هک کردن تلگرام و سایر حسابهای برخط به عنوان روشی شناخته میشود که با آن شخص خارجی به اطلاعات ذخیره شده یا منتقل شده توسط وسایل و ابزار الکترونیکی همچون ایمیل، پیامک و غیره دست پیدا میکند. اما اگر به تاریخچه لغت برگردیم، معنایی بر خلاف این استفاده روزمره از واژه هک دست مییابیم.
هک که تاریخچه آن به سالهای ۱۹۶۰ در موسسه فناوری ماساچوست باز میگردد در ابتدا به معنای استفاده از یک روش سریع و هوشمندانه به کار میرفت که هدف حل یک مشکل رایانهای را در سر داشت.
هکرها اشخاصی بودند که میتوانستد این روش خلاقانه را در پیش بگیرند، حتی واژه هک تنها در علم کامپیوتر به کار نمیرفت بلکه اشخاصی که در زمینههای هنری همچون موسیقی یا نقاشی با به کار بردن روشهای خلاقانه تغییری در آن ایجاد میکردند.
با وجود تاریخچه تقریبا مثبتی که واژه هک در خود دارد، امروزه این اصطلاح در زمانی به کار میرود که قصد نفوذ به یک سیستم رایانهای وجود داشته باشد، از آن جا که هر شخصی با داشتن سطح نسبتا خوب از دانش برنامه نویسی و نرم افزار میتواند اقدام به هک سیستمها نماید، در دنیای امروز که آموزشهای متعددی به صورت نوشته یا تصویر در سطح اینترنت در اختیار کاربران قرار دارد، هک کردن سیستمهای کامپیوتری و حتی ساختن نرم افزارهای اختصاصی هک تقریبا زیاد است.
به همین سبب قانونگذار در سال ۱۳۸۸ و طی تصویب قانون جرائم رایانهای انواع تعرض به سیستمهای رایانهای و حسابهای کاربری اشخاص را با پخش اطلاعات یا بدون آن مورد پوشش قرار داد.
در این نگارش قصد داریم به کمک وکیل متخصص به یکی از جرائم هک یعنی هک کردن تلگرام دیگران بپردازیم، منبع مورد استفاده در این نگارش قانون جرائم رایانهای مصوب ۱۳۸۸ خواهد بود.
تعریف جرم هک کردن تلگرام دیگران
هک کردن به معنای دسترسی یافتن غیر مجاز به دادههای دیگری است. هک کردن میتواند نسبت به هرگونه از دادهای که متعلق به دیگران باشد اتفاق افتد.
برای مثال محتویات یک تلگراف میتواند موضوع هک قرار گیرد، همچنان که محتوای مکالمات تلفنی یا دادههای انتقال یافته در بستر مجازی همچون تلگرام. در هر صورت و فارغ از موضوع هک، آنچه که باید اتفاق بیفتد دسترسی یافتن غیر مجاز مرتکب به دادههای مربوط به دیگران است.
در تعریف یاد شده به دست میآید که چنانچه شخص الف رمز عبور خود را در اختیار شخص ب قرار دهد تا اقدام خاصی را انجام دهد، اما شخص ب از رمز دریافت کرده برای دسترسی یافتن به اطلاعات ذخیره شدن در حساب کاربری وی استفاده نماید، با وجودی که اجازه انجام این عمل را نداشته اما چون برای دسترسی از رمز عبوری استفاده کرده که در اختیار وی قرار داده شده است، جرم هک کردن محقق نمیشود.
نکته دیگری که از تعریف فوق به دست میآید لزوم تعلق داشتن محتوای هک شده به شخص ثالث است، به عبارت دیگر و در قالب یک مثال، فرض کنید شخص اطلاعات متعلق به خود را که در رایانه شخصی وی وجود داشته است به دلیل ربوده شدن رایانه از دست داده باشد، در این حالت اگر وی از نرم افزار هک استفاده نماید تا به دادههای خود دسترسی یابد، از آنجا که اطلاعات متعلق به غیر نبوده است، جرم هک تحقق نیافته است.
