زمانی که موضوع دیه مطرح می‌شود، یقینا جنایتی اتفاق اقتاده که به تبع آن باید خساراتی پرداخت شود. در قانون برای ضرر رسیدن به اعضای بدن دیه تعیین شده و هر یک از اعضا حسب کارایی و حساسیتی که دارند، مقدار دین آن‌ها متفاوت است.
البته در تعیین دیه، میزان حادثه و خسارت وارده آمده تاثیر داشته و هر چه آسیب بیشتر باشد، مقدار دیه افزایش پیدا می‌کند. یکی از اعضای بدن که دارای دیه مشخص در قانون بوده، دیه چشم است.
چشم از آن جهت که سبب بینایی است و در صورت آسیب دیدن این نقطه از بدن، مشکلات زیادی را به وجود می‌آورد، برای آن بایستی مقدار مشخصی دیه تعیین شود.
دیه علاوه بر عضو شامل منفعت نیز است و در صورتی که منافع اعضای بدن نیز دچار مختل شوند، دیه خاص برای آن‌ها تعیین می‌شود. در واقع اگر به چشم کسی صدمه وارد شود، بسته به این که فرد چه میزان از بینایی خود را از دست داده است، میزان دیه متفاوت است.
در تعیین دیه چشم، عوامل مختلفی تاثیرگذار هستند و بسته به این که هر دو چشم آسیب ببیند و یا این که صدمه تنها به یکی از دو چشم وارد شده است، مقادیر دیه آن‌ها متفاوت است.
گاهی اوقات آسیب به چشم تا حدی است که سبب کوری فرد شده و در این صورت اگر ثابت شود که صدمه غیر عمد به شخص وارد شده است، دیه کامل در نظر گرفته می‌شود. دیه کوری چشم با دیه کاهش بینایی متفاوت است و در این صورت نمی‌توان آن‌ها را در یک راستا قرار داد.
در واقع قانونگذار برای آسیب دیدن چشم در صورتی که منجر به کوری و نابینایی مطلق شود و یا این که فرد مصدوم، بینایی دارد ولی بینایی مانند سابق نیست و کاهش داشته است، مقادیر خاصی از دیه را تعیین کرده است.
طبق قانون، اگر دو چشم فرد کور شود و دیگر امکان بینایی برای او وجود نداشته باشد، دیه کامل و در شرایطی که کوری تنها برای یک چشم است، نصف دیه کامل تعیین می‌شود.
در رابطه با دیه کاهش بینایی نیز باید گفت که بر حسب این که امکان تشخیص دادن آن وجود دارد یا خیر، می‌تواند دیه غیر مقدر یا ارش باشد.
در قانون مجازات اسلامی به طور کامل به بررسی دیه کوری چشم و کاهش بینایی اشاره است که در این مقاله قصد داریم به صورت تخصصی، دیه کاهش بینایی چشم و کوری آن را به کمک وکیل کیفری مورد بررسی قرار دهیم.
درباره دیه چشم
از آن جهت که بخش‌های مختلف اعضای بدن، کارآیی خاصی داشته، در صورتی که به دلیل جنایت غیر عمد، صدمه ببیند، در قانون شامل دیه هستند. چشم نیز جز آن دسته از اعضای بدن که برای جنایات وارده بر آن چه غیر عمدی و حتی عمدی نیز دیه تعیین شده است.
در صورتی که فردی به صورت غیر عمد، خسارتی را به چشم دیگری وارد کند، طبق قانون مکلف به پرداخت دیه است. نه تنها برای عضو چشم بلکه اگر به هر شیوه ممکن، اعضای دیگر بدن متحمل صدماتی شوند، فرد آسیب زننده باید در هر صورت اقدام به پرداخت دیه کند.
دیه در واقع طبق ماده ۱۷ قانون مجازات اسلامی، برای جرایم غیر عمد و جنایات عمدی که امکان قصاص وجود ندارند، تعیین شده است. جنایات غیر عمد در هر صورتی مجازات دیه را دارند ولی جنایت عمدی که بر حسب فقدان شرایط مندرج در قانون، امکان اجرای مجازات قصاص برای آن‌ها نیست، دیه تعیین می‌شود.
