عقد ازدواج مطابق با قانون و احکام شراعی، مقررات خاصی دارد و حال اگر بحث ازدواج با اتباع بیگانه مطرح باشد، طبیعتا شرایط خاص‌تری در این زمینه اعمال می‌شود.
در کشور ما، عقد ازدواج‌هایی که به ثبت می‌رسد، تنها برای دو نفر با تابعیت ایرانی نیست بلکه شاهد ازدواج بین افرادی هستیم که از دین و قومیت‌های مختلف بوده که در صورت لازم است که قوانین نکاح با افراد خارجی مورد بررسی قرار گیرد.
از آن جهت که قوانین ازدواج در ایران از شرع مقدس تبعیت می‌نماید، در این صورت مقرراتی که برای ازدواج بین یک فرد ایرانی با فرد خارجی اعمال شده، نباید با موازین شرعی مخالفتی داشته باشد.
یکی از موضوعات مهمی که در رابطه با عقد ازدواج مطرح می‌شود، نکاح با اتباع خارجی است و این احتمال وجود دارد که زن یا مرد ایرانی بخواهد با فردی ازدواج کند که دارای تابعیت ایرانی نیست.
از آن جهت که ازدواج با فرد خارجی، می‌تواند در مذهب، فرهنگ و قوانین دو کشور تفاوت‌هایی را ایجاد کند، در این صورت ممکن است که این سوال مطرح شود قوانین کدام کشورها برای ازدواج طرفین اعمال می‌شود.
ازدواج با اتباع خارجی از منظر قانون منعی ندارد ولی گاها بحث ازدواج ایرانی مسلمان با فرد غیر مسلمان مطرح می‌شود که از این حیث می‌توان گفت که ازدواج دارای محدودیت‌هایی است و چه بسا زن و مرد امکان عقد با هم را نداشته باشند.
برای ازدواج با اتباع بیگانه خصوصا اگر عقد بین زن ایرانی با مرد خارجی مطرح باشد، لازم است که حتما اجازه دولت گرفته شود و همچنین در صورتی که مرد خارجی، مسلمان نباشد، طبق قوانین و احکام عقد ازدواج در کشور ما، انجام چنین عقدی میسر نمی‌باشد.
طبیعتا به جهت آن که اگر موضوع ازدواج یک ایرانی با غیر ایرانی به میان آید، محدودیت‌های خاصی برای نکاح دو طرف وجود دارد و دلیل آن هم وجود تفاوت در فرهنگ و مذهب دو کشور است. در هر صورت زن و مردی ک یکی از آن‌ها تابعیت ایرانی ندارد و قصد دارند که برای ثبت ازدواج در ایران اقدام کنند، لازم است که شرایط عقد ازدواج را به درستی رعایت کنند تا عقد نکاح آن‌ها باطل نشود.
با توجه به حائز اهمیت بودن موضوع ازدواج با اتباع بیگانه در این مقاله قصد داریم که قوانین و مقررات عقد ازدواج بین فرد ایرانی و فرد با اتباع خارجی را مورد بررسی قرار داده و همچنین به شرایط این عقد به کمک وکیل متخصص بپردازیم.
قانون ازدواج با اتباع بیگانه
پر واضح است که بیشتر ازدواج هایی که در ایران انجام می‌شود، بین زوجین ایرانی صورت می گیرد اما باز هم در این زمینه شاهد آن هستیم که دو نفری که قصد نکاح با یکدیگر را دارند، تابعیت ایرانی نداشته و در این صورت لازم است قوانین ازدواج با اتباع بیگانه پرداخته شود.
قوانینی که برای ازدواج با تبعه خارجی در نظر گرفته می‌شود، در اغلب مواقع همان مقرراتی است که در مورد عقد دو نفر ایرانی مورد بحث قرار می‌گیرد. اما شرایط خاص تری به منظور نکاح با اتباع بیگانه وجود دارد که از جمله این شرایط می‌توان به کسب اجازه از دولت و ارائه گواهی تشرف به اسلام برای زن یا مرد غیر مسلمانی که در حال گرایش به دین اسلام هستند.
