قانون مدنی در خصوص نکاح مرد مسلمان با زن غیر مسلمان چیزی نگفته است و نظر فقها را بعدا در این خصوص اشاره خواهد شد.
در ماده قانونی که صحبت شد اشاره شده به اینکه یک زنی که مسلمان هست با مرد غیر مسلمان، ممکن است مسیحی باشد، بت پرست باشد، بی دین باشد، هیچ دینی را باور نداشته باشد، ماتریلیسم باشد، مادی‌گرا باشد، زن مسلمان نمی‌تواند با چنین مردی ازدواج کند.
در صورتی که برای استعلام درستی وضعیت نکاح خود در آینده نیاز به دریافت مشاوره حقوقی خانواده دارید، می‌توانید از خدمات حقوقی بنیاد وکلا استفاده نمایید.
کافر کیست؟
با توجه به تعریفی که برای کافر شده است؛ کافر و یا غیر مسلمان دو گونه هستند.
کافر کتابی
شخصی است که رسالت پیامبر اسلام را قبول ندارد ولی خود اسلام برای چنین اشخاصی پیامبر و کتاب قائل شده است؛ مثل مسیحیان، کافر هستند اما کافر کتابی هستند.
کلمه کفر به معنی تاریکی است کافر به معنای کسی که چیزی را می‌پوشاند یعنی حقی را باور نمی‌کند، بنابراین اشکال ندارد که کسی باشد به یک دینی معتقد باشد ولی حقانیت پیغمبر اسلام را منکر شود.
شعرای ما از کلمه کفر به معنای سیاهی یاد کردند. بنابراین وقتی ما تعریف کردیم کسی که منکر نبوت پیغمبر اسلام باشد کافر است، پس کتابی هم کافر خواهد بود و فرق هست بین کافر و مشرک در جای دیگر بحث خواهد شد.
کافر یا کتابی هستد یا غیر کتابی هستند آنکه منکر حقانیت اسلام است یا خودش اهل کتاب است که کسانی هستند که اسلام آن‌ها را به عنوان صاحب پیغمبر و صاحب کتاب شناخته است عبارتند از: یهود، مسیحی و زرتشتیان که در کشور از آنان به عنوان اقلیت مذهبی یاد می‌کنیم.
غیر اهل کتاب کسانی هستند که قران و اسلام برای انان کتابی قائل نشده و خارج از دین اسلام هم هستند؛ بنابراین این دو دسته کافر کتابی و کافر غیر کتابی در انکار دین اسلام شریک هستند ولی در اینکه دارای کتاب هستند یا نیستند از دیدگاه اسلام به دو گونه تلقی می‌شوند.
کافر غیر کتابی
شخصی است که رسالت پیامبر اسلام را قبول ندارد و خود اسلام برای چنین اشخاصی، پیامبر و کتاب قائل نشده است.
ازدواج مرد مسلمان با زن کافر
ازدواج منقطع و دائم مرد مسلمان با زن کافر غیر کتابی صحیح نیست و اجازه داده نشده است، اما در مورد کافر کتابی در اینجا سه نظر داده شده است:
- در این شرایط نکاح دائم جایز نیست، اما نکاح منقطع موردی ندارد.
- در این شرایط نکاح دائم و منقطع هر دو جایز نیست.
- در این شرایط نکاح دائم و منقطع هر دو جایز است.
با توجه به ماده قانون مدنی باید به نظر فقها مراجعه بکنیم چون قانون ساکت است؛ بنابراین کفر فی الجمله با تعریفی که از کافر و کفر شده است مانع ازدواج هست ولو اینکه بگوییم زن مسلمان نمی‌تواند با کافر ازدواج بکند یا عکسش را قائل بشویم.
الان اکثر فقهای ما در ایران، ازدواج مرد مسلمان را با زن کافر خواه کتابی و خواه غیر کتابی جایز نمی‌دانند اما در پاره‌ای از نظر مراجع شیعه و جوامع شیعه مثل لبنان تا حدی اجازه دادند که مرد مسلمان با زن کتابی ازدواج بکند. مثلا با مسیحی ازدواج بکند.
سوال اینجاست فرقه‌های اسلامی چه طور؟ مثلا شافعی با حنبلی می‌تواند ازدواج بکند، امامی که شیعه باشد با شافعی می‌تواند ازدواج بکند؟ پاسخ بله؛ اشکالی ندارد چون مسئله کفر وجود ندارد.
نکاح دو غیر مسلمان یکتا پرست که بعدا مسلمان شده‌اند
اگر پیروان ادیان دیگر با یکدیگر ازدواج کنند (ازدواج دومی) و بعد از ازدواج با یکدیگر هر دو اسلام آورند، اسلام ازدواج آن‌ها را به رسمیت می‌شناسند، مگر در صورتی که دو اتفاق بیفتد:
- نکاح زوج و زوجه اگر در دین خودشان صحیح نبوده باشد و در صورت مسلمان شدن نکاح آن‌ها باطل است و باید دوباره نکاح را واقع سازند.
