در این مقاله به این پرسش مهم پاسخ می‌دهم که شکایت از کارفرما به دلیل اخراج چگونه است؟
با مطالعه این مقاله اگر شما نیز در زمره کارگرانی هستید که در آستانه اخراجید یا اخراج شده‌اید، می‌توانید با راه‌ها و شرایط مختلف شکایت از کارفرما به دلیل اخراج و مطالبه حق و حقوق خود آشنا شوید.
برای کسب اطلاعات تکمیلی با من همراه باشید.
منظور از اخراج چیست؟
اخراج کارگر به معنای پایان دادن به رابطه کاری بین کارفرما و کارگر است. این اقدام معمولا به دلایل مختلف انجام می‌شود و ممکن است به صورت موقت یا دائمی باشد.
اخراج می‌تواند قانونی یا غیرقانونی و به دلایل زیر صورت گیرد:
- نقض قوانین و مقررات
- عدم تطابق با شرایط کاری
- کاهش فعالیت یا تعطیلی شرکت
- بهینه‌سازی نیرو
- تغییر در ساختار سازمانی
- تغییرات در استراتژی کسب و کار
- رفتار غیرقانونی یا اخلاقی
شکایت از کارفرما به دلیل اخراج چگونه است؟
اخراج در یک دسته بندی کلی به اخراج با دلیل و بدون دلیل تقسیم می‌شود و در هر دو مورد امکان شکایت از کارفرما وجود دارد.
شکایت با دلیل قانونی
قانونگذار در چندین مورد خاص، به کارفرما اجازه داده تا کارگر خود را اخراج کند. البته اخراج با دلیل قانونی، مستلزم رعایت تشریفات و پرداخت تمامی حق و حقوق کارگر است.
اگر کارفرما از انجام این کارها خودداری کند، امکان شکایت برای کارگر وجود دارد. دلایل قانونی اخراج کارگر عبارتند از:
عملکرد ضعیف یا ناتوانی در انجام وظایف
اگر کارگر نتواند وظایف خود را به درستی انجام دهد، کارفرما می‌تواند با استناد به ماده ۲۷ قانون کار، فرآیند اخراج را آغاز کند. این امر شامل ارزیابی عملکرد و ارائه اخطار کتبی به کارگر است.
عدم رعایت قوانین و آیین‌نامه‌های داخلی
کارگران موظف به رعایت قوانین و آیین‌نامه‌های مشخص شده در محیط کار هستند. تخلف از این قوانین می‌تواند منجر به اخراج شود. بر اساس ماده ۲۷ قانون کار، پس از اخطار کتبی و در صورت عدم اصلاح، کارفرما می‌تواند با نظر شورای اسلامی کار (یا انجمن صنفی در غیاب شورا)، قرارداد را فسخ کند.
اما تشریفات قانونی که کارفرما باید حتما آن را هنگام اخراج قانونی کارگر رعایت کند، به شرح زیر است:
- دادن اخطار کتبی: کارفرما باید به‌طور کتبی به کارگر درباره تخلفات یا کوتاهی‌ها اطلاع دهد.
- اثبات تخلف: کارفرما می‌بایست دلایل منطقی و قانونی برای تخلف کارگر ارائه کند تا تشریفات قانونی آن صورت گیرد.
- ارسال پرونده به مراجع مربوطه: در صورت عدم توافق، پرونده به مراجع قضایی مانند هیئت تشخیص و سپس هیئت حل اختلاف ارسال می‌شود.
- صدور نامه اخراج: پس از بررسی نهایی، نامه اخراج به کارگر تحویل داده خواهد شد.
- پرداخت حقوق و مزایا: حقوق و مزایای کارگر اخراج شده باید محاسبه و پرداخت شود.
بنابراین اگر کارفرما یکی از این مراحل یا همه آنها را رعایت نکرد، کارگر می‌تواند از او شکایت کند. هرچند که اخراجش قانونی باشد.
