در این مقاله تمامی نکات مربوط به جرم سرقت و مجازات آن را به شما آموزش خواهم داد.
با مطالعه این مقاله می‌توانید نکات مهم پیرامون انواع مختلف جرم سرقت را آموخته و با قوانین موثر در موضوع سرقت حدی و تعزیری و احکام مربوط به آن، به شکل اصولی آشنا شوید.
برای اینکه بتوانید با روش‌های اقدام به شکایت از جرم سرقت و مراحل آن به شکل اصولی آشنا شوید و قواعد حقوقی مهم آن را بشناسید، پیشنهاد می‌کنم تا انتهای مقاله همراه من باشید.
آشنایی با کلیات جرم سرقت
یکی از قدیمی‌ترین جرائمی که در جوامع بشری ارتکاب می‌یافته است و ادیان مختلف و جوامع مجازات‌های سختی برای آن پیش‌بینی می‌کرده‌اند جرم سرقت است.
امروزه در بیشتر کشورهای جهان به دلیل تنوع جرم سرقت شرایط خاص و مجازات‌های مخصوص به صورت تفکیک شده تعیین شده است از جمله سرقت ساده، سرقت مقرون به آزار یا تهدید، سرقت در شب و…
در ابتدای این مقاله به تعریف سرقت، تاریخچه جرم انگاری سرقت و ارکان آن می‌پردازم.
سرقت چیست؟
قانونگذار ما جرم سرقت را صراحتا در ماده ۲۶۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ تعریف کرده است و در تعریف جرم سرقت بیان می‌دارد؛ سرقت عبارت از ربودن مال متعلق به غیر است در این تعریف سه عنصر ربودن مال و تعلق به غیر مشاهده می‌شوند.
در ادامه به طور جداگانه و تحت عنوان عناصر تشکیل دهنده جرم سرقت مورد بررسی قرار می‌گیرند.
تاریخچه جرم سرقت در قانون ایران
در نظام حقوقی قبلی ایران جرم سرقت و برخی جرایم مرتبط با آن در قانون مجازات عمومی و در مواد ۲۲۲ تا ۲۳۲ مورد بررسی قرار گرفته بودند.
علاوه بر این قانون در بعضی قوانین متفرقه نیز انواع مختلفی از سرقت‌های خاص از جمله سرقت‌های مسلحانه از منازل مسکونی یا سرقت از بانک صرافی‌ها و جواهرفروشی‌ها مورد پیش بینی قرار گرفته بود.
در نظام حقوقی فعلی ایران به تبعیت از فقه اسلامی که حرمت مال مسلمان را مانند حرمت خون او می‌داند ارتکاب سرقت جرم دانسته شده و طی مواد گوناگونی از قانون مجازات اسلامی برای آن جرم تعیین شده است.
بر اساس قانون فعلی ایران انواع مختلف جرم سرقت به سه دسته سرقت‌های مستوجب حد، سرقت‌های خاص و سرقت‌های ساده مستوجب تعزیر تقسیم می‌شود.
همچنین جرم شروع به ارتکاب سرقت و جرم مداخله در اموال مسروق مورد حکم قرار گرفته است.
عناصر و ارکان سرقت
مهمترین رکن تشکیل دهنده جرم سرقت ربودن یا همان ربایش است؛ بدون تحقق ربایش عنصر مادی جرم سرقت واقع نخواهد شد.
لازمه تحقق ربایش نقل مکان دادن مال از محلی به محل دیگر می‌باشد بنابراین در تعریف قانونگذار ما سرقت تنها در خصوص اموال منقول مصداق دارد.
در قانون ایران نیز صرف رضایت ظاهری مالک یک مال در دادن مال خود به دیگری موجب عدم تحقق عنصر ربایش نمی‌شود به همین دلیل کسی که با تهدید کردن به وسیله اسلحه مال دیگری را بگیرد و بگریزد از نظر قانون ایران مرتکب عمل ربایش و سرقت شده است.
رکن مهم دیگر در وقوع جرم سرقت آن است که موضوع سرقت باید مال باشد؛ در تعریف مال باید گفت آن چیزی که پرداخت پول یا یک کالای با ارزش دیگر در مقابل آن از نظر عرفی و شرعی جایز شناخته شود مال تلقی می‌شود.
بنابراین در خصوص مواردی که مال محسوب نشده ربایش آنها سرقت نخواهد بود؛ همچنین در خصوص آلات لهو یا مشروبات الکلی که از نظر فقه اسلامی و قانون ایران فاقد ارزش است مال محسوب نمی‌شود و ربایش آن جز در موارد استثنایی سرقت محسوب نمی‌گردد.
البته این نکته نیز قابل توجه است که صرف اینکه دولت خرید و فروش اموالی مثل عتیقه‌جات یا تجهیزات ماهواره را ممنوع اعلام کند موجب سلب مالیت از آنها و در نتیجه سرقت محسوب نشدن ربایش آنها نمی‌شود.
