هر شخص می تواند تا یک سوم از اموالش را وصیت کند و اگر بخواهد بیشتر وصیت کند باید وراث ایشان آن را تنفیذ کنند.
به طور کلی وصیت به این معناست که انسان سفارش کند بعد از مرگش برای او کاری انجام دهند یا بگوید بعد از مرگش چیزی از اموال او برای کسی باشد یا برای فرزندان خود قیم (سرپرست) مشخص کند.
وصیت باید برای انجام امور مشروع باشد. چرا که اگر برای امور غیرمشروع باشد باطل است.
وصیت تملیکی یعنی کسی عین یا منفعتی از مال خودش را برای زمان بعد از مرگش به دیگری، به طور مجانی، واگذار کند. با این نوع وصیت، شخص می‌تواند تا حدودی تکلیف بخشی از اموال خود را مشخص کند.
مانند اینکه وصیت کند اموالش برای ساخت بیمارستان، دانشگاه، مسجد و غیره صرف شود و یا اینکه به اشخاص خاصی داده شود.
البته باید به یاد داشته باشیم که شخص وصیت‌کننده تنها می‌تواند یک سوم تمام دارایی‌هایش را وصیت کند و بیش از این مقدار را اجازه ندارد مگر اینکه ورثه اجازه دهند.
منظور، یک سوم اموالی است که در زمان فوت وصیت‌کننده به او تعلق دارد؛ یعنی اگر وصیت‌کننده بیشتر از یک سوم اموال خود را وصیت کند، این وصیت به شرطی صحیح است که ورثه میزان اضافه بر یک سوم را اجازه دهند.
معمولا افراد برای تنظیم وصیت نامه یا تعیین تکلیف در خصوص دارایی و اداره امور مربوط پس از مرگ از وکیل انحصار وراثت کمک می گیرند.
وصیت تملیکی از چه مواردی تشکیل می شود؟
موصی یا وصیت‌کننده
کسی است که مال یا منفعتی را به طور مجانی به دیگری برای بعد از مرگش واگذار می‌کند. موصی باید عاقل باشد و به سن بلوغ رسیده باشد و با رضایت و اختیار خود وصیت را انجام دهد.
بنابراین اگر کسی در حال مستی یا بیهوشی یا به اجبار وصیت کند، وصیت او باطل است چرا که این وصیت با اراده و تعقل صورت نگرفته است و از طرفی موصی باید بتواند در اموالش تصرف کند؛ مثل این که ورشکسته نباشد.
موصی له
کسی است که به واسطه وصیت، مالی به او داده می‌شود. موصی له باید هنگام وصیت موجود باشد و بتواند مالک چیزی بشود که برای او وصیت شده است.
هر چند بچه‌ای باشد که در شکم مادر است؛ اما اگر به کلی وجود نداشته باشد، وصیت برای او صحیح نیست ولی اگر زنی بچه‌ای را حامله باشد می‌توان برای او مالی را وصیت کرد.
در این صورت اگر آن بچه حتی برای لحظاتی کوتاه زنده به دنیا بیاید و سپس بمیرد صاحب آن مال می‌شود ولی اگر از ابتدا مرده به دنیا بیاید، آن مال به سایر ورثه می‌رسد.
موصی به
مورد یا موضوع وصیت است. آن مال یا منفعتی است که مورد وصیت قرار گرفته است. این مال باید قابل انتقال باشد مثل اینکه وقفی نباشد. وصیت تملیکی یک عقد است و مانند سایر عقود نیازمند دو طرف است تا با ایجاب و قبول واقع شود.
ایجاب وصیت تملیکی یعنی موصی با قصد و رضایت خودش اعلام‌کند که بعد از مرگش مالی یا منفعتی به ملکیت موصی‌له در‌بیاید. و موصی‌له هم باید قبول کند تا وصیت تحقق پیدا کند.
بنابراین صرف اینکه فردی (موصی) وصیت کند که بعد از مرگش عین یا منفعتی از اموالش به فرد دیگر (موصی له) داده شود، کافی نیست.
بلکه طرف وصیت، یعنی شخصی که به نفع او وصیت شده نیز، باید قبول کند. در اینجا یک استثنا وجود دارد و آن اینکه، اگر وصیت برای امور عام‌المنفعه باشد مانند: وصیت به فقرا و مساکین یا قشر خاص، قبول وصیت از طرف آن‌ها شرط نیست.
زمان قبول وصیت اهمیت دارد چرا که اگر قبول وصیت قبل از فوت موصی باشد، تاثیر ندارد و قبول یا رد وصیت پس از فوت موصی موثر است. بنابراین هر تصمیمی که موصی‌له در زمان حیات موصی گرفته باشد، قابل تغییر است.