شکایت بدون دلیل
اخراج کارگر بدون دلیل خاص یا مشخص می‌تواند به دلایل مختلفی صورت گیرد که برخی از آنها شامل موارد زیر هستند:
دلایل اقتصادی
ممکن است کارفرما به دلایل اقتصادی و نیاز به کاهش هزینه‌ها تصمیم به کاهش تعداد کارگران بگیرد، حتی اگر دلیل مشخصی برای اخراج هر کارگر نداشته باشد. تغییرات اقتصادی یا کاهش تقاضا برای محصولات و خدمات می‌تواند منجر به اخراج کارگران بدون دلیل خاصی شود.
تغییرات سازمانی
تغییرات در ساختار سازمانی، مانند ادغام یا بازسازی، می‌تواند باعث اخراج کارکنان شود. در برخی موارد، شرکت‌ها برای بهینه‌سازی نیروی کار، ممکن است به طور عمومی کارگران را اخراج کنند.
دلایل شخصی و مدیریتی
ممکن است اختلافات شخصی یا مدیریتی میان کارگر و کارفرما باعث اخراج شود.
برخی از مدیران ممکن است بدون دلیل منطقی یا قانونی، به دلیل تصمیمات مدیریتی نادرست، اقدام به اخراج کارگران کنند.
سوءاستفاده از اختیارات
در بعضی موارد، کارفرما ممکن است از اختیارات خود سوءاستفاده کرده و کارگران را بدون دلیل مشخص اخراج کند.
مغایرت با سیاست‌های جدید
تغییرات در سیاست‌های شرکت یا استراتژی‌های جدید می‌تواند منجر به اخراج کارگران به دلیل عدم تطابق با سیاست‌های جدید بدون ذکر دلیل خاصی باشد.
در هر حال، اخراج بدون دلیل مشخص معمولا غیرقانونی است و کارگران حق دارند در این موارد شکایت کنند و پیگیری‌های قانونی را انجام دهند تا حقوق خود را استیفا کنند.
روش شکایت از کارفرما به دلیل اخراج
برای شکایت از کارفرما به دلیل اخراج، می‌توانید به دو شیوه زیر اقدام نمایید:
۱.حضوری
گام اول: پیدا کردن شعبه بیمه تامین اجتماعی
ابتدا باید شعبه بیمه تامین اجتماعی که در آن ثبت‌نام کرده‌اید را پیدا کنید. این شعبه محلی است که سوابق بیمه‌ای شما در آن نگهداری می‌شود و به شما کمک می‌کند تا از خدمات مورد نیاز بهره‌مند شوید.
گام دوم: دریافت نامه ارجاع از اداره کار
برای آغاز فرآیند شکایت، خودتان یا وکیل از طرف شما به اداره کار مراجعه کرده و درخواست نامه ارجاع به شعبه بیمه تامین اجتماعی خود را مطرح کنید. این نامه برای تسهیل پیگیری شکایت و بررسی سوابق بیمه ضروری است.
گام سوم: جمع‌آوری سوابق بیمه
با نامه ارجاع دریافتی از اداره کار، به کارگزاری بیمه تأمین اجتماعی مربوطه بروید و درخواست کنید تا سوابق بیمه‌ای شما را ارائه دهند. این سوابق شامل تمامی پرداخت‌ها و تاریخچه بیمه‌ای شماست که برای تکمیل شکایت مورد نیاز است.
گام چهارم: دریافت فرم‌های دادخواست
پس از جمع‌آوری سوابق بیمه، به اداره کار (واحد ارجاع) بازگردید و فرم‌های مربوط به دادخواست را دریافت کنید. این فرم‌ها برای ثبت رسمی شکایت شما و پیگیری قضیه الزامی هستند.
گام پنجم: ارسال نامه سازش به کارفرما
اداره کار نامه‌ای تحت عنوان “نامه سازش” به شما خواهد داد که باید به کارفرما ارسال کنید. این نامه شامل دعوت به جلسه سازش است که معمولا دو هفته پس از تنظیم دادخواست برگزار می‌شود. کارفرما موظف است در این جلسه حضور یابد و تلاش برای حل و فصل مشکل را انجام دهد.
پس از آن چندین جلسه در اداره کار برگزار خواهد شد که کارگر و کارفرما ملزم به شرکت در آن هستند. اگر به رای صادره اعتراض شد، شکایت در مراجع بالاتر مجددا بررسی خواهد شد تا یک رای نهایی و لازم الاجرا صادر گردد.
