یکی از جرائمی که در اکثر جوامع شایع است، سرقت از منزل است. سرقت از منزل می‌تواند در زمان‌های مختلف و به دلایل مختلفی صورت گیرد.
توصیه می‌شود برای پیشگیری از سرقت منزل حتما نکات ایمنی که توسط پلیس اطلاع رسانی می‌شود را جدی بگیرید. اما گاهی هیچ کدام از اقدامات امنیتی نمی‌تواند مانع از سرقت شود، همانطور که بارها در میان همسایه‌ها و دوستان شاهد روی دادن این جرم بوده‌ایم.
از آن جایی که سرقت از منزل آسیب‌های روحی و روانی جدی به جامعه و افراد وارد می‌کند، جز جرایمی در نظر گرفته شده که مجازات‌هایی گاه سنگین برای آن در نظر گرفته شده است. با بنیاد وکلا و مشاوره حقوقی ما همراه باشید تا مراحل رسیدگی به جرم سرقت از منزل آشنا شوید.
سرقت از منزل
طبق قانون مجازات، سرقت از منزل جرم است. در ماده ۶۵۶ قانون مجازات اسلامی به تبیین این جرم می‌پردازد. در این ماده سه نوع از جرم سرقت از منزل آورده شده است.
- سرقت در جایی صورت گرفته باشد که محل سکونت بوده یا آماده برای سکونت باشد. همچنین سرقت در مکان‌های عمومی مثل مسجد، حمام و غیره نیز در دسته سرقت از منزل جای می‌گیرد.
- اگر مستخدم یک خانه، مال صاحبکار خود یا مال فرد دیگری که در آنجا بوده را بدزد. یا اینکه شاگرد دکان، کارگاه، کارخانه و انبار بوده و اقدام به سرقت کند نیز شامل سرقت از منزل می‌شود.
- اگر کارمندان هتل، مسافرخانه یا کارونسرا و هر کسی که به اقتضای شغلش دسترسی به اموال دارد اقدام به سرقت آن بکند، طبق قانون سرقت از منزل با آن‌ها برخورد می‌شود.
بنابراین سرقت از منزل تنها شامل خانه مسکونی که در آن کسی ساکن باشد نمی‌شود، بلکه هر مکانی که در آن اموالی وجود دارد را شامل می‌شود.
اقدامات لازم بعد از سرقت از منزل
وقتی که فرد متوجه شد منزلش مورد سرقت قرار گرفته، چه اقداماتی باید از انجام دهد. دانستن این موارد از این رو لازم است که اطلاع آنی به پلیس و حضور کارشناسان در صحنه جرم می‌تواند کمک زیادی به روند پرونده کند.
بنابراین اگر منزلی مورد سرقت قرار گرفت باید فورا اقدامات زیر را انجام دهید:
تماس با پلیس ۱۱۰
بر کسی پوشیده نیست که بعد از اطلاع از سرقت منزل باید با پلیس تماس گرفت و سرقت را اعلام کرد. بعد از تماس، مأموران پلیس در محل حاضر شده و گزارشی رسمی درباره محل و نحوه وقوع جرم تهیه می‌کنند. این گزارش به تسریع روند پرونده کمک قابل توجهی می‌نماید. وکیل تلفنی نیز به این نکته تاکید می‌کند.
مراجعه به کلانتری یا دادسرا
در مرحله بعدی باید به کلانتری یا دادسرای محل وقوع جرم مراجعه کرده و شکایت خود را ثبت نمایید. البته در پرونده‌های کیفری همچون سرقت نیاز به ارائه شکایت چاپی با تشریفات خاص نیست.
چرا که قانونگذار در ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری تصریح کرده است که شکایت شاکی خواه به صورت شفاهی باشد خواه کتبی، برای آغاز رسیدگی کافی است و قاضی نمی‌تواند از پذیرش آن خودداری کند. طبق همین ماده ضابطین دادگستری و قضات موکلفند که شکایت شفاهی و کتبی شاکی را در هر زمانی که باشد قبول نمایند.
البته در حال حاضر به دلیل استفاده فراگیر از خدمات مجازی، این کار از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی صورت می‌گیرد. و اگر شاکی دارای کد ثنا باشد می‌تواند بدون مراجعه به این دفاتر و از طریق سایت عدل ایران به نشانی (adliran.ir) اقدام به ثبت شکایت خود کند.
تنظیم شکواییه برای ارسال به دادسرا
در مرحله آخر شاکی باید شکواییه خود را با ذکر موضوع جرم، اسم شاکی و فردی که به او مظنون است، به دادسرا تحویل دهد. سپس دادسرا مراحل مقدماتی تحقیق و تعقیب را انجام داده و پرونده را تکمیل می‌کند.
