ابلاغ قانونی ابلاغی است که مفاد اوراق طبق تشریفات قانونی یعنی توسط مامور قانونی و ماموری که قانون تعیین کرده به طریقی غیر از طریقی که در ابلاغ واقعی مطرح شد ابلاغ می‌شود، اما گیرنده ابلاغ آنی نیست که در ابلاغ واقعی مطرح شد، یعنی اوراق به مخاطب در اشخاص حقیقی داده نشده است.
پیش از پرداختن به ابلاغ قانونی لازم به ذکر است که شما می‌توانید برای طرح سوالات حقوقی خود از وکیل تلفنی در بنیاد وکلا استفاده نمایید.
موارد ابلاغ قانونی به اشخاص حقیقی
یکی از این موارد موردی است که مخاطب در محل باشد. مخاطب شخص حقیقی است، در محل حاضر است ولی از گرفتن برگه‌ها خودداری می‌کند.
یعنی مامور با مخاطب مواجهه می‌شود و اوراق را به او ارائه می‌کند ولی او از گرفتن اوراق خودداری می‌کند، در این صورت مامور ابلاغ مراتب خودداری مخاطب از گرفتن اوراق را با نوشتن مشخصات و مواردی که در ماده ۸۲ قانون آیین دادرسی مدنی قید شده یعنی نام خودش، مشخصات خودش، تاریخش یا محل ابلاغ اینها را قید می‌کند و در نسخه نخست ابلاغ نامه و گزارش قید می‌کند و برگ‌ها را به دفتر دادگاه می‌دهد.
تاریخی که مخاطب ابلاغ، از گرفتن ابلاغ خودداری می‌کند و مامور ابلاغ این خودداری را گزارش می‌کند تاریخ ابلاغ شمرده می‌شود.
حضور نداشتن مخاطب
اگر از بستگان یا خادمان مخاطب ابلاغ، در محل حضور دارند و حاضر هستند که اوراق را دریافت بکنند، باید این اوراق را به این افراد تحویل بدهد؛ یعنی به یکی از این بستگان همسرش به فرزندش به مستخدمش و یا از بستگان دیگری که در آن منزل حضور دارند، می‌تواند ابلاغ بکند.
البته مشروط بر اینکه کسی که دارد ابلاغ را می‌گیرد، به حسب ظاهر سنش به گونه‌ای باشد به میزانی باشد که به نظر مامور قدرت تشخیص ارزش و اهمیت این اوراق را داشته باشد.
احراز اینکه آیا این شخصی که گیرنده ابلاغ هست تشخیص ارزش اوراق را دارد یا سنش برای تشخیص اهمیت اوراق کافی است یا نیست به نظر مامور هست و سن ظاهری هم ملاک هست نه سن واقعی.
حضور نداشتن مخاطب
اگر در غیر محل مندرج در اوراق اخطاریه به خادمان یا بستگانش مراجعه بکند و تحویل آن‌ها بدهد آن ابلاغ، ابلاغ صحیحی نیست دیده شده برای اینکه مامور ابلاغ، زحمت مراجعه به محل را به خودش ندهد، مراجعه می‌کند به ایستگاه اتوبوس یا مینی بوس یا سواری که برای رسیدن به روستای محل اقامت مخاطب وجود دارد و آن جا از هم روستایی‌هاش و دوستانش یا از بستگانش کسی را پیدا می‌کند و همانجا ابلاغ می‌کند و می‌نویسد که من رفتم و نبود و در محل مثلا به پسر داییش و پسر عمش تحویل دادم این ابلاغ، ابلاغ صحیحی نیست.
خودداری بستگان و خادمان و یا حاضر نبودن آن‌ها
ماده ۷۰ قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی کرده که چنانچه خوانده یا هر یک از اشخاص یاد شده در ماده قبل در محلن باشند یا از گرفتن برگ‌های اخطاریه استنکاف کند، مامور ابلاغ این موضوع را در نسخ اخطاریه قید نموده، نسخه دوم را به نشانی تعیین شده الصاق می‌نماید و برگ اول را با سایر اوراق دعوا بدهد در این صورت خوانده می‌تواند تا جلسه یرسیدگی به دفتر دادگاه مراجعه و با دادن رسید. اوراق مربوط را دریافت بکند.
سابقه ابلاغ در پرونده
نکته دیگری که در ابلاغ قانونی باید مدنظر قرار بگیرد موردی است که شخص چه خواهان و چه خوانده در آدرسی که در پرونده منعکس شده و در اوراق اخطاریه ثبت شده سابقه ابلاغ دارد.
ماده ۷۹ قانون آیین دادرسی مدنی در این خصوص مقرر می‌کند که هرگاه یکی از طرفین دعوا، محلی را که اوراق اولیه که در آن محل ابلاغ شده یا محلی را که برای ابلاغ اوراق انتخاب کرده تغییر دهد، ممکن هست که در آن محل ابلاغ شده و محل را تغییر دهد یا نه خواهان هست که خودش آدرس را در دادخواست اعلام کرده و خودش محلی را برای ابلاغ اوراق انتخاب کرده.
