیین کرد.
بر اساس قانون مجازات اسلامی، دیه شکستگی استخوان هر عضو در صورت عدم بهبودی کامل و بدون نقص، به‌طور معمول معادل یک‌پنجم دیه کامل همان عضو خواهد بود.
این بدین معنی است که اگر شکستگی دست یا هر عضو دیگر به طور کامل بهبود نیابد و آثار آن باقی بماند، فرد آسیب‌دیده باید یک‌پنجم دیه کامل آن عضو را دریافت کند. اما در صورتی که شکستگی به طور کامل و بدون هیچ نقصی بهبود یابد، دیه آن عضو معادل چهار بیست‌وپنجم دیه کامل آن عضو خواهد بود. این قوانین به‌طور خاص به شکستن استخوان‌ها و آسیب‌های مشابه مربوط می‌شود.
در برخی از موارد، مانند شکستگی دست که نیاز به جراحی یا استفاده از پلاتین دارد، میزان دیه به‌طور دقیق مشخص نیست و در این حالت، از مفهوم «ارش» استفاده می‌شود.
ارش در قانون مجازات اسلامی به معنی تعیین مقدار دیه به‌طور غیرمقدر است که بستگی به نظر قاضی و پزشکی قانونی دارد. برای مثال، در صورت استفاده از پلاتین یا آسیب‌های ناشی از درمان‌هایی که بر عملکرد عضو تأثیر می‌گذارند، باید ارش تعیین گردد.
به این صورت که ارش برای این نوع آسیب‌ها بر اساس نظر کارشناسی تعیین می‌شود و مبلغ دیه به‌طور دقیق از پیش مشخص نیست.
در نهایت، تعیین دیه شکستگی دست در سال ۱۴۰۳ بستگی به نوع آسیب و شرایط درمانی آن دارد. برای شکستگی‌های ساده، مبلغ دیه معمولا برابر با یک‌پنجم دیه کامل عضو آسیب‌دیده است، اما در صورتی که درمان کامل و بدون نقص باشد، این مبلغ به چهار بیست و پنجم دیه عضو آسیب‌دیده کاهش می‌یابد.
در مواردی که شکستگی با استفاده از پلاتین یا جراحی درمان شده باشد، ارش باید تعیین شود تا مبلغ دیه به‌طور دقیق محاسبه گردد.
بررسی انواع دیه شکستگی دست ۱۴۰۳
در ادامه و در این بخش قصد داریم به بررسی انواع دیه شکستگی دست در سال ۱۴۰۳ بپردازم. همانطور که می‌دانید، دیه شکستگی دست بر اساس نوع آسیب و شرایط درمان تعیین می‌شود و این موضوع در قانون مجازات اسلامی به‌طور دقیق مشخص شده است.
در این بخش، به تفکیک انواع دیه مربوط به شکستگی‌های مختلف دست خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا به طور دقیق‌تر در خصوص نحوه محاسبه دیه در این موارد آشنا شوید.
۱.دیه شکستگی دست
دیه شکستن دست، مانند سایر جراحات و آسیب‌ها، بر اساس نوع و شدت آسیب به استخوان و بافت‌ها محاسبه می‌شود. برای تعیین دقیق دیه شکستن دست، باید کلیه جزئیات مربوط به نوع شکستگی مانند شکستگی ساده، شکستگی با استفاده از پلاتین یا سایر پیچیدگی‌ها مدنظر قرار گیرد.
در حالت کلی، دیه شکستگی استخوان دست به‌طور استاندارد معادل یک پنجم دیه کامل آن عضو در نظر گرفته می‌شود. برای مثال، در سال ۱۴۰۲، دیه دست به میزان ۶۰۰ میلیون تومان تعیین شده است که یک پنجم آن معادل ۱۲۰ میلیون تومان است.
اگر شکستگی دست بدون ایجاد عیوب قابل مشاهده یا ماندگار درمان شود، دیه آن به چهار پنجم دیه شکستگی کاهش پیدا می‌کند. به عبارت دیگر، در صورت درمان موفق شکستگی دست که هیچ عیب و نقصی برای فرد باقی نگذارد، میزان دیه پرداختی معادل چهار پنجم ۱۲۰ میلیون تومان یعنی ۹۶ میلیون تومان خواهد بود.
همچنین، دیه خرد شدن استخوان دست که به صورت کامل از هم جدا شده باشد، به میزان یک سوم دیه آن عضو محاسبه می‌شود. در صورتی که این خرد شدن بدون عیب درمان شود، مشابه شکستگی عادی، چهار پنجم دیه خرد شدن آن خواهد بود. در مقابل، دیه ترک خوردن استخوان که از نوع آسیب‌های کمتر شدید محسوب می‌شود، معادل چهار پنجم دیه شکستگی کامل همان عضو است.
در نهایت، جراحت‌هایی که منجر به نفوذ به استخوان می‌شوند ولی خود استخوان را نمی‌شکنند یا جراحت‌های موضحه که موجب آسیب به بافت‌ها و پوست می‌شوند، نیز دیه متفاوتی دارند. این نوع جراحات معادل یک چهارم دیه شکستگی همان عضو خواهند بود.
بنابراین، برای محاسبه دقیق دیه دست شکسته، باید نوع شکستگی، نوع درمان و نتایج آن پس از درمان در نظر گرفته شود.
۲. دیه حارصه دست
دیه حارصه یکی از انواع دیه‌هایی است که در قانون مجازات اسلامی برای آسیب‌های وارده به بدن افراد پیش‌بینی شده است. برای درک دقیق این مفهوم و نحوه محاسبه دیه حارصه، ابتدا باید بدانیم که حارصه به چه معناست.
در اصطلاح حقوقی و طبق تعریف قانون مجازات اسلامی، حارصه به خراش‌های سطحی و جزئی گفته می‌شود که بر پوست بدن ایجاد می‌شود، بدون آنکه خونریزی به‌وجود آورد.
به عبارتی دیگر، حارصه آسیب‌هایی مانند خراشیدگی‌های سطحی و جزئی پوست است که تنها بر لایه بیرونی پوست تاثیر می‌گذارد و به عمق پوست نفوذ نمی‌کند.
این نوع آسیب معمولا از جمله کم‌خطرترین و کم‌ضررترین جراحات محسوب می‌شود که معمولاً در اثر برخوردهای سطحی یا ضربات سبک به وجود می‌آید. به عنوان مثال، وقتی که پوست بدن به دلیل برخورد با شیء یا تماس با سطح سختی، به صورت جزئی و سطحی آسیب می‌بیند، اما خونریزی ایجاد نمی‌شود، چنین جراحتی به‌عنوان حارصه شناخته می‌شود.
در این نوع آسیب، هیچ گونه آسیب عمیق‌تری به بافت‌های زیرین یا عضلات و استخوان‌ها وارد نمی‌شود.
در ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی، به‌طور خاص، به تعریف جراحت‌های مربوط به سر و صورت پرداخته شده و حارصه در این زمینه، به ایجاد خراش‌های سطحی بر روی پوست اطلاق می‌شود. این آسیب ممکن است بر روی هر نقطه از بدن، اعم از صورت، دست‌ها، پاها، گردن یا سایر اعضای بدن فرد وارد شود، اما به طور عمده، در آسیب‌های وارد شده به سر و صورت بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
در این راستا، دیه حارصه، مبلغی است که باید برای جراحت‌های سطحی و خفیفی که بر پوست بدن فرد وارد می‌شود، پرداخت گردد.
از نظر حقوقی، دیه حارصه در مقایسه با جراحت‌های دیگر که باعث آسیب‌های عمیق‌تر به بافت‌های بدن می‌شوند، مبلغ کمتری دارد.
این تفاوت در میزان دیه به خاطر نوع و شدت آسیب وارد شده است. در واقع، همانطور که گفته شد، حارصه یک آسیب سطحی است و به همین دلیل، میزان دیه آن بسیار کمتر از دیه‌های دیگر است که برای جراحات عمیق‌تر و خطرناک‌تر تعیین شده‌اند.
میزان دیه حارصه در سال‌های مختلف به‌ویژه در سال ۱۴۰۳، ممکن است تغییرات جزئی داشته باشد، اما به‌طور کلی دیه این نوع جراحت‌ها در قوانین مختلف ثابت بوده و بر اساس میزان آسیب وارد شده و نظر کارشناسان پزشکی قانونی، محاسبه می‌شود.
برای مثال، در سال ۱۴۰۳، دیه حارصه در صورتی که برای آن جراحت، از دیه مقدر استفاده شده باشد، ممکن است به میزان دیه مربوط به یک‌پنجم دیه کامل فرد تعیین شود. در این میان، اگر آسیب‌های بیشتری به‌وجود آمده باشد یا جراحت به حالت عمیق‌تری تبدیل شود، ممکن است طبق ارش، مبلغ دیه افزایش یابد.
در نهایت، باید گفت که دیه حارصه، به‌عنوان یکی از کم‌مقدارترین انواع دیه‌ها، فقط در مواردی که آسیب سطحی و کم‌ضرر به بدن فرد وارد شده باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. به همین دلیل، در مواردی که جراحت‌های عمیق‌تری وجود دارد، مانند شکستگی، دررفتگی، و یا آسیب‌های شدیدتر، دیه‌های بالاتر و متفاوتی در نظر گرفته می‌شود.
در قانون مجازات اسلامی، دیه حارصه به عنوان یکی از آسیب‌های خفیف به اعضای بدن شناخته می‌شود که معمولا به خراش‌های سطحی و جزئی پوست اطلاق می‌شود. بر اساس این قانون، در صورتی که بر اثر یک حادثه یا عمل عمدی یا غیرعمدی، آسیب سطحی (خراشیدگی یا حارصه) به یک عضو بدن وارد شود، میزان دیه حارصه به‌طور معمول به‌عنوان یک درصد از دیه همان عضو تعیین می‌گردد.
برای مثال، اگر دیه کامل دست در سال ۱۴۰۱ معادل ۶۰۰ میلیون تومان باشد، در صورتی که تنها یک خراش یا حارصه بر روی دست ایجاد شود، میزان دیه حارصه معادل نیم درصد از دیه کل دست خواهد بود.
بنابراین، در این مثال، مبلغ دیه حارصه برای آسیب سطحی به دست، معادل ۶ میلیون تومان خواهد بود. این مبلغ در واقع نشان‌دهنده حداقل میزان دیه برای آسیب‌های بسیار خفیف و سطحی به اعضای بدن است که به طور خاص برای خراش‌ها و آسیب‌های مشابه پیش‌بینی شده است.
مهم است که در این نوع جراحات، هیچ خونریزی و آسیب عمده‌ای به بافت‌های زیرین بدن وارد نمی‌شود و تنها لایه سطحی پوست تحت تاثیر قرار می‌گیرد. به همین دلیل، میزان دیه برای این نوع جراحت‌ها بسیار کمتر از سایر جراحات با شدت بیشتر است که ممکن است به آسیب‌های عمیق‌تر و خونریزی‌های گسترده‌تر منجر شود.
۳. دیه دامیه پوست دست
دیه دامیه یکی از اصطلاحات حقوقی در قانون مجازات اسلامی است که به نوع خاصی از جراحت در سر و صورت افراد اطلاق می‌شود.
طبق ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی، “دامیه” به جراحتی گفته می‌شود که به گوشت وارد شده و همراه با آن، خون نیز جاری گردد. به عبارت دیگر، جراحت‌های دامیه نوعی آسیب به بافت نرم و عضلات بدن هستند که خونریزی جزئی یا بیشتر را به همراه دارند.
این نوع آسیب‌ها معمولا نه به عمق زیاد، بلکه به‌طور سطحی به گوشت وارد می‌شود و در مقایسه با جراحت‌های عمیق‌تر، شدت کمتری دارند.
برای توضیح بیشتر، “دامیه” به آسیب‌هایی اطلاق می‌شود که در نتیجه ضربه یا حادثه‌ای به صورت و سر وارد می‌شود و علاوه بر آسیب به بافت گوشت، منجر به خونریزی می‌شود. این نوع جراحت معمولا از آسیب‌های سطحی‌تر و کمتر شدید نسبت به جراحات عمیق‌تر مانند شکستگی استخوان‌ها یا پارگی‌های شدید بافت‌ها است.
به دلیل این که خونریزی در این نوع جراحت‌ها وجود دارد، اهمیت آن در تعیین میزان دیه بیشتر از جراحات ساده مانند “حارصه” (خراش‌های سطحی بدون خونریزی) است.
میزان دیه دامیه، مانند بسیاری از جراحات دیگر، می‌تواند در قانون مجازات اسلامی مشخص شده باشد و در صورتی که برای این جراحت، دیه مقدر تعیین نشود، مبلغ دیه توسط قاضی و با مشورت پزشکی قانونی بر اساس شدت و نوع جراحت مشخص می‌شود. بنابراین، در صورتی که فردی دچار جراحت دامیه شود، باید طبق قانون دیه تعیین‌شده برای این نوع آسیب را دریافت کند.
تفاوت دیه دامیه با دیه حارصه در شدت جراحات و نوع آسیب وارد شده به بدن فرد است. هر دو این اصطلاحات در قانون مجازات اسلامی، به جراحات وارد شده به سر و صورت اطلاق می‌شوند و در ماده ۷۰۹ این قانون، به ترتیب به خفیف‌ترین تا شدیدترین نوع جراحات اشاره شده است.
دیه حارصه، به خراشیدگی‌هایی اطلاق می‌شود که بر سطح پوست ایجاد می‌شود اما باعث خونریزی نمی‌شود. این نوع جراحت‌ها معمولاً جراحت‌های سطحی هستند که تنها پوست را خراش می‌دهند و هیچ آسیب عمیقی به بافت‌های زیرین وارد نمی‌آید. به همین دلیل، دیه حارصه نسبت به دیگر جراحات، کمتر است و معادل یک درصد دیه کامل یا یک درصد دیه عضو آسیب‌دیده در نظر گرفته می‌شود.