- نکاح با اشخاصی انجام شده باشد، که در قانون اسلام ازدواج با آن‌ها ممنوع بوده و نکاح باطل باشد؛ مثلا کسی در دینی بوده که ازدواج کسی را با خاله خودش، عمه خودش مجاز دانسته و او با انان ازدواج کرده حالا این مردی که با عمه خودش ازدواج نموده مسلمان شده است و می‌خواهد این ازدواج ادامه پیدا بکند، چنین ازدواجی قابل دوام نیست و آن‌ها از همدیگر جدا خواهند شد
مسلمان شدن زن یا شوهر پس از ازدواج
در صورتی که یکی از زن و مرد مسلمان شوند:
- اگر زن مسلمان شده باشد نکاح آن‌ها باطل می‌شود.
- اگر مرد مسلمان شده باشد، در صورتی که زن کافر کتابی باشد، نکاح آن‌ها ادامه می‌یابد.
- اگر مرد مسلمان شده باشد، در صورتی که زن کافر غیر کتابی باشد، نکاح آن باطل است و زن باید عده نگه دارد.
اگر در زمان عده، زن مسلمان شده باشد ازدواج ادامه پیدا می‌کند، اما اگر مسلمان نشد این برای همیشه جدا می‌شوند. در این حالت جدا شدن زن و مرد رجعی نیست و مرد نمی‌تواند با زن نزدیکی کند.
مسلمان شدن زن یا شوهر پس از ازدواج
چند فرض ممکن است اتفاق بیفتد:
- شوهر اسلام آورد در صورتی که زن کافر کتابی باشد، نکاح آن‌ها باقی خواهد ماند.
شوهر اسلام آورد در صورتی که زن کافر غیر کتابی باشد، زن باید در صورت نزدیکی، عده نگه دارد، اگر در عده مسلمان شد، که نکاح آن‌ها ادامه می‌یابد، در غیر این صورت جدا می‌شود.
البته اینکه می‌گوییم در پروسه انحلال خانواده، زن غیر کتاب باید پس از اسلام شوهرش عده نگه بدارد این در صورتی است که نزدیکی صورت گرفته باشد و گرنه اگر نزدیکی صورت نگرفته باشد نکاح آن‌ها منحل می‌شود و نیازی به نگهداشتن عده هم نخواهد بود
- زمانی که زن اسلام می‌آورد و مرد همچنان در کفر خود باقی بماند نکاح آن‌ها جایز نیست؛ چون برابر ماده قانونی ۱۰۵۹ نکاح زن مسلمان با مرد غیر مسلمان جایز نیست.
اگر یکی از زوجین مرتد شود
در صورتی که کفر بر اثر ارتداد باشد، اگر یکی از زوج و زوجه یا هر دو آن‌ها قبل از نزدیکی مرتد شوند نکاح بین آن‌ها خود به خود منحل می‌شود، اما اگر زن یا شوهر بعد از نزدیکی مرتد شوند دو فرض مطرح است:
- شوهر مرتد فطری شود، در این حالت نکاح بلافاصله منحل می‌شود.
- در صورتی که زن مرتد فطری شود یا زن و شوهر هر دو مرتد ملی شوند، زن باید از زمان ارتداد عده فسخ نگه دارد. و انحلال این نکاح متوقف بر انقضای عده زن است؛ زیرا در مرتد ملی توبه پذیرفته شده است. اگر مجددا مسلمان شدند دیگر نکاح شان به قوت خودش باقی است و گرنه از همدیگر جدا می‌شوند.
همسر پنجم
اگر کسی دارای ۴ زن دائم بود، نمی‌تواند زن پنجمی را اختیار کند؛ زیرا زن پنجم بر او حرام خواهد بود.
در ماده ۹۴۲ قانون مدنی: در صورت تعدد زوجات ربع (یک چهارم) یا ثمن (یک هشتم) ترکه که تعلق به زوجه دارد بین همه آن‌ها بالسویه تقسیم می‌شود.
مرد می‌تواند تا ۴ زن دائمی داشته باشد نتیجتا زن پنجم بر او حرام است. البته در نکاح منقطع محدودیتی نمی‌باشد، در صورتی که یکی از ۴ زن فوت کند یا عقد آن‌ها منحل شود یا مرد یکی از آن‌ها را طلاق دهد، می‌تواند شخص دیگری را به عقد دائم خود در آورد. البته در مورد طلاق باید بعد از عده رجعی زن شخص دیگری را به عقد دائم خود در آورد.
حتما باید زمان عده تمام بشود چون زنی که در زمان عده رجعی است به منزله زن قانونی آن مرد می‌باشد و لذا نفقه به او داده می‌شود و ارث هم میبرد و در حکم زن است باید طلاق رجعی آن زن تمام بشود و اگر خواست به جای او زن دیگر بگیرد.
همانطور که می‌دانید وکیل خانواده در بنیاد وکلا برای پاسخگویی به همه مسائل حقوقی شما نظیر نکاح و طلاق آماده خدمت‌رسانی می‌باشد.
