دیه فک سایر جراحات وارده بر بدن خسارتی است که مرتکب برای جبران ضرر و زیان به مجنی علیه پرداخت می‌کند. دیه یا توسط قانون مشخص شده است و یا اینکه قاضی آن را تعیین می‌کند؛ که در این صورت به آن ارش گفته می‌شود.
ارش بر اساس میزان آسیب وارده، با نظر کارشناس و قاضی پرونده تعیین می‌شود. برای اطلاعات بیشتر در خصوص دیه از مشاوره حقوقی بنیاد وکلا استفاده نمایید.
دیه در انواع جنایات
برای آن که دیه یا ارش به آسیب و جراحت‌ها پرداخت شود، باید در متن قانون ذکر شده باشد. عموما در سه مورد مرتکب ملزم به پرداخت دیه است:
در جنایات شبه عمد
جنایت شبه عمده به جنایاتی گفته می‌شود که مرتکب قصد انجام دادن عملی را داشته ولی نمی‌خواسته مرتکب آن جنایت و مانند آن شود. مثلا فرد با مشت به صورت دیگری می‌کوبد و در نتیجه فک او آسیب می‌بیند. کار مرتکب نوعا باعث ایجاد آسیب می‌شده اما وی قصد انجام آن را نداشته است. در این صورت مرتکب باید دیه مقرر شده در قانون را بپردازد.
نوع دیگر جنایت شبه عمد، ارتکاب عمل به صورت ناآگاهانه است. مثلا فرد به تصور اینکه حیوان است شلیک کرده یا سنگی پرتاب نماید، اما معلوم شود که وی به انسانی سنگ پرتاب کرده و به فک او صدمه زده است. اگر بتواند جهل خود را ثابت نماید، شبه عمد است والا در زمره جرایم عمدی جای می‌گیرد.
در نوع سوم جنایت به دلیل تقصیر و کوتاهی مرتکب واقع می‌شود. نمونه بارز این مورد تصادفاتی است که منجر به قطع عضو یا صدمه دیدن عضو می‌شود.
جنایت خطای محض
خطای محض به جنایاتی گفته می‌شود که فرد نه قصد و انگیزهای برای ارتکاب جرم داشته و نه از وسیلهای که باعث ایجاد جراحت می‌شود استفاده کرده است.
از جمله جنایت خطای محض، جنایتی است که فرد در خواب، بی‌هوشی یا مانند آن انجام می‌دهد. مثل در هنگام خواب ناخواسته به فک دیگری صدمه می‌زند. هر چند این جنایت مجازات تعزیری ندارد اما مرتکب ملزم به پرداخت دیه می‌باشد.
یا جنایاتی که توسط فرد صغیر و مجنون رخ می‌دهد از این نوع است.
جنایات عمدی
جنایات عمدی شرایط متفاوت‌تری نسبت به دیگر جرائم دارند. در ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی، جنایاتی را که به شکل زیر رخ دهد عمدی به شمار میرود.
زمانی که مرتکب قصد انجام جنایت بر فرد یا افرادی معین یا غیر معین را دارد و با انجام آن کار جنایت مورد نظر خود را انجام می‌دهد.
زمانی که مرتکب کاری را عمدا انجام می‌دهد که باعث ایجاد جنایت و مانند آن می‌شود. مثلا با یک شی مانند چوب یا چماق به فک دیگری صدمه وارد می‌کند. حتی اگر فرد قصد آسیب زدن به مجنی علیه را نداشته باشد، باز هم عمدی محسوب می‌شود.
اگر فرد، بدون اینکه قصد جنایت داشته باشد و از ابزاری که نوعا باعث ایجاد جنایت می‌شود نیز استفاده نکند اما به فرد بیمار، ضعیف یا پیری آسیب برساند؛ جنایت عمدی محسوب می‌شود. البته اگر فرد بر احوال مجنی علیه آگاه بوده و یا اینکه در زمان و مکانی این کار را انجام دهد که معمولا باعث ایجاد جنایت می‌شود، عمدی است. اگر بتواند جهل خود را ثابت نماید جزو جنایت شبه عمد محسوب می‌گردد.