۲. آنلاین
گام اول: ثبت‌نام در سامانه جامع روابط کار
برای ثبت شکایت در اداره کار، به وبسایت [prkar.mcls.gov.ir] مراجعه کنید و فرم ثبت‌نام را تکمیل کنید.
برای احراز هویت، از کارت ملی و شماره همراه استفاده می‌شود. همچنین می‌توانید این اقدام را از طریق دفاتر پیشخوان دولت نیز انجام دهید.
گام دوم: دریافت نام کاربری و رمز عبور
پس از ثبت‌نام موفق، سامانه نام کاربری و رمز عبور را به شما ارائه خواهد داد. این اطلاعات برای دسترسی به پنل شکایات لازم است.
گام سوم: انتخاب گزینه “پنجره خدمات”
وارد پنل کاربری شده و گزینه “پنجره خدمات” را انتخاب کنید.
گام چهارم: ثبت دادخواست
از بخش “اداره کل روابط کار”، گزینه “ثبت دادخواست بدوی” را انتخاب و جزئیات شکایت خود را وارد کنید.
موضوع شکایت، شامل جزئیات دقیقی از مشکلاتی مانند نقض قوانین کاری یا عدم رعایت حقوق کارگری است.
گام پنجم: اطلاع‌رسانی به طرفین
پس از ثبت دادخواست، هر دو طرف (کارگر و کارفرما) از طریق پیامک و ایمیل مطلع می‌شوند.
برای پیگیری وضعیت شکایت و مشاهده زمان جلسه رسیدگی، به سامانه جامع روابط کار مراجعه کنید.
مدارک لازم برای شکایت از کارفرما به دلیل اخراج
برای شکایت از کارفرما، تهیه مدارک مناسب و کامل از اهمیت زیادی برخوردار است. این مدارک به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
کارت‌های شناسایی
- اصل و کپی کارت ملی کارگر و کارفرما برای شناسایی هویت هر دو طرف مورد نیاز است.
- اصل و کپی شناسنامه کارگر و کارفرما به منظور تایید اطلاعات هویتی.
قرارداد کاری
نسخه‌ای از قرارداد کاری که بین کارگر و کارفرما امضا شده است. این قرارداد باید شامل جزئیات وظایف، حقوق و شرایط کاری باشد.
فیش حقوقی
فیش‌های حقوقی که نشان‌دهنده پرداخت‌های انجام شده از سوی کارفرما به کارگر است. این مستندات به بررسی تناسب حقوق و پرداخت‌های انجام شده کمک می‌کند.
سابقه پرداخت حق بیمه
گواهی از سازمان تامین اجتماعی یا بیمه‌ای که نشان‌دهنده سابقه پرداخت حق بیمه کارگر است. این مدرک در اثبات مدت زمان اشتغال و برقراری بیمه موثر خواهد بود.
پرینت حساب بانکی
پرینت حساب بانکی کارگر که شامل تراکنش‌های مربوط به واریز حقوق است. این مدارک برای بررسی صحت پرداخت‌های حقوقی استفاده می‌شود.
مدارک کارکرد و سابقه کاری
هرگونه مدرکی که نشان‌دهنده احراز کارکرد و میزان سابقه کاری کارگر است. این می‌تواند شامل گواهی‌های کاری، تاییدیه‌های مراجع مربوطه و سوابق شغلی باشد.
مراحل شکایت از کارفرما به دلیل اخراج
اگر شما به دلیل اخراج از کار قصد شکایت از کارفرما را دارید، باید مراحل زیر را طی کنید:
۱. مراجعه به تشکل کارگری در محیط کار (در صورت وجود)
ابتدا می‌توانید به تشکل‌های کارگری یا نمایندگان کارگران در محیط کار خود مراجعه کنید. این تشکل‌ها می‌توانند مشاوره حقوقی و کمک در مراحل اولیه شکایت ارائه دهند و در برخی موارد ممکن است بتوانند به حل و فصل مسالمت‌آمیز مشکل کمک کنند.
۲. اقدام برای شکایت از کارفرما در اداره کار
به اداره کار محلی خود مراجعه و درخواست ثبت شکایت خود را مطرح نمایید. این اداره مسئول رسیدگی به شکایات کارگران و نظارت بر رعایت حقوق کارگران است. از اداره کار اطلاعات لازم درباره مراحل شکایت و فرم‌های مورد نیاز را دریافت کنید.