صدماتی که می‌تواند به چشم وارد شود، ممکن است سبب کور شدن چشم و یا این که کاهش بینایی چشم شود. در واقع برخی از صدمات بر اساس شدت بالایی که دارند باعث می‌شوند تا چشم فرد مصدوم برای همیشه نابینا و به اصطلاح کور شود. اما گاها آسیبی که به چشم وارد شده، منجر به نابینایی مطلق نمی‌شود و تنها بینایی را کاهش می‌دهد.
قانونگذار دیه کوری چشم و دیه کاهش بینایی را از هم مجزا کرده است و در این صورت فردی که چشم او بر اثر یک حادثه، مطلقا نابینا شده و یا این که کاهش بینایی صورت گرفته است، مقادیر خاصی از دیه را دارد. در ادامه به طور مفصل، شرایط و مقررات دیه چشم را بررسی نموده و همچنین به دیه کوری چشم بر اساس آخرین نرخ قانونی می‌پردازیم.
تعیین دیه برای نابینا کردن چشم سالم و دلایل آن
دیه چشم جز دیه عضو و دیه کوری نیز به عنوان دیه منفعت چشم شناخته می‌شود. در واقع برخی از ضرباتی که به چشم وارد می‌شوند، می‌تواند به حدی باشد که چشم را کور کند ولی صدمات دیگر منتهی به نابینایی نشده اما بینایی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
لازم به ذکر است که تعیین دیه تنها برای جنایات غیر عمدی است و در صورتی که جنایت به صورت عمدی واقع شود، طبق قانون و بر اساس رضایت دادن مجنی علیه، حکم قصاص اجرا می‌شود.
ممکن است که فرد از روی عمد اقدام به کور کردن چشم فرد دیگری کرده باشد که در این صورت مجازات دیه اجرا نشده و اصل بر اجرای حکم قصاص یعنی کور کردن چشم فرد جانی است. البته در صورتی که شرایط اجرای قصاص نباشد، دیه تعیین می‌شود.
منفعت چشم، بینایی آن است و با صدمه زدن به چشم به نحوی که بینایی آن صدمه ببیند، دیه در نظر گرفته می‌شود. البته دیه مربوط به صدمه دیدن خود چشم و به شکلی چشم از کاسه در آورده شود نیز دیه دیگر مجزا از دیه منفعت دارد.
در هر صورت، آسیب دیدن چشم و تداخل در بینایی آن، می‌تواند همراه به دیه باشد و در این زمینه باید ثابت شود که جنایت غیر عمدی رخ داده یا در صورت عمدی بودن جنایت و عدم امکان اجرای مجازات قصاص، تعیین دیه صورت می‌گیرد.
این حق افراد است که اگر به سبب جنایت غیر عمد سبب شد تا این که چشم آن‌ها صدمه ببیند، بتوانند برای مطالبه دیه اقدام کنند. البته برای تعیین دیه غیر مقدر یا ارش، نیاز است تا پزشکی قانونی نظریه خود را ارائه دهد تا دادگاه بر این اساس اقدام به تعیین ارش کند.
ارش برای دیه کاهش بینایی مطرح می‌شود و در صورت کوری چشم قانونگذار مقدار دیه آن را مشخص کرده است. دیه کوری دو چشم با دیه کوری یک چشم، فرق دارد و ماخذ محاسبه دیه برای چشم و سایر اعضای بدن، دیه کامل انسان است.
دیه کوری چشم
در تعیین مجازات دیه چشم، ابتدا این موضوع بررسی می‌شود که جنایت عمدا رخ داده و یا این که غیر عمدی است. در صورتی که آسیب دیدن چشم به سبب یک جنایت غیر عمدی بوده است، تنها مجازات قابل اجرا دیه است اما اگر جنایت رخ داده عمدی باشد، در صورتی که مجنی علیه از قصاص شدن جانی رضایت دهد، به پرداخت دیه محکوم می‌شود.