در مقابل، دیه دامیه به جراحاتی گفته می‌شود که به گوشت بدن (بافت نرم) وارد می‌شود و با خونریزی همراه است. این جراحات نسبت به حارصه، شدیدتر و عمیق‌تر هستند، زیرا به لایه‌های زیرین پوست آسیب می‌زنند و خونریزی می‌توانند ایجاد کنند. به همین دلیل، دیه دامیه بیشتر از دیه حارصه است و مبلغ آن به میزان آسیب وارد شده به بافت گوشت بستگی دارد.
به طور خلاصه، تفاوت اصلی دیه دامیه با دیه حارصه در نوع جراحت است: حارصه تنها خراش سطحی بر روی پوست است که خونریزی ندارد و دیه کمتری دارد، در حالی که دامیه جراحتی است که به گوشت وارد شده و منجر به خونریزی می‌شود، بنابراین دیه آن بیشتر از حارصه است.
در قانون مجازات اسلامی، جراحت‌های وارد شده به بدن، به انواع مختلف تقسیم می‌شوند که یکی از این انواع، جراحت دامیه است. زمانی که جراحت دامیه بر روی دست یا پا ایجاد شود، این نوع آسیب به بافت گوشت فرد وارد شده و همراه با خونریزی کم یا زیاد خواهد بود.
بر اساس ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی، دیه جراحت دامیه به طور کلی معادل یک صدم دیه کامل یا یک درصد دیه کامل است. این مقدار برای هر یک از دست‌ها یا پاها به طور مجزا محاسبه می‌شود. به عبارت دیگر، اگر جراحت دامیه بر روی یکی از دست‌ها یا پاها وارد شود، میزان دیه آن به اندازه یک درصد از دیه کامل خواهد بود.
برای مثال، اگر دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۳ معادل یک میلیارد و دویست میلیون تومان باشد، دیه جراحت دامیه در دست یا پا معادل یک درصد از این مبلغ یعنی حدود ۱۲ میلیون تومان خواهد بود.
۴. دیه متلاحمه دست
جراحت متلاحمه یکی از انواع جراحات است که در قانون مجازات اسلامی تحت عنوان جراحت‌های وارده به بدن انسان تعریف شده است.
به طور خاص، متلاحمه به جراحت‌های عمیقی گفته می‌شود که به گوشت بدن وارد شده‌اند، اما به پوست نازک روی استخوان نمی‌رسند. این جراحت‌ها از لحاظ شدت، از جراحت‌های سطحی مانند حارصه و دامیه شدیدتر هستند، اما به حدی عمیق نیستند که به استخوان آسیب برسانند.
میزان دیه برای جراحت متلاحمه در قانون مجازات اسلامی معادل سه صدم دیه کامل یا ۳% دیه کامل است. به عنوان مثال، اگر دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۳ معادل ۹۰۰ میلیون تومان باشد، دیه جراحت متلاحمه برای هر عضو از بدن (از جمله دست یا پا) معادل ۲۷ میلیون تومان خواهد بود.
این مبلغ برای هر عضو به طور مجزا محاسبه می‌شود و در صورتی که جراحت به یک عضو خاص وارد شود، این مبلغ برای همان عضو تعیین می‌گردد.
این نوع جراحت، به دلیل عمق بیشتر نسبت به خراش‌های سطحی یا جراحت‌های سبک، نیاز به درمان‌های پیچیده‌تر دارد که همین امر باعث افزایش میزان دیه آن در مقایسه با آسیب‌های سطحی می‌شود.
۵. دیه سمحاق دست
دیه سمحاق یکی از انواع جراحات جسمی است که در قانون مجازات اسلامی پیش‌بینی شده است.
طبق ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی، دیه سمحاق به جراحت‌هایی گفته می‌شود که به پوست نازک روی استخوان برسد. این نوع جراحت‌ها به عمق بیشتری از جراحت‌های سطحی مانند حارصه یا دامیه می‌رسند، اما به حدی عمیق نیستند که به استخوان آسیب جدی وارد کنند.
در جراحت‌های سمحاق، پوست نازک روی استخوان به شدت آسیب می‌بیند و ممکن است خونریزی شدیدی ایجاد شود، اما هیچگونه شکستگی یا آسیب مستقیم به استخوان اتفاق نمی‌افتد. این جراحت‌ها به نسبت جراحت‌های سبک‌تر، نیاز به درمان پیچیده‌تری دارند و بر همین اساس، دیه آن از جراحات سطحی بیشتر است.
میزان دیه برای جراحت سمحاق در قانون مجازات اسلامی برابر با چهار صدم دیه کامل یا ۴% دیه کامل است. به عنوان مثال، اگر دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۳ معادل ۹۰۰ میلیون تومان باشد، دیه جراحت سمحاق برای هر عضو بدن برابر با ۳۶ میلیون تومان خواهد بود.
این نوع جراحت به دلیل شدت آن نسبت به جراحت‌های سطحی، دیه بیشتری دارد و بسته به محل وقوع جراحت (مانند دست یا پا) مبلغ دیه آن متفاوت خواهد بود. دیه سمحاق به جراحات عمیق‌تر از جراحت‌های سطحی اشاره دارد که نیاز به مداخله پزشکی بیشتر دارند.
در صورت وارد شدن جراحت سمحاق به دست، میزان دیه آن به طور خاص بر اساس قوانین مربوطه محاسبه می‌شود. جراحت سمحاق به جراحت‌هایی اطلاق می‌شود که به پوست نازک روی استخوان برسد و آسیب قابل توجهی وارد کند. طبق قانون مجازات اسلامی، جراحت سمحاق روی دست، نصف دیه کامل دست حساب می‌شود.
به عبارت دیگر، اگر دیه کامل دست در سال ۱۴۰۳ معادل ۶۰۰ میلیون تومان باشد، در صورتی که جراحت وارد شده به دست سمحاق باشد، دیه آن معادل ۳۰۰ میلیون تومان خواهد بود.
این نوع جراحت به دلیل شدت بیشتری که نسبت به جراحات سطحی مانند حارصه و دامیه دارد، دیه‌ای معادل نیمی از دیه کامل آن عضو را به خود اختصاص می‌دهد.
۶. دیه موضحه دست
دیه موضحه دست به جراحت‌هایی اطلاق می‌شود که آسیب وارد شده به پوست دست، باعث ایجاد زخمی عمیق و قابل توجه شده و در نتیجه موجب آسیب به بافت‌های پوست و گوشت زیر آن می‌شود. طبق قانون مجازات اسلامی، دیه جراحت موضحه، معادل پنج صدم دیه کامل همان عضو است.