هنگامی که مرتکب بدون اینکه فرد یا افراد خاصی را مدنظر داشته باشد، با قصد انجام جنایت کاری را انجام می‌دهد. نمونه بارز آن بمب‌گذاری در اماکن عمومی است.
هر چند در جنایات عمدی حکم به قصاص داده می‌شود، اما اگر طبق ماده ۲۷۷ قانون مجازات اسلامی، امکان قصاص وجود نداشته باشد و یا اینکه جان متهم به خطر افتاده و اعضای دیگر او تلف می‌شود؛ مرتکب ملزم به پرداخت دیه می‌باشد.
دیه فک در دسته دیه اعضا قرار می‌گیرد. این دیه جدای از دندان بوده و مقدار و انواع آن در قانون تعیین شده است. برای آشنایی با دیه فک، انواع و مقدار آن با بنیاد وکلا همراه شوید.
دیه فک و جراحات آن
یکی از انواع آسیب‌هایی که ممکن است به افراد وارد شود جراحات فک است. قانون انواع جراحاتی که وجود دارد را معرفی کرده است که در ادامه به آن میپردازیم:
دیه حارصه یا خراشیدگی فک
حارصه به خراش پوست بدون جاری شدن خون می‌گویند. اگر آسیب وارد شده به فک تنها موجب خراشیدگی آن شده باشد بدون اینکه خونریزی نماید، دیه آن یک صدم دیه کامل خواهد بود. دیه آن در سال ۱۴۰۲ برابر ۹ میلیون تومان است.
دیه دامیه فک
دامیه به جراحتی گویند که کمی وارد گوشت شده و مقداری خون بیاید. بنابراین اگر جراحت وارد گوشت فک شده و همراه با خونریزی خواه شدید یا خفیف باشد، دیه آن دو صدم یک دیه کامل است. طبق دیه سال ۱۴۰۲ مبلغ آن ۱۸ میلیون تومان است.
دیه متلاحمه فک
متلاحمه به جراحتی گفته می‌شود که باعث بریدگی عمیق در گوشت شده ولی به پوست نازک روی استخوان نمیرسد. اگر جراحت باعث بریدگی فک تا پوست نازک استخوان شود، مبلغ دیه سه صدم یک دیه کامل خواهد بود. و با توجه به مقدار دیه سال ۱۴۰۲ مقدار آن ۲۷ میلیون تومان است.
دیه سمحاق فک
سمحاق آن دسته از جراحت است که به پوست نازک روی استخوان رسیده باشد. در جنایت مربوط به فک اگر عمق جراحت تا پوست نازک روی استخوان برسد دیه آن چهار صدم یک دیه کامل است. با توجه به دیه سال ۱۴۰۲ مبلغ آن ۳۶ میلیون تومان است.
دیه موضحه فک
موضحه جراحتی است که پوست نازک روی استخوان را کنار زده و به استخوان رسیده است. اگر میزان آسیب به فک شدید باشد باعث ایجاد این نوع جراحت و رسیدن به استخوان فک می‌شود. در این صورت دیه فک پنج صدم یک دیه کامل است. که با توجه به دیه مصوب سال ۱۴۰۲ مبلغ آن ۴۵ میلیون تومان است.
اگر بعد از ترمیم جراحت، همچنان اثر آن باقی بماند، مبلغی به آن اضافه خواهد شد. همچنین اگر جراحت وارد شده باعث شود تا شکافی روی صورت ایجاد گردد، هشت صدم دیه کامل بر آن اضافه خواهد شد.
دیه هاشمه فک
هاشمه جراحتی است که موجب شکستگی استخوان می‌شود، بدون اینکه جراحت و خونریزی ایجاد نماید. در جراحت شکستگی بدون خونریزی مبلغ دیه ده صدم یک دیه کامل خواهد بود. با توجه به مبلغ دیه در سال ۱۴۰۲ میزان آن ۹۰ میلیون می‌باشد.
