امروزه با پیشرفت و توسعه تکنولوژی و همچنین ورود اینترنت به عرصه‌های مختلف زندگی افراد، زندگی را برای مردم تسهیل بخشید و تاثیرات مثبتی در جنبه‌های مختلف زندگی افراد و جامعه گذاشت، از جمله این موارد می‌توان به افزایش اشتغا‌ل‌زایی در فضای مجازی، تسهیل کارهای روزمره، افزایش اطلاعات عمومی و حتی کمک به محیط زیست در برخی موارد نیز اشاره کرد.
اما همانطور که می‌دانیم استفاده از اینترنت هم مانند بقیه اتفافات و پدیده‌های اجتماعی در جامعه، پس از مدت کمی مورد استفاده نادرست برخی از افراد جامعه قرار گرفت.
این استفاده‌های نادرست منجر به ایجاد ناهنجاری‌هایی در جامعه شد که مانند مابقی ناهنجاری‌ها نیاز به کنترل شدن دارد.
از انواع این ناهنجاری‌ها می‌توان به کلاهبرداری‌های اینترنتی، فروش وسایل غیرمجاز و ممنوع و مخالف با عرف، جعل اینترنتی، انتشار اطلاعات خصوصی افراد و غیره اشاره کرد.
در پی به وجود آمدن این ناهنجاری‌ها در جامعه، وضع قوانین و قواعدی مطابق قوانین اسلام الزامی بود تا به نحو احسنت از حق و حقوق افراد جامعه دفاع شود. به همین دلیل قانون گذاران قوانینی را در این زمینه در نظر گفتند و در نهایت قانون جرائم رایانه‌ای را تصویب کردند.
قانون جرایم رایانه‌ای در سال ۱۳۸۸ با رشد جرایم و تخلفات در این زمینه تصویب شد. این قانون که ضمیمه بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی است، دارای سه بخش جرایم و مجازات‌ها، آیین دادرسی و سایر مقررات می‌باشد، همچنین این قانون در ۵۶ ماده تنظیم گردیده است، که در ادامه به توضیحات بیشتر و کاملتر در رابطه با آن می‌پردازیم.
حال در صورتی که سوالاتی در این زمینه دارید می‌توانید از بنیاد وکلا و مشاوره حقوقی آنلاین ما برای اطلاعات بیشتر کمک بگیرید.
تاریخچه اینترنت و جرایم رایانه‌ای در ایران و جهان
در سال ۱۹۶۴ اینترنت توسط محققی به نام پائول باران که در کمپانی راند مشغول به کار بود، ابداع شد. علت اصلی ابداع اینترنت، ایجاد ارتباط امن بین اعضای ارتش و پنتاگون یا همان وزارت دفاع ایالت متحده آمریکا در هنگام وقوع حمله اتمی بود.
در واقع پیشنهاد پائول ایجاد یک شبکه ارتباط رایانه‌ای غیر متمرکز که بدون وجود رایانه مرکزی بود و به این ترتیب اینترنت ابداع شد. در آن زمان این شبکه آرپانت نام داشت و در صورت خراب یا منهدم شدن یک یا چند رایانه از مجموعه رایانه‌ها، همچنان سایر رایانه‌ها امکان تبادل اطلاعات با یکدیگر را داشتند.
در واقع انگیزه اصلی از ایجاد این شبکه، برقراری ارتباط پیوسته و ایمن، افزایش امنیت و حفاظت از اطلاعات محرمانه، در برابر حملات هسته‌ای روسیه بود، اما پس از آن به مرور و در اوایل دهه ۷۰ میلادی محقیقن متوجه شدند که از اینترنت می‌توانند برای ارتباط سریع، راحت و کم هزینه بین افراد و سازمان‌های مختلف استفاده کنند و از آن زمان تا به امروز استفاده گسترده‌ای از این شبکه جهانی می‌شود.
پس از استفاده گسترده از این شبکه به مرور جرایم زیادی در این زمینه رخ داد. در ایران اولین جرم رایانه‌ای در تاریخ ۲۶ خرداد ۱۳۷۸، اتفاق افتاد، که مجرمین پرونده یک دانشجوی کامپیوتر و یک کارگر ساکن در شهر کرمان، چک‌های تصمینی مسافرتی را جعل می‌کردند.
