شکایت از جرائم ارز دیجیتال

در این مقاله قصد دارم شما را با لیست کاملی از دعاوی و جرائم ارز دیجیتال و نحوه شکایت از آنان آشنا کنم.

اگر شما نیز یکی از قربانیان جرائم ارزهای دیجیتال هستید در این راهنمای جامع من شما را مرحله به مرحله با نحوه شکایت از این جرائم آشنا می‌کنم.

برای دریافت اطلاعات دقیق‌تر تا پایان این مقاله با من همراه باشید.

آشنایی با ارز دیجیتال

ارز دیجیتال یا رمزارز (Cryptocurrency) نوعی پول دیجیتالی است که با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته رمزنگاری طراحی شده تا امکان انتقال و ذخیره امن ارز را فراهم کند.

برخلاف ارزهای سنتی که توسط دولت‌ها یا بانک‌های مرکزی کنترل و منتشر می‌شوند، ارزهای دیجیتال به صورت غیرمتمرکز عمل می‌کنند، به این معنا که هیچ نهاد مرکزی مانند بانک یا دولت بر آنها نظارت ندارد. این عدم تمرکز از طریق استفاده از فناوری‌های نوین مانند بلاک‌چین (Blockchain) ممکن می‌شود.

بلاک‌چین به عنوان ستون فقرات ارزهای دیجیتال عمل می‌کند و به عنوان یک دفتر کل توزیع‌شده و غیرقابل تغییر شناخته می‌شود. این دفتر کل شامل زنجیره‌ای از بلوک‌ها است که هر بلوک شامل مجموعه‌ای از تراکنش‌های انجام شده است.

این زنجیره به طور متوالی به یکدیگر متصل هستند و به گونه‌ای طراحی شده‌اند که هر گونه تغییر در یک بلوک نیاز به تایید تمام اعضای شبکه دارد، بنابراین دستکاری اطلاعات در بلاک‌چین عملا غیرممکن است.

تراکنش‌های ارز دیجیتال در این سیستم بدون نیاز به واسطه‌های سنتی مانند بانک‌ها یا موسسات مالی انجام می‌شوند. هر تراکنش پس از تایید توسط شبکه به صورت دائمی در بلاک‌چین ثبت می‌شود و این باعث می‌شود شفافیت و امنیت تراکنش‌ها به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یابد.

در کل، ارزهای دیجیتال به عنوان یک نوآوری در حوزه مالی توانسته‌اند مفاهیم جدیدی را معرفی کنند که شامل عدم تمرکز، امنیت بالا، ناشناس‌سازی و تراکنش‌های سریع و ارزان است. با رشد مداوم این بازار و ورود ارزهای جدید، فناوری‌های مرتبط با ارز دیجیتال همچنان به تکامل و گسترش خود ادامه می‌دهند.

موارد شکایت از جرائم ارز دیجیتال

از آن جایی که ارز دیجیتال در بستر اینترنت وجود دارد، با جرائم مختلفی نیز درگیر است که در ادامه به آن خواهم پرداخت.

کلاهبرداری و انواع آن

یکی از مهمترین و رایج‌ترین دعاوی مطرح شده در زمینه ارزهای دیجیتال، کلاهبرداری است. کلاهبردای در رمزارزها به روش‌های مختلفی انجام می‌شود:

فیشینگ (Phishing)

در این روش، کلاهبرداران با ارسال لینک‌های جعلی و ایجاد وب‌سایت‌های مشابه با سایت‌های معتبر، اطلاعات کلید خصوصی کاربران را سرقت می‌کنند. کاربران با ورود به این سایت‌های تقلبی، دارایی‌های خود را به خطر می‌اندازند.

طرح‌های پونزی (Ponzi)

با وعده سودهای کلان، افراد جدید به سرمایه‌گذاری تشویق می‌شوند تا سود سرمایه‌گذاران قبلی پرداخت شود. این طرح‌ها تا زمانی که سرمایه‌گذاران جدید جذب شوند ادامه دارد و در نهایت فرو می‌پاشند و سرمایه افراد ناپدید می‌شود.