به عنوان مثال، اگر دیه کامل دست در سال ۱۴۰۳ معادل ۶۰۰ میلیون تومان باشد، دیه موضحه دست به میزان ۳۰ میلیون تومان محاسبه می‌شود. این نوع جراحت نسبت به جراحت‌های خفیف‌تر مانند حارصه و دامیه از شدت بیشتری برخوردار است، اما هنوز در مقایسه با جراحات شدیدتر مانند سمحاق و متلاحمه میزان دیه کمتری دارد.
موضحه جراحتی است که موجب کنار رفتن پوست نازک روی استخوان و آشکار شدن استخوان می‌شود. در این نوع جراحت، دیه آن معادل پنج صدم دیه کامل همان عضو است. به عبارت دیگر، اگر دیه کامل یک عضو ۶۰۰ میلیون تومان باشد، دیه موضحه آن عضو معادل ۳۰ میلیون تومان خواهد بود.
این جراحات، طبق قانون مجازات اسلامی، بسته به شدت آسیب وارد شده و نوع درمان مورد نیاز، دیه‌های متفاوتی را به همراه دارند و مبلغ دیه بر اساس درصدی از دیه کامل همان عضو محاسبه می‌شود.
۷. دیه هاشمه دست
این نوع جراحت به جنایتی اطلاق می‌شود که موجب شکستگی استخوان می‌شود، گرچه جراحتی سطحی بر پوست یا بافت‌های نرم ایجاد نمی‌کند. دیه جراحت هاشمه معادل ده صدم دیه کامل است. به عنوان مثال، در صورتی که دیه کامل یک عضو ۶۰۰ میلیون تومان باشد، دیه هاشمه معادل ۶۰ میلیون تومان خواهد بود.
۸. دیه منقله دست
این جراحت به جنایتی گفته می‌شود که برای درمان آن لازم است استخوان جابجا شود.
دیه این نوع جراحت معادل پانزده صدم دیه کامل همان عضو است. برای مثال، اگر دیه کامل یک عضو ۶۰۰ میلیون تومان باشد، دیه جراحت منقله معادل ۹۰ میلیون تومان خواهد بود
۹. دیه کبودی دست
دیه کبودی اعضای بدن، که به دلیل ضربه یا آسیب فیزیکی ایجاد می‌شود، در قانون مجازات اسلامی تحت بند ب ماده ۷۱۴ تعریف شده است.
طبق این ماده، میزان دیه کبودی اعضای بدن، به جز صورت، به علت اینکه اعضای دیگر بدن در معرض دید عموم قرار ندارند، تعیین می‌شود. بر این اساس، دیه کبودی سایر اعضای بدن معادل نصف دیه کبودی صورت است.
برای مثال، دیه کبودی صورت در سال ۱۴۰۱ معادل سه هزارم دیه کامل انسان است. اگر دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۱، ۴۸۰ میلیون تومان باشد، دیه کبودی صورت معادل یک میلیون و چهارصد و چهل هزار تومان (۳۰۰۰/۴۸۰۰۰۰۰۰) خواهد بود.
بنابراین، دیه کبودی سایر اعضای بدن که در معرض دید قرار ندارند، معادل نصف این مبلغ می‌باشد. به عبارت دیگر، برای محاسبه دیه کبودی اعضای بدن (جز صورت)، مبلغ یک میلیون و چهارصد و چهل هزار تومان نصف می‌شود که معادل ۷۲۰ هزار تومان خواهد بود.
این مبلغ برای هر عضو بدن که دچار کبودی و کوفتگی شده باشد محاسبه خواهد شد، به شرطی که این آسیب در نواحی غیر از صورت باشد.
بر اساس قانون مجازات اسلامی، دیه کبودی اعضای بدن از جمله دست و پا، به طور خاص به دیه کبودی صورت مرتبط است. طبق بند ب ماده ۷۱۴ قانون مجازات اسلامی، دیه کبودی دست و پا معادل نصف دیه کبودی صورت محاسبه می‌شود.
در سال ۱۴۰۱، مبلغ دیه کبودی صورت معادل سه هزارم دیه کامل انسان است که معادل ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان می‌باشد. بنابراین، برای محاسبه دیه کبودی دست و پا، این مبلغ به نصف کاهش می‌یابد و مبلغ دیه کبودی دست یا پا برابر با ۹۰۰ هزار تومان خواهد بود.
این مبلغ برای کبودی در نواحی غیر از صورت (دست، پا و سایر اعضای بدن) در نظر گرفته می‌شود و محاسبه آن طبق همین فرمول صورت می‌گیرد.
۱۰. دیه تورم دست
در مورد تورم ناشی از جنایت، باید گفت که اگر آسیب وارد شده سبب تورم در بدن یا صورت فرد شود، این وضعیت تحت عنوان “ارش تورم” قرار می‌گیرد و باید به بزه‌دیده پرداخت شود.
در این حالت، چون تورم، صرفاً یک تغییر فیزیکی است و آسیب به طور مستقیم منجر به آسیب‌های عمیق‌تر یا تغییرات دائمی نمی‌شود، قاضی بر اساس نظر پزشکی قانونی، میزان ارش مربوطه را تعیین خواهد کرد.
اگر علاوه بر تورم، تغییرات رنگ پوست (مانند سیاهی یا کبودی) نیز به وجود آید، در این صورت دیه تغییر رنگ پوست نیز به دیه تورم افزوده می‌شود. به عبارت دیگر، اگر آسیب به گونه‌ای باشد که رنگ پوست تغییر کند (مثل کبودی یا سیاهی)، علاوه بر ارش تورم، دیه‌ای برای تغییر رنگ پوست نیز در نظر گرفته خواهد شد.
در سال ۱۴۰۳، ارش مربوط به تورم و تغییر رنگ پوست در قانون مجازات اسلامی با توجه به شدت آسیب و نظر پزشکی قانونی تعیین می‌شود. این مبلغ ممکن است متغیر باشد و بستگی به شدت آسیب و نظر کارشناسان پزشکی قانونی دارد.
بر اساس ماده ۷۱۵ قانون مجازات اسلامی، هنگامی که صدمه‌ای به بدن وارد شود که باعث تورم می‌گردد، این آسیب تحت عنوان «ارش» قرار می‌گیرد و میزان آن به‌طور دقیق توسط دادگاه و با استفاده از نظر پزشکی قانونی تعیین می‌شود. این ماده همچنین بیان می‌کند که اگر تورم همراه با تغییر رنگ پوست باشد، در این صورت علاوه بر ارش، دیه تغییر رنگ پوست نیز باید پرداخت شود.
در دو حالت مختلف، مبلغ دیه به شرح زیر خواهد بود:
- تورم بدون تغییر رنگ پوست: اگر آسیب فقط باعث تورم در بدن فرد شود و هیچگونه تغییر رنگی در پوست مشاهده نشود، فقط «ارش» به آسیب تعلق می‌گیرد. در این صورت، میزان دقیق ارش باید توسط دادگاه و بر اساس گزارش پزشکی قانونی تعیین شود. این مقدار بسته به شدت و نوع آسیب می‌تواند متفاوت باشد.
