طلاق درخواستی از طرف زن و شوهر برای پایان دادن به رابطه مشترک است. زمانی که طلاق واقع می‌شود، رابطه محرمیت و زوجیت پایان یافته و زن و شوهر به وضعیت قبل از عقد نکاح باز می‌گردند.
شرایط و مقررات طلاق برای مرد با زن متفاوت است و حتی بعد از آن که طلاق واقع شد نیز شاهد اختلاف تفاوت بین حقوق زوج و زوجه هستیم.
یکی از تفاوت‌هایی که در مورد حقوق زوجین بعد از طلاق وجود دارد، موضوع عده می‌باشد. عده مدت زمان مشخصی است که در مورد طلاق و یا فوت همسر مطرح می‌شود که زوجه امکان ازدواج مجدد را ندارد.
در حالت کلی زمانی که زوجین از هم طلاق می‌گیرند، زوجه تا مدت معینی امکان عقد مجدد را نداشته و نمی‌توان با فرد دیگری ازدواج کند. البته موارد استثنا در این زمینه وجود دارد که حتی زوجه بلافاصله پس از طلاق می‌تواند ازدواج کند.
در واقع پایان یافتن رابطه زوجیت به هر دلیلی، سبب می‌شود تا زن نتواند در مدت زمان قانونی، امکان عقد نکاح مجدد را داشته باشد. چه شوهر فوت کند و یا زوجه از همسر خود طلاق بگیرد، موظف به نگه داشتن عده است.
با توجه به این که یکی از شناخته شده‌ترین انواع طلاق از نوع بائن است، در مورد عده طلاق بائن باید گفت که در حالت کلی شامل سه طهر است و در مواردی نیز زوجه مکلف به نگه داشتن عده نیست.
عده طلاق بائن، این مفهوم را دارد که در مدت تعیین شده در قانون، اولا زوجه حق ندارد که در مدت عده با کسی ازدواج کند و ثانیا، امکان حق رجوع برای شوهر وجود ندارد.
طلاق بائن این ویژگی را دارد که حق رجوع برای مرد در قانون منع شده و شوهر نمی‌توان رجوعی بعد از طلاق حتی در طول دوران عده به زن داشته باشد.
در صورتی که طلاق بائن از نوع غیر مدخوله باشد، یعنی طلاقی که پیش از رابطه جنسی بین زوجین اتفاق افتاده باشد، عده برای آن در قانون تعیین نشده است. حتی طلاق خانم یائسه نیز عده ندارد. در هر صوت اگر طلاق بائن به صورت مدخوله باشد، زوجه باید عده نگه داشته و حق ازدواج مجدد را ندارد.
طلاق یائسه که نوعی طلاق بائن به شمار می‌رود نیز امکان عقد نکاح مجدد بلافاصله بعد از طلاق برای زن وجود دارد. در این مقاله به بررسی موضوع عده طلاق بائن و مدت زمان عده به کمک وکیل طلاق می‌پردازیم.
درباره عده طلاق
پیش از آن که به صورت تخصصی عده طلاق از نوع بائن را بررسی کنیم، بهتر است که در مورد عده طلاق به صورت کلی توصیحاتی را بیان کنیم. عده موضوعی است که علاوه بر قانون در شرع نیز به آن اشاره شده است.
عده در واقع یک مدت زمان و یا بازه زمانی است که خانم‌های متاهل بعد از آن که به دلایل مختلف رابطه زوجیت با همسرشان از بین رفت، نمی‌توانند به صورت آنی و فوری عقد مجدد را داشته باشند.
عده در مسائل حقوقی در خصوص عده طلاق و عده وفات مورد بحث قرار می‌گیرد. فوت و طلاق عاملی برای خاتمه یافتن رابطه زوجیت است. با فوت شوهر و یا طلاق گرفتن زوجین، باعث می‌شود که پیوند زوجیت بین طرفین از بین رود.
در واقع زوجه طبق قانون این تکلبف را دارد که بعد از جدا شدن از همسر برای مدت مشخصی، ازدواج با فردی نداشته باشد.
به بیان دیگر، عده این وظیفه را برای زن به وجود می‌آورد که بلافاصله اقدامی را برای ازدواج نداشته و برای مدت زمانی نیز از انعقاد عقد نکاح مجدد، خودداری کند.