کلاهبرداری سرمایه‌گذاری

سودجویان به عنوان مدیران سرمایه‌گذاری ظاهر می‌شوند و با وعده کسب درآمد بالا از ارزهای دیجیتال، پول یا اطلاعات شخصی قربانیان را سرقت می‌کنند. این افراد از قربانیان درخواست هزینه اولیه یا اطلاعات هویتی کرده و سپس ناپدید می‌شوند.

استخراج ابری جعلی

با تبلیغات فریبنده مانند استخراج بیت‌کوین بدون نیاز به خرید دستگاه، افراد را به سرمایه‌گذاری تشویق می‌کنند و سپس با ایجاد موانع مصنوعی، اجازه برداشت سود را نمی‌دهند.

قربانیان در نهایت هیچ سودی کسب نمی‌کنند و سرمایه خود را از دست می‌دهند.

کیف‌پول و صرافی‌های تقلبی

کلاهبرداران با ایجاد سایت‌های جعلی و وعده کارمزدهای پایین یا عدم نیاز به احراز هویت، کاربران را به استفاده از صرافی‌ها و کیف‌پول‌های تقلبی ترغیب می‌کنند. با ورود کاربران، اطلاعات و دارایی‌هایشان به سرقت می‌رود.

فروش توکن‌های بی‌ارزش

سودجویان با تبلیغات گسترده، توکن‌های بی‌ارزش یا بدون پشتوانه را به عنوان ارزهای آینده‌دار معرفی می‌کنند. پس از جذب سرمایه از کاربران، این توکن‌ها به سرعت سقوط کرده و بی‌ارزش می‌شوند، و سرمایه کاربران از بین می‌رود.

اعطای ارز دیجیتال جعلی

در رسانه‌های اجتماعی، پست‌های تقلبی به کاربران وعده می‌دهند که با واریز مقدار کمی ارز دیجیتال، دو برابر آن را بازگردانند. قربانیان با کلیک بر روی این پست‌ها، پول خود را از دست داده و ممکن است اطلاعات محرمانه‌شان نیز به سرقت برود.

سرقت ارز دیجیتال

سرقت ارزهای دیجیتال به دلیل ماهیت غیرمتمرکز و ناشناس بودن تراکنش‌ها، یکی از چالش‌های اصلی در فضای رمزارزها محسوب می‌شود. سارقان از روش‌های مختلفی مانند حملات سایبری، فیشینگ، هک صرافی‌ها و کیف‌پول‌های دیجیتال برای سرقت ارزها استفاده می‌کنند.

یکی از مشکلات عمده در این نوع دعاوی، عدم امکان بازیابی ارزهای سرقت‌شده است، زیرا برخلاف سیستم‌های بانکی سنتی، بلاک‌چین غیرقابل تغییر است و تراکنش‌های صورت‌گرفته قابل برگشت نیستند. این امر، پیگیری حقوقی و جبران خسارت را برای مال‌باختگان بسیار دشوار می‌کند.

نقض قوانین مالی

ارزهای دیجیتال، به دلیل عدم وابستگی به نهادهای مالی متمرکز، اغلب در معرض نقض قوانین مالی و نظارتی قرار می‌گیرند. برخی از این نقض‌ها شامل عدم رعایت مقررات ضدپولشویی (AML)، تأمین مالی تروریسم (CFT)، و تجارت‌های غیرقانونی است.

نهادهای دولتی و سازمان‌های مالیاتی در سراسر جهان تلاش دارند با وضع مقررات جدید، این حوزه را تنظیم کنند. دعاوی مربوط به نقض قوانین مالی می‌تواند شامل جریمه‌های سنگین، توقیف دارایی‌ها و حتی تعقیب کیفری شود.

اختلافات قراردادی

قراردادهای مربوط به ارز دیجیتال، به دلیل پیچیدگی‌های فنی و ناآشنایی طرفین با فناوری بلاک‌چین، ممکن است منجر به اختلافات متعددی شوند. این قراردادها می‌توانند شامل خرید و فروش ارزهای دیجیتال، قراردادهای هوشمند (Smart Contracts)، یا توافق‌نامه‌های مربوط به استخراج ارز دیجیتال باشند.