- تورم همراه با تغییر رنگ پوست: اگر تورم همراه با تغییر رنگ پوست باشد، در این صورت علاوه بر ارش تورم، دیه‌ای برای تغییر رنگ پوست نیز در نظر گرفته می‌شود:
- دیه سیاه شدن پوست (کبود شدن): برای اعضای صورت، دیه این آسیب معادل سه هزارم دیه کامل است (حدود ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان). برای سایر اعضای بدن، این مقدار به یک و نیم هزارم دیه کامل (معادل ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان) کاهش می‌یابد.
- دیه سرخ شدن پوست: در صورتی که آسیب باعث سرخ شدن پوست شود، دیه آن معادل هفتاد و پنج هزارم دیه کامل است.
میزان دیه تورم در بدن به‌طور کلی بستگی به شدت آسیب و نظر پزشکی قانونی دارد. در صورتی که همراه با تورم، تغییر رنگ پوست نیز مشاهده شود، دیه اضافی برای تغییر رنگ پوست (کبود شدن یا سرخ شدن) به دیه تعلق می‌گیرد.
۱۱. دیه در رفتگی استخوان دست
یکی از آسیب‌هایی که ممکن است به بدن وارد شود و مستلزم پرداخت دیه یا ارش باشد، در رفتگی استخوان از مفصل است. طبق ماده ۵۷۱ قانون مجازات اسلامی، نحوه محاسبه دیه این نوع آسیب بدنی به شرح زیر است:
- ارش در صورت عدم شلل یا از کار افتادگی عضو: اگر در رفتگی استخوان از مفصل باعث شلل یا از کار افتادگی کامل عضو نشود، این آسیب به عنوان «ارش» شناخته می‌شود و مقدار آن توسط دادگاه بر اساس نظر پزشکی قانونی تعیین می‌شود. در این شرایط، میزان ارش به طور دقیق مشخص نمی‌شود و بسته به شدت آسیب، توسط متخصص تعیین می‌شود.
- دیه در صورت شلل یا از کار افتادگی کامل عضو: اگر در رفتگی استخوان از مفصل باعث شلل یا از کار افتادگی کامل عضو گردد، طبق ماده ۵۷۱، دیه آن معادل دو سوم دیه کامل همان عضو خواهد بود. به طور مثال، اگر دیه کامل یک دست در سال ۱۴۰۳ معادل ۶۰۰ میلیون تومان باشد، دیه در رفتگی دست از مفصل معادل ۴۰۰ میلیون تومان خواهد بود.
- دیه در صورت درمان کامل بدون عیب: اگر آسیب در رفتگی استخوان از مفصل درمان شده و پس از درمان هیچگونه عیب و نقصی در عضو آسیب دیده باقی نماند، طبق این ماده قانونی، فرد باید چهار پنجم از دو سوم دیه آن عضو را بپردازد. به عنوان مثال، اگر دیه در رفتگی دست از مفصل معادل ۴۰۰ میلیون تومان باشد، در صورتی که درمان کامل و بدون عیب صورت گیرد، مبلغ دیه معادل ۳۲۰ میلیون تومان خواهد بود.
میزان دیه در رفتگی استخوان از مفصل بسته به شرایط آسیب متفاوت است. اگر آسیب به شلل یا از کار افتادگی کامل عضو منجر شود، دیه معادل دو سوم دیه کامل همان عضو خواهد بود.
در صورتی که آسیب درمان شود و بدون عیب باقی بماند، دیه آن چهار پنجم از دو سوم دیه عضو آسیب دیده است.
همچنین در صورتی که شلل یا از کار افتادگی وجود نداشته باشد، ارش به آسیب تعلق خواهد گرفت که میزان آن توسط دادگاه و بر اساس نظر پزشکی قانونی تعیین می‌شود.
در سال ۱۴۰۱، دیه کامل هر دست معادل ۳۰۰ میلیون تومان بود. بنابراین، طبق ماده ۵۷۱ قانون مجازات اسلامی، در صورت در رفتگی استخوان از مفصل دست که باعث شلل یا از کار افتادگی کامل عضو نشود، دیه آن معادل دو سوم دیه کامل دست خواهد بود. بنابراین، دیه در رفتگی استخوان از مفصل دست در این حالت معادل ۲۰۰ میلیون تومان است.
در صورتی که آسیب درمان شود و عضو بدون عیب و نقص به حالت اولیه بازگردد، دیه آن معادل چهار پنجم از دو سوم دیه کامل همان عضو خواهد بود. بنابراین، در این حالت، مبلغ دیه به ۱۶۰ میلیون تومان کاهش می‌یابد.
شکایت و دریافت دیه شکستگی دست
شکایت و دریافت دیه شکستگی دست شامل مراحل قانونی برای احقاق حقوق فرد آسیب‌دیده است که به‌واسطه آن می‌توان از مسئول حادثه یا حادثه‌ساز دیه دریافت کرد. این فرآیند نیازمند مستندات پزشکی و رعایت قوانین مربوط به تعیین میزان دیه است.
مراحل شکایت و دریافت دیه شکستگی دست
زمانی که فردی دچار شکستگی دست بر اثر حادثه، ضرب و جرح یا آسیب دیگر می‌شود، می‌تواند از طریق مراجع قانونی نسبت به دریافت دیه اقدام کند. در این فرآیند، ابتدا باید فرد آسیب‌دیده شکایت خود را به کلانتری یا دادسرا اعلام کند. پس از ثبت و تنظیم شکایت، پرونده به پزشکی قانونی ارجاع داده می‌شود تا میزان دقیق آسیب دیدگی مشخص شود. پزشک قانونی با انجام معاینات لازم، نوع و شدت آسیب را بررسی کرده و بر اساس آن، گواهی پزشکی قانونی را صادر می‌کند.
در مورد دیه شکستگی دست، اگر آسیب واردشده به اندازه‌ای باشد که منجر به شکستگی استخوان یا دیگر آسیب‌های جدی به دست شود، بسته به شدت آسیب و نوع آن، مقدار دیه مشخص می‌شود. دیه شکستگی دست به‌طور معمول از سوی دادگاه بر اساس نوع و شدت آسیب تعیین می‌شود و می‌تواند متفاوت باشد. پس از دریافت گواهی پزشکی قانونی، فرد شاکی با این گواهی و صورتجلسه کلانتری می‌تواند به دادسرا مراجعه کرده و پرونده را پیگیری کند. اگر فرد متهم شناخته شود، پس از تفهیم اتهام، پرونده به دادگاه کیفری دو ارسال می‌شود و در این مرحله دادگاه، بر اساس گزارشات پزشکی قانونی و شواهد موجود، اقدام به صدور حکم خواهد کرد.