۳. ارائه و تنظیم دادخواست شکایت
فرم‌های مربوط به شکایت را تکمیل کرده و همراه با مدارک و مستندات لازم ارائه دهید. این مدارک شامل کارت‌های شناسایی، قرارداد کاری، فیش حقوقی و سایر مستندات مربوط به اخراج است.
پس از تنظیم دادخواست خود را به طور رسمی ثبت کرده و از دریافت شماره پرونده و تأییدیه ثبت شکایت مطمئن شوید.
۴. حضور در جلسات رسیدگی و ارائه ادله و اسناد
در جلسات رسیدگی که توسط اداره کار برگزار می‌شود، حضور پیدا کنید. این جلسات برای بررسی جزئیات شکایت و ارائه ادله و اسناد توسط طرفین است. تمامی مدارک و شواهد خود را که مربوط به اخراج و شرایط کاری شما است، به هیئت رسیدگی ارائه دهید. این شامل مستندات اثبات اخراج غیرقانونی، سوابق کاری و پرداخت‌های حقوقی است.
۵. صدور رأی
پس از بررسی شکایت و مدارک، اداره کار رأی نهایی را صادر خواهد کرد. این رأی می‌تواند شامل دستور به کارفرما برای بازگرداندن کارگر به کار، پرداخت غرامت یا سایر اقدامات اصلاحی باشد. در صورت عدم اجرای رأی یا اختلاف با تصمیم صادره، می‌توانید از طریق مراجع قضایی بالاتر پیگیری‌های لازم را انجام دهید.
فرآیند رسیدگی به شکایت از کارفرما به دلیل اخراج
تصمیم به اخراج کارگر یک اقدام جدی است که نیاز به پیروی از مراحل قانونی مشخص و دریافت تأیید از مراجع مربوطه دارد. در ادامه، فرآیند رسیدگی به شکایت بابت اخراج کارگر، به تفصیل آورده شده است:
شورای کار
شورای کار، که معمولا در برخی کارگاه‌ها و سازمان‌ها وجود دارد، به‌عنوان یک مرجع ابتدایی برای حل اختلافات میان کارفرما و کارگر عمل می‌کند. این شورا مسئول بررسی و ارزیابی اخراج‌های احتمالی است و می‌تواند به بررسی دلایل اخراج و تلاش برای حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات بپردازد.
کارگران می‌توانند با ارائه شکایت به شورای کار، درخواست بررسی مشروعیت اخراج خود را مطرح کنند. شورای کار ممکن است پیشنهاداتی برای رفع اختلافات یا اصلاح اقدامات اخراج ارائه دهد.
هیئت تشخیص اداره کار
اگر اختلافات موجود در شورای کار حل نشود، کارگر می‌تواند به هیئت تشخیص اداره کار مراجعه کند. هیئت تشخیص، به‌عنوان یک مرجع مستقل، به‌طور کامل و دقیق موضوع را بررسی کرده و درباره مشروعیت اخراج تصمیم‌گیری می‌کند.
این هیئت به بررسی تمام مستندات و شواهد ارائه شده می‌پردازد و ممکن است با حضور نمایندگان کارگر و کارفرما جلسه‌ای برگزار کند تا به نتیجه‌گیری نهایی برسد.
هیئت حل اختلاف اداره کار
در صورتی که اختلافات پس از بررسی در هیئت تشخیص همچنان حل نشود، کارگر می‌تواند به هیئت حل اختلاف اداره کار مراجعه کند. این هیئت به‌عنوان یک مرجع بالاتر، نقش مهمی در تصمیم‌گیری درباره مشروعیت اخراج و ارائه حکم نهایی دارد. هیئت حل اختلاف با توجه به مستندات، دلایل و شواهد ارائه شده، تصمیمات نهایی را اتخاذ می‌کند.