بنابراین اگر قبل از فوت موصی وصیت را قبول کند بعد از فوت نیازی به قبول دوباره نیست و اگر پیش از فوت موصی وصیت را رد کرده باشد، یعنی آنچه موصی، به نفعش وصیت کرده را نپذیرد، پس از فوت موصی می‌تواند آن را قبول کند.
اما اگر بعد از فوت موصی آن را رد کرد، دیگر حق ندارد قبول کند چون با رد او، وصیت ساقط شده است و دیگر چیزی برای قبول باقی نمانده است.
رد کردن وصیت تشریفات خاصی لازم ندارد. ممکن است لفظی یا کتبی باشد همینطور، صریح یا غیر مستقیم. از طرفی، موصی تا زمانی که زنده است می‌تواند از وصیت خود رجوع کند. حتی اگر موصی‌له آن را قبول کرده باشد.
در واقع انتقال مالکیت و خروج مال مورد وصیت از دارایی موصی، به نفع موصی‌له، با مرگ موصی اتفاق میافتد و تا پیش از آن هیچگونه انتقالی صورت نمی گیرد. در مورد پذیرش مورد وصیت شده، موصی‌له می‌تواند فقط قسمتی از وصیت را بپذیرد، و ملزم نیست که تمام آن را بپذیرد.
برقراری ارتباط با متخصصین حقوقی به شیوه تماس با وکیل تلفنی نیز برای شما فراهم است. کافیست تا برای رزرو این وقت در سریع‌ترین زمان اقدام نمایید.
آیا موصی می تواند چندین وصیت نامه تنظیم کند؟
در این صورت باید به آخرین وصیت و اراده وصیت‌کننده عمل شود. به همین دلیل اگر وصیت‌کننده یک بار وصیت کند و پس از آن وصیت دیگری انجام دهد، بر اساس ماده ۸۳۹ قانون مدنی، وصیت دوم فرد به عنوان آخرین اراده او ملاک عمل خواهد بود.
طرف وصیت می‌تواند هر کسی باشد، ممکن است ورثه باشند یا غیر از آن ها و حتی می توان به نفع صغیر و مجنون هم وصیت کرد. اما از آن جایی که این افراد اهلیت ندارند، قبول یا رد وصیت باید از طرف ولی آن‌ها صورت بگیرد.
وقتی موصی نسبت به اموال خود وصیت نامه تنظیم می‌کند، بعد از فوتش، ورثه حق تصرف در اموال او را ندارند تا زمانی که موصی‌له قبول یا رد خود را نسبت به وصیت اعلام کند.
یعنی ابتدا باید حق موصی له از اموال میت داده شود و پس از آن تقسیم سهم ورثه صورت بگیرد. حالا اگر موصی‌له سکوت کند این سکوت او، نه نشانه قبول، و نه نشانهی رد است.
بلکه باید نظر خود را اعلام کند و اگر تاخیر اعلام (قبول یا رد) باعث ضرر رسیدن به ورثه شود، دادستان موصی‌له را مجبور می‌کند که تصمیم خود را هر چه سریع‌تر اعلام کند.
آیا می توان وراث را از ارث محروم کرد؟
همه ما ممکن است مواردی را دیده باشیم که فردی به یکی از نزدیکان خود گفته «از ارث محرومت می‌کنم» سوالی که پیش می آید این است که آیا از طریق وصیت کردن حق چنین کاری را دارد؟ پاسخ این است که خیر.
باید بدانید که مشاوره حقوقی به شما در جلسات می گوید که در عالم حقوق امکان انجام چنین کاری وجود ندارد. هیچکس نمی‌تواند به موجب وصیت یک یا چند نفر از ورثه خود را از ارث محروم کند. چنین وصیتی صحیح نیست.
البته ممکن است فرد در زمان حیات خود، اموال و دارایی‌هایش را به خواست و اراده خود بین وراث بعدی یا بعضی از آن‌ها تقسیم و اموال را به آنان انتقال دهد.
در این صورت مالی به عنوان ترکه باقی نمی‌ماند که به فردی که مورث دید مثبتی به آن نداشته و قصدش این بوده که دارایی وی به فرد مذکور نرسد، به وسیله ارث منتقل شود.
برای سوالاتی از این قبیل می توانید به صفحه اصلی سایت بنیاد وکلا مراجعه نمایید و با متخصصین ما ذیل عنوان وکیل آنلاین گفتگو نمایید.