ماده ۶ قانون مدنی، بیان می‌کند که مقررات مرتبط با احوال شخصیه از جمله ازدواج، در مورد تمامی اشخاصی که تابعیت ایرانی دارند، اجرا خواهد شد. حال این اشخاص (ایرانی) در ایران اقامت داشته و یا این که مقیم کشور خارجی هستنند.
در واقع یک فرد ایرانی که قصد ازدواج با فرد ایرانی یا خارجی دارد، مقرراتی که در حال حاضر در قانون کشور ما برای عقد نکاح وجود دارد، برای آن‌ها اجرا می‌گردد.
در مورد اجرا مقررات عقد نکاح اشخاص با تابعیت ایرانی، تفاوتی در این که فرد مورد نظر در ایران سکونت داشته و یا اقامت در خارج از کشور دارد، نداشته و ملاک اصلی قانونگذار، داشتن تابعیت ایرانی است. علاوه بر این که ماده ۷ قانون مدنی نیز در رابطه ازدواج اشخاص خارجی مقیم ایران نیز توضیحاتی را عنوان کرده است.
طبق ماده مزبور، اتباع خارجی که در داخل ایران اقامت دارند، از حیث عقد ازدواج و سایر مسائل احوال شخصیه، در حدود معاهدات مطیع قوانین و مقررات دولت متبوع خود هستند. در واقع تبعه خارجی که در ایران مقیم است، بخواهد با فردی ازدواج کند، بر اساس معاهداتی که بین کشور ایران با کشور مورد تابعیت او وجود دارد، عقد نکاح منعقد می‌شود.
از این حیث ممکن است این چالش مطرح شود که در رابطه با ازدواج بین یک ایرانی و خارجی در داخل ایران، قوانین متبوع کشور ایرانی یا تبعه بیگانه اجرا می‌شود.
در این زمینه باید گفت که با توجه به آن که قرار است عقد ازدواج در داخل ایران انجام شود، غالبا مقررات داخلی اولویت اجرا دارد که البته این موضوع در صورتی ملاک عمل قرار می‌گیرد که بین مقررات دو کشور، مغایرتی وجود داشته باشد.
ازدواج با اتباع بیگانه چه شرایطی دارد؟
این که چه افرادی تابعیت ایرانی دارند و در واقع قانونا ایرانی محسوب می‌شوند، باید بر اساس ماده ۹۷۶ قانون مدنی عمل نمود. طبق این ماده، افرادی که در داخل خاک ایران متولد شده، افرادی که پدر آن‌ها تابعیت ایرانی دارد و موارد دیگر به عنوان اشخاص واجد شرایط تابعیت ایرانی شناخته می‌شوند.
همچنین در صورتی که یک زن خارجی با مرد ایرانی عقد ازدواج داشته باشد، زن به دلیل عقد نکاح، می‌تواند تابعیت شوهر خود که همان ایرانی است را به دست آورد. علاوه بر این که هر شخصی با تابعیت خارجی که برای ایرانی شده درخواست داده و به تبع آن نیز تابعیت ایران را کسب نموده باشد، قانونا ایرانی محسوب می‌شود.
در واقع باید گفت که تمامی اشخاصی که طبق قانون مدنی، دارای تابعیت ایرانی هستند، عقد ازدواج آن‌ها نیز بر اساس مقررات احوال شخصیه، تابع مقررات داخلی می‌باشد. حال با توجه به شناسایی کردن اشخاص ایرانی مطابق با قانون، لازم است که به بررسی شرایط عقد ازدواج با اتباع بیگانه پرداخته شود که از جمله این شرایط می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- ازدواج یک عقد است و در این صورت تابع مقررات عقود و قراردادها به شمار می‌رود. از این حیث، زن و مردی که قصد نکاح با هم را دارند، بایستی از اهلیت قانونی برخوردار بوده و دارای اهلیتی چون عقل، بلوغ و رشد باشند.
- برای ازدواج با تبعه خارجی، هر دو طرف باید برای اجرا کردن عقد ازدواج، دارای قصد و رضایت باشند. در این صورت اگر ثابت شود که یکی از زوجین با اکراه برای ازدواج اقدام نموده، عقد ازدواج باطل است.