هرگونه اختلاف در اجرای این قراردادها، به‌ویژه به دلیل ناآگاهی طرفین از جنبه‌های فنی، می‌تواند به دعاوی پیچیده‌ای منجر شود که نیاز به کارشناسی‌های فنی و حقوقی دقیق دارد.

مسائل مربوط به مالکیت و انتقال

یکی دیگر از مسائل پیچیده در حوزه ارزهای دیجیتال، اختلافات مربوط به مالکیت و انتقال آن‌هاست. در برخی موارد، اثبات مالکیت ارزهای دیجیتال دشوار است زیرا این ارزها ناشناس هستند و به یک نهاد یا فرد خاص متصل نمی‌شوند.

مشکلات دیگر شامل انتقال نادرست یا ناقص ارزها به دلیل اشتباهات در آدرس‌های کیف پول دیجیتال است. این نوع دعاوی معمولا به دلیل ماهیت دیجیتال و ناشناس بودن ارزها پیچیدگی‌های خاص خود را دارند و ممکن است نیازمند تفسیر دقیق مقررات بلاک‌چین و قوانین مرتبط باشند.

مراحل شکایت از جرائم ارز دیجیتال

شکایت از جرائم مربوط به ارزهای دیجیتال را می‌توان در دو مرجع پیگیری کرد:

۱. مراجعه به دادسرای جرائم رایانه‌ای

دادسرای جرائم رایانه‌ای، مرجع اولیه و اساسی برای شکایت از جرائم مربوط به رمزارزها محسوب می‌شود.

اولین گام برای پیگیری قانونی کلاهبرداری ارز دیجیتال، ثبت شکایت در یکی از شعب دفاتر خدمات قضایی الکترونیک است.

سپس باید مدارک مرتبط با کلاهبرداری را جمع‌آوری کرده و همراه با شکایت خود به دادسرا ارائه دهید. این مدارک شامل تراکنش‌های مالی، آدرس‌های کیف‌پول دیجیتال، ایمیل‌ها یا پیام‌های کلاهبردار و هرگونه مدرکی است که نشان‌دهنده کلاهبرداری باشد.

اطمینان حاصل کنید که تمامی اطلاعات به درستی و دقیق در سامانه ثبت شده‌اند، زیرا هرگونه نقص در مدارک یا اطلاعات ممکن است روند پیگیری را کند کند.

پس از ثبت شکایت، پرونده شما به دادسرای تخصصی جرایم رایانه‌ای ارسال می‌شود. این دادسراها مسئول رسیدگی به پرونده‌های مرتبط با جرایم سایبری و کلاهبرداری‌های دیجیتال هستند. در این مرحله، ممکن است نیاز به ارائه توضیحات تکمیلی و حضور در جلسات رسیدگی وجود داشته باشد.

بهتر است از همان ابتدا، با یک وکیل متخصص در حوزه جرایم سایبری مشورت کنید تا اطمینان حاصل شود که تمامی مراحل به درستی پیگیری می‌شود.

پیگیری مداوم و همکاری با مراجع قضایی و پلیس فتا می‌تواند نقش مؤثری در تسریع روند دادرسی داشته باشد. ارائه مدارک تکمیلی یا پیگیری‌های بیشتر از طریق وکیل یا شخص شاکی، می‌تواند به قاضی پرونده کمک کند تا سریع‌تر به نتیجه برسد. برخی موارد ممکن است نیاز به همکاری بین‌المللی داشته باشند، خصوصا اگر کلاهبردار در خارج از کشور مستقر باشد یا ارزهای دیجیتال به حساب‌های خارجی منتقل شده باشد.

اگر دادگاه پس از رسیدگی، رأی به نفع شما صادر کند، اقدامات برای بازپس‌گیری اموال آغاز می‌شود. اگر کلاهبردار شناسایی و دستگیر شود، شانس بیشتری برای بازیابی دارایی‌ها وجود دارد.

در صورتی که کلاهبردار همچنان دارایی‌هایی در اختیار داشته باشد، دادگاه می‌تواند دستور بازگشت دارایی‌ها به شما را صادر کند.