باید دقت کنید که طبق ماده ۶۹ قانون آیین دادرسی کیفری باید حتما این نکات را در متن و هنگام تنظیم شکواییه خود ذکر کنید:
- نام، نام خانوادگی، نام پدر و نشانی دقیق شاکی.
- موضوع شکایت و ذکر محل وقوع جرم و تاریخ آن.
- نوع و میزان ضرر و زیان مالی که به مدعی وارد شده و مورد مطالبه است.
- مشخصات و نشانی سارق یا مظنون در صورت امکان.
- دلایل و مدارک وقوع جرم و اسامی و مشخصات و نشانی شهود و مطلعان در صورت امکان.
اثبات جرم سرقت از منزل
همانطور که گفته شد قانون سرقت از منزل را جرم تلقی کرده است، اما باید در نظر داشته باشید افترای ناروا به دیگران نیز جرم محسوب شده و مجازات خاص خود را در پی دارد. بنابراین اگر در هنگام سرقت از منزل به فرد خاصی مظنون هستید باید بتوانید آن را ثابت کنید.
قانون برای اثبات سرقت راهکارهایی را تحت عنوان ادله اثبات دعوا ارائه داده است که در ادامه به آن می‌پردازیم:
اقرار متهم
اقرار متهم به سرقت از منزل، می‌تواند در اثبات جرم او مؤثر باشد البته به شرطی که طبق تبصره ماده ۲۱۸ قانون مجازات اسلامی نزد قاضی و در دادگاه صورت گیرد.
اگر سرقت حدی است متهم باید دو بار به جرم خود اعتراف کند و اگر در دسته جرایم تعزیری است باید یک بار اقرار کند. در این صورت جرم وی ثابت شده و دادگاه مجازات را برای او تعیین می‌کند.
شهادت
شهادت نیز یکی از ادله‌هایی است که می‌تواند جرم سرقت را اثبات نماید. البته به شرطی که شاهد خود ناظر وقوع جرم بوده و بتواند تمامی اطلاعات لازم از چگونگی وقوع جرم را در اختیار قاضی قرار دهد. شاهدان باید دو مرد عادل، عاقل و بالغ باشند.
اگر شهود شرایط ذکر شده در قانون را نداشته باشند، شهادتشان پذیرفته نیست. بلکه قاضی تنها آن را می‌شنود و اگر خواست در صدور رای نهایی استفاده می‌کند.
علم قاضی
علم قاضی همان یقینی است که با توجه به مستندات و مدارک حاصل می‌شود. این مستندات شامل نظر کارشناسان، تحقیقات محلی که توسط پلیس انجام می‌شود، گزارش ضابطان دادگستری و غیره می‌شود.
اثبات سرقت با فیلم دوربین مداربسته
هر چند که در قانون اثبات سرقت با دوربین مداربسته در زمره ادله اثبات دعوی ذکر نشده است، اما امروزه دوربین‌های مداربسته نقشی مهم و راهگشا در پرونده‌ها ایفا می‌کنند. هرچند فیلم دوربین مداربسته نمی‌تواند به تنهایی جز ادله به شمار آید اما اگر در کنار ادله‌های دیگر از جمله شهادت شهود یا علم قاضی قرار گیرد، می‌تواند به اثبات جرم کند.
در هنگام اثبات سرقت از منزل باید توجه نمود که برخی مدارک مثل عکس، فیلم و انگشت نگاری نمی‌توانند به تنهایی سرقت را ثابت کنند. بنابراین اگر به فردی مظنون هستید، سعی کنید تا از طریقه ادله اثبات دعوا اتهامش را ثابت کنید.
اقدامات مرجع قضایی برای اثبات سرقت از منزل
بعد از آن که شاکی مدارک و شواهد خود را به دادگاه ارائه کرد، بازپرس با تشخیص خود یا درخواست شاکی یا تقاضای متهم شخص یا اشخاصی که حضورشان برای روشن شده پرونده لازم است را احضار می‌کند. اگر شاهد بدون عذر موجه در دادگاه حاضر نشود، جلب می‌شود. اگر پرونده متکی به حضور شاهدان و شهادت آن‌ها نباشد، این تحقیقات می‌تواند به صورت الکترونیکی انجام شود.
بازپرس از هر کدام از شاهدان و مطلعان به طور جداگانه و بدون حضور متهم تحقیق می‌کند. اطلاعات آن‌ها ثبت شده و با اثر انگشتشان رسمی می‌شود.
انواع سرقت از منزل
به طور کلی دو دسته سرقت در قانون تعریف شده است: سرقت حدی، سرقت تعزیری. هر کدام از این دو نوع مجازات خاص خود را دارند و برای اینکه سرقت در یکی از این دو دسته جای گیرد، باید شرایط خاصی نیز داشته باشند.