- موانع نکاح در ازدواج با اتباع بیگانه وجود نداشته باشد. موانعی مانند ازدواج با اقارب و همچنین ازدواج در زمان عده فوت یا طلاق بایستی در ازدواج با تبعه خارجی، بررسی شوند. همچنین ازدواج با تبعه بیگانه نباید در حالت احرام باشد.
- اگر عقد ازدواج بین مرد خارجی و زن ایرانی باشد، ضروری است که از دولت، کسب اجازه صورت گیرد. البته کسب اجازه قانونی از دولت برای ازدواج مرد ایرانی با زن خارجی موضوعیت ندارد.
- در صورتی که عقد ازدواج بین زن ایرانی و مرد خارجی باشد، مرد باید دین اسلام داشته باشد. به بیان دیگر امکان عقد نکاح بین زن مسلمان و مرد غیر مسلمان وجود ندارد و این موضوع مخالف با احکام شرعی عقد ازدواج است.
- کسب اجازه از پدر و یا ولی قهری دختر در صورتی که او باکره باشد. در واقع اگر زن ایرانی باکره بوده و بخواهد با مرد تبعه خارجی ازدواج کند، باید اجازه پدر و یا ولی قهری زن در این زمینه وجود داشته باشد.
- در صورت ازدواج بین مرد ایرانی و زن خارجی، شرط دیگری که برای نکاح با اتباع بیگانه وجود دارد، این است که زن مشرک نباشد. کافر بودن زن بیگانه منجر به ممنوعیت ازدواج با مرد تبعه ایرانی می شود. البته بر اساس احکام فقهی، مرد ایرانی امکان عقد ازدواج موقت با زنی که دارای دین مسیحی یا یهودی باشد را دارد ولی نمی‌تواند عقد دائم در این شرایط به وقوع بپیوندد.
نحوه ازدواج با اتباع بیگانه
در بخش قبل، شرایط ازدواج یک ایرانی با تبعه خارجی مورد بررسی قرار گرفت و برای آن که امکان عقد ازدواج با اتباع خارجی میسر باشد، باید کلیه شرایط ذکر شده وجود داشته باشد. حال در این بخش می‌خواهیم که نحوه عقد ازدواج با اتباع بیگانه را مورد بررسی قرار دهیم.
در هر صورت پیرامون این موضوع که ازدواج با اتباع بیگانه چگونه انجام می‌شود و نحوه انجام عقد در این شرایط به چه شکلی می‌باشد، می بایست به موارد زیر اشاره نمود:
- ارائه درخواست ازدواج در سامانه میخک
- اخذ گواهی مربوط به عدم ممنوعیت ازدواج بین زن ایرانی و مرد خارجی
- تهیه کردن مدرک مورد نیاز برای ازدواج
- انجام دادن مراحل آزمایشات پزشکی برای ازدواج دو طرف
- ارائه گواهی تشرف برای زن یا مرد خارجی که مسلمان شدند.
فرآیند اصلی که برای عقد نکاح با تبعه خارجی وجود دارد، مراجعه به سامانه میخک و ثبت درخواست مربوطه است. این سامانه به طور کلی برای موضوعات مختلفی از جمله عقد ازدواج بین ایرانی با خارجی خدمات دهی می‌کند. همچنین آن دسته از زن و شوهر ایرانی که قصد ثبت کردن عقد ازدواج در خارج از ایران را دارند، باید به سامانه میخک مراجعه کنند.
در سامانه مزبور، جدای از ثبت کردن تقاضای عقد ازدواج بایستی درخواست مربوط به صادر نمودن پروانه زناشویی نیز ارائه شود. علاوه بر این که به منظور رسمیت بخشیدن به ازدواج بین زن ایرانی و مرد خارجی در کشور مورد تابعیت مرد خارجی، در صورت امکان گواهی بلامانع بودن انجام چنین عقدی باید گرفته شود.
لازم به ذکر است که تهیه کردن مدارک مورد نیاز برای ازدواج با اتباع بیگانه باید از قبل توسط زوجین انجام شود و زمانی که به سفارت و یا کنسولگری ایران مراجعه گردد، بایستی این مدارک ارائه شود. زن یا مرد ایرانی برای ازدواج با تبعه خارجی، لازم است که یک سری آزمایشات پزشکی که جز روال قانونی عقد ازدواج به شمار می‌رود برای تایید سلامت آن‌ها گرفته شود.