پس از آن گروه‌های هکری بسیاری دست به مواردی مثل جعل اسناد، اسکناس، بلیط‌های مسافرتی اتوبوسرانی و هواپیمایی و اسناد دولتی مانند گواهینامه، کارت پایان خدمت، شناسنامه، کارت ملی، پاسپورت و مدرک تحصیلی و غیره زدند.
از دیگر مهمترین جرایم اتفاق افتاده در کشور، ۳۲ مورد کلاهبرداری از کارت‌های اعتباری و همچنین مزاحمت‌های اینترنتی می‌باشد.
بر اساس اطلاعات موجود، در نهایت افزایش جرایم در سال ۱۳۸۵ به نحوی بود که ۷۹ پرونده در این زمینه به نظام قضایی کشور وارد شد. این روند ادامه پیدا کرد و تعداد پرونده‌ها در این زمینه به ۱۱۱ عدد در سال ۱۳۸۸ رسید و به همین دلیل قانونگذاران در همین سال قانون جرایم رایانه‌ای را تصویب کردند.
جرم رایانه‌ای چیست؟
با توجه به توضیحاتی که دادیم با پیشرفت روز افزون تکنولوژی و استفاده از اینترنت جرایم زیادی در این حوزه به قوع می‌پیوندد. حال برای آگاهی از این جرایم نیاز است ابتدا جرم رایانه‌ای را تعریف کنیم.
هر گونه اقدامی که به وسیله رایانه، وسایل هوشمند و در فضای مجازی انجام گیرد و طبق قانون برای انواع این اقدامات مجازات در نظر گرفته شده باشد، جرم رایانه‌ای می‌باشد.
مصادیق جرم رایانه‌ای
طبق قانون می‌توان مصادیق جرایم رایانه‌ای در موارد زیر بیان کرد. اما باید بدانید که مصادیق تنها به این موارد محدود نشده و انواع دیگری که وجود دارد که در قانون نیامده است.
- دسترسی غیر مجاز به اطلاعات محرمانه و سیستم‌های مخابراتی یا دولتی
- شنود غیر مجاز اطلاعاتی که به صورت غیر عمومی و در سیستم‌های مخابراتی، رایانه‌ای و امواج در حال انتقال می‌باشد.
- جاسوسی رایانه‌ای
- جعل رایانه‌ای و اطلاعات
- تخریب و اختلال در اطلاعات یا سامانه‌های مخابراتی
- سرقت و کلاهبرداری اینترنتی و مرتبط با رایانه
- انجام جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی
- نشر اکاذیب و هتک حیثیت (ریختن آبرو)
- انتشار، تولید، معامله و یا در دسترس قرار دادن هر گونه اطلاعات، داده‌ها و نرم افزارهای مجازی و یا رایانه‌ها یا سیستم‌هایی که متعلق به فرد دیگری می‌باشد.
- فروش و یا انتشار گذرواژه‌ها یا هر گونه اطلاعاتی که موجب دسترسی غیرمجاز به اطلاعات و سیستم دیگران می‌شود.
- انتشار و یا فروش محتویات آموزشی غیرمجاز، جاسوسی‌های رایانه‌ای، شنود غیر مجاز و غیره.
این مصادیق طبق هفت فصل قانون جرایم رایانه‌ای بیان شده است. از دیگر مصادیق جرایم رایانه‌ای می‌توان به موارد زیر نیز اشاره کرد.
- انتشار و پخش محتویات مستهجن و مبتذل و غیر اخلاقی
- توهین و بی احترامی به مقدسات در فضای مجازی و اینترنتی
- ایجاد مزاحمت‌های اینترنتی
- رعایت نکردن کپی رایت و غیره
تقسیم بندی قانون جرایم رایانه‌ای
همانطور که گفته شد این قانون در سال ۱۳۸۸ در بخش و با ۵۶ ماده تصویب شد، که این سه بخش شامل جرایم و مجازات‌ها، آیین دادرسی و سایر مقررات می‌باشد. در ادامه قصد داریم در رابطه با این بخش‌ها توضیحات بیشتری خدمت شما ارائه دهیم.