در توضیح رکن سوم باید گفت؛ برای تحقق جرم سرقت باید مال ربوده شده متعلق به غیر یعنی در مالکیت فرد دیگر باشد بنابراین ربایش اموالی که صاحب ندارد یا در مالکیت کسی قرار ندارد سرقت محسوب نمی‌شود.
انواع سرقت
در این قسمت از مقاله انواع مختلف سرقت حدی و تعزیری را بررسی کرده‌ام؛ همچنین شرایط لازم برای حدی شناخته شدن یک سرقت را به تفصیل تحلیل کرده‌ام؛ برای شناخت انواع مختلف سرقت از جمله راهزنی، سرقت مشدد، سرقت در شب و غیره مطالعه این بخش می‌تواند برای شما مفید و کاربردی باشد.
سرقت مستوجب حد
منظور از سرقت مستوجب حد یا سرقت حدی آن سرقتی است که مجازات آن توسط شارع تعیین شده باشد؛ قانون مجازات اسلامی در مواد ۱۸۵ و ۱۹۷ تا ۲۳ در خصوص سرقت حدی توضیح داده است.
زمانی که یک سرقت حدی باشد بالاترین مجازات برای آن در نظر گرفته می‌شود و البته یکی از مهمترین خصوصیات سرقت حدی آن است که قاضی یا قانونگذار نمی‌تواند مجازات آن را تغییر داده یا تبدیل کند همچنین مجازات سرقت حدی مشمول بخشش و عفو رهبری نیز نمی‌شود.
سرقت تعزیری
هر سرقتی که شرایط سرقت حدی را نداشته باشد به عنوان سرقت تعزیری شناخته می‌شود که خود این نوع سرقت به دو دسته مختلف تقسیم می‌شود؛ سرقت تعزیری ساده و سرقت تعزیری مشدد.
منظور از سرقت تعزیری ساده آن سرقتی است که در ماده ۶۶۱ قانون تعزیرات قانونگذار به تعریف آن پرداخته است و برای آن سه ماه و یک روز تا دو سال به همراه ۷۴ ضربه شلاق مجازات تعیین کرده است.
نکته جالب توجه در خصوص سرقت تعزیری ساده آن است که اگر ارزش مال مسروقه از ۲۰ میلیون تومان کمتر باشد و سارق سابقه کیفری نداشته باشد و شاکی نیز در خصوص سرقت انجام شده اعلام رضایت کند جرم او بخشیده خواهد شد و مجازات نمی‌شود.
مهمترین ویژگی سرقت تعزیری ساده عدم تحقق شرایط حد در ارتکاب آن است؛ مجازات سرقت تعزیری ساده معمولا شامل حبس و جزای نقدی می‌باشد که در ادامه مقاله به آن اشاره می‌شود.
شرایط عام و خاص سرقت حدی
به طور کلی ارتکاب سرقت حدی مستلزم وجود شرایط عام مسئولیت کیفری در سارق نیز می‌باشد؛ از جمله شرایط عام مسئولیت کیفری سارق وجود عنصر روانی در ارتکاب جرم است.
محکوم کردن کسی به ارتکاب جرم سرقت منوط به آن است که در کنار عنصر مادی عنصر روانی نیز وجود داشته باشد بنابراین سارق باید عامد و قاصد باشد.
به این ترتیب کسی که در حال هیپنوتیزم، خواب، بیهوشی یا مستی مسلوب الاراده و مانند آنها مال دیگری را برباید به دلیل آنکه عنصر روانی در او مخدوش است مسئولیت کیفری ندارد و به ارتکاب سرقت محکوم نخواهد شد.
یکی دیگر از شرایط عام مسئولیت کیفری در خصوص مرتکب سرقت بلوغ اوست؛ سن بلوغ شرعی در تبصره ۱ ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی و ماده ۱۴۷ قانون مجازات اسلامی برای پسر ۱۵ سال تمام قمری و برای دختر ۹ سال تمام قمری تعیین شده است.
ماده ۱۴۶ افراد نابالغ را فاقد مسئولیت کیفری دانسته است البته ماده ۱۴۸ قانون مجازات اسلامی اعمال اقدامات تامینی و تربیتی را در مورد افراد نابالغ جایز شناخته است.
نکته دیگر در خصوص شرایط عام مسئولیت کیفری برای سارق عقل است بنابراین اگر فرد دیوانه‌ای مرتکب جرم سرقت شود و آن را تکرار نماید حد بر او جاری نمی‌شود.
همچنین عدم اجرای مجازات علیه شخص مکره در ماده ۱۵۱ قانون مجازات اسلامی مورد تاکید قرار گرفته است زیرا اختیار از جمله مواردی است که در شرایط عام مسئولیت کیفری شناخته می‌شود.
شرایط خاص سرقت مستوجب حد در ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۹۲ ذکر شده است؛ اولین شرط مالیت شرعی داشتن شی مسروقه است که در مباحث قبل به آن اشاره کردیم.