مدارک مورد نیاز جهت عقد نکاح با اتباع خارجی
مدارکی که برای عقد ازدواج با تبعه بیگانه آماده و تهیه می‌شوند، لازم است که کامل و آماده بوده و در صورت وجود نواقصی در مدارک ارائه شده، امکان ثبت ازدواج و صدور پروانه زناشویی وجود نخواهد داشت.
این مدارک عبارتند از:
- درخواست کتبی مربوط به صدور پروانه زناشویی
- تقاضانامه ثبت درخواست ازدواج در سامانه میخک وزارت کشور
- ارائه مدارک هویتی و شناسایی زن و شوهر از جمله شناسنامه، پاسپورت، گواهی ولادت زن یا مرد خارجی و سایر مدارک هویتی طرفین
- ارائه گواهی بهداشت زوجین که تایید کننده سلامت آن‌ها و عدم برخورداری از بیماری‌های مقاربتی و جنسی
- اجازه نامه از پدر یا ولی قهری برای ازدواج زن ایرانی باکره
- ارائه طلاق نامه و یا گواهی فوت همسر از طرف زن ایرانی
- ارائه گواهی تشرف به اسلام (در مورد نکاح بین زن مشرک غیر ایرانی با مرد ایرانی مسلمان و مرد غیر مسلمان و زن مسلمان ایرانی)
- سه قطعه عکس جدید تمام رخ از زوجین
- گواهی سوء پیشینه (در مورد ازدواج زن ایرانی و مرد خارجی)
- گواهی تجرد و یا تاهل (ازدواج زن ایرانی با مرد تبعه خارجی)
کلیاتی از مدارکی که برای ازدواج با تبعه خارجی مورد نیاز است، شامل موارد فوق می‌باشد که در زمان ثبت درخواست ازدواج و همچنین جاری کردن عقد نکاح، لازم است که تهیه شده و ارائه گردد. در صورتی که زوجین برای عقد ازدواج اقدام کردند اما یک یا چند تا از مدارک مورد نیاز، کافی نباشد، بایستی مجددا برای تهیه مدارک مورد نیاز اقدام شود و سپس عقد ازدواج بین طرفین جاری گردد.
گفتنی است که اگر درخواست ازدواج بین زن ایرانی و مرد خارجی باشد، گواهی سوء پیشینه و گواهی تجرد یا تاهل باید ارائه گردد و در ازدواجی که از طرف مرد ایرانی و زن خارجی تقاضا شده باشد، نیاز به ارائه دو گواهی مزبور نیست و با سایر مدارک مورد نیاز می‌توان برای ازدواج با تبعه خارجی اقدام نمود.
مراحل ازدواج با اتباع بیگانه
به منظور ازدواج با اتباع خارجی، لازم است که متقاضیان درخواست خود را در سامانه میخک به شکل غیر حضوری ثبت نموده و همچنین با مراجعه به وزارت امور خارجه، ثبت درخواست حضوری داشته باشند. بعد از انجام این فرآیند به منظور تکمیل مراحل ازدواج و صدور پروانه زناشویی باید به در اختیار مدارکی که در بخش قبل به آن پرداخته شد، به اداره کل اتباع خارجی و یا کنسولگری مراجعه شود.
حال لازم است که مراحل زیر در مورد ازدواج با اتباع بیگانه در سامانه میخک انجام شود:
- در گام اول باید به سایت میخک وارد شوید. با جستجوی عبارت میخک در وب سایت می‌توانید صفحه رسمی وزارت کشور را انتخاب نموده و وارد سامانه شوید.
- بعد از ورود به وب سایت میخک، ابتدا لازم است که حساب کاربری تشکیل دهید. به منظور تشکیل حساب کاربری، می‌بایست مشخصاتی از قبیل کد ملی، آدرس ایمیل را وارد نموده تا حساب شما ساخته شود.
- با ثبت نام در سامانه و ورود به سامانه میخک، گزینه‌های مختلفی را مشاهده خواهید کرد که در نهایت شما باید گزینه سجلات را انتخاب کنید. با انتخاب گزینه مزبور به صفحه دیگری هدایت شده که در آن باید گزینه ثبت ازدواج را انتخاب نمایید.