- بخش یک (جرایم و مجازات‌ها): این بخش شامل دسترسی غیر مجاز به داده‌ها، شنود غیرمجاز، جاسوسی رایانه‌ای و اینترنتی، جرایم علیه صحبت تمامیت داده‌ها، سرقت و کلاهبرداری‌های اینترنتی و رایانه‌ای، جرایم علت عفت و اخلاق عمومی، هتک حیثیت و نشر اکاذیب، مسئولیت کیفری اشخاص و سایر مجازات‌ها و جرایم می‌باشد.
- بخش دو (آیین دادرسی): این بخش شامل دو فصل می‌باشد که فصل یک آن شامل صلاحیت دادگاه‌ها و جمع آوری ادله الکترونیک، و در ادامه فصل ۲ شامل نگهداری داده‌ها، حفظ فوری داده‌ها و ارائه آن‌ها می‌باشد.
- و در نهایت بخش سه شامل سایر مقرراتی که مربوط به این قانون هستند، می‌باشد.
دادگاه و دادسرای صالح برای رسیدگی به جرایم رایانه‌ای
حال با توجه به موارد بیان شده و با اشاره به مصادیق جرایم رایانه‌ای، این سوال مطرح می‌شود که در صورت وقوع جرم رایانه‌ای، شاکی باید به کدام دادگاه و دادسرا برای رسیدگی به پرونده خود مراجعه کند؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که با توجه به ماده ۶۶۶ قانون آیین دادرسی کیفری، قوه قضاییه وظیفه دارد که شعبه یا شعبه‌هایی از دادسراها و دادگاه‌های عمومی و انقلاب، نظامی و تجدید نظر، برای رسیدگی به پروندههای مرتبط با این جرایم اختصاص دهد.
پس به طبع قضات این دادگاه‌ها و دادسراها باید آشنایی لازم با رایانه و فضای اینترنتی و مجازی داشته باشند.
در صورتی که فردی از فرد دیگری بابت وقوع جرمی شکایت داشته باشد، باید ابتدا به دادسرا مراجعه کند. دادسراها ابتدا شروع به انجام تحقیقات مقدماتی، بررسی‌های اولیه و استعلام گزارشات از نیرو انتظامی، کلانتری، پلیس فتا و دیگر سازمان‌های مرتبط، کرده و در ادامه اگر بازپرس پرونده، ادله کافی برای وقوع جرم به دست آورد، با صدور قرار جلب دادرس، پرونده به دادگاه صالح فرستاده تا حکم متناسب با آن صادر گردد.
دادسرای ویژه و مناسب برای رسیدگی به این جرایم، دادسرای جرایم رایانه‌ای واقع در ناحیه ۳۱ تهران می‌باشد.
حال اگر بازپرس پرونده با انجام تحقیقات و استعلام گزارشات، ادله کافی برای ارتکاب جرم به دست نیاورد، قرار منع تعقیب متهم را صادر خواهد کرد. برای اطلاعات بیشتر در رابطه با دادگاه‌ها صالح برای پروندههای خود در این زمینه می‌توانید از بنیاد وکلا به صورت تلفنی یا آنلاین کمک بگیرید.
مجازات جرایم رایانه‌ای
همانطور که گفته شده هر عملی که در قانون برای آن مجازات در نظر گرفته شده باشد، جرم است. حال طبق قانون جرایم رایانه‌ای و مصادیق گفته شده، برای هر جرم رایانه‌ای مجازاتی در نظر گرفته شده است. در اینجا به چند مورد از مهمترین موارد اشاره خواهیم کرد.
مجازات جرم انتشار اطلاعات خصوصی و خانوادگی طبق ماده ۱۶ قانون جرایم رایانه‌ای
طبق این قانون اگر کسی به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم، صدا یا تصویر دیگری را تحریف کند و با آگاهی به این تغییر آن‌ها را منتشر کند، و عرفا موجب هتک حیثیت شود، مرتکب جرم شده است و شامل مجازات حبس از نود و یک روز تا دو سال و همچنین مبلغ جریمه نقدی از پنج میلیون ریال (۵.۰۰۰.۰۰۰ ریال) تا چهل میلیون ریال (۴۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال) می‌باشد یا متناسب با جرم هر دو مجازات خواهد شد.