آسیب دیدن چشم می‌تواند منجر به کوری یا نابینایی مطلق شده و یا این که کاهش بینایی چشم را در پی خواهد داشت. در قانون، دیه متفاوت برای صدمه وارد شدن به چشم و آسیب دیدن هر دو چشم یا یکی از آن‌ها، در نظر گرفته شده است. شدت صدمه وارده به چشم گاها تا حدی است که از مرز کاهش بینایی گذشته و کلا چشم را کور می‌کند.
طبیعتا نابینایی افراد می‌تواند بزرگترین صدمه به اعضای بدن آن‌ها باشد و متحمل یک سری مشکلات می‌شوند. جدای از این که خسارات مالی را به همراه دارد و باید هزینه‌های مختافی برای درمان چشم مصدوم انجام شود، سبب تضعیف روحیه افراد شده و واضح است که نابینا شدن هر فرد به تنهایی می‌تواند برای تعیین مجازات دیه کافی باشد. البته مشروط بر این که نوع جنایت وارده از روی غیر عمد باشد.
طبق قانون اگر فردی با صدمه وارد کردن به چشم دیگری منجر به کور شدن و نابینایی مطلق او گردد، مرتکب جرم شده و بسته عمدی یا غیر عمدی جنایت، مجازات آن می‌تواند دیه یا قصاص باشد.
قانونگذار بر حسب این که جنایت وارده سبب کوری یک چشم یا هر دو چشم شده باشد، دیه متفاوتی را در نظر گرفته و طبعا کور شدن جفت چشم ها مقدار دیه بیشتری را می‌طلبد.
در قانون مجازات اسلامی ماده ۶۸۹، به میزان دیه کوری چشم اشاره شده است و این موضوع بیانگر آن است که دیه نابینایی کامل چشم، از نوع دیه مقدر بوده و برای تعیین آن نیازی به ارش نیست. به این موضوع در مشاوره حقوقی تلفنی ما نیز اشاره می‌گردد.
در واقع اگر پرونده مربوط به شکایت در رابطه نابینایی کامل چشم مطرح باشد، دادگاه دیگر لزومی برای این که دیه را بر اساس نظریات کارشناسی و پزشکی تعیین کند، ندارد و طبق قانون حکم به پرداخت دیه تعیین شده در قانون را می‌دهد.
دیه از بین بردن بینایی هر دو چشم و یک چشم
دیه چشم شامل دیه کوری و یا کاهش بینایی است که در این بخش قصد داریم به بررسی مقدار دیه تعیین شده در قانون برای کوری هر دو چشم و یا تک چشم بپردازیم.
شدیدترین نوع صدمه‌ای که می‌تواند به چشم افراد وارد شود، کور شدن آن است که در این صورت، قانونگذار نیز بالاترین حد ممکن برای دیه را در نظر گرفته است.
حال این که دیه کوری چشم چه میزان است و اگر فردی با صدمه وارد کردن به چشم دیگری سبب نابینایی مطلق آن گردد، باید چه مقدار دیه پرداخت نماید، در ماده ۶۸۹ قانون مجازات اسلامی به آن پرداخته شده است. طبق این ماده، از بین بردن بینایی هر دو چشم دیه کامل و از بین بردن بینایی یک چشم، نصف دیه کامل است.
قانونگذار برای نابینایی و کوری مطلق، مقادیر بالایی از دیه را در نظر گرفت و این موضوع به منزله آن است که صدمه دیدن چشم می‌تواند خسارات جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد. دیه کوری هر دو چشم در واقع برابر است با دیه قتل غیر عمد در ماه غیر حرام و می‌توان گفت که تا چه میزان دیه نابینایی هر دو چشم اهمیت دارد.
فردی که هر دو چشم او نابینا شده است، بزرگترین توانایی خود را از دست داده و قابلیت مشاهده و بینایی هیچ جایی را نخواهد داشت. در این شرایط طبیعی است که قانونگذار بالاترین مقدار دیه را تعیین کند. در صورتی که صدمه وارده شده تنها به یک چشم فرد باشد و تنها همان چشم کور شود، نصف دیه کامل تعیین می‌گردد.