از توضیحات ارائه شده به دست میآید که در هک کردن تلگرام دیگران ضروری است که شخص با استفاده از روشهای غیرمجاز به دادههای ذخیره شده در تلگرام شخص دیگری دسترسی یابد. اطلاعات میتواند شامل پیامها یا حتی شمارهها و حسابهای کاربری ذخیره شده در تلگرام باشد.
نکته دیگر که باید توجه کرد تعلق به غیر داشتن تلگرام هر وضعیتی من جمله هک کردن تلگرام همسر، دوست، فرزند یا هر شخص دیگری را شامل میشود.
سوالی که در جلسات مشاوره حقوقی تلفنی مطرح میشود حالتی است که شخص تلگرام دیگری را هک میکند اما صرفا دادههای انتقالی بین خود و آن شخص را مطالعه کرده یا انتقال میدهد، در این با اینکه دسترسی غیرمجاز به دادهها صورت گرفته است اما از آن جا که شخص دادههایی را استفاده کرده که در گوشی شخصی خود وی نیز ذخیره بوده، به نظر میرسد جرم هک کردن محقق نشده است.
البته این در فرضی است که بتواند اثبات نماید که صرفا به همان دادهها توجه داشته و استفاده دیگری نکرده است.
تا اینجا با تعریف هک کردن آشنا شدیم، در بخش بعدی با توجه به مطالب قانون جرائم رایانهای به انواع مصادیق هک و مجازات هر کدام میپردازیم.
مصادیق جرم هک کردن تلگرام دیگران و مجازات هر کدام
با توجه به اینکه هیچ رفتاری هر چقدر هم مخرب و آسیب زا عنوان مجرمانه نداشته و با مجازات همراه نخواهد بود مگر آن که در قوانین کیفری خلاف آن تعیین شده باشد، دسترسی یافتن به اطلاعات دیگران تا پیش از تصویب قانون جرائم رایانهای در حالتی از ابهام به سر میبرد.
خوشبختانه در سال ۱۳۸۸ قانونگذار عنوان جرائم رایانهای را مورد بررسی و مجازات هر کدام را تعیین کرد.
فصل دوم از این قانون به موضوع جرائمی اختصاص یافت که علیه تمامیت و صحت دادهها اجرا میشود، البته دادههایی که در سامانههای رایانهای و مخابراتی انتقال یابند. جرائم علیه صحت و تمامیت دادهها، مواردی همچون جعل رایانهای، تخریب دادهها، سرقت رایانهای و کلاهبرداری رایانهای هستند.
با توجه به اینکه موضوع این نگارش هک کردن تلگرام دیگران است، حالتهایی که ممکن است از هک کردن نسبت به دادهها ایجاد شود به همراه مجازات قانونی آنها مورد اشاره قرار خواهد گرفت.
- مبحث دوم از فصل دوم قانون جرائم رایانهای، مصادیق تخریب و اخلال در دادهها را پوشش داده است. به بیان قانونگذار فرقی نیست که سامانه میزبان سامانه رایانهای باشد یا مخابراتی.
مطابق با ماده ۸ از قانون مذکور، چنانچه شخصی به طور غیر مجاز به دادههای متعلق به دیگری دسترسی یافته و آنها حذف یا تخریب نماید، یا اقداماتی صورت دهد که منجر به غیرقابل پردازش شدن دادهها گردد، به حبس از شش ماه تا دو سال و نیز جزای نقدی محکوم خواهد شد. در این ماده اشاره شده است که مقام قضایی میتواند هر دو مجازات حبس و جزای نقدی را اعمال نماید.
- ماده ۹ از قانون جرائم رایانهای ذیل مبحث اخلال در دادهها، وضعیتی را پیشبینی کرده است که هک سامانه یا حساب کاربری به انجام اقداماتی بیانجامد که سامانه یا حساب کاربری را از کارکرد اصلی خود بیندازد.
این امر میتواند نتیجه تخریب دادهها یا وارد کردن دادههای مخرب در سامانه و حساب کاربری باشد. مرتکب به این جرم به جزای نقدی و نیز حبس از شش ماه تا ۲ سال محکوم میشود، در این حالت نیز دادگاه میتواند به هر دو مجازات حکم دهد.