مجازات جرم دسترسی غیرمجاز طبق ماده ۷۲۹ قانون جرایم رایانه‌ای
چنانچه فردی به صورت غیر مجاز به اطلاعات، سامانه‌ها یا رایانه‌های مخابراتی که دارای ایمنی لازم هستند، دسترسی پیدا کند، مرتکب جرم شده، و به طبق این ماده از قانون جرایم رایانه‌ای شامل مجازات حبس و زندانی از نود و یک روز تا یک سال و یا جریمه نقدی از پنج میلیون ریال (۵.۰۰۰.۰۰ ریال) تا بیست میلیون ریال (۲۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال) یا متناسب با جرم اتفاق افتاده هر دو مجازات خواهد شد.
مجازات جرم شنود غیر مجاز طبق ماده ۷۳۰ قانون جرایم رایانه‌ای
اگر فردی به صورت غیر مجاز و غیر قانونی، محتوایی را که در حال انتقال در سامانه‌های مخابراتی است یا همچنین امواج الکترومغناطیسی یا نوری را شنود کند، شامل مجازات حبس و زندانی از شش ماه تا دو سال، یا همچنین جریمه نقدی از ده میلیون ریال (۱۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال) تا چهل میلیون ریال ( ۴۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال)، یا بسته به جرم اتفاق افتاده هر دو مجازات خواهد شد.
مجازات جرم جعل رایانه‌ای طبق ماده ۷۳۴ قانون جرایم رایانه‌ای
اگر کسی موجب تغییر، تحریف یا ایجاد متقلبانه اطلاعات قابل استناد شود، مرتکب جرم شده است و جاعل است، طبق این ماده جاعل شامل مجازات زندانی از یک سال تا پنج سال و یا همچنین جزا و جریمه نقدی از بیست میلیون ریال (۲۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال) تا یکصد میلیون ریال (۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال) یا بسته به جرم هر دو خواهد شد.
مجازات جرم تخریب رایانه‌ای طبق ماده ۷۳۶ قانون جرایم رایانه‌ای
چنانچه کسی به صورت غیر مجاز دست به تخریب، حذف، غیر قابل پردازش و یا مختل کردن اطلاعات دیگری بزند، مرتکب جرم شده و طبق این ماده شامل مجازات حبس و زندانی از شش ماه تا دو سال، و یا همچنین جریمه نقدی از ده میلیون ریال (۱۰.۰۰۰.۰۰ ریال) تا چهل میلیون ریال (۴۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال) یا هر دو خواهد شد.
مجازات جرم سرقت رایانه‌ای طبق ماده ۷۴۰ قانون جرایم رایانه‌ای
چنانچه کسی به صورت غیرمجاز از رایانه‌ای که متعلق به دیگری است اطلاعات و داده‌هایی را برباید و عین همین داده‌ها در اختیار صاحب آن‌ها باشد، فرد مرتکب جرم شده و طبق این ماده شامل مجازات حبس از نود و یک روز تا یک سال و یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال (۵.۰۰۰.۰۰ ریال) تا بیست میلیون ریال (۲۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال) یا همچنین هر دو خواهد شد.
مجازات جرم کلاهبرداری رایانه‌ای طبق ماده ۷۴۱ قانون جرایم رایانه‌ای
چناچه کسی به صورت غیر مجاز از طریق سامانه‌های مخابراتی یا رایانه‌ها، دست به انجام اعمالی مثل تغییر و تحریف، محو یا ایجاد اطلاعات و یا متوقف کردن و مختل کردن وجه، مال، منفعت، خدمات یا امتیازات مالی بزند، مرتکب جرم شده است و شامل مجازات حبس از نود و یک روز تا یک سال و یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال (۵.۰۰۰.۰۰ ریال) تا بیست میلیون ریال (۲۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال) یا هر دو خواهد شد.