باید کسی که محل ابلاغ سابق را یا محلی را که برای ابلاغ اوراق تعیین کرده را تغییر داده یا اشتباه نوشته باید فورا محل جدید را با مشخصات صحیح به دفتر دادگاه اطلاع بدهد تا زمانی که محل جدید را به دفتر دادگاه اطلاع نداد، اوراق در همان محل سابق ابلاغ می‌شود و چنین ابلاغی هم ابلاغ قانونی محسوب می‌شود.
مخاطبین غیر محصور
نکته دیگر در ابلاغ قانونی به اشخاص حقیقی، ابلاغ به اهالی محل معین اعم از ده، شهر یا بخشی از شهر.
بر اساس ماده ۷۴ قانون آیین دادرسی مدنی تشریفات ابلاغ ۲ مرحله‌ای است؛ یعنی ابتدا دادخواست و پیوست‌هایش به شخص یا اشخاصی که مدعیان را معارض خودش معرفی می‌کند، ابلاغ می‌شود و مرحله دوم این هست که مفاد دادخواست و پیوست‌هایش براساس ماده ۷۳ قانون آیین دادرسی مدنی باید نشر آگهی شود و از طریق آگهی به اطلاع مخاطبان رسیدگی بشود.
در صورتی که امکان مراجعه حضوری یا تماس تلفنی با وکلا و متخصصین را ندارید، وکیل آنلاین با پاسخگویی ۲۴ساعته حتی در روزهای تعطیل برای شما مناسب می‌باشد.
اشخاص مجهول المکان
در ماده ۷۳ می‌خوانیم که در صورتیکه خواهان نتواند نشانه خوانده را معین نماید یا در مورد ماده قبل پس از اخطار رفعنقص از تعیین نشانی اعلام ناتوانی بکند بنا به درخواست خواهان و دستور دادگاه مفاد دادخواست یک نوبت در یکی ازروزنامه‌های کثیر الانتشار به هزینه خواهان آگهی خواهد شد تاریخ انتشار آگهی تا جلسه رسیدگی نباید کمتر از یکماه باشد.
در خصوص مفاد آگهی هم باید مفاد دادخواست قید شود تاریخ دادرسی، محل دادرسی یا هر برگ دیگری که باید از طریق آگهی به اطلاع مخاطب برسد مفادش در نشر آگهی قید بشود.
ابلاغ قانونی
در اشخاص حقوقی، حقوق عمومی و اشخاص حقوقی، حقوق خصوصی در ابلاغ قانونی در اشخاص حقوقی ماده ۷۵ و ۷۶ قانون آیین دادرسی مدنی مطرح شده در ماده ۷۵ قانون آیین دادرسی مدنی که بحث ابلاغ به ادارات دولتی و سازمان‌های وابسته به دولت و مؤسسات مامور خدمات عمومی و شهرداری‌ها مطرح شد قانونگذار برای ابلاغ واقعی رئیس دفتر مرجع مخاطب یا قائم مقامش را پیش بینی کرده.
در نتیجه ابلاغ قانونی در ادارات دولتی تنها در یک فرض ممکن هست و آن هم جایی است که مامور ابلاغ مراجعه می‌کند و رئیس دفتر مرجع مخاطب یا قائم مقامش، جانشینش از گرفتن اوراق امتناع و خودداری می‌کنند در این صورت مامور ابلاغ مراتب امتناع را در برگ اوراق مربوط به اخطاریه قید می‌کند و اعاده می‌کند ابلاغ محسوب می‌شود.
ابلاغ به سایر اشخاص حقوقی (شرکت‌ها و سایرین)
اما ابلاغ قانونی به سایر اشخاص حقوقی؛ یعنی اشخاص حقوقی، حقوق خصوصی که در ماده ۷۵ پیش بینی نشده اند بلکه در ماده ۷۶ پیش‌بینی شده صلاحیت مدیر یا قائم مقام یا دارنده حق امضاء و در صورت عدم امکان مسئول دفتر این مرجع برای گرفتن امر اوراق پیش بینی شده و ابلاغ به آن‌ها ابلاغ واقعی محسوب می‌شود.
مامور ابلاغ براساس ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی مدنی خودداری این افراد را در اوراق اخطاریه قید می‌کند و برمی‌گرداند، در این صورت همین امر ابلاغ قانونی محسوب می‌شود.
در اشخاص حقوقی، حقوق خصوصی هم مثل اشخاص حقوقی، حقوق عمومی نشر آگهی و ابلاغ از طریق نشر آگاهی منتفی است.
در اشخاص حقوقی ورشکسته یا منحل شده هم امر ابلاغ قانونی در قانون پیش بینی شده که گفته شد که برای ابلاغ واقعیاش باید به اداره تصفیه امور ورشکستگی یا مدیر تصفیه ابلاغ بشود.
ابلاغ برگه‌ها در شهر مقر دادگاه
نکته دیگر در خصوص ابلاغ، بعد از انواع ابلاغ این هست که اوراق در کجا باید ابلاغ شود؟ اصولا ابلاغ باید در اقامتگاه مخاطب و یا نشانی مخاطب ابلاغ بشود.
