چنانچه رای دادگاه راجع به ماهیت دعوا و قاطع آن به صورت جزئی یا کلی باشد حکم و در غیر اینصورت قرار نامیده می شود؛ پس بنابراین قرار کارشناسی فقط راجع به ماهیت است و قاطع دعوا نیست اما قرار رد دعوا راجع به ماهیت دعوا نیست و در نتیجه قرار محسوب می شود.
رای دادگاه چنانچه دارای این ویژگی ها باشد؛ یعنی تنها راجع به ماهیت دعوا باشد ولی قاطع نباشد یا تنها قاطع دعوا باشد ولی راجع به ماهیت نباشد یا هیچ کدام از این ۲ ویژگی ها را نداشته باشد قرار است در غیر این صورت حکم است.
برای اطلاع یا استفاده از چنین قراری لازم است از همراهی وکیل در پرونده خود استفاده نمایید.
قرار اعدادی یا مقدماتی
قرارها از یک جهت یا قرارهای اعدادی هستند یا قرارهای قرینه اند.
قرارهای اعدادی قرارهایی هستند که فلسفه صدور آنها این است که پرونده را برای صدور رای قاطع آماده می کند برای اینکه دادگاه به ماهیت دعوا رسیدگی بکند و پرونده را آماده صدور رای قاطع بکند مبادرت می کند به صدور قرار اعدادی یا قرارهای مقدماتی.
انواع قرار اعدادی
قرار اعدادی تحقیق محلی یا قرار معاینه محل
ماده ۲۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی بحث تحقیقی محلی را مطرح می کند، در مواردیکه اصحاب دعوا برای اثبات ادعای خودش یا دادگاه راسا برای احراز موضوع به اطلاعات اهل محل مراجعه می کنند یا اصحاب دعوا به آن استناد می کند، دادگاه برای اینکه به محل مراجعه کند و از اطلاعات مطلعین مطلع شود قرار تحقیقی محلی صادر می کند.
چون این قرار برای این صادر می شود که پرونده آماده صدور رای قاطع بشود این قرار را قرار اعدادی یا قرار مقدماتی می نامند.
قرار اعدادی دیگر قرار معاینه محل هست در مواردی اصحاب دعوا ممکن هست که برای اثبات ادعاهای خودشان یا دادگاه راسن برای احراز موضوع ممکن هست که لازم بداند که از وضعیت محل همین طور مال منقولی که در یک محل وجود دارد و حملش به دادگاه امکان ندارد از نزدیک مشاهده بکنند یا ملاحظه بکنند، در این صورت دادگاه قراری صادر می کند به نام قرار معاینه محل.
قرار اعدادی کارشناسی
دادگاه متخصص همه امور و رشته ها نیست و اگر هم باشد، نمی تواند از تخصص خودش در قضاوت و امور فنی موضوعات استفاده کند، به همین خاطر تشخیص موضوع مورد اختلاف ممکن هست به دلیل ویژگی های فنی و تخصصی که دارد مستلزم اظهار نظر اشخاص متخصص و صاحب فن و تجربه باشد.
در نتیجه دادگاه قراری صادر می کند که به موجب آن افراد متخصص و دارای فن نظر خودشان را درباره آن موضوع اظهار بکنند این قرار، قرار کارشناسی نام دارد و از دسته قرارهای اعدادی است که دادگاه را به سمت رسیدگی به موضوع و احراز موضوع هدایت می کند.
در بسیاری از پرونده‌ها لزوم قرار کارشناسی از سوی مشاوره حقوقی به موکلین گوشزد می‌شود.
قرار اعدادی ایتان سوگند
در صورتی که برای اثبات دعوا درخواست سوگند طرف مقابل بشود در صورتیکه دادگاهاین درخواست را بپذیرد قراری که صادر می کند، قرار ایتان سوگند هست و از آنجا که دادگاه با ایتان سوگند به سمت احراز موضوع هدایت می شود، قرار اعدادی محسوب می شود اعدادی از این جهت که پرونده را موعد و آماده صدور رای می کند.