۲. مراجعه به پلیس فتا

پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات ایران (فتا) به عنوان یکی از نهادهای تخصصی و پیشرو در حوزه جرایم رایانه‌ای، نقش کلیدی در مقابله با تهدیدات و تخلفات مرتبط با فناوری‌های نوین، به‌ویژه ارزهای دیجیتال، دارد. با توجه به رشد فزاینده استفاده از ارزهای دیجیتال در کشور و افزایش تعداد کاربران، جرایم مرتبط با این حوزه نیز افزایش یافته است و پلیس فتا مسئولیت حیاتی در نظارت و پیگیری این جرایم دارد.

پلیس فتا با استفاده از تجهیزات پیشرفته و کارشناسان متخصص، به‌طور مداوم فضای مجازی را رصد می‌کند تا از وقوع جرایم در مراحل اولیه جلوگیری کند. این نهاد علاوه بر پیشگیری از وقوع جرایم سایبری، وظیفه اصلی خود یعنی پیگیری و بررسی تخلفات مرتبط با ارزهای دیجیتال را نیز با دقت و سرعت انجام می‌دهد.

مواردی چون کلاهبرداری‌های آنلاین، هک کیف‌پول‌های دیجیتال و فعالیت‌های مشکوک مرتبط با صرافی‌های ارزهای دیجیتال از جمله مسائلی است که پلیس فتا بر روی آن تمرکز دارد.

یکی از مهم‌ترین خدماتی که پلیس فتا ارائه می‌دهد، پیگیری کلاهبرداری‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال است. در صورتی که فردی در دام یکی از این کلاهبرداری‌ها افتاده باشد، اولین گام، ثبت شکایت از طریق سامانه‌های رسمی مانند پلیس فتا یا سامانه‌های قضایی است.

پس از ثبت شکایت، پلیس فتا اقدام به جمع‌آوری اطلاعات مرتبط از جمله تراکنش‌های انجام‌شده، آدرس‌های کیف‌پول و هویت مجرمان احتمالی می‌کند. این اطلاعات به دادسراهای جرایم رایانه‌ای ارائه می‌شود تا در فرآیند دادرسی از آن‌ها استفاده شود.

پلیس فتا در روند پیگیری این نوع جرایم با نهادهای امنیتی و قضایی کشور همکاری نزدیکی دارد. این همکاری‌ها به این دلیل اهمیت دارد که بسیاری از جرایم سایبری فرامرزی بوده و مجرمان ممکن است در خارج از مرزهای کشور فعالیت کنند.

در چنین شرایطی، پلیس فتا با همکاری‌های بین‌المللی و استفاده از تکنیک‌های شناسایی پیچیده می‌تواند مجرمان را در هر نقطه از دنیا ردیابی کند. این پیگیری‌ها با کمک نهادهای قضایی داخلی به صدور حکم و دستگیری مجرمان منتهی می‌شود.

البته توجه داشته باشید که پلیس فتا نمیتواند حکم قضایی صادر کند. این نهاد تنها مسئول انجام تحقیقات است. بنابراین نباید تنها به شکایت به پلیس فتا اکتفا کرد. بلکه می‌بایست شکایت را حتما در دادسرای جرائم رایانهای مطرح کنید.

جرم ارز دیجیتال در قانون ایران

بسیاری از جنبه‌های مربوط به ارز دیجیتال، از جمله خرید و فروش و سرمایه‌گذاری در این دارایی‌ها، هنوز به‌طور کامل مورد تنظیم و قانون‌گذاری قرار نگرفته‌اند. این عدم وجود قوانین به معنای غیرقانونی بودن فعالیت‌ها در این زمینه نیست.

بر اساس ماده ۲ قانون مجازات اسلامی، هر رفتار (اعم از عمل یا عدم عمل) که مجازات مشخصی برای آن در قانون تعیین شده باشد، به‌عنوان جرم شناخته می‌شود. بنابراین، برای اینکه عملی جرم محسوب شود، باید قانونی وجود داشته باشد که مجازات آن را مشخص کند.

با توجه به این نکته، می‌توان نتیجه گرفت که خرید، فروش و سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال در ایران به خودی خود جرم محسوب نمی‌شود. علاوه بر این، تا کنون هیچ‌گونه ممنوعیتی در هیچ سند رسمی و معتبر برای شهروندان ایران در زمینه خرید، فروش یا نگهداری ارزهای دیجیتال وجود نداشته است.