ادله اثبات اخراج غیرقانونی
برای اثبات غیرقانونی بودن اخراج کارگر توسط کارفرما، باید شواهد و مدارکی ارائه دهید که نشان‌دهنده نادرستی یا عدم مشروعیت فرآیند اخراج باشد. در اینجا به مهم‌ترین ادله و مدارک مورد نیاز برای اثبات اخراج غیرقانونی اشاره می‌شود:
- قرارداد کار: نسخه‌ای از قرارداد کار که جزئیات وظایف، حقوق و شرایط کار را مشخص می‌کند. این مدرک نشان‌دهنده توافقات اولیه میان کارگر و کارفرما است.
- فیش حقوقی: فیش‌های حقوقی که پرداخت‌های انجام شده به کارگر را ثبت می‌کند. این مدارک برای اثبات وجود رابطه کاری و پرداخت‌های حقوقی ضروری است.
- اخطار کتبی: کپی اخطارهای کتبی صادر شده توسط کارفرما که به کارگر درباره تخلفات یا نواقص عملکرد اطلاع داده است. این مدرک نشان می‌دهد که آیا کارفرما مطابق با قوانین عمل کرده یا خیر.
- نامه اخراج: نسخه‌ای از نامه اخراج که توسط کارفرما به کارگر ارائه شده است. این نامه باید شامل دلایل اخراج و تاریخ آن باشد.
- عدم ارائه فرصت اصلاح: مدارکی که نشان‌دهنده این است که کارفرما فرصت کافی برای اصلاح عملکرد به کارگر نداده است، طبق قانون کار، کارفرما باید به کارگر فرصت اصلاح خطاهای خود را بدهد.
- تخلف از فرآیند قانونی: شواهدی که نشان می‌دهد کارفرما فرآیند قانونی برای اخراج را رعایت نکرده است، مانند عدم مشاوره با شورای کار یا هیئت تشخیص.
- مدارک بر خلاف ادعاهای کارفرما: مدارکی دال بر اینکه دلایل ارائه شده توسط کارفرما برای اخراج کارگر نادرست یا مبهم است. این می‌تواند شامل گواهی‌های عملکرد خوب کارگر، تقدیرنامه‌ها، یا سوابق مثبت کاری باشد.
- گواهی‌های پزشکی: اگر اخراج به دلیل مشکلات پزشکی یا وضعیت سلامت کارگر صورت گرفته باشد، گواهی‌های پزشکی که نشان‌دهنده عدم توانایی کارگر برای انجام کار نیست، می‌تواند به عنوان مدرک ارائه شود.
- مدارک روان‌شناختی: شواهدی که نشان‌دهنده تأثیر منفی اخراج بر وضعیت روان‌شناختی کارگر، مانند گواهی‌های مشاوران روان‌شناختی، می‌تواند در برخی موارد مفید باشد.
- عکس‌ها و ویدیوها: تصاویر یا ویدیوهایی که وضعیت محیط کار و شرایط کاری را به تصویر می‌کشد و ممکن است به اثبات نادرستی ادعاهای کارفرما کمک کند.
- گزارش‌های داخلی: گزارش‌های داخلی شرکت که به ارزیابی عملکرد و مسائل انضباطی پرداخته است و می‌تواند نشان‌دهنده عدم رعایت مقررات قانونی در فرآیند اخراج باشد.
اعتراض به رای
اعتراض به آرای صادر شده از مراجع مختلف اداره کار باید در مهلت قانونی انجام شود که به شرح زیر است:
هیئت تشخیص اداره کار
هیئت تشخیص، مرجع رسیدگی اولیه به شکایات کارگران و کارفرمایان است. این هیئت به بررسی موضوعات اختلافی و صدور رأی می‌پردازد.
آرای صادره از هیئت تشخیص را می‌توان به هیئت حل اختلاف اداره کار اعتراض کرد. اعتراض به رأی هیئت تشخیص باید ظرف ۱۵ روز از تاریخ ابلاغ رأی به هیئت حل اختلاف ارائه شود.
هیئت حل اختلاف اداره کار
هیئت حل اختلاف به‌عنوان مرجع تجدید نظر، به بررسی اعتراضات نسبت به آرای هیئت تشخیص می‌پردازد. این هیئت تصمیمات نهایی را صادر می‌کند.
در صورت عدم رضایت از رأی هیئت حل اختلاف، کارگران و کارفرمایان می‌توانند به دیوان عدالت اداری مراجعه کنند. اعتراض به رأی هیئت حل اختلاف تا ۹۰ روز از تاریخ ابلاغ رأی و برای افراد مقیم خارج از کشور، تا ۱۸۰ روز خواهد بود.