در واقع عده مانعی برای زنان به شمار می‌رود که بعد از طلاق و یا فوت همسر نتوانند بلافاصله عقد نکاحی داشته باشند و باید تا پایان مدت زمان عده، برای ازدواج مجدد منتظر باشند.
عده را می‌توان نوعی احترام از طرف زوجه برای همسر در نظر گرفت که بلافاصله امکان عقد ازدواج را نداشته باشد. البته که همواره موضوع عده مورد انتقاد از سوی حقوقدانان قرار می‌گیرد و نظر اغلب افراد این است که نگه داشتن عده طلاق باید برای شوهر نیز باشد و به تنهایی نباید برای زوجه در نظر گرفته شود.
اما در هر صورت، به جز موارد استثنایی، زن تا مدت سه طهر حق ازدواج مجدد را ندارد و بعد از انقضای مدت عده، حق عقد نکاح برای زن ایجاد می‌شود.
البته که در صورت حامله بودن زن، عده طلاق نا پایان وضع حمل یا همان اتمام بارداری خانم است. عده طلاق بائن با عده طلاق رجعی تفاوت دارد که در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
عده انواع طلاق
عده طلاق بر اساس تقسیم بندی قانون که در خصوص انواع طلاق نموده است، شامل عده طلاق بائن و عده طلاق رجعی است. طلاق رجعی نوعی از طلاق می‌باشد که امکان بازگشت شوهر به زندگی و یا همسر خود بعد از طلاق وجود دارد. اما در طلاق بائن چنین حقی برای شوهر وجود ندارد.
البته که در موارد استثنایی حتی در طلاق بائن نیز امکان رجوع شوهر به زوجه وجود دارد.
عده طلاق بائن در مقایسه با عده طلاق رجعی، احکام و شرایط خاصی دارد و در این صورت اگر طلاق از نوع بائن باشد، لازم است که مقررات مربوط به عده این نوع طلاق را بررسی کنیم. در طلاق بائن، زوجه نمی‌تواند در طول مدت عده عقد نکاح داشته باشد. مضاف بر این که شوهر حق رجوع را در مدت عده ندارد.
در عده طلاق بائن پر واضح است که شوهر نمی‌تواند بعد از طلاق به زوجه رجوع کند و زوجه نیز حق این که با مرد دیگری ازدواج کند ندارد، اما در صورتی که زوجه در مدت عده، عقد نکاح داشته باشد و با علم به این موضوع که انعقاد عقد نکاح در مدت عده طلاق صورت گرفته است، از لحاظ حقوقی چنین عقدی باطل است.
در صورتی که بین زوجین نزدیکی صورت گرفته باشد و طلاق صورت گرفته نیز از نوع بائن باشد، زوجه باید عده طلاق نگه دارد. اما همین شرایط در صورتی که نزدیکی بین طرفین انجام نشده باشد، عده طلاق وجود نداشته و به تبع آن نیز زوجه مانعی برای آن که نتواند ازدواج دیگری بلافاصله پس از طلاق داشته باشد را نخواهد داشت.
نحوه طلاق گرفتن زوجین در تعیین نوع طلاق و به تبع آن مقررات عده طلاق تاثیرگذار است. اگر طلاق زوجین به دلیل تنفر یک طرفه و یا دو طرفه باشد، این نوع از طلاق بائن بوده و مواردی مانند یائسه بودن زن و عدم نزدیکی بین زوجین در عده طلاق طرفین اثر مستقیم دارد.
در طلاق رجعی و همچنین طلاق بائن، عده طلاق برای زن وجود دارد اما در مواردی از طلاق بائن، زن عده نداشته و دیگر محدودیت قانونی برای ازدواج بعد از طلاق را ندارد.
در طلاق رجعی، شوهر حق دارد که تا قبل از منقضی شدن موعد عده، رجوع به همسر داشته باشد و در این صورت برای تشکیل زندگی مجدد تنها کافیست که ثبت رجوع از طلاق انجام شود و نیازی به عقد نکاح مجدد در این شرایط نیست.
در ادامه مطلب، ابتدا نگاه کلی به عده طلاق بائن می‌اندازیم و سپس مدت عده طلاق بائن و شرایط قانونی را بررسی خواهیم کرد.