مجازات جرم علیه عفت و اخلاق عمومی طبق ماده ۷۴۲ قانون جرایم رایانه‌ای
طبق این ماده اگر کسی توسط سامانه‌های اینترنتی دست به انتشار محتوای مستهجن، غیر اخلاقی و ممنوع بزند، مرتکب جرم شده است و باید طبق قانون مجازات شود. بنابراین مجرم شامل مجازات زندانی از نود و یک روز تا یک سال و یا جریمه نقدی از پنج میلیون ریال (۵.۰۰۰.۰۰ ریال) تا چهل میلیون ریال (۴۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال) یا هر دو خواهد شد.
مجازات جرم نشر اکاذیب طبق ماده ۷۴۶ قانون جرایم رایانه‌ای
طبق این ماده چنانچه کسی به صورت غیر مجاز و به منظور تشویش اذهان عمومی یا ایجاد ضرر مادی و روانی در فضای اینترنتی و مجازی، اخبار یا نقل و قولی را صراحتا از زبان دیگری به دروغ منتشر کند، مجرم شناخته شده و شامل مجازات حبس از نود و یک روز تا یک سال و یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال (۵.۰۰۰.۰۰ ریال) تا چهل میلیون ریال (۴۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال) یا هر دو خواهد شد.
برای دیگر مجازات‌ها می‌توانید با بنیاد وکلا به صورت وکیل تلفنی و آنلاین در ارتباط باشد.
ویژگی‌های وکیل جرایم رایانه‌ای
همانطور که می‌دانید در پروندههای مربوط به جرایم رایانه‌ای، مانند پروندههای دیگر نیاز به یک وکیل با ویژگی‌های خوب برای پیشبرد پرونده نیاز دارید.
یکی از مهمترین ویژگی‌های یک وکیل خوب در جرایم رایانه‌ای، می‌توان به فن بیان عالی برای بیان ادله و توضیحات پرونده، اشاره نمود. این ویژگی باعث می‌شود تا وکیل پرونده به نحو احسنت و با گویش مناسب، از علم و دانش خود در این زمینه استفاده کند و بهترین دفاع را ارائه دهد.
حتی گاهی ممکن است شاکی با توجه به روند پرونده نتواند ادعای خود را ثابت کند، در این شرایط یک وکیل خوب و ماهر می‌تواند شاکی را در اثبات ادله خود کمک کند.
از دیگر ویژگی‌ها می‌توان به وقت شناسی، تخصص کافی، حافظ اسرار موکل خود، داشتن اطلاعات کافی در زمینه جرایم رایانه‌ای و با تجربه اشاره کرد. بنیاد وکلا با مجوعه‌ای از وکلای ماهر و متخصص در این زمینه می‌تواند همراه شما باشد.
خدمات حقوقی در زمینه جرائم رایانه‌ای
با توجه به موارد گفته شده و مطابق با قوانین جرایم رایانه‌ای، هر عملی که در قانون برای آن جرم در نظر گرفته شده باشد جرم است و اگر این جرم در فضای مجازی، اینترنتی یا سایبری انجام شود، به عنوان جرم رایانه‌ای شناخته می‌شود.
قانون جرایم رایانه‌ای در سال ۱۳۸۸ با افزایش جرایم در این زمینه تصویب شد و میزان و شدت مجازات‌ها طبق این قانون و توسط دادگاه‌های کیفری مشخص می‌شود.
نکته مهم در این جرایم، پیچیدگی آن‌ها در روند پرونده و نحوه اثبات جرم در آن‌هاست. بنابراین برای پیشبرد پروندههای مرتبط با این جرایم باید از یک وکیل ماهر و حاذق کمک گرفت تا به راحتی به خواسته و مشکل شما رسیدگی شود.
بنیاد وکلا در این زمینه می‌تواند در حل مشکلات و پرونده شما، به شما یاری برساند و همراهتان باشد، پس برای مشاوره حقوقی می‌توانید به صورت تلفنی و آنلاین با ما در تماس باشید.