شرط دوم آن است که مال در حرز قرار داشته باشد. در مورد معنی لغوی حرز باید گفت که حرز در لغت به معنی جای محکم و استوار یا پناهگاه و یا جایی که چیزی را در آن محافظت می‌کنند به کار رفته است.
قانون مجازات اسلامی در ماده ۲۶۹ حرز را عبارت از مکان متناسبی دانسته است که مال عرفاً در آن از دستبرد محفوظ می‌ماند بنابراین برای تشخیص حرز باید از معیار عرف تبعیت کرد.
سومین شرط در خصوص سرقت حدی هتک حرز مخفیانه توسط سارق است به موجب بندهای پ و ث ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی کسی را می‌توان به سرقت مستوجب حد محکوم کرد که به تنهایی و یا با شراکت دیگری به طور مخفیانه هتک حرز کرده باشد و الا اگر او هیچ شرکتی در عملیات اجرایی هتک حرز نداشته باشد حتی در صورت خارج کردن مال از حرز وی را نمی‌توان به سرقت مستوجب حد محکوم کرد.
چهارمین شرط در خصوص سرقت حدی اخراج مال از حرز توسط سارق است این شرط در بند ت ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی ذکر شده است؛ با توجه به این شرط تنها کسی را می‌توان به ارتکاب سرقت مستوجب حد محکوم کرد که علاوه بر شرکت در هتک حرز در اخراج مال از حرز نیز شرکت داشته باشد.
همچنین هرگاه مجموع دو شرط هتک حرز و اخراج مال از حرز در مورد هیچ یک از شرکت کنندگان صدق نکند مانند آن که یک نفر هتک حرز کرده و دیگری مال را از حرز بیرون آورد حد سرقت علیه هیچ یک از آن دو اجرا نخواهد شد.
شرط دیگر در وقوع سرقت حدی مخفیانه بودن هتک حرز می‌باشد.
همچنین باید توجه داشت انجام سرقت توسط پدر یا جد پدری صاحب مال باعث می‌شود که سرقت حدی نباشد.
نکته دیگر در خصوص شروط سرقت حدی آن است که ارزش مال سرقت شده باید در هنگام خروج از حرز معادل ۴ و نیم نخود طلای مسکوک یا حدوداً یک گرم طلا باشد.
نکته مهم آن است که مال سرقت شده نباید در گروه اموال عمومی و دولتی اموال وقف عام و یا وقف بر جهات عامه قرار گیرد. اگر سارق در زمان قحطی اقدام به سرقت کرده باشد سرقت حدی تلقی نمی‌شود.
صاحب مال باید در مرجع قضایی از سارق شکایت کرده باشد و صاحب مال قبل از اثبات سرقت سارق را نبخشیده باشد. همچنین قبل از اثبات سرقت مالک، مال سرقت شده را تحت ید خود قرار نداده باشد چه از طریق صلح یا خرید و فروش.
سارق باید قبل از اثبات جرم مال سرقت شده را به مالکیت خود در نیاورده باشد. همچنین مال سرقت شده نباید در زمره اموال مغصوب یا سرقت شده قرار گیرد.
اگر سرقتی تمام این شرایط فوق الذکر را داشته باشد حدی تلقی می‌شود و مجازات تعیین شده برای سرقت حدی برای سارق اجرا می‌گردد.
سرقت مسلحانه یا مقرون به آزار
سرقت مقرون به آزار از جمله شدیدترین جرائم در همه کشورها تلقی می‌شود بر اساس ماده ۶۵۲ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ هرگاه سرقت مقرون به آزار باشد و یا سارق مسلح باشد به حبس از سه ماه تا ۱۰ سال و شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم می‌شود، و اگر جرحی نیز واقع شده باشد علاوه بر مجازات جرح به حداکثر مجازات مذکور در این ماده محکوم می‌گردد.
برای تحقق این جرم شدت آزار مهم نیست بنابراین نواختن یک سیلی به گوش مال باخته برای تحقق این شرط کفایت می‌کند.
همچنین منظور از جرح در ماده نیز هر نوع جراحتی اعم از سطحی یا عمیق است.
برای تحقق این جرم آزار باید در حین سرقت صورت گیرد بنابراین باید تعیین کنیم که سرقت در چه زمانی تمام می‌شود مثلا اگر سارق پس از خارج کردن مال از اتاق در داخل حیاط با صاحب مال درگیر شود جرم سرقت هنوز تمام نشده و در نتیجه او مرتکب سرقت مقرون به آزار شده است.
به موجب ماده واحده قانون تشدید مجازات سارقین مسلح که وارد منزل یا مسکن اشخاص می‌شوند مصوب تیر ماه ۱۳۳۳ هرگاه یک یا چند نفر برای سرقت وارد منزل یا مسکن اشخاص شوند و حداقل یک نفر از آنها حامل اسلحه باشد و یا هیچ یک مسلح نباشند. اما در موقع سرقت در مقام هتک ناموس برآیند به مجازات مقرر در بند الف ماده ۴۰۸ قانون دادرسی و کیفر ارتش یعنی اعدام یا حبس ابد محکوم خواهند شد.