سرقت حدی از منزل
از آن جایی سرقت حدی، مجازات سنگینی چون قطع دست، قطع پا، حبس ابد و اعدام دارد، اثبات آن نیز سخت‌تر است. برای آن که یک سرقت در دسته سرقت حدی جای گیرد باید حتما دارای این شرایط ۱۴ گانه باشد:
- مال ربوده شده مالیت داشته باشد.
- مال در حرز باشد. یعنی جایی که در عرف برای مصون نگه داشتن از سرقت استفاده می‌شود.
- سارق اقدام به هتک حرز کند.
- مال باید از حرز خارج شده باشد.
- سرقت همراه با هتک حرز و به صورت مخفیانه انجام شود.
- سرقت توسط پدر یا جد پدری صاحب مال انجام نشده باشد.
- ارزش مال ربوده شده در هنگام خارج کردن از حرز، معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد.
- مال سرقت شده جز اموال دولتی یا عمومی، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد.
- سرقت در زمان قحطی نباشد.
- صاحب مال نزد مراجع قضایی شکایت کرده باشد.
- مال‌باخته قبل از اثبات سرقت دزد را نبخشیده باشد.
- مال ربوده شده قبل از اثبات سرقت به مالک استرداد نشده باشد.
- سارق قبل از اثبات سرقت مالک مال مسروقه، نشده باشد.
- مال ربوده شد جز اموال سرقت شده یا مغضوب نبوده باشد.
سرقت تعزیری از منزل
طبق ماده ۶۵۱ اگر سرقت از منزل واجد این شرایط شود، جز جرایم تعزیری شمرده شده و مجازات تعیین شده در آن اجرا می‌شود:
- سرقت در شب رخ دهد
- سارقین دو نفر یا بیشتر باشند.
- یک یا چند نفر از آن‌ها سلاح آشکار یا مخفی داشته باشند.
- سارقین از دیوار بالا رفته یا هتک حرز کرده باشند. همچنین از عنوان یا لباس کارمندان دولتی استفاده کرده یا خود را مامور دولت معرفی کردن باشند. و سرقت در محل مسکونی یا جایی که برای سکونت تهیه شده باشد رخ دهد.
- سارقین در حین سرقت اقدام به آزار یا تهدید ساکنین کرده باشند.
مجازات جرم سرقت از منزل
همانطور که ذکر شد بسته به اینکه سرقت در کدام دسته جای گیرد، مجازات متفاوتی دارد، اما با توجه به اینکه اکثر سرقت از منازل در دسته جرایم تعزیری جای می‌گیرند.
به طور کلی مجازات سرقت از منزل حبس از شش ماه تا سه سال به همراه ۷۴ ضربه شلاق خواهد بود. اما گاهی شرایط متفاوتی در هنگام سرقت وجود دارد که بسته به شرایط متفاوت، مجازات نیز متفاوت خواهد بود که در ادامه به انواع مجازات این جرم می‌پردازیم.
وجود همزمان ۵ شرط سرقت تعزیری در هنگام سرقت از منزل
اگر در هنگام سرقت تمامی پنج شرط ذکر شده در بالا وجود داشته باشد، قانون سارقین را به حبس از ۵ تا ۲۰ سال به همراه ۷۴ ضربه شلاق مجازات خواهد کرد.
سرقت از منزل به همراه آزار و اذیت اهالی خانه
گاهی سرقت تنها با اذیت و آزار اهالی منزل همراه است در این مورد قانونگذار مجازات حبس سه ماه تا ده سال و ۷۴ ضربه شلاق را برای سارقین در نظر گرفته است.
سرقت مسلحانه از منزل همراه با هتک حرمت
اگر یک یا چند نفر اقدام به سرقت از منازل کرده و یکی یا دو نفر از آن‌ها مسلح باشند و این اقدام همراه با هتک حرمت باشد، مجازات مجرمین اعدام و حبس ابد خواهد بود.
طبق ماده ۶۵۱ قانون مجازات اسلامی سلاح شامل: انواع اسلحه گرم مانند تفنگ و نارنجک؛ انواع اسلحه سرد مثل قمه، شمشیر، پنجه بوکس، انواع سلاح سرد جنگی و انواع اسلحه شکاری مثل تفنگ‌های ساچمه زنی، تفنگ‌های بیهوشی و غیره می‌شود.
دستگیری هنگام سرقت از منزل
گاهی سارقین اقدام به سرقت از منزل می‌کنند اما درست قبل از اینکه چیز بربایند دستگیر می‌شوند. هر چند در این مورد مالی سرقت نشده اما چون فعل مجرمانه به وقوع پیوسته، فرد مجرم شناخته شده و طبق ماده ۶۹۴ قانون مجازات اسلامی به شش ماه تا سه سال حبس محکوم می‌شود.