استفاده از ارزهای دیجیتال در ایران تنها در موارد خاصی می‌تواند به‌عنوان جرم تلقی شود. به‌عبارتی دیگر، اگر این دارایی‌ها برای انجام فعالیت‌های مجرمانه‌ای که در قوانین کشور مشخص شده، به کار روند، ممکن است با عواقب قانونی مواجه شوند.

همچنین، اگر فعالیت‌هایی با استفاده از ارزهای دیجیتال انجام شود که مخالف قوانین کلی و آمره باشد، می‌تواند به عنوان جرم درنظر گرفته شود.

به‌عنوان مثال، طبق مصوبه مرداد ۱۳۹۸ دولت، استفاده از ارزهای دیجیتال در مبادلات داخلی مجاز نیست. با این حال، در حال حاضر مشخص نیست که در صورت استفاده از ارزهای دیجیتال به‌جای ریال در معاملات داخلی، افراد با چه نوع مجازاتی روبرو خواهند شد. این ابهام در قانون‌گذاری می‌تواند منجر به مشکلات و چالش‌های حقوقی برای کاربران و سرمایه‌گذاران در این حوزه شود.

مجازات جرائم ارز دیجیتال

کلاهبرداری در حوزه ارزهای دیجیتال، به دلیل ماهیت مجازی و غیرمادی این نوع دارایی، به‌عنوان یکی از مصادیق جرایم سایبری شناخته می‌شود. در واقع، با توجه به اینکه ارز دیجیتال یک نوع پول غیرملموس است، هرگونه تخلف یا کلاهبرداری در این زمینه باید تحت قوانین و مقررات مربوط به جرایم رایانه‌ای مورد بررسی قرار گیرد.

بر اساس ماده ۱۳ قانون جرائم رایانه‌ای، کلاهبرداری رایانه‌ای به‌طور مشخص به‌عنوان هرگونه رفتار غیرمجاز که به منظور به دست آوردن وجه، مال، خدمات یا امتیازات مالی انجام شود، تعریف می‌شود. در این قانون آمده است:

«هر کس به طور غیر مجاز از سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده‌ها یا مختل کردن سامانه، وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند، علاوه بر رد مال به صاحب آن، به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از ۵۰ میلیون ریال تا ۲۵۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»

این مجازات شامل افرادی میشود که با دستکاری در سیستم‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال، موجب اختلال در کیف پول‌های دیجیتال کاربران می‌شوند و با این کار می‌توانند دارایی‌های قربانیان را به کیف پول‌های خود منتقل کنند.

همچنین در نظریه مشورتی شماره ۱۶۲۳/۱۴۰۰/۷ که به موضوع کلاهبرداری‌های رایانه‌ای و به‌ویژه کلاهبرداری‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال می‌پردازد، تأکید شده است که مجرم موظف به بازگرداندن مبلغی است که به‌طور غیرقانونی از کیف پول الکترونیکی شخص مالباخته برداشت شده است. این تصمیم به‌وضوح نشان‌دهنده این است که قانونگذار بر این باور است که مسئولیت جبران خسارت بر عهده مجرم است و در چنین مواردی، عدالت باید از طریق بازگشت مال به صاحبش برقرار شود.

اگر چه ممکن است مبلغ برداشت شده به‌طور مستقیم در دسترس مجرم نباشد یا آن را صرف هزینه‌های دیگر کرده باشد، در این صورت، برای تعیین جبران خسارت، باید قیمت مال مسروقه از طریق توافق طرفین مشخص گردد. این به این معنی است که مجرم و مالباخته باید بر سر مقدار خسارت و روش بازپرداخت به توافق برسند.

این فرآیند می‌تواند شامل ارزیابی‌های دقیق از ارزش روز ارز دیجیتال سرقت‌شده باشد تا هر دو طرف به توافقی عادلانه دست یابند. در صورتی که طرفین نتوانند به توافق برسند، مالباخته می‌تواند برای دریافت خسارت خود به مراجع قضائی مراجعه کرده و از آن‌ها تقاضای جبران خسارت کند.