سرقت مشدد
بر اساس ماده ۶۵۱ قانون تعزیرات مصوب سال ۱۳۷۵ هرگاه سرقت جامع شرایط حد نباشد ولی مقرون به تمام پنج شرط ذیل باشد مرتکب به حبس از ۵ سال تا ۲۰ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌گردد:
سرقت در شب واقع شده باشد، سارقین دو نفر یا بیشتر باشند، یک یا چند نفر از آنها حامل سلاح ظاهر یا مخفی بوده باشند.
تبصره منظور از سلاح مذکور در این بند موارد زیر می‌باشد:
- انواع اسلحه گرم از قبیل تفنگ و نارنجک انواع اسلحه سرد از قبیل قمه شمشیر کار چاقو پنجه بوکس.
- انواع اسلحه سرد جنگی کارت‌های سنگری متداول در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی یا مشابه آنها و سرنیزه‌های قابل نصب بر روی تفنگ.
- انواع اسلحه شکاری شامل تفنگ‌های ساچمه زنی تفنگ‌های مخصوص بیهوش کردن جانداران و تفنگ‌های ویژه شکار حیوانات آبزی.
نکات دیگر در خصوص شرایط سرقت مشدد از دیوار بالا رفتن یا شکستن حرز یا به کار بردن کلید ساختگی می‌باشد یا اینکه عنوان یا لباس مستخدم دولت را اختیار کرده یا بر خلاف حقیقت خود را مامور دولتی قلمداد کرده یا در جایی که محل سکنی یا مهیا برای سکنی یا توابع آن است سرقت کرده باشند. در ضمن سرقت کسی را آزار یا تهدید کرده باشند.
سرقت در شب
بر اساس ماده ۶۵۴ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ هرگاه سرقت در شب واقع شده باشد و سارقین دو نفر یا بیشتر باشند و لااقل یک نفر از آنان حامل سلاح ظاهر یا مخفی باشد در صورتی که بر حامل سلاح عنوان محارب صدق نکند، جزای مرتکب یا مرتکبان حبس از ۵ تا ۱۵ سال و شلاق تا ۷۴ ضربه می‌باشد.
همانطور که مشاهده می‌شود برای تحقق این جرم سرقت باید در شب یعنی بین غروب آفتاب تا طلوع صبح و به وسیله دو یا چند نفر که حداقل یکی از آنان مسلح به سلاح ظاهر یا مخفی باشد ارتکاب یابد.
سلاح اعم از سلاح سرد مانند چاقو یا گرم مانند تپانچه و نیز سلاح پر یا خالی و مجاز یا غیر مجاز است اما اسلحه تقلبی را در بر نمی‌گیرد حتی اگر سارق به وسیله آن صاحب مال را بترساند.
وسایلی مانند سنگ و چوب هرچند که سارق ممکن است با استفاده از آنها دیگران را بترساند در عرف ما سلاح محسوب نمی‌شوند و بنابراین نمی‌توان مواردی را که سارقین از این ابزار استفاده می‌کنند مشمول این ماده دانست.
سرقت از طریق راهزنی
ماده ۲۸۱ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ در مورد سارقان مسلح اشعار می‌دارد راهزنان سارقان و قاچاقچیانی که دست به سلاح ببرند و موجب سلب امنیت مردم و راه‌ها شوند محاربند.
در مورد این ماده ذکر این نکات قابل توجه است که
- اولا برای شمول ماده وقوع سرقت شرط نیست هرچند که قصد سارقین ربودن اموال مردم است ولی سلب امنیت مردم و راه‌ها شرط است.
- ثانیا شمول ماده به عمل ارتکابی منوط به تعدد سارقان نمی‌باشد استفاده از واژه‌های راهزنان و سارقان و قاچاقچیان به جای واژه مفرد در ماده به آن معنی نیست که سارق یا قاچاقچی باید بیش از یک نفر باشد.
- ثالثا منظور از سلاح سلاح‌های واقعی است نه بدلی.
علاوه بر این ماده ماده ۶۵۳ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ نیز نوعی راهزنی غیر مشمول عنوان محاربه را پیش‌بینی کرده است و بیان می‌دارد هر کس در راه‌ها و شوارع به نحوی از آنها مرتکب راهزنی شود در صورتی که عنوان محارب بر او صادق نباشد به ۳ تا ۱۵ سال حبس و شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم می‌شود.
راه‌های اثبات سرقت
راه‌های اثبات سرقت می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- شهادت شهود: اظهارات افرادی که شاهد وقوع سرقت بوده‌اند، می‌تواند به عنوان مدرک مهمی در اثبات سرقت عمل کند.
- مدارک تصویری: فیلم‌ها و تصاویر ضبط شده توسط دوربین‌های مداربسته می‌توانند شواهد قوی برای اثبات وقوع سرقت باشند.