عده طلاق بائن چیست؟
علی رغم این که طلاق شامل طلاق بائن و رجعی است، اما موضوع عده نیز در بین این دو طلاق تفاوت‌هایی دارد. در طلاق رجعی، همانطور که گفته شد، حق رجوع برای شوهر وجود دارد. در واقع شوهر می‌تواند در طول مدت عده که در این دوران زوجه حق نکاح مجدد را ندارد، می‌تواند رجوع به زن داشته باشد.
در واقع رجوع به زوجه در طول عده طلاق بدون آن که نیاز به انعقاد عقد نکاح مجدد باشد، صورت می‌گیرد. اما این موضوع کاملا در طلاق بائن متفاوت است. در طلاق بائن، علی رغم آن که زن تا زمان انقضای عده نمی‌تواند عقد نکاحی داشته باشد، شوهر نیز در طول مدت عده حق رجوع به زن را ندارد.
عده طلاق بائن در واقع مدت زمان مشخصی پس از ثبت واقعه طلاق است که حق ازدواج مجدد از زن سلب شده است؛ کما این که حق رجوع به همسر نیز برای شوهر در طول مدت عده طلاق بائن وجود ندارد.
برای آشنایی بیشتر با عده طلاق بائن بهتر است که مواردی که در قانون به عنوان طلاق بائن شناخته می‌شوند را به آن‌ها اشاره کنیم.
طبق قانون مدنی، آن دسته از طلاق‌هایی که رابطه جنسی و یا نزدیکی بین مرد و زن واقع نشده و در واقع درخواست طلاق در شرایط دوشیزه و یا باکره بودن زن تقاضا می‌شود، از نوع طلاق بائن است. نوع دیگری از طلاق بائن در ارتباط با طلاق زن یائسه است.
در واقع زمانی که صیغه طلاق در حال اجرا بوده و در این شرایط، زوجه یائسه بوده و به بیان دیگر عادت ماهیانه نمی‌شود، طلاق گرفتن در این شرایط از نوع بائن است. همچنین طلاق‌هایی که به دلیل تنفر زوجین از هم به ثبت می‌رسد و تحت عنوان طلاق خلع و مبارات شناخته می‌شوند، نوع دیگری از طلاق بائن هستند.
در طلاق‌های بائن در حالت کلی امکان این که زوج در دوران عده طلاق، رجوع به همسر را داشته باشد، ندارد اما اگر زوجه به فدیه و یا مالی که به شوهر بذل کرده، رجوع کند، در این شرایط، شوهر این امکان را دارد که در مدت عده به زوجه رجوع داشته باشد.
مدت زمان عده طلاق بائن در حالت‌های مختلف
در مورد عده طلاق بائن، مدت زمانی که زوجه امکان اردواج مجدد را ندارد، همواره مورد بحث در جلسات با وکیل تلفنی قرار می‌گیرد. بعد از آشنایی با عده طلاق بائن و تفاوت آن با عده طلاق رجعی حال لازم است که مدت زمان عده طلاق بائن را نیز به آن اشاره کنیم.
مدت عده طلاق بائن در حالت کلی سه طهر است. در واقع از دورانی که زوجه عادت ماهیانه پیدا می‌کند و تا زمان پاکیزگی او به مدت سه بار گذشته باشد، به عنوان مدت عده طلاق بائن شناخته می‌شود.
البته که عده طلاق رجعی نیز به همین میزان یعنی سه طهر است که به طور معمول طول دوران عده در طلاق بائن، سه ماه تعیین می‌شود.
گفتنی است که موارد استثنایی مختلفی در خصوص عده طلاق بائن وجود دارد و به همبن بهانه قصد داریم که حالت‌های مختلفی از عده طلاق بائن را بررسی کنیم.
عده طلاق بائن در صورت بارداری زوجه
عده طلاق بائن در حالت عادی، سه طهر است. اما وضعیت و شرایط مختلفی وجود دارد که سبب تغییر در وضعیت مدت عده طلاق می‌شود. در صورتی که اجرای صیغه طلاق در حالتی باشد که زوجه باردار است، مدت عده تا مدت زمان خاتمه یافتن حاملگی زوجه است.
در واقع اگر زن حامله از همسر خود طلاق بگیرد و یا این که شوهر او را طلاق بدهد، در هر صورت عده طلاق برای زن سه طهر تعیین نمی‌شود و عده طلاق تا اتمام موعد وضع حمل و یا همان دوران بارداری است.