اگر سارقین دو نفر یا بیشتر باشند و سلاح به همراه داشته باشند، مجازات آن‌ها به یک تا شش سال حبس افزایش خواهد یافت.
بردن وسایل خانه توسط زن
گاهی ممکن است اتفاقاتی در زندگی مشترک زوجین رخ دهد که پیامدهای ناگوارای در پی دارد. گاهی این مشکلات منجر به این می‌شود که زن بدون اطلاع مرد اقدام به بردن وسایل منزل می‌کند. ممکن است این سؤال پیش بیاید آیا در این مورد نیز جرم سرقت واقع شده است و مرد می‌تواند از زن شکایت کند یا خیر؟
هر چند طبق قانون، تهیه وسایل خانه به عهده مرد است اما در عرف این کار را زن تحت عنوان جهیزیه انجام می‌دهد. بنابراین از آن جایی که زن خود این وسایل را تهیه کرده مالک آن به حساب می‌آید، پس هر زمان که بخواهد می‌تواند آن‌ها را از خانه مرد ببرد.
زن می‌تواند هم از طریق قانونی اقدام به استرداد جهیزیه کند و هم می‌تواند بدون اجازه دادگاه این کار را انجام دهد. در این صورت نیز جرمی متوجه وی نیست و زن در معرض اتهام سرقت قرار نمی‌گیرد.
اگر زن لیست جهیزیه خود را در اختیار نداشته باشد و نتواند از طریق قانونی اقدام به استرداد جهیزیه کند و یا اینکه وسایلی که بعدا توسط مرد خریداری شده را نیز با خود ببرد، سرقت از منزل شمرده نمی‌شود و مرد تنها می‌تواند درخواست استرداد وسایل را بکند.
بردن وسایل خانه توسط مرد
همانطور که ذکر شد، بر مبنای عرف اسباب خانه را زن تهیه می‌کند و مالک آن به شمار می‌رود. حال اگر مرد بدون اجازه زن اقدام به بردن وسایل منزل کند آیا جرم سرقت از منزل به وقوع پیوسته است یا خیر؟ پاسخ مثبت است و زن می‌تواند به اتهام سرقت از منزل از مرد شکایت کند.
اگر مرد اقدام به فروش وسایل کرده باشد به بازگرداندن اموال مسروقه، پرداخت جزای نقدی، مجازات حبس از یک تا هفت سال محکوم می‌شود و اگر وی کارمند دولت باشد مجازات وی انفصال مادام العمر از خدمت خواهد بود.
استرداد اموال مسروقه
هنگامی که مال مسروقه کشف شود و دادگاه برای کشف حقیقت نیازی به آن نداشته باشد، به صاحب مال مسترد خواهد شد. پس گرفتن مال از مجرم و تحویل آن به مال‌باخته به عهده دادگاه کیفری ۲ است.
فرد زیان دیده می‌تواند دادخواست خود مبنی بر استرداد اموال ربوده شده را به دادگاه ارائه دهد، قاضی نیز بعد از انجام تحقیقات مال را به صاحبش بازمی‌گرداند. اگر خسارتی به مال وارد شده باشد وی می‌تواند به همان دادگاه شکایت کرد و درخواست جبران خسارت را نماید.
فروش اموال مسروقه
طبق قانون خرید و فروش اموال مسروقه جرم محسوب می‌شود و کسی که آگاهانه اقدام به این کار کند به حبس از شش ماه تا یک سال و تحمل ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
اگر خریدار مال ربوده شده خواه از سرقتی بودن آن آگاهی داشته باشد خواه نداشته باشد، باید مال را به صاحب اصلی آن بازگرداند. تنها استثنایی که وجود دارد این است که فرد ناآگاه از مال سرقتی می‌تواند علیه سارق شکایت کرده و مطالبه خسارت نماید.
لزوم دریافت مشاوره برای پرونده سرقت از منزل
قربانیان سرقت از منازل حتما باید تمام نکات حقوقی را رعایت کنند. هم برای ثبت شکایت در دادسرا و هم استرداد اموال مسروقه و از آن جایی که این کار بسیار مهم است بهتر است حتما از خدمات وکیل یا مشاور تلفنی استفاده نمایید.
بنیاد وکلا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی آنلاین و تلفنی و اعزام وکیل به صورت حضوری، می‌تواند به شما در این امر خطیر کمک کند. اگر شما یا یکی از اطرافیانتان درگیر پرونده سرقت از منزل هستید حتما با ما تماس بگیرید.