- ردیابی اموال مسروقه: اگر اموال مسروقه قابلیت ردیابی داشته باشند (مثل گوشی‌های هوشمند)، می‌توان با استفاده از فناوری GPS یا IMEI به مکان آنها دست یافت.
- گزارش‌های پلیس: ثبت گزارش سرقت در پلیس و مستندات مربوط به آن می‌تواند به عنوان مدرکی رسمی برای اثبات سرقت محسوب شود.
- مدارک خرید: فاکتورها و رسیدهای خرید اموال می‌تواند نشان دهد که فرد مالک قانونی آنها بوده و در نتیجه سرقت آنها را اثبات کند.
- اثر انگشت و DNA بررسی‌های علمی مانند اثر انگشت یا آزمایش DNA می‌تواند به شناسایی سارقین کمک کند.
- تحقیقات دیجیتال: بررسی سوابق آنلاین و فعالیت‌های دیجیتال می‌تواند شواهدی از سرقت یا ارتباط با سارقین ارائه دهد.
- گواهی‌های پزشکی: اگر در حین سرقت آسیب جسمی به فردی وارد شده باشد، گواهی‌های پزشکی می‌تواند به اثبات وقوع سرقت کمک کند.
- شواهد فیزیکی: اشیاء یا آثار باقی‌مانده از سرقت (مانند ابزار سرقت) می‌تواند به عنوان شواهد فیزیکی استفاده شود.
- نقشه‌های جرم: تجزیه و تحلیل الگوهای سرقت در یک منطقه خاص می‌تواند به شناسایی سارقین و اثبات وقوع سرقت کمک کند.
این روش‌ها می‌توانند در کنار هم به ایجاد یک پرونده قوی برای اثبات سرقت کمک کنند و نقش مهمی در پیگیری قضایی این جرم ایفا نمایند.
مجازات سرقت
در این قسمت از مقاله به بررسی مجازات انواع مختلف سرقت حدی و تعزیری پرداخته‌ایم و تاثیر تعدد و تکرار در ارتکاب جرم را در تعیین مجازات‌های مربوط به جرم سرقت بیان کرده‌ام.
مجازات حد
همانطور که گفته شد، مجازات سرقت حدی توسط شرع تعیین شده و غیر قابل تغییر و تبدیل است.
در ماده ۲۸۷ قانون مجازات اسلامی، بسته به اینکه سارق چند بار سابقه سرقت حدی داشته، چهار مجازات برای وی تعیین شده است:
- سرقت در بار اول: قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتها. به نحوی که انگشت شست و کف دستش باقی بماند.
- سرقت در بار دوم: قطع پای چپ از پایین برآمدگی. طوری که نصف قدم و مقداری از مسح باقی بماند.
- سرقت در بار سوم: حبس ابد.
- سرقت در بار چهارم: اعدم.
مجازات تکمیلی و تبعی
سرقت تعزیری ساده در ماده ۶۶۱ قانون تعزیرات آمده است و مجازات آن سه ماه و یک روز تا دو سال به همراه ۷۴ ضربه شلاق است.
در سرقت تعزیری ساده اگر ارزش مال مسروقه کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد، سارق سابقه کیفری نداشته باشد و شاکی هم به متهم رضایت دهد، جرم وی بخشیده شده و مجازات می‌شود.
تکرار یا تعدد در سرقت
مجازات تکرار سرقت مستوجب حد به موجب ماده ۲۷۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ در مرتبه دوم قطع پای چپ سارق از پایین برآمدگی است، به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح او باقی بماند. در مرتبه سوم حبس ابد و در مرحله چهارم اعدام است هرچند سرقت در زندان باشد.
حکم تعدد جرایم مستوجب حد در ماده ۱۳۲ قانون مجازات اسلامی آمده است که اشعار می‌دارد در جرایم موجب حد تعدد جرم موجب تعدد مجازات است مگر در مواردی که جرایم ارتکابی و نیز مجازات آنها یکسان باشد. بنابراین ارتکاب سرقت‌های حدی متعدد موجب اجرای یک حد می‌ٔشود.
بر اساس ماده ۱۳۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و ماده تبصره ماده ۱۳۹ قانون مذکور هر کس به موجب حکم قطعی به یکی از مجازات‌های تعزیری از درجه یک تا ۵ محکوم شود و از تاریخ قطعیت حکم تا حصول اعاده حیثیت یا شمول مرور زمان اجرای مجازات مرتکب جرم تعزیری درجه یک تا ۶ دیگری گردد حداقل مجازات جرم ارتکابی میانگین بین حداقل و حداکثر مجازات قانونی آن جرم است و دادگاه می‌تواند وی را به بیش از حداکثر تا یک چهارم آن محکوم کند.
حکم تعدد سرقت‌های تعزیری نیز در ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی به این شرح آمده است؛
- هرگاه جرائم ارتکابی مختلف نباشد، فقط یک مجازات تعیین می‌شود و در این صورت، دادگاه می‌تواند مطابق ضوابط مقرر در این ماده که برای تعدّد جرایم مختلف ذکر شده، مجازات را تشدید کند.