لازم به ذکر است که حتی در وضعیت حامله بودن زوجه نیز امکان طلاق گرفتن وجود دارد و بارداری مانع از طلاق زوجین نمی‌شود.
عده طلاق بائن غیر مدخوله
برخی از طلاق‌ها در زمانی واقع می‌شود که رابطه جنسی و نزدیکی بین زن و مرد صورت نگرفته است. به همین جهت طلاقی که قبل از نزدیکی بین زوجین به ثبت می‌رسد، به عنوان طلاق بائن غیر مدخوله شناخته می‌شود.
حال در مورد طلاق بادن غیر مدخوله باید گفت که عده طلاق وجود نداشته و زوجه برای ازدواج مجدد بعد از طلاق محدودیت ندارد.
عده طلاق زن یائسه
طلاق در شرایط یائسه بودن زن، از نوع طلاق بائن است که این موضوع مستقیما در ماده ۱۱۴۵ قانون مدنی، اشاره شده است.
در مورد طلاق زن یائسه باید گفت که عده در این شرایط وجود ندارد. به بیان دیگر طلاق زن یائسه چه درخواست طلاق یک طرفه از سوی زن یا مرد و یا توافقی باشد، در قانون عده طلاق برای آن تعیین نشده است.
در این صورت خانم یائسه که از همسر خود طلاق گرفته است، می‌تواند بعد از جاری شدن خطبه عقد و ثبت آن در محضر، عقد نکاح مجدد داشته و دیگر لزومی برای نگه داشتن عده طلاق ندارد. طلاق زن یائسه مانند طلاق غیر مدخوله، عده ندارند و در این صورت خانم‌ها اگر تمایل به ازدواج مجدد بعد از طلاق داشته باشند، می‌توانند عقد نکاح را بدون محدودیت جاری کنند.
بنابراین می‌توان گفت که اگر طلاق صوت گرفته مدخوله باشد، یعنی زن و شوهر بایکدیگر سابقه نزدیکی داشته باشند، زوجه باید برای ازدواج تا پایان عده طلاق صبر کند و بعد از منقضی شدن موعد عده می‌تواند طلاق مجدد را داشته باشد. همچنین اگر طلاق زن غیر یائسه نیز مطرح باشد، زوجه مکلف به نه داشتن عده به مدت سه طهر است.
تنها طلاقی که قبل از رابطه زناشویی و در وضعیت یائسه بودن زوجه به ثبت می‌رسند، زوجه تکلیفی برای نگه داشتن عده ندارد و حق دارد تا بلافاصله بعد از آن که خطبه طلاق خوانده شد، با فرد مورد نظر خود ازدواج کند.
عده طلاق بائن چه شرایطی دارد؟
در این زمینه ممکن است سوالی مطرح شود عده طلاق بائن چه شرایطی دارد؟ در بررسی شرایط عده طلاق بائن، لازم است که موارد مختلفی مانند مهریه، نفقه، ارث و سایر موضوعات امور خانواده، اشاره کنیم.
ارث در عده طلاق بائن
ارث جز یکی از موضوعات مهم در عده طلاق بائن به شمار می‌رود. در عده طلاق بائن، موضوع ارث بری زوجین از هم وجود ندارد. در طلاق رجعی در زمان عده طلاق، اگر یکی از زوجین فوت کند، امکان ارث بری طرف دیگر وجود دارد.
در واقع امکان ارث بردن زوجیت از هم در طلاق بائن وجود نداشته و در این صورت حتی اگر شوهر فوت کند تا پایان مدت عده، امکان ارث بردن زوجه وجود ندارد.
نفقه در عده طلاق بائن
نفقه از دیگر شرایط مهم در عده طلاق بائن است. در طلاق رجعی، شوهر علاوه بر آن که در طول دوران زندگی مشترک، موظف به پرداخت است، تا پایان عده طلاق نیز باید نفقه زن را پرداخت کند. البته در صورت اثبات عدم تمکین زوجه طبق قانون نفقه به زن تعلق نمی‌گیرد.
اما در عده طلاق بائن، زوجه مستحق دریافت نفقه نیست. در واقع اگر شوهر تا قبل از طلاق وظیفه تامین نفقه زوجه را برعهده داشت، اما اگر طلاق گرفته شده از نوع طلاق بائن باشد، در زمان عده طلاق شوهر موظف به تامین کردن هزینه‌های زندگی زن یا همان نفقه را ندارد.