دیه مُنَقَّله فک
منقله جراحتی را گویند که استخوان جابه‌جا شده باشد. اگر صدمه وارد شده باعث جابهجایی استخوان فک شده باشد به نحوی که بتوان با جابه‌جا کردن استخوان آن را درمان کرد، دیه آن پانزده درصد دیه کامل خواهد بود. که در سال ۱۴۰۲ برابر با ۱۳۵ میلیون تومان است.
همانطور که در تبصره ۲ ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی آمده است، تفاوت این جراحات، عمیق بودن جراحت و طول و عرض آن تاثیری در میزان دیه ندارد.
دیه کبودی فک
از آن جایی که فک یکی از اعضای صورت است، دیه کبودی آن طبق ماده ۷۱۴ قانون مجازات اسلامی تعیین می‌شود. در این ماده آمده است که دیه سیاه شدن، کبودی و سرخ شدن پوست به ترتیب شش، سه و یک و نیم هزارم دیه کامل خواهد بود.
بنابراین اگر جنایت وارده سبب شده باشد تا در فک مجنی علیه خون مردگی ایجاد شده و رنگ آن کبود، سیاه یا سرخ شود؛ دیه متفاوتی به آن تعلق می‌گیرد.
همانطور که در تبصره ۱ این ماده آمده است، بقا، زوال یا تغییر رنگ تمام یا قسمتی از عضو، تغییری در حکم مقرر شده ایجاد نمی‌کند.
بنابراین با توجه به دیه سال ۱۴۰۲، دیه فک در صورت سیاه شده ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان، در هنگام کبودی ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان و در صورت سرخ شدن ۱ میلیون و ۳۵۰ هزار تومان می‌باشد.
دیه تورم فک
تورم به معنای بادکردن و بالا آمدگی است. اگر آسیب وارده به فک باعث ایجاد تورم شود، مشمول ماده ۷۱۵ قانون مجازات اسلامی می‌شود.
در این ماده آمده است: «صدمه‌هایی که موجب تورم بدن، سر یا صورت گردد، ارش دارد و چنانچه علاوه بر تورم، موجب تغییر رنگ پوست نیز گردد، حسب مورد دیه و ارش تغییر رنگ به آن افزوده می‌شود»
بنابراین تورم فک موجب پرداخت ارش می‌گردد و مقدار آن با نظر کارشناس و قاضی تعیین می‌شود. اگر تورم موجب تغییر رنگ پوست مجنی علیه نیز شود، علاوه بر ارش باید دیه کبودی نیز پرداخت شود.
دیه دررفتگی استخوان فک
اگر جنایت وارد شده سبب دررفتگی فک شود، به طوری که فک کاملا از کار بیفتد، دیه آن دو سوم دیه کامل خواهد بود. که با توجه به نرخ دیه سال ۱۴۰۲ مقدار آن ۶۰۰ میلیون تومان خواهد بود.
اگر دررفتگی استخوان به نحوی باشد که امکان ترمیم آن با درمان وجود داشته باشد، دیه آن چهار پنجم از دو سوم یک دیه کامل است. در سال ۱۴۰۲ مقدار آن ۴۸۰ میلیون تومان می‌باشد.
اگر صدمه وارد شده موجب از کار افتادگی کامل آن نشده باشد، برای آن ارش تعیین می‌شود.
دیه شکستگی استخوان فک
بر اساس ماده ۶۳۳ قانون مجازات اسلامی، بین فک بالا و پایین تفکیک قائل شده و می‌گوید: «شکستگی فک پایین، شامل شکستگی استخوان شده و شکستگی فک بالا در زمره شکستگی استخوان‌های سر و صورت است.»
بر مبنای این ماده دیه شکستگی استخوان فک بالا بر اساس ماده ۷۰۹ همین قانون تعیین می‌شود. طبق این ماده اگر آسیب موجب هاشمه یا شکستگی بدون خونریزی در فک بالا شود، دیه آن ده صدم یک دیه کامل خواهد بود.