مدارک لازم برای شکایت از جرائم مربوط به ارز دیجیتال

برای شکایت از جرائم مربوط به ارز دیجیتال در ایران، نیاز به ارائه مدارک و مستندات مشخصی که عبارتند از:

• کپی از شناسنامه و کارت ملی متهم و شاکی
• مستندات موجود در مورد نوع جرم، نحوه وقوع آن، زمان و مکان وقوع و دیگر جزئیات مرتبط.
• اسکرین شات از پیام‌ها، ایمیل‌ها، یا مکالمات مرتبط با جرم.
• فایل‌های دیجیتالی مانند رسیدهای تراکنش، اطلاعات کیف پول دیجیتال و مستندات مالی.
• مستندات مرتبط با وجوه یا دارایی‌های از دست رفته، مانند صورت‌حساب‌ها، تاریخچه تراکنش‌ها و گزارش‌های بانکی.
• در صورت امکان، مدارکی از شرکت‌های امنیتی یا کارشناسان که نشان‌دهنده هک یا سوءاستفاده از سیستم‌های دیجیتال باشد.
• اگر هویت کلاهبرداران مشخص باشد، ارائه هرگونه مدارک مرتبط با آن‌ها می‌تواند در تسریع روند پیگیری موثر باشد.

مرجع صالح برای رسیدگی به جرائم ارز دیجیتال

در حال حاضر سه مرجع مهم برای شکایت و رسیدگی به جرائم ارز دیجیتال وجود دارد:

پلیس فتا

این نهاد همانطور که گفته شد به عنوان ضابط فضای مجازی عمل کرده و آن را رصد می‌کند. می‌توان شکایت اولیه و به نوعی اعلان سرقت و کلاهبرداری را به پلیس فتا گزارش داد. در این مواقع پلیس فتا سعی می‌کند جلوی سواستفاده بیشتر را گرفته و متهم را ردیابی کند. اما نمی‌تواند برای بازداشت متهم یا رد اموال، حکم قضایی صادر کند.

دادسرای جرائم رایانه‌ای

دادسرای جرائم رایانه‌ای را می‌توان مهمترین و اصلی‌ترین نهاد در فرآیند رسیدگی به جرائم ارز دیجیتال به شمار آورد. دادسرا در ابتدا تحقیقات لازم را با کمک پلیس فتا انجام داده و در صورت امکان، متهم را نیز دستگیر می‌کند. سپس پرونده به دادگاه کیفری ارسال خواهد شد.

دادگاه کیفری

آخرین مرحله در فرآیند رسیدگی به جرائم رمز ارزها، دادگاه کیفری است. قاضی در دادگاه با توجه به مدارک و مستندات موجود، رای نهایی را صادر می‌کند. این رای در مراجع بالاتر قابل تجدیدنظر خواهد بود.

شکایت از جرائم ارز دیجیتال با متخصصین بنیاد وکلا

آیا شما یا یکی از نزدیکان‌تان با کلاهبرداری یا سرقت در حوزه ارزهای دیجیتال مواجه شده‌اید؟ گروه حقوقی بنیاد وکلا به عنوان معتبرترین مرکز حقوقی ایران در این زمینه تخصص و تجربه لازم را دارد تا شما را در هر مرحله از رسیدگی قانونی راهنمایی کند.

خدمات ما در حوزه شکایت از جرائم مربوط به رمز ارزها شامل:

• تحلیل دقیق پرونده‌های مربوط به نوع شکایت توسط وکیل جرایم اینترنتی
• نمایندگی قانونی در محاکم و فرآیندهای قضایی و دفاع از شما
• راهنمایی در خصوص اقدامات پیشگیرانه و حقوقی برای جمع آوری مدارک و شواهد

اگر دچار این مشکل هستید و می‌خواهید هر چه سریع‌تر در مراجع قضایی شکایت کنید، وارد صفحه مشاوره حقوقی جرایم اینترنتی در بنیاد وکلا شوید و از روش‌های مختلف دریافت مشاوره آنلاین و تلفنی استفاده کنید.