در رابطه با دیه کوری چشم این موضوع حائز اهمیت می‌باشد که مقدار دیه تعیین شده برای کوری چشم در حالتی است که چشم بینایی دارد و در این صورت به جهت صدمات وارده، بینایی فرد از بین رفته است.
در واقع تفاوتی در این موضوع نمی‌کند که فردی چشم او تا چه حد بینایی دارد و در صورتی که ثابت شود فرد مصدوم بینایی داشته حال چه به صورت ضعیف یا کامل اما با آسیب دیدن آن کاملا بینایی از بین رفته است، مقدار دیه ذکر شده در قانون مجازات، تعیین می‌گردد.
در تبصره ماده ۶۸۹ قانون مجازات اسلامی، ذکر شده است چشم هایی که بینایی دارند، در حکم همین ماده هستند و تعیین دیه برای از بین بردن بینایی دو چشم سالم و یک چشم به میزان دیه کامل و نصف آن، برای چشم هایی بوده که در وضعیت بینایی قرار دارند.
هر چند مقدار بینایی دو چشم با هم فرق داشته باشد و یا این که از جهات دیگر مانند شب کوری و منحرف بودن با هم تفاوت داشته باشند.
شرایط دیه از بین بردن چشم در حالت برخورداری از یک چشم بینا
در بخش قبل پیرامون میزان دیه کوری چشم توضیحاتی داده شد و بیان کردیم که در صورتی نابینایی هر دو چشم، دیه پرداختی باید برابر با دیه کامل باشد و در صورتی که تنها یکی از دو چشم فرد، کور شود، نصف دیه محاسبه شده و به تبع آن صدور حکم دیه از طرف دادگاه انجام می‌شود.
دیه منفعت چشم تنها شامل از بین رفتن بینایی چشم نیست و برای صدمات دیگری که به چشم وار می‌شود نیز دیه مشخصی در نظر گرفته شده است. به همین جهت در این بخش قصد داریم به بررسی شرایط دیه در حالتی که فردی تنها یک چشم او بینایی داشته و همان چشم صدمه ببیند، بپردازیم.
در حالت‌های گذشته که بررسی نمودیم، دو چشم فرد مصدوم در وضعیت بینایی قرار داشتند و با صدمه زدن به آن‌ها مشمول مجازات ماده ۶۸۲ قرار می‌گرفتند. در واقع حکم این ماده برای دیه تنها وضعیت بینایی دو چشم است و تفاوتی بین بینایی کامل یا بینایی کم نمی‌کند.
اما کاهی فردی به چشم کسی صدمه می‌زند که او تنها یک چشم بینا دارد و چشم دیگر او به دلیل دلایل دیگر که می‌تواند جنایت غیر عمد و غیره باشد، از کار افتاده است. در این صورت قانونگذار نیز برای دیه از بین بردن چشم کسی که تنها یک چشم بینا و سالم دارد، مجزایی تعیین کرده است و مقدار دیه آن با حالت دیه از بین بردن هر دو چشم سالم فرق دارد.
در ماده ۶۹۱ قانون مجازات اسلامی، به دیه از بین رفتن بینایی چشم فردی که دارای وضعیت تنها یک چشم سالم بوده و چشم دیگر او نابینا شده است، پرداخته شده است. بر اساس این ماده، از بین بردن چشم فردی که تنها یک چشم او بینایی دارد و چشم دیگر او به صورت مادرزادی نابینا بوده و یا در اثر علل غیر جنایی از بین رفته باشد، دیه کامل دارد.
علاوه بر این که در صورت از بین رفتن چشم دیگر او در اثر قصاص یا جنایتی که استحقاق دیه آن را داشته است، از دست رفته باشد، دیه چشم بینا نصف دیه کامل است.