- ماده ۱۰ از قانون جرائم رایانهای اعمالی را پوشش داده است که پس از هک کردن مرتکب نسبت به مخفی کردن دادهها و یا تغییر گذر واژه اقدام مینماید، به طوری که دسترسی شخص و مالک حساب کاربری به اطلاعات خود مخدوش یا قطع شود.
در این حالت مرتکب میتواند به حبس از ۹۱ روز تا یک سال و یا جزای نقدی و یا هر دو مجازات محکوم شود.
- فصل سوم از مبحث دوم از قانون جرائم رایانهای به سرقت و کلاهبرداری مرتبط با رایانه اختصاص دارد. در این مبحث ۲ حالت از سرقت و کلاهبرداری رایانهای ذکر گردیده که به شرح ذیل است:
- اول آن که مطابق با ماده ۱۲ از قانون جرائم رایانهای چنانچه شخصی به طور غیرمجاز به دادههای متعلق به غیر دسترسی یافته و آنها را برباید، اگر عین دادهها همچنان در اختیار صاحب داده وجود داشته باشد، مرتکب به جزای نقدی محکوم میشود
- اما اگر عین دادهها دیگر در اختیار صاحب آنها وجود نداشته باشد، مجازات مرتکب به حبس از ۹۱ روز تا یک سال و جزای نقدی هر کدام که دادگاه صلاح بداند و یا هر دو محکوم خواهد شد.
- ماده ۱۳ از قانون جرائم رایانهای ذیل عنوان مذکور در بند قبل، چنین حکم داشته که چنانچه هکر یا شخصی که به صورت غیرمجاز به حساب کاربری دسترسی یافته است، با انجام اقداماتی همچون ایجاد اختلال در حساب کاربری یا تغییر در دادهها امتیازات یا مالی را برای خود یا دیگری تحصیل نماید، علاوه بر اینکه باید مال تحصیل شده را به صاحب آن تحویل نماید، به حبس از یک سال تا ۵ سال یا جزای نقدی یا هر دو محکوم میشود.
در قالب یک مثال حالتی را در نظر بگیرید که مرتکب با هک کردن حساب تلگرام دیگران از دوستان و آشنایان وی میخواهد مبلغی وجه نقد به او قرض دهند، در این صورت کلاهبرداری رایانهای محقق شده است و مرتکب مجازاتهای یاد شده را به همراه خواهد داشت.
- مطابق با ماده ۲۵ از قانون جرائم رایانهای، چنانچه شخصی ابزار یا نرم افزارهایی را منتشر کرده یا در دسترس اشخاص قرار دهد که به وسیله آن بتوانند مرتکب جرائم رایانهای شوند، چنانچه ابزار الکترونیکی یاد شده استفاده انحصاری برای استفاده مجرمانه داشته باشد، مرتکب به ۹۱ روز تا یک سال حبس، جزای نقدی و یا هر دو محکوم میشود.
- در بند دوم از ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی حالتی جرم انگاری شده است که مرتکب گذرواژه یا دادههایی را در دسترس دیگران قرار میدهد که به وسیله آن بتوانند به صورت غیرمجاز به دادههای و سامانههای رایانهای همچون تلگرام دسترسی یابند.
در تحقق این جرم تفاوتی ندارد که مرتکب در ازای ارائه گذرواژهها مبلغی دریافت کرده باشد یا خیر، در هر صورت مرتکب به حبس از ۹۱ روز تا یک سال و یا جزای نقدی و یا هر دو جزای نقدی و حبس محکوم خواهد شد.
- حالت سومی که در ماده ۲۵ از قانون جرائم رایانهای جرم انگاری شده، وضعیتی است که مرتکب محتویات آموزشی در اختیار دیگران قرار میدهد تا به کمک آن بتوانند به دادههای دیگران دسترسی غیرمجاز داشته باشند.
سامانه میزان دسترسی غیرمجاز میتواند حساب کاربری تلگرام یا هر سامانه دیگری باشد، در این حالت شخصی که دسترسی به محتوای آموزشی را مقدور ساخته است به مجازاتهای حبس از ۹۱ روز تا یک سال، جزای نقدی و یا هر دو محکوم میگردد.