دیوان عدالت اداری
برای اعتراض به رأی هیئت حل اختلاف، باید فرم اعتراض را تکمیل و به دیوان عدالت اداری ارائه دهید. دیوان به بررسی تطابق رأی با قوانین و مقررات می‌پردازد. اگر دیوان رأی هیئت حل اختلاف را تأیید کند، رأی قطعی و لازم‌الاجرا خواهد بود. در غیر این صورت، پرونده برای بررسی دوباره به هیئت تشخیص هم‌عرض ارجاع می‌شود.
در حال حاضر، اعتراضات به رأی‌های اداره کار می‌توانند از طریق سامانه جامع روابط کار ثبت شوند.
اجرای رای
اجرای رای در صورت اخراج قانونی و غیرقانونی ممکن است متفاوت باشد:
اخراج قانونی و با رعایت تشریفات
اگر اخراج کارگر به دلایل قانونی و مطابق با مراحل و تشریفات مقرر در قانون انجام شده باشد و اداره کار رأی به نفع کارفرما صادر کند، اخراج کارگر به رسمیت شناخته می‌شود. در این حالت، کارگر به طور قانونی اخراج شده و کارفرما می‌تواند اقدام به خاتمه رابطه کاری نماید.
اخراج غیرقانونی یا بدون رعایت تشریفات
اگر اخراج کارگر بدون دلایل قانونی یا بدون رعایت تشریفات لازم صورت گرفته باشد و اداره کار رأی به نفع کارگر صادر کند، کارفرما موظف به بازگرداندن کارگر به کار است و باید تمامی حقوق و مزایای معوقه کارگر را پرداخت کند. در صورتی که کارفرما به رأی اداره کار عمل نکند، باید خسارات و زیان‌های وارده به کارگر را جبران کند.
توجه داشته باشید که آرای هیئت تشخیص پس از گذشت ۱۵ روز از تاریخ صدور، در صورتی که هیچ‌گونه اعتراضی نسبت به آنها ارائه نشده باشد، به‌طور قطعی و لازم‌الاجرا می‌شوند.
همچنین تمامی آرای صادره از هیئت حل اختلاف به محض صدور، به‌طور خودکار قطعی و لازم‌الاجرا هستند و نیازی به گذراندن مهلت اضافی برای قطعی شدن ندارند.
طبق ماده ۱۶۶ قانون کار، اجرای آرای صادره از هیئت‌های تشخیص و حل اختلاف به واحدهای اجرای احکام دادگستری محول شده است. شخصی که حکم به نفع او صادر شده است (محکوم له) باید یک نسخه از رأی قطعی را به همراه تقاضانامه خود به واحد اجرای احکام دادگاه عمومی محل کارگاه ارائه دهد.
در ماده ۱۸۰ قانون کار، برای کارفرمایانی که از اجرای رای صادر تخلف می‌کنند، جریمه‌ای را مشخص کرده است.
شکایت از کارفرما به دلیل اخراج با گروه حقوقی بنیاد وکلا
آیا شما یا یکی از نزدیکان‌تان از کار خود اخراج شده‌اید؟ گروه حقوقی بنیاد وکلا به عنوان معتبرترین مرکز حقوقی ایران در این زمینه تخصص و تجربه لازم را دارد تا شما را در هر مرحله از رسیدگی قانونی راهنمایی کند.
خدمات ما در حوزه شکایت از کارفرما بابت اخراج شامل:
- تحلیل دقیق پرونده‌های مربوط به اخراج غیرقانونی یا عدم رعایت تشریفات قانونی اخراج توسط وکیل اداره کار
- نمایندگی قانونی در محاکم و فرآیندهای قضایی
- راهنمایی در خصوص اقدامات پیشگیرانه و حقوقی برای جمع آوری ادله و مدارک
اگر شامل این افراد هستید و می‌خواهید هر چه سریع‌تر حق و حقوق خود را دریافت کنید، وارد صفحه مشاوره حقوقی اداره کار بنیاد وکلا شده و از روش‌های مشاوره آنلاین و تلفنی استفاده کنید.