- در مورد جرائم مختلف، هرگاه جرائم ارتکابی بیش از سه جرم نباشد، حداقل مجازات هر یک از آن جرائم بیشتر از میانگین حداقل و حداکثر مجازات مقرر قانونی است.
- چنانچه جرائم ارتکابی مختلف، بیش از سه جرم باشد، مجازات هر یک، حداکثر مجازات قانونی آن جرم است. در این صورت دادگاه می‌تواند مجازات هر یک را بیشتر از حداکثر مجازات مقرر قانونی تا یک چهارم آن تعیین کند.
- در تعدّد جرایم درجه هفت و درجه هشت با یکدیگر، حسب مورد مطابق مقررات این ماده اقدام می‌شود و جمع جرایم درجه هفت و درجه هشت با درجه شش و بالاتر سبب تشدید مجازات جرائم اخیر نمی‌شود. در جمع این جرایم با جرایم درجه شش و بالاتر، به‌طور جداگانه برای جرایم درجه هفت و درجه هشت مطابق این ماده تعیین مجازات می‌شود و در هر صورت مجازات اشد قابل اجراء است.
- در هر یک از بندهای فوق، فقط مجازات اَشد مندرج در دادنامه قابل اجراء است و اگر مجازات اَشد به یکی از علل قانونی تقلیل یابد یا تبدیل شود یا به موجبی از قبیل گذشت شاکی خصوصی، نسخ مجازات قانونی یا مرور زمان غیرقابل اجراء گردد، مجازات اَشد بعدی اجراء می‌شود و در این صورت میزان مجازات اجراء شده قبلی در اجرای مجازات اَشد بعدی محاسبه می‌شود. آزادی مشروط، تعلیق اجرای مجازات و عفو در حکم اجراء است.
- در هر مورد که مجازات قانونی فاقد حداقل یا ثابت باشد، اگر جرائم ارتکابی بیش از سه جرم نباشد دادگاه می‌تواند تا یک ششم و اگر بیش از سه جرم باشد تا یک چهارم به اصل آن اضافه کند.
- در صورتی که در جرائم تعزیری، از رفتار مجرمانه واحد، نتایج مجرمانه متعدد حاصل شود، مرتکب به مجازات جرم اَشد محکوم می‌شود.
- هرگاه در قانون برای جرمی یکی از مصادیق مجازات‌های مندرج در مواد (۲۳) یا (۲۶) این قانون به عنوان مجازات اصلی مقرر شده باشد، آن مجازات در هر صورت اجراء می‌شود، حتی اگر مربوط به مجازات غیراَشد باشد. همچنین اگر مجازات اَشد وفق ماده (۲۵) این قانون، فاقد آثار تبعی و مجازات خفیف تر دارای آثار تبعی باشد، علاوه بر مجازات اصلی اَشد، مجازات تبعی مزبور نیز اجراء می‌شود.
- در تعدّد جرم در صورت وجود جهات تخفیف مجازات برای هر یک از جرایم، مطابق مواد (۳۷) و (۳۸) این قانون اقدام می‌شود.
- در صورتی که مجموع جرایم ارتکابی در قانون عنوان مجرمانه خاصی داشته باشد، مقررات تعدّد جرم اِعمال نمی‌شود و مرتکب به مجازات مقرر در قانون محکوم می‌شود.
همکاری در سرقت
در ادامه مجازات تعیین شده برای مشارکت و معاونت در جرم سرقت بررسی شده است. برای کسب اطلاع در خصوص تفاوت معاونت و مشارکت در ارتکاب جرم و میزان مجازات تعیین شده برای هر یک مطالعه این بخش را به شما توصیه می‌کنم.
شرکت در جرم سرقت
در حقوق ایران کسی را می‌توان شریک جرم محسوب کرد که جرم مستند به رفتار او باشد یعنی مثلاً در جرم سرقت عمل ربایش را بتوان به او نسبت داد مانند آنکه دو نفر با هم یخچالی را از خانه دیگری خارج کرده و بربایند.
در سرقت مستوجب حد شریک باید در خارج کردن مال از حرز به تنهایی و یا به همراه اشخاص دیگر شرکت داشته باشد به علاوه برای تحقق شرکت در سرقت مستوجب حد شریک باید در هتک حرز نیز به موجب بند پی ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی شرکت کرده باشد.
همچنین به موجب ماده ۲۷۵ قانون مجازات اسلامی شرط حد نصاب هم نسبت به هر یک از شرکا محقق گردد و به عبارت دیگر سهم هر شریک به طور جداگانه به حد نصاب برسد در هر صورت کلیه افرادی که شریک در ارتکاب جرم سرقت اعم از حدی یا تعزیری محسوب گردند مجازات فاعل مستقل جرم اعم از حد یا تعزیر را خواهند داشت.