در هر یک از سه بند فوق که امکان دسترسی یافتن دیگران به محتوای سامانهها همچون تلگرام به وسیله ارائه نرم افزار یا گذرواژه یا آموزش فراهم میشود، چنانچه مرتکب این جرایم انجام اقدامات فوق را حرفه خود قرار داده باشد، یعنی عموما با فروختن پسورد یا فیلم آموزشی امرار معاش کند، مطابق با تبصره ماده ۲۵ از قانون جرائم رایانهای به یک سال حبس و نیز پرداخت جزای نقدی محکوم میگردد.
فصل هشتم از قانون جرائم رایانهای حالتهایی را پیشبینی کرده است که مجازات اصلی و اولیه مرتکب تشدید میشود، در اولین ماده از این فصل که ماده ۲۶ قانون جرائم رایانهای اینگونه بیان شده است که اگر مرتکبین هر یک از جرائم فوق، از ماموران یا کارمندان یا کارکنان رسمی سازمانها، ادارات، موسسات دولتی، شهرداریها، اعضای قوای سه گانه یا نیروهای مسلح یا دارندگاه پایه قضائی باشند و به مناسبت انجام وظایف رسمی خود در موقعیتی قرار گیرند که بتوانند جرائم ذکر شده را انجام دهند و مرتکب آن شود، مجازات آنها به بیش از دو سوم از حداکثر مجازات اصلی هر یک از جرائم محکوم خواهند شد.
مطابق با بند دوم از ماده ۲۶ قانون جرائم رایانهای، چنانچه مرتکب جرائم مطرح شده در این نگارش توسط هر یک از متصدیان قانونی شبکههای رایانهای انجام شود و ارتکاب رفتار مجرمانه به مناسبت شغل وی میسر شده باشد، مرتکب به بیش از دو سوم از حداکثر مجازاتهای رفتار ارتکابی محکوم میشود.
حالت دیگری که تشدید مجازات را برای مرتکبین به همراه میآورد و در خصوص موضوع این نگارش قابل تصور است، وضعیتی است که در بند د از ماده ۲۶ قانون جرائم رایانهای مطرح شده است، بدین توضیح که جرائم موضوع این نگارش چنانچه به صورت سازمان یافته یعنی حالتی که ارتکاب جرم توسط گروه یا سازمانی قوام یافته انجام شوند، مرتکبین به بیش از دو سوم حداکثر مجازات اصلی رفتار مجرمانه خود محکوم میگردند.
آخرین بند به گفته وکیل آنلاین از ماده ۲۶ که تشدید مجازات مرتکب را تعیین کرده است، حالتی است که جرم در سطح گسترده ارتکاب یافته باشد، برای مثال تعداد قربانیان زیاد باشد یا ارتکاب جرم در فضای جغرافیایی وسیعی پراکنده باشد یا در طول زمان ادامه پیدا کرده باشد بدون اینکه مرتکبین دستگیر و مجازات شده باشند، در کلیه این موارد مرتکب یا مرتکبین به بیش از دو سوم حداکثر مجازات اصلی جرم ارتکابی محکوم خواهند شد.
به عنوان آخرین نکته باید توجه داشت که مطابق با ماده ۲۷ قانون جرائم رایانهای تکرار جرائم موضوع این قانون میتواند به محرومیت مرتکب از خدمات الکترونیکی عمومی همچون اشتراک اینترنت، تلفن همراه بیانجامد. مطابق با بندهای این ماده محرومیت بین یک ماه تا ۵ سال خواهد بود که مدت آن متاثر از مجازات جرم اصلی است.
مشاوره مجازات هک کردن تلگرام
در این مقاله به معرفی جرم هک کردن و علیالخصوص هک کردن تلگرام پرداختیم، همچنین مشاهده کردیم که مطابق با قانون جرائم رایانهای انواع مصادیقی برای آن قابل تصور است که میزان مجازاتهای متفاوتی را به همراه خواهد داشت.
با وجود موضوعات بیان شده در این نگارش چنانچه پرسشهای تکمیلی داشتید و یا نیاز به دریافت مشاوره حقوقی تخصصی احساس کردید، میتوانید با مشاوران و وکلای کیفری بنیاد وکلا ارتباط گرفته و از خدمات مشاوره حضوری، تلفنی و آنلاین بهرهمند شوید.