- در صفحه نمایش داده شده، اطلاعاتی که از شما خواسته شده است را وارد می‌کنید. در مرحله بعدی، تکمیل مشخصات همسر باید انجام شود. سپس وارد صفحه دیگری شده که در آن، تاریخ ثبت وقوع ازدواج و محلی که ازدواج در آن به ثبت رسیده باید وارد سامانه شود.
- در قسمت بعدی، مدارک تقاضا شده باید در سامانه بارگذاری شود. در نهایت نیز که ثبت درخواست ازدواج در سامانه میخک ثبت شد، رسید یا کد پیگیری به شما ارائه می‌شود که نشان دهنده ثبت نهایی درخواست شما است.
به طور کلی برای ثبت ازدواج با اتباع بیگانه در داخل ایران بعد از انجام مراحل و فرآیند ذکر شده و ارائه مدارک مورد نیاز، حال زن و شوهر بایستی به محضر مراجعه کنند. البته اگر ثبت درخواست ازدواج در خارج از کشور باشد، زوجین باید به کنسولگری و یا سفارت ایران در کشور مورد نظر مراجعه شود.
مقررات ازدواج بین زن ایرانی با مرد تبعه خارجی
در مورد عقد ازدواج زن ایرانی و مرد خارجی ممکن است این سوال در جلسات مشاوره حقوقی آنلاین مطرح شود که چه مقررات و شرایطی در این زمینه وجود دارد؟ مهم ترین شرط و قانونی که زن ایرانی امکان ازدواج با مرد تبعه خارجی را داشته باشد، این است که مرد حتما باید مسلمان باشد. در واقع دین مرد تبعه بیگانه ضروری است که برای ازدواج با زن ایرانی، اسلام باشد.
در این صورت اگر مرد بخواهد مسلمان شود، باید در زمان ثبت ازدواج، گواهی تشرف به اسلام نیز به مرجع مربوطه ارائه شود. از دیگر مقرراتی که برای ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی وجود دارد، این است که دولت باید اجازه چنین عقدی را بدهد. به بیان دیگر، کسب اجازه از دولت برای انجام چنین عقدی لازم و ضروری است.
علاوه بر این که اگر زن ایرانی، دوشیزه یا باکره باشد، به منظور جاری کردن عقد نکاح، ارائه اجازه نامه از پدر و در صورت فوت او از ولی قهری صورت گیرد. علاوه بر این که در صورت مطلقه یا بیوه بودن زن، به ترتیب ارائه طلاق نامه و گواهی فوت همسر باید تهیه شود.
مقررات ازدواج مرد ایرانی با زن تبعه بیگانه
همانطور که ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی دارای مقررات و شرایطی است، از این رو مقررات خاصی نیز به منظور ازدواج مرد ایرانی با تبعه خارجی وجود دارد. در ازدواج مرد ایرانی و زن خارجی باید گفت که کسب اجازه از دولت بایستی صورت گیرد. علاوه بر این که مشرک نبودن زن نیز در این ازدواج مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در قانون، توضیحی پیرامون ازدواج مرد ایرانی با زن مسیحی یا یهودی و به طور کلی ازدواج مرد ایرانی با اهل کتاب نکرده است. از این رو باید از مقررات شرعی تبعیت کرد. بنابراین مرد ایرانی می‌تواند عقد دائم و موقت با زن مسلمان داشته باشد اما برای ازدواج مرد ایرانی با زن یهودی و یا مسیحی تنها عقد موقت جایز است و امکان عقد دائم وجود ندارد.
مشاوره حقوقی تخصصی در خصوص ازدواج با اتباع بیگانه
در رابطه با قوانین و شرایط ازدواج کردن ایرانی با غیر ایرانی، توضیحاتی در متن مقاله داده شده که با این وجود اگر ابهامات و سوالات مختلفی دارید، می‌توانید با استفاده خدمات از سامانه بنیاد وکلا با برترین وکلا دادگستری مشاوره حقوقی داشته باشید.
خدمات حقوقی ما صرفا به مراجعه حضوری نزد وکیل محدود نمی‌شود و امکان تماس با وکیل تلفنی در هر کجای ایران که هستید میسر خواهد بود.