معاونت در جرم سرقت
معاون جرم وقوع جرم را تسهیل می‌کند بدون اینکه جرم مستند به عمل او باشد بنابراین کسی که کلید صندوق نسوزی را به سارق می‌دهد و یا نقشه راه‌های ورودی بانک را در اختیار او می‌گذارد یا سر کوچه کشیک می‌دهد که رسیدن نیروی انتظامی را به اطلاع سارقین برساند و یا سارق را برای ارتکاب سرقت تحریک ترغیب تهدید یا تطمیع می‌نماید معاون در سرقت محسوب می‌شود.
مجازات معاون بستگی به نوع سرقت ارتکابی دارد در صورتی که سرقت مستوجب حد باشد مجازات معاونت در آن به موجب بند ب ماده ۱۲۷ قانون مجازات اسلامی حبس تعزیری درجه ۵ یا ۶ می‌باشد و در صورتی که سرقت از جمله سرقت‌های تعزیری باشد مجازات آن طبق بند ب ماده ۱۲۷ ،یک تا ۲ درجه پایین‌تر از مجازات جرم ارتکابی خواهد بود.
مراحل شکایت از جرم سرقت
در این بخش مراحل مختلف شکایت از جرم سرقت را به تفکیک برای شما شرح داده‌ام؛ همچنین در خصوص مدارک لازم برای طرح شکایت و اثبات سرقت مطالعه کرده‌ام؛ با مطالعه این قسمت از مقاله اطلاعات کاربردی درباره محاکم و مراجع صالح به رسیدگی در جرم سرقت به دست می‌آورید.
مراحل شکایت از جرم سرقت به طور کلی شامل مراحل زیر است:
- جمع‌آوری مدارک و شواهد و ثبت جزئیات حادثه؛ تاریخ، زمان، مکان و نحوه وقوع سرقت را به دقت یادداشت کنید.
- شواهد فیزیکی؛ هرگونه مدرکی که به وقوع جرم اشاره دارد، مانند عکس، فیلم، یا اشیای دزدیده شده را جمع‌آوری کنید.
- شهادت شهود؛ اگر شاهدانی وجود دارند، اطلاعات تماس آنها را ثبت کنید.
- مراجعه به مراجع انتظامی یا تماس با پلیس؛ با شماره اضطراری پلیس تماس بگیرید یا به نزدیک‌ترین کلانتری مراجعه کنید.
- تکمیل گزارش؛ گزارشی از حادثه تهیه کنید و تمام جزئیات را به ماموران پلیس ارائه دهید.
- تنظیم شکواییه؛ شکایت‌نامه‌ای که شامل تمام جزئیات حادثه و شواهد موجود است، تنظیم کنید.
- ذکر خواسته؛ در شکایت‌نامه، خواسته‌های خود را به وضوح بیان کنید، مانند درخواست پیگیری و بررسی جرم. شکواییه باید به شکل اصولی و با رعایت نکات مربوطه تنظیم شود.
- ثبت شکایت؛ شکایت‌نامه را به مرجع قضایی مربوطه (مانند دادسرا) تحویل دهید. البته ثبت شکایت از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی امکان پذیر است؛ بنابراین ثبت شکایت در سامانه ثنا انجام می‌گیرد.
دریافت رسید؛ پس از ثبت شکایت، رسیدی از مرجع قضایی دریافت کنید و منتظر تعیین وقت رسیدگی از - سوی مراجع قضایی باشید.
- پیگیری وضعیت پرونده؛ به‌طور منظم وضعیت شکایت خود را پیگیری کنید و از مراجع قضایی اطلاعات لازم را کسب کنید.
- حضور در جلسات؛ در صورت نیاز، در جلسات و تحقیقات مربوط به پرونده حاضر شوید. شکواییه در گام اول به دادسرا ارجاع می‌شود، بازپرس پرونده تمام موارد مربوط به پرونده شما را مورد بررسی و تحقیق قرار می‌دهد.
- استفاده از وکیل؛ در صورت نیاز، مشاوره حقوقی از یک وکیل متخصص در امور کیفری بگیرید تا در مراحل قانونی شما را راهنمایی کند.
- انتظار برای نتیجه؛ پس از ثبت شکایت، منتظر بمانید تا مراجع قضایی به پرونده رسیدگی کنند و نتیجه را به شما اعلام کنند.
پس از اثبات مجرمیت قرار جلب دادرسی صادر می‌شود و پرونده جهت رسیدگی نهایی به دادگاه کیفری صالح ارجاع می‌شود.
با رعایت این مراحل، می‌توانید به طور مؤثر از جرم سرقت شکایت کنید و پیگیری‌های لازم را انجام دهید.
مدارک شکایت از جرم سرقت
مدارک لازم برای شکایت از جرم سرقت عبارتند از:
- شکواییه یک شکایت‌نامه رسمی که شامل جزئیات حادثه، تاریخ، زمان، مکان و توصیف دقیق سرقت باشد.
- ارائه مدارک شناسایی؛ کپی کارت ملی یا شناسنامه شاکی.
- شواهد و مدارک مربوط به سرقت شامل عکس‌ها و فیلم‌ها؛ هرگونه تصویر یا ویدئو از صحنه جرم یا اشیای دزدیده شده.