شکستگی استخوان فک پایین نیز مطابق ماده ۵۶۹ قانون مجازات اسلامی خواهد بود. در طبق این ماده اگر فک پایین ترک بردارد، دیه آن چهار پنجم دیه کامل خواهد بود.
اگر آسیب وارد شده باعث خرد شدن استخوان فک مجنی علیه گردد، مبلغ دیه آن یک سوم دیه کامل خواهد بود. اگر صدمه بدون عیب درمان شود، مقدار دیه به چهار پنجم دیه خرد شدن فک کاهش می‌یابد.
در صورتی که آسیب وارده باعث شکستگی کامل فک شود. مبلغ دیه آن یک پنج دیه کامل است. اگر شکستگی بدون عیب درمان شود، مقدار دیه به چهار پنجم آن کاهش خواهد یافت.
اگر آسیب وارد شده به نحوی باشد که جراحت بدون شکستگی به استخوان نفوذ کند، دیه آن معادل یک چهارم دیه شکستگی فک معادل یک پنجم دیه کامل فک خواهد بود.
دیه فلج کردن فک
منظور از فلج کردن فک، از کار افتادن آن است. طبق ماده ۶۳۴ قانون مجازات اسلامی، چنانچه صدمه وارد شده سبب فلج شدن و از کار افتادن فک پایین شود، مرتکب باید دو سوم دیه کامل یعنی ۶۰۰ میلیون تومان را به مجنی علیه پرداخت نماید.
اگر فلج نسبی باشد، طبق ماده ۵۶۴ همین قانون که در خصوص فلج کردن اعضای بدن است، با آن برخورد می‌شود. طبق این ماده با توجه به کارایی از دست رفته، مبلغی به عنوان ارش تعیین می‌شود. بدیهی است این مقدار باید با توجه نظر کارشناس و میزان صدمه وارد شده توسط قاضی پرونده مشخص شود.
دیه قطع کردن فک
در ماده ۶۲۹ قانون مجازات اسلامی درباره قطع کردن فک و یا از بین بردن آن صحبت کرده و می‌گوید: «قطع کردن و یا از بین بردن دو استخوان چپ و راست فک که محل رویش دندان‌های پایین است، دیه کامل، هر کدام از آن‌ها نصف دیه کامل و مقداری از آن‌ها به همان نسبت دیه دارد.»
طبق این ماده دیه قطع کردن فک پایین به طور کامل، برابر با ۹۰۰ میلیون تومان است. اگر یکی از استخوان‌های راست یا چپ فک قطع شود، مقدار آن به نصف دیه کامل یعنی ۴۵۰ میلیون تومان تقلیل می‌یابد.
اما در خصوص از بین بردن تمام یا قسمتی از فک بالا صحبتی نشده و در نتیجه این عمل موجب ارش بوده و مقدار آن توسط قاضی تعیین می‌شود.
از سوی وکیل تلفنی ما گفتنی است قطع کردن فک فلج نیز طبق این ماده موجب پرداخت دیه معادل یک سوم دیه کامل خواهد بود که با توجه به دیه سال ۱۴۰۲ مقدار آن ۳۰۰ میلیون تومان است.
دیه آسیبی که منجر به کندی فک می‌شود
اگر آسیب وارده باعث کندی حرکت فک شود، به آن ارش تعلق می‌گیرد. اگر این عمل مانع جویدن یا موجب نقص در آن نیز شود، ارش آن هم اضافه خواهد شد.
مجازات تعزیری جراحات فک
همانطور که گفته شد، صدمه زدن به فک می‌تواند بر اثر جنایت عمد، شبه عمد و خطای محض رخ دهد. در جنایات غیر عمد معمولا مرتکب تنها به پرداخت دیه محکوم می‌شود. اما در جنایت عمدی مجرم علاوه بر پرداخت دیه، به مجازات تعزیری نیز محکوم خواهد شد.