قرار اعدادی تطبیق
در جائی که دادگاه برای رسیدگی به صحت و اصالت سندی که مورد ادعای جلب شده تصمیم می گیرد که آن سند مورد اختلاف با اسناد مسلم الصدوری که از افرادی که سند منتسب و مستند به آنها است صادر شده و تطبیق داده شود و از طرفی هم آوردن این اسناد به محل تطبیق ممکن نیست یا به نظر دادگاه علی رغم آوردن آنها به محل تطبیق ممکن هست ولی به مصلحت نیست.
به گفته وکیل تلفنی دادگاه قراری صادر می کند به نام قرار تطبیق که اسنادی که به دادگاه ارائه شده در محلی که اسناد و نوشته های مسلم الصدور در آنجا وجود دارد برده شود و در آن محل اسناد با هم تطبیق داده شوند.
قرار اعدادی اناطه
هرگاه که رسیدگی به دعوا منوط به اثبات ادعائی باشد که رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه دیگری است دعوا، رسیدگی به دعوا تا اتخاذ تصمیم از مرجع صلاحیت دار متوقف می شود در این مورد خواهان مکلف است ظرف یک ماه در دادگاه صالح اقامه دعوا کند و رسید آن را به دفتر دادگاه تسلیم نماید.
قرار قرنیه (تمهیدی) و قرار ساده
گاهی قراری که دادگاه صادر می کند نشانه این است که دادگاه به اصل استحقاق خواهان در خصوص حقی که مورد مطالبه هست رسیده و اصل استحقاق خواهان را احراز کرده و قراری که دادگاه صادر می کند و اجرای این قرار صرفا به این منظور هست که دادگاه نوع استحقاق و میزان حقوق خواهان را بررسی کند و تشخیص دهد.
ولی در اینکه خواهان مستحق است یا نیست دادگاه قبل از صدور قرار آن را احراز کرده و صدور چنین قراری نشانه این است که دادگاه به اصل استحقاق خواهان پی برده و رسیده در چنین صورتی این قرار را قرار قرنیه یا قرار تمهیدی می نامند.
در مقابل قرارهایی وجود دارند که قرارهای ساده اند و قرنیه پیروزی خواهان محسوب نمی شود.
شیوه تنظیم قرارهای اعدادی
بنابراین قرارهای اعدادی
- اولا روی برگ های صورت جلسه معمولی نوشته می شوند به علاوه با خط دادرس، دادرسی که این قرار را صادر می کند، نوشته می شوند توسط همان دادرس باید امضاء بشوند.
- در قرارهای اعدادی باید موضوع قرار، زمان اجرای قرار، محل اجرای قرار، شیوه اجرای قرار یا مقامی که باید این قرار را اجراء بکند.
- در قرار باید ذکر شود اگر اجرای قرار مستلزم هزینه است کسی که باید هزینه را پرداخت کند نوشته شود اگر تهیه وسیله اجرای قرار لازم هست کسی که باید وسیله اجرای قرار را فراهم بکند.
- در قرار باید ذکر بشود اما قرارهای اعدادی مستلزم پاک نویس نیستند؛ چون قاطع دعوا نیستند و نیازمند ابلاغ نیستند.
یکی از آثار قرارهای اعدادی این است که دارای توان اثباتی هستند از آنجا که مقام تنظیم کننده آنها مامور رسمی دولت هست و در راستای انجام وظیفه خودش اقدام کرده و در حدود مقررات قانونی هم اقدام به صدور سند کرده به همین دلیل سند رسمی محسوب می شود.
از طرف دیگر بر خلاف احکام قرارهای اعدادی از اعتبار امر قضاوت شده برخوردار نیستند بلکه اعتبار امر قضاوت شده ویژه احکام هست.
تنها طریق درخواست ابطال این گونه قرارها صرفا از طریق شکایت قانونی متناسب با دریافت راهنمایی از مشاوره حقوقی آنلاین یا حضوری هست اگر قابل شکایت باشد مثل واخواهی، تجدید نظر.