از ماده مزبور می‌توان دیه از بین رفتن شخص در صورتی که یک چشم او بینا باشد، در دو حالت در نظر گرفت:
- دیه از بین رفتن تنها چشم سالم فرد در صورتی که چشم دیگر او به صورت مادرزادی از کارافتاده و علل جنایی در آن دخیل نیست، برابر با دیه کامل انسان است.
- در صورتی که فردی تنها یک چشم بینا دارد و همان چشم بین او نیز از بین رود با این شرط که چشم نابینا دیگر او به دلیل عمل جنایی از بین رفته باشد، دیه آن برابر است با نصف دیه کامل یک انسان.
در واقع در تعیین دیه از بین بردن بینایی چشم کسی که فقط یک چشم او بینا است، این موضوع اهمیت دار که چشم دیگر او بر اثر چه عواملی از بین رفته است. اگر ثابت شود که چشم دیگر او که از قبل نابینا شده است، در اثر یک عامل جنایی بوده است، نصف دیه کامل و در صورتی که جنایتی سبب کور شدن یک چشم دیگر او شده است، دیه تعیین شده در قانون برابر با دیه کامل یک فرد می‌باشد.
دیه کاهش بینایی
بعد از بررسی دیه نابینا شدن چشم فردی که تنها یک چشم سالم دارد، حال لازم است که مقدار دیه تعیین شده برای دیه کاهش بینایی نیز مورد بررسی قرار گیرد. از دیگر حالت هایی که به دلیل صدمات وارده چشم می‌تواند آسیب ببینید، این است که بینایی چشم کاهش یابد.
این احتمال وجود دارد که شخصی، بینایی چشم او در وضعیت مناسبی قرار داشته باشد اما به دلیل این که ضربه یا آسیبی به آن وارد شده است، بینایی چشم کم شود. حال شرایط این دیه در قانون بیان شده است که بررسی آن می‌پردازبم. به موجب ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی، کاهش بینایی در صورتی که مقدار آن قابل تشخیص باشد، به همان نسبت دیه دارد و چنانچه قابل تشخیص نباشد، موجب ارش است.
در واقع دیه کاهش بینایی هم شامل دیه مقدر و هم شامل دیه غیر مقدر یعنی ارش است. بدین صورت که به هر میزان که چشم صدمه دیده و به تبع آن بینایی چشم کاهش یافته است، تعیین دیه به همان میزان انجام خواهد شد. در صورتی که امکان تشخیص دادن کاهش یافتن بینایی چشم نباشد، ارش تعیین می‌گردد.
تعیین دیه غیر مقدر با دادگاه است و قاضی برای آن که بتواند مقدار دقیق دیه کاهش بینایی در صورتی که قابل تشخیص نباشد را تعیین کند، از نظریات کارشناسی و پزشکی قانونی بهره می‌گیرد. برای همین هم وکیل آنلاین و حضوری به شما می‌گوید باید منتظر محاسبه قضایی بمانید.
محاسبه دیه کوری چشم و کاهش بینایی
مقدار دیه کوری چشم و کاهش بینایی اشاره شد و در این صورت لازم است که مقدار دقیق آن یا مبلغی که بر اساس نرخ جدید قوه قضاییه در سال ۱۴۰۱ باید برای دیه چشم پرداخت شود، مورد بررسی قرار گیرد.
در رابطه با دیه کوری هر دو چشم که برابر با دیه کامل است، مبلغ دیه، ۶۰۰ هزار تومان است. دیه نابینا شدن یک چشم نصف دیه کامل یعنی ۳۰۰ هزار تومان است.
دیه از بین بردن چشم فردی که فقط یک چشم او در وضعیت سالم قرار دارد و در کل بینا است، در صورتی که نابینا شدن چشم دیگرش، به دلیل عمل غیر جنایی باشد، ۶۰۰ هزار تومان و اگر از بین رفتن دیگر چشم او به دلیل رفتار جنایی بوده است، دیه آن ۳۰۰ هزار تومان است.
در این زمینه برای کسب اطلاعات بیشتر پیرامون دیه کوری چشم و کاهش بینایی با کارشناسان مشاوره حقوقی سامانه بنیاد وکلا در ارتباط باشید.