در مرحله بعد، اگر مجرم مسئول شناخته شود، دادگاه تصمیم می‌گیرد که مجرم باید دیه شکستگی دست را به فرد آسیب‌دیده پرداخت کند. برای دریافت دیه، معمولا مراحل اجرائی در دادسرا آغاز می‌شود. در این فرآیند، اگر مجرم از پرداخت دیه خودداری کند، قاضی اجرای احکام ممکن است نسبت به توقیف اموال مجرم اقدام کند تا دیه از طریق مزایده اموال وصول شود. این فرآیند شامل اخذ شناسه پرداخت دیه و پیگیری‌های قانونی است تا در نهایت فرد آسیب‌دیده بتواند دیه خود را دریافت کند.
در نتیجه، برای دریافت دیه شکستگی دست پس از وقوع آسیب، پیگیری از طریق مراجع قانونی و پزشکی قانونی ضروری است تا مراحل حقوقی به‌درستی طی شده و فرد آسیب‌دیده بتواند دیه خود را از مجرم دریافت کند.
بله، دیه ضرب و جرح عمدی تحت شرایط خاصی می‌تواند به صورت اقساطی پرداخت شود. بر اساس ماده ۴۹۰ قانون مجازات اسلامی، در صورتی که پرداخت‌کننده بخواهد دیه را به صورت اقساطی پرداخت کند، قیمت زمان پرداخت ملاک خواهد بود، مگر آن که مبلغ قطعی برای پرداخت دیه تعیین شده باشد. این ماده قانونی امکان پرداخت دیه به صورت قسطی را با رعایت شرایط خاص فراهم می‌آورد.
یکی از شرایط مهم برای پرداخت قسطی دیه، درخواست اعسار از مجرم است. اگر مجرم نتواند دیه را به صورت یکجا پرداخت کند، می‌تواند از دادگاه صادرکننده حکم درخواست تقسیط دیه نماید. برای اثبات اعسار، مجرم باید نشان دهد که توانایی مالی برای پرداخت تمام مبلغ دیه به صورت یکجا را ندارد. در این صورت، دادگاه پس از بررسی وضعیت مالی فرد، ممکن است تصمیم به تقسیط دیه بگیرد.
همچنین، بر اساس ماده ۴۸۸ قانون مجازات اسلامی، مهلت‌های مشخصی برای پرداخت دیه در نظر گرفته شده است. این مهلت‌ها به شرح زیر است:
- در صورت وقوع جنایت عمدی، مهلت پرداخت دیه ظرف یک سال قمری است.
- در شبه عمد، مهلت پرداخت دیه ظرف دو سال قمری است.
- در خطای محض، مهلت پرداخت دیه ظرف سه سال قمری است.
در صورتی که مجرم بخواهد دیه را زودتر یا قسمتی از آن را پرداخت کند، محکوم له (فرد آسیب‌دیده) موظف است که این پرداخت را بپذیرد.
بنابراین، چنانچه مجرم قادر به پرداخت دیه به صورت یکجا نباشد، می‌تواند با درخواست از دادگاه و اثبات اعسار خود، از امکان پرداخت اقساطی بهره‌مند شود.
مدارک لازم برای شکایت و دریافت دیه شکستگی دست
برای دریافت دیه شکستگی دست، فرد آسیب‌دیده (مجنی علیه) باید مجموعه‌ای از مدارک و مستندات قانونی را فراهم کند تا بتواند از طریق سیستم قضایی و طبق قوانین مربوطه، حق خود را دریافت کند. این مدارک شامل موارد زیر می‌باشد:
- گواهی پزشکی قانونی: اولین و مهم‌ترین مدرک برای دریافت دیه، گواهی پزشکی قانونی است. بعد از وقوع حادثه و شکایت فرد آسیب‌دیده از متهم، باید پرونده به سازمان پزشکی قانونی ارجاع داده شود. پزشکی قانونی پس از معاینه دقیق، میزان آسیب‌دیدگی، نوع و شدت شکستگی دست و در نتیجه نیاز به درمان‌های پزشکی را تعیین می‌کند. این گواهی به‌عنوان مدرک اصلی برای تعیین مقدار دیه و ارش در مراحل قانونی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- گزارش و صورتجلسه کلانتری یا دادسرا: اگر آسیب به صورت عمدی یا غیرعمدی اتفاق افتاده باشد، فرد آسیب‌دیده باید شکایت خود را به مرجع قضایی یا کلانتری مربوطه اعلام کند. صورتجلسه شکایت فرد از وقوع حادثه و ثبت آن در مراکز قضایی، بخشی از مدارک مورد نیاز برای ارائه به دادسرا و پزشکی قانونی است.
- تصویر و مستندات پزشکی: علاوه بر گواهی پزشکی قانونی، مستندات پزشکی مانند رادیوگرافی (عکس‌برداری از شکستگی)، گزارش‌های پزشکی از پزشک معالج و نسخه‌های درمانی که نشان‌دهنده شدت و نوع آسیب به دست است، می‌تواند به‌عنوان مدارک معتبر جهت اثبات میزان آسیب‌دیدگی در دادگاه استفاده شود. این مدارک به‌ویژه زمانی که موضوع مورد اختلاف باشد، اهمیت زیادی پیدا می‌کنند.
- گواهی پزشک معالج: در کنار گواهی پزشکی قانونی، گواهی پزشک معالج نیز می‌تواند به عنوان مدرک معتبر برای اثبات آسیب‌دیدگی و جزئیات درمانی ارائه شود. این گواهی شامل شرح آسیب‌های جسمی و روند درمان فرد آسیب‌دیده است.
- شهادت شاهدان: در صورتی که افراد دیگری در زمان وقوع حادثه حضور داشته و شاهد اتفاق بوده‌اند، شهادت آنها نیز می‌تواند به‌عنوان مدرک مهمی در پرونده مورد استفاده قرار گیرد. در مواردی که ادعای فرد آسیب‌دیده توسط متهم رد می‌شود، شاهدان می‌توانند به اثبات وقوع حادثه کمک کنند.
- صورتجلسه پلیس: اگر حادثه به‌طور مستقیم توسط پلیس گزارش شده باشد، صورتجلسه پلیس که جزئیات حادثه را ثبت کرده است، می‌تواند برای شفاف‌سازی رویداد و تایید وقوع آن، در روند قضایی استفاده شود.
مرجع صالح شکایت برای دیه شکستگی دست
در خصوص دیه شکستگی دست، مرجع صالح برای رسیدگی و صدور رای در این زمینه، سیستم قضایی ایران است که به‌طور مشخص شامل چند مرحله و نهاد قضایی مختلف می‌شود. در این راستا، باید مراحل و مراجع قضایی ذی‌صلاح به شرح زیر مورد توجه قرار گیرند:
دادسرا
پس از وقوع آسیب‌دیدگی و شکایت فرد آسیب‌دیده، پرونده ابتدا به دادسرا ارجاع می‌شود.
دادسرا مسئول رسیدگی اولیه به شکایت است و پس از بررسی‌های مقدماتی و جمع‌آوری مدارک و مستندات، پرونده را برای رسیدگی‌های بیشتر به دادگاه صالح ارسال می‌کند.