چنانچه در ماده ۴۰۱ قانون مجازات اسلامی آمده است: «در جنایت مامومه، دامغه، جائفه، هاشمه، مُنقّله، شکستگی استخوان و صدماتی که موجب تغییر رنگ پوست یا ورم بدن می‌شود، قصاص ساقط است و مرتکب علاوه بر پرداخت دیه به تعزیر مقرر در کتاب پنجم «تعزیرات» نیز محکوم می‌شود.»
البته قانونگذار در ادامه به ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۵ ارجاع داده و تعزیر در جرائم عمدی را تنها شامل نقصان، شکستن، از کار افتادن عضوی از اعضا، بیماری دائمی، فقدان یا نقص یا یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل مجنی علیه می‌داند.
مهلت پرداخت دیه فک
بسته به اینکه جنایت از کدام نوع باشد، مهلت پرداخت دیه نیز متفاوت خواهد بود. قانونگذار در ماده ۴۸۲ قانون مجازات اسلامی، مهلت پرداخت دیه به تفکیک نوع جرم را به شرح زیر اعلام نموده است.
- در جرایم عمدی، دیه باید ظرف یک سال قمری از زمان وقوع جنایت پرداخته شود. مگه اینکه طرفین، شیوه دیگری را انتخاب کرده باشند.
- در جرایم شبه عمد، مجرم باید ظرف دو سال قمری از زمان شروع جنایت، دیه را پرداخت نماید. البته باید در هر سال نیمی از آن را به مجنی علیه بپردازد.
- در جرائم غیر عمدی از نوع خطا محض، جانی مکلف است ظرف سه سال قمری دیه را بپردازد. این مدت از زمان وقوع جرم شروع می‌شود. جانی مکلف است در هر سال، یک سوم دیه را پرداخت نماید.
اگر جانی در مهلت مقرر، دیه را پرداخت ننماید، تحت تعقیب قانونی قرار گرفته و می‌توان به موجب قانون وی را جلب کرده یا دستور توقیف اموالش را صادر نمود. در این مرحله کمک گرفتن از وکیل ضروری به نظر می‌رسد.
مسئول پرداخت دیه کیست؟
طبق ماده ۴۶۲ قانون مجازات اسلامی، مسئولیت پرداخت دیه در جنایت عمدی، شبه عمد و خطای محض به عهده مرتکب است. مگر در موارد زیر که با عاقله است:
در جنایت خطای محض، اگر جرم با بینه یا قسامه یا علم قاضی ثابت گردد، مسئولیت پرداخت دیه با عاقله است. اگر جرم با اقرار قاتل یا نکول او از سوگند یا نکول از قسامه ثابت شود، مسئولیت بر عهده عاقله نیست.
عاقله پدر، پسر و بستگان ذکور نسبی پدر و مادری یا پدری به ترتیب طبقات ارث است. بنابراین عاقله باید مرد باشد و زنان جز عاقله به شمار نمیآیند. البته عاقله باید بالغ بوده و تمکن مالی داشته باشد. اگر عاقله شرایط موجود را نداشته باشد، پرداخت دیه با بیت المال است.
پیگیری پرونده دیه فک با بنیاد وکلا
فک یکی از حیاتی‌ترین اعضای بدن است که در صورت از کار افتادن یا شکستگی، مشکلات زیادی برای فرد به وجود میآورد. همچنین برخی اوقات آسیبهای وارده به فک از خود اثری به جای می‌گذارند که زیبایی چهره فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
از آن جایی که مجازات دیه برای این‌گونه جرائم تعیین شده تا حداقل کمی از خسارات وارده به فرد را جبران نماید، باید به نحوی پیگیری شود که فرد آسیب بیشتری نبیند. داشتن اطلاعات حقوقی در پیشبرد این‌گونه پرونده‌ها بسیار تاثیرگذار است.
مجموعه حقوقی بنیاد وکلا، با داشتن بیش از هزار وکیل و کارشناس حقوقی به صورت شبانه روزی به شما مشاوره حقوقی آنلاین و تلفنی ارائه می‌نمایند.
در صورت نیاز می‌توانید برای محاسبه مقدار دیه و چگونگی تنظیم شکوائیه نیز از آن‌ها مشاوره دریافت نمایید.