آدرس وکیل همان آدرسی است که در وکالت نامه تعیین شده یا در دادخواست تعیین شده آدرس می‌تواند محل سکونت یا محل کار باشد.
ماده ۷۸ قانون آیین دادرسی مدنی اینگونه مقرر می‌کند که هر یک از اصحاب دعوا یا وکلای آنان می‌توانند محلی را که برای ابلاغ اوراق اخطاری یه و ضمائم آن در شهری که مقر دادگاه است، انتخاب نموده و به دفتر دادگاه اعلام کنند، در این صورت کلیه برگ‌های راجع به دعوا در محل تعیین شده ابلاغ می‌گردد.
ابلاغ برگه‌ها در نشانی مورد نظر مخاطب
ماده ۷۹ قانون آیین دادرسی مدنی مقرر می‌کند که هرگاه یکی از طرفین دعوا محلی را که اوراق اولیه در آن محل ابلاغ شده یا محلی را کهبرای ابلاغ اوراق انتخاب کرده تغییر دهد.
همچنین در صورتیکه نشانی معین در دادخواست اشتباه باشد، باید فورا محل جدید و مشخصات صحیح را به دفتر دادگاه اطلاع دهد، اما این بدین معنا نیست که افراد دادگاه را سرگردان کننده و نحوه ابلاغ اوراق و انجام ابلاغ اوراق را متزلزل کنند و بادشواری مواجهه کنند.
ماده ۸۰ قانون آیین دادرسی مدنی اینگونه مقرر می‌کند که هیچ یک از اصحاب دعوا و وکلای دادگستری نمی‌توانند مسافرت‌های موقتی خود را تغییر محل اقامت حساب کرده ابلاغ اوراق دعوای مربوط به خود را در محل نامبرده درخواست کند.
اعلام مربوط به تغییر محل اقامت وقتی پذیرفته می‌شود که محل اقامت برابر ماده ۱۰۰۴ قانون مدنی به طور واقعی تغییر یافته باشد و اگر دادگاه بفهمد که تغییر محل اقامت برخلاف واقع بوده به اعلام شخص توجه نمی‌کند و اوراق را به همان محل اول ابلاغ می‌کند.
ابلاغ برگه‌ها به بانوان
تبصره ۲ ماده ۶۸ اینگونه مقرر می‌کند در مواردی که زن در منزل شوهر سکونت ندارد، ابلاغ اوراق در محل سکونت یا محل کار او به عمل می‌آید.
کلیه حقوق این اثر متعلق به موسسه آموزش عالی غیر انتفاعی مجازی نور طوبی می‌باشد، ابلاغ برگه‌ها به نشانی معرفی شده به اداره ثبت شرکت‌ها و در خصوص ابلاغ برگ‌ها به نشانی که اشخاص حقوقی به اداره ثبت شرکت‌ها دادند، بر اساس ماده ۷۶ به همان آدرسی که به اداره ثبت شرکت‌ها دادند ابلاغ می‌شود و در شرکت‌هایی هم که منحل شده و دارای مدیر تصفیه نیست، محل ابلاغ آخرین محلی است که به اداره ثبت شرکت‌ها اعلام شده و اوراق به آنجا ابلاغ می‌شود.
فرض ادعای آگاهی نداشتن با قبول رعایت تشریفات
مخاطب ادعا بکند که از مفاد اوراق اخطاریه مطلع نشده در این صورت چه باید کرد؟
۲ فرض را باید جداگانه بررسی کرد، فرضی که شخص قبول می‌کند، تشریفات رعایت شده ولی شخص از مفاد اخطاریه آگاه نشده و فرض دیگر فرضی است که ادعا می‌کند که تشریفات ابلاغ رعایت نشده در این دو فرض چه باید کرد؟
در این فرض باید ۲ فرض مختلف مورد توجه قرار بگیرد؛ یعنی ۲ حالت دارد:
- یک حالت این هست که شخص می‌آید و می‌گوید من از مفاد اخطاریه آگاه نشدم ولی به موضوع ابلاغ عمل می‌کنم. مخاطب به موضوع ابلاغ عمل ننموده است.
- ولی حالت دوم این هست که مخاطب به موضوع ابلاغ عمل نکرده مدعی هست که چون من از مفاد اخطاریه مطلع نشدم، به مفاد اخطاریه عمل نکردم هر چند که تشریفات رعایت شده.
فرض ادعای انجام نشدن تشریفات ابلاغ
ماده ۳۳ لایحه قانونی تشکیل دادگاه‌های عمومی مصوب ۱۳۵۸ اعلام می‌کند که در صورتیکه در نظر دادگاه ابلاغ یعنی آگاهی مخاطب محرز باشد، عدم رعایت تشریفات مربوط مانع رسیدگی و اتخاد تصمیم یا صدور رای نخواهد بود.
برای دریافت اطلاعات تکمیلی می‌توانید با مشاوره حقوقی بنیاد وکلا توسط متخصصین در ارتباط باشید.