اگر در این مرحله، پرونده به‌طور مستقیم به پزشکی قانونی ارجاع داده شود، با بررسی گزارشات پزشکی، میزان آسیب‌دیدگی مشخص می‌شود.
سپس دادسرا می‌تواند حکم به جلب متهم صادر کند و پرونده را به دادگاه ارسال نماید.
دادگاه کیفری
در صورتی که پرونده به دادگاه کیفری ارسال شود، دادگاه کیفری مسئول بررسی جرم ارتکابی و تعیین مجازات متهم است. این دادگاه پس از احراز وقوع جرم و بررسی گزارش پزشکی قانونی و مستندات، حکم به پرداخت دیه صادر می‌کند.
در صورت اثبات عمدی بودن جرم، دیه به‌طور کامل پرداخت می‌شود، اما اگر جرم غیرعمدی باشد، دیه به مقدار کمتری محاسبه خواهد شد. به‌طور کلی، دادگاه کیفری دو یا دادگاه عمومی با توجه به نوع جرم و شدت آسیب‌دیدگی، مرجع صالح برای رسیدگی به پرونده‌های دیه خواهد بود.
پزشکی قانونی
همانطور که پیشتر گفته شد، پزشکی قانونی یکی از مراجع کلیدی در تعیین میزان دیه آسیب‌های بدنی است.
پزشکی قانونی موظف است با توجه به نوع و شدت آسیب‌ها، مقدار دیه موردنظر را محاسبه و در گزارشی دقیق آن را به دادگاه یا دادسرا ارائه کند.
همچنین، در برخی موارد، اگر میزان آسیب یا نوع شکستگی پیچیده باشد، پزشکی قانونی می‌تواند در تعیین دقیق میزان دیه یا ارش، نظرات کارشناسی بیشتری ارائه کند.
اجراي احکام
بعد از صدور حکم دیه از دادگاه، پرونده به اجرای احکام ارسال می‌شود. در این مرحله، مجرم یا شخص مسئول موظف به پرداخت دیه به فرد آسیب‌دیده است.
اگر مجرم توانایی پرداخت دیه را نداشته باشد، پرونده به قاضی اجرای احکام ارسال و ممکن است اقدامات قانونی از جمله توقیف اموال مجرم یا درخواست تقسیط دیه انجام شود.
دادگاه عمومی یا ویژه
در برخی موارد که پرونده جنبه‌های خاصی از جمله درخواست اعسار از پرداخت دیه را شامل می‌شود، ممکن است پرونده به دادگاه‌های عمومی یا ویژه ارجاع شود تا در خصوص نحوه پرداخت دیه تصمیم‌گیری شود.
در نتیجه، برای دریافت دیه شکستگی دست، افراد باید از طریق شکایت در مراجع قضایی (دادسرا یا کلانتری) اقدام کنند، به پزشکی قانونی ارجاع داده شوند، و سپس با توجه به مدارک پزشکی، دیه مورد نظر از سوی دادگاه صادر می‌شود.
تفاوت دیه و ارش دست
ارش و دیه مفاهیمی مهم در قانون مجازات اسلامی هستند که برای تعیین خسارت ناشی از جنایات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دو مفهوم در راستای تعیین مجازات‌های مالی برای جراحات و صدمات وارده به افراد، بر اساس نوع و شدت آسیب، تعریف شده‌اند.
طبق ماده ۱۷ قانون مجازات اسلامی، دیه به مالی گفته می‌شود که در صورت وقوع جنایت غیرعمدی بر نفس، اعضا یا منافع افراد، یا جنایت عمدی که به هر دلیلی امکان قصاص وجود نداشته باشد، به فرد آسیب دیده پرداخت می‌شود. دیه می‌تواند به صورت مقدر یا غیرمقدر باشد:
- دیه مقدر: دیه‌ای است که مقدار آن در شرع یا قانون مشخص شده است و برای جنایات مشخصی که به اعضای بدن وارد می‌شود، مبلغ دقیقی تعیین شده است (مانند دیه کامل انسان یا دیه اعضای بدن).
- دیه غیرمقدر: دیه‌ای است که میزان آن در شرع معین نشده است و تعیین مبلغ آن به عهده دادگاه است. در این موارد، دادگاه بر اساس نوع جنایت، وضعیت آسیب‌دیدگی، نظر کارشناسان و دیه اعضای بدن مشابه، میزان دیه را مشخص می‌کند.
ارش به نوع خاصی از دیه غیرمقدر گفته می‌شود که برای جراحات و آسیب‌هایی است که میزان دقیق دیه آن در قانون یا شرع مشخص نشده است. طبق ماده ۴۴۹ قانون مجازات اسلامی، ارش در واقع دیه‌ای است که دادگاه آن را تعیین می‌کند. میزان ارش بر اساس نوع جنایت، تأثیر آن بر سلامت مجنی علیه و خسارت وارد شده، با استفاده از نظر کارشناس تعیین می‌شود. به عبارت دیگر، ارش برای جراحاتی است که به اعضای بدن وارد شده و بر اساس نظر پزشکی قانونی و نظر دادگاه، مبلغ آن مشخص می‌شود.
میزان دیه در شرع مقدس اسلام به طور مشخص تعیین شده است. برای جنایات عمدی یا غیرعمدی، مبلغ دیه دقیقاً مشخص است و در ابتدای هر سال توسط رئیس قوه قضائیه و با تایید مقام معظم رهبری به روز رسانی می‌شود.
بر خلاف دیه، ارش نوعی دیه غیرمقدر است که میزان آن در شرع یا قانون مشخص نشده است. تعیین مبلغ ارش بستگی به نوع و شدت جنایت دارد و دادگاه میزان آن را با در نظر گرفتن نوع آسیب، نظر کارشناس و آسیب‌های وارد شده به فرد آسیب‌دیده تعیین می‌کند.
دیه از قبل در شرع تعیین شده و برای هر عضو بدن مبلغ مشخصی به عنوان دیه تعریف شده است. برای مثال، دیه دست، پا، چشم یا دیگر اعضا در قانون به تفکیک مشخص شده است.
در صورتی که جنایت یا آسیب به گونه‌ای باشد که مبلغ دیه آن در شرع مشخص نشده باشد، دادگاه با توجه به نظر پزشکان و کارشناسان، میزان ارش را تعیین می‌کند. به طور کلی، ارش برای جراحات و آسیب‌های غیرمعمول یا مواردی است که در آن مبلغ دیه مشخص نباشد.
در دیه، برای زن و مرد تفاوت‌هایی وجود دارد. بر اساس ماده ۵۶۲ قانون مجازات اسلامی، اگر میزان دیه عضو یا منافع زن کمتر از یک‌سوم دیه کامل مرد باشد، میزان دیه زن برابر با مرد است. اما اگر بیشتر از یک‌سوم دیه کامل مرد باشد، دیه زن نصف دیه مرد خواهد بود. در مورد ارش، فرقی میان زن و مرد وجود ندارد و میزان ارش برای هر یک به صورت مساوی و بر اساس نوع آسیب و نظر دادگاه تعیین می‌شود. در واقع، ارش برای زن و مرد برابر است.