- فاکتورها و رسیدها؛ فاکتورهای خرید اشیای دزدیده شده (اگر موجود باشد).
- گزارش پلیس؛ کپی گزارش اولیه‌ای که پلیس پس از تماس شما تنظیم کرده است.
- شهادت شهود؛ اطلاعات تماس و اظهارات شهود (اگر وجود داشته باشند).
- مدارک پزشکی (در صورت وجود) اگر در نتیجه سرقت آسیب جسمی دیده‌اید، مدارک پزشکی و گزارش‌های مربوطه.
- مدارک مرتبط با خسارت؛ برآورد خسارت مالی ناشی از سرقت (مانند برآورد هزینه تعمیر یا جایگزینی اشیای دزدیده شده).
تمام مدارک و شواهد را به‌دقت نگهداری کنید تا در مراحل بعدی به‌کار آید. در صورت نیاز، مشاوره حقوقی از یک وکیل بگیرید تا مطمئن شوید که تمام مدارک لازم را جمع‌آوری کرده‌اید.
با داشتن این مدارک، می‌توانید شکایت خود را به‌طور مؤثر ثبت کنید و پیگیری‌های لازم را انجام دهید.
دادگاه صالح شکایت از جرم سرقت
جرم سرقت نیز از جمله پرونده‌های دعاوی کیفری است که رسیدگی به آن در سه مرحله تحقیقات اولیه، دادرسی و اجرای حکم انجام می‌شود.
طبق قوانین کیفری ایران دادسرای عمومی وظیفه تحقیقات مقدماتی در خصوص جرم سرقت را برعهده دارد.
دادگاه‌های کیفری نیز به انواع مختلف کیفری یک، کیفری دو، انقلاب و اطفال و… تقسیم می‌شوند؛ مجازات‌هایی که برای سرقت حدی تعیین شده است منجر به آن می‌شود که سرقت حدی از دسته جرائمی قرار گیرد که در حدود صلاحیت دادگاه کیفری قرار گیرد.
سرقت‌های تعزیری انواع مختلفی داشته که مجازات‌های متفاوتی نیز برای آنها در نظر گرفته شده است. از آن‌جایی که شدت این نوع جرائم با هم متفاوت است، مراجع صالح برای رسیدگی به جرم سرقت تعزیری نیز متفاوت است.
در واقع سرقت‌های تعزیری می‌توانند در دادگاه‌های مختلف مورد رسیدگی قرار گیرند:
طبق ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری، در دادگاه‌های کیفری یک جرائمی که مجازات سلب حیات و حبس ابد را دارند، بررسی می‌شوند. بنابراین برخی از انواع سرقت‌های تعزیری همچون سرقت مسلحانه همراه با هتک حرمت و سرقت مسلحانه از بانک و صرافی که منجر به کشته شدن افراد شود، در این دادگاه‌ها رسیدگی می‌شوند.
در دادگاه‌های انقلاب اسلامی، جرائمی که مخل نظم و امنیت هستند رسیدگی می‌شوند. گاهی اوقات برخی از سرقت‌های مسلحانه از بانک‌ها که مخل نظم و امنیت می‌باشند در این دادگاه رسیدگی شده و حکم آن صادر می‌شود.
طبق قانون، تمامی جرایمی که مستوجب مجازات حد نیستند، در دادگاه‌های کیفری دو بررسی می‌شوند. بنابراین تمامی جرائم تعزیری از جمله سرقت‌هایی که دارای مجازات حبس هستند در این دادگاه‌های بررسی خواهند شد.
پرسش‌های متداول
منظور از سرقت مستوجب تعزیر چیست؟
مجازات سرقت تعزیری چیست؟
نحوه شکایت از جرم سرقت چگونه است؟
شکایت از جرم سرقت با گروه حقوقی بنیاد وکلا
آیا شما یا یکی از نزدیکان‌تان با مشکل شکایت از جرم سرقت مواجه هستید؟ گروه حقوقی بنیاد وکلا به عنوان معتبرترین مرکز حقوقی ایران در این زمینه تخصص و تجربه لازم را دارد تا شما را در هر مرحله از رسیدگی قانونی راهنمایی کند.
خدمات ما در حوزه جرم سرقت شامل:
- تحلیل دقیق پرونده‌های مربوط به این جرم توسط وکیل سرقت و متخصص دعاوی کیفری
- نمایندگی قانونی در محاکم و فرآیندهای قضایی مربوط به جرم سرقت یا دفاع در برابر آن
- راهنمایی در خصوص اقدامات پیشگیرانه و حقوقی در ارائه شکواییه در جرم سرقت می‌شود.
اگر به دنبال وکیل متخصص دعاوی کیفری هستید و می‌خواهید هر چه سریع‌تر با وکیل در موضوع جرم سرقت مشورت کنید، وارد صفحه مشاوره حقوقی سرقت شوید و از روش‌های آنلاین و برخط استفاده کنید.