البته اگر طلاق بائن در وضعیت حامله بودن زوجه ثبت شده باشد، در عده طلاق، شوهر باید از عهده نفقه زوجه بر آید و مکلف است که در این شرایط استثنایی در عده طلاق بائن، اقدام به پرداخت نفقه زوجه کند.
مهریه در عده طلاق بائن
از دیگر موضوعات و شرایط مرتبط با عده طلاق بائن، مهریه زوجه است. تفاوتی بین نوع طلاق که رجعی و بائن باشد، در خصوص پرداخت مهریه زن ندارد.
در واقع در حالت کلی چه در دوران عده طلاق بائن باشد و چه عده طلاق رجعی، زوجه می‌تواند تمام مهریه خود را مطالبه نموده و در صورت عدم پرداخت آن از طرف شوهر، مهریه را به اجرا بگذارد.
البته که در طلاق بائن غیر مدخوله، مهریه زن نصف می‌شود و این جز موارد استثنایی در خصوص مهریه زوجه در طلاق است. در واقع زن و شوهر اگر پیش از رابطه طلاق بگیرند، طبق قانون مدنی، میزان مهریه متعلقه به زوجه، نصف میزان تعیین شده برای زن در زمان عقد است.
خواستگاری در عده طلاق بائن
با توجه به این که زن در طول دوران عده طلاق بائن امکان ازدواج را ندارد و بایستی عده نگه دارد، در صوص خواستگاری از زن در زمان عده می‌تواند گفت که اختلاف نظر وجود دارد.
در هر صورت اگر خواستگاری انجام شده باشد، تا زمان منقضی شدن مدت عده، نباید عقد نکاحی صورت گیرد؛ در غیر این صورت عقد نکاح در عده طلاق بائن، باطل بوده و اثر حقوقی ندارد.
محل سکنای زوجه در عده طلاق بائن
محل سکونت زوجه نیز در عده طلاق بائن به طور معمول بحث می‌شود. در وهله اول باید گفت که شوهر در عده طلاق بائن امکان این که به همسر خود رجوع کند را ندارد. علاوه بر این که تامین نفقه زن در عده طاق بائن جز تکالیف قانونی زوج نمی‌باشد.
در این صورت که تامین کردن مسکن به عنوان یکی از موارد نفقه به شمار می‌رود، باید گفت که زوجه مجبور نیست که تا قبل از منقضی شدن مدت عده طلاق، در منزل شوهر سکونت داشته باشد.
عده طلاق خلع و مبارات
طلاق خلع و مبارات در واقع طلاق بائن هستند که شوهر حق رجوع به همسر در دوران عده طلاق را ندارد. در طلاق خلع، زن از مرد تنفر زیاد دارد و در ازای این که شوهر را برای طلاق راضی کند، مالی را به او می‌بخشد.
در طلاق مبارات تنفر در بین هردوی زن و مرد وجود دارد و در این نوع طلاق نیز زوجه تا میزان مهریه مالی را یا عین مهریه را بذل نموده و به صورت توافقی طلاق می‌گیرند.
عده طاق خلع و مبارات به میزان سه طهر است و این در صورتی است که طلاق قبل از نزدیکی و یائسه بودن زوجه واقع نشده باشد. طلاق خلع و مبارات که پیش از نزدیکی ثبت شده و طلاق زن یائسه، به دلیل آن که عده ندارد، زوجه برای ازدواج مجدد بعد از طلاق محدودیت ندارد.
مشاوره حقوقی عده طلاق بائن
در خصوص مدت عده طلاق بائن و سایر طلاق‌های بائن که عده در آن وجود ندارد، در متن مقاله به آن‌ها اشاره شد اما برای کسب اطلاعات بیشتر و یافتن پاسخ پرسش‌های حقوقی خود با کارشناسان و مشاوره حقوقی طلاق ما در ارتباط باشید.
در مشاوره حقوقی بنیاد وکلا، تمام موضوعاتی که مرتبط با عده طلاق بائن هستند، به صورت تخصصی بررسی می‌شوند و می‌توانید به صورت وکیل آنلاین و تلفنی با وکلای متخصص طلاق به گفتگو حقوقی بپردازید.