در پاسخ به پرسش “مبلغ ارش بیشتر است یا دیه؟”، طبق ماده ۵۴۸ قانون مجازات اسلامی، ارش معمولا بیشتر از دیه نیست و در واقع میزان ارش یک جنایت از دیه مقدر برای آن عضو یا منفعت بیشتر نخواهد بود. به عبارت دیگر، در اکثر موارد، ارش کمتر از یا مساوی با دیه مقدر خواهد بود.
در واقع، ارش معمولا به آسیب‌هایی تعلق می‌گیرد که در آن مبلغ دیه برای آسیب خاصی تعیین نشده باشد و دادگاه میزان آن را با توجه به نوع آسیب و نظر کارشناسان تعیین می‌کند. به همین دلیل، ارش اغلب به صورت نسبتی از دیه کامل بیان می‌شود و در نتیجه مبلغ آن معمولاً از دیه کامل کمتر است.
در برخی موارد نیز که آسیب‌های جبران‌ناپذیر به اعضای بدن وارد می‌شود، اگر آسیب به دو عضو یا منفعت مختلف منجر شود، برای هر عضو یا منفعت آسیب‌دیده ممکن است دیه جداگانه‌ای تعیین شود. بنابراین، در بسیاری از موارد، میزان ارش کمتر از دیه کامل خواهد بود.
در خصوص مهلت پرداخت دیه و ارش، قانون مجازات اسلامی موارد متفاوتی را برای دیه و ارش تعیین کرده است. طبق ماده ۴۸۸ قانون مجازات اسلامی، مهلت پرداخت دیه بسته به نوع جنایت به شرح زیر است:
- در جنایات عمدی: مهلت پرداخت دیه یک سال قمری از زمان وقوع جنایت است.
- در جنایات شبه‌عمد: مهلت پرداخت دیه دو سال قمری از زمان وقوع جنایت است.
- در جنایات خطای محض: مهلت پرداخت دیه سه سال قمری از زمان وقوع جنایت است.
همچنین، اگر پرداخت‌کننده در مدت تعیین‌شده قسمتی از دیه را پرداخت کند، محکوم‌له (مجنی‌علیه) موظف به پذیرش آن است.
در صورتی که میان مرتکب جنایت عمدی و اولیاء‌دم یا مجنی‌علیه توافقی در خصوص دریافت دیه انجام شود، اما مهلت پرداخت آن مشخص نگردد، بر اساس ماده ۴۹۱، دیه باید ظرف یک سال از زمان توافق پرداخت گردد.
در خصوص ارش، قانون‌گذار مهلت مشخصی برای پرداخت تعیین نکرده است. به همین دلیل، پرداخت ارش هیچ مهلت معینی ندارد و به نوع آسیب و شرایط خاص بستگی دارد. در عمل، پرداخت ارش به نظر دادگاه و وضعیت آسیب‌دیدگی بستگی دارد.
بنابراین، برای دیه زمان مشخصی از طرف قانون تعیین شده است، اما برای ارش مهلت پرداخت معین وجود ندارد و به شرایط خاص پرونده و توافقات میان طرفین بستگی خواهد داشت.
دریافت‌کنندگان ارش و دیه به طور کلی در قوانین مجازات اسلامی مشخص شده‌اند. این دریافت‌کنندگان بستگی به نوع جنایت و شرایط فرد آسیب‌دیده دارد و به شرح زیر است:
در جنایات غیرعمدی یا عمدی که منجر به آسیب به اعضای بدن یا از دست دادن زندگی فرد می‌شود، دریافت‌کنندگان دیه به شرح زیر هستند:
- مجنی‌علیه (فرد آسیب‌دیده): در صورتی که مجنی‌علیه زنده باشد، دیه به خود او تعلق می‌گیرد. به عبارت دیگر، دیه برای جبران خسارت و آسیب‌های وارده به فرد آسیب‌دیده است.
- وراث (در صورت فوت مجنی‌علیه): در صورتی که جنایت منجر به فوت فرد شود، دیه به عنوان بخشی از ترکه (ارث) به وراث آن فرد تعلق می‌گیرد و آنها آن را دریافت می‌کنند. وراث طبق قوانین ارثی از جمله قانون مدنی، دیه فرد متوفی را بین خود تقسیم می‌کنند.
- بیت‌المال: اگر فرد آسیب‌دیده وارثی نداشته باشد یا دیه نتواسته باشد به وراث برسد، دیه به بیت‌المال (خزانه دولت) تعلق خواهد گرفت.
- دیه جنایت بر میت: طبق ماده ۷۲۲ قانون مجازات اسلامی، در صورت جنایت بر میت (فوت فرد قبل از صدور حکم دیه)، دیه به وراث تعلق نمی‌گیرد. بلکه دیه متعلق به خود میت است و در صورتی که او بدهی داشته باشد، ابتدا برای پرداخت بدهی‌هایش صرف می‌شود. در صورت عدم وجود بدهی، دیه به امور خیر یا کارهای نیکوکارانه تخصیص خواهد یافت.
در مواردی که آسیب‌ها به گونه‌ای باشد که نیاز به پرداخت ارش (دیه غیرمقدر) وجود داشته باشد، دریافت‌کننده ارش همان فرد آسیب‌دیده (مجنی‌علیه) خواهد بود. به عبارت دیگر، چون ارش به جبران خسارت‌های وارده به سلامت فرد اختصاص دارد، این مبلغ به خود فرد آسیب‌دیده پرداخت می‌شود.
در مواردی که جنایت فقط موجب آسیب به اعضای بدن شود (بدون اینکه منجر به فوت فرد گردد)، دیه یا ارش به فرد آسیب‌دیده تعلق می‌گیرد.
پرسش‌های متداول
دیه شکستگی دست چقدر است؟
چطور میزان دیه شکستگی دست محاسبه می‌شود؟
آیا دیه شکستگی دست برای زن و مرد تفاوت دارد؟
آیا دیه شکستگی دست در صورت بهبودی کامل کاهش می‌یابد؟
چه زمانی باید دیه شکستگی دست پرداخت شود؟
مطالبه دیه شکستگی دست با بنیاد وکلا
اگر شما یا عزیزانتان در حادثه‌ای عمدی یا غیرعمدی توسط شخصی دچار شکستگی دست شده‌اید و نیاز به پیگیری پرونده دارید، وکیل دیه تیم بنیاد وکلا آماده است تا به شما در دریافت دیه و حقوق قانونی‌تان کمک کند.
وارد صفحه مشاوره حقوقی دیه شوید تا روند حقوقی شما به درستی پیش برود و از حقوق خود دفاع کنید. برای مشاوره فوری، همین حالا رزرو وقت تلفنی یا آنلاین نمایید.
