کلاهبرداری با دستگاه اسکیمر

در زمانی که تنها راه خرید و پرداخت وجوه از روش نقدی انجام می­‌شد جرائمی که اموال را تهدید می­‌کرد هم انواع ساده‌­تر و شناخته شده‌­تری بود. به سرقت رفتن کیف حاوی وجه نقد با اینکه یک جرم محتمل بود که هر شخصی می­‌توانست قربانی آن قرار گیرد، اما در عین حال یک جرم ساده بود که تا حدی قابل پیشگیری و بلافاصله پس از وقوع قابل پیگرد بود.

با توسعه و رشد فناوری به خصوص با توسعه فناوری­‌های الکترونیکی، همان میزان که زندگی آسان‌­تر شد و وقوع جرایم در روزهای اول سخت‌­تر به نظر می‌­رسید منجر به هوشیارتر شدن مجرمان و ایجاد روش‌­های خلاقانه‌­تر نیز شد.

زمانی که کارت­‌های عابر بانک جایگزین وجه نقد شد، پرداخت­ها ساده­‌تر شد و دیگر نیازی به حمل مبالغ زیاد پول نبود، همچنین خطر ربوده شدن وجه کاهش یافت اما اندکی پس از رشد روزافزون کارت­‌های بانکی انواع کلاهبرداری‌­هایی شکل گرفت که کارت­‌های عابر بانک و دارندگان آن‌­ها قربانی جرم بودند.

یکی از انواع جرایمی که علیه کارت بانکی اتفاق می‌افتد و به عنوان کلاهبرداری الکترونیکی شناخته می­‌شود استفاده از دستگاه اسکیمر است.

در این مقاله قصد داریم به موضوع کلاهبرداری با استفاده از دستگاه اسکیمر بپردازیم، برای دستیابی به هدف مذکور نخست به معرفی دستگاه اسکیمر و نحوه کارکرد آن خواهیم پرداخت، در گام بعدی با توجه به قانون جرائم رایانه‌­ای انواع جرائمی که ممکن است با دستگاه اسکیمر صورت پذیرد را به همراه مجازات آن توسط وکیل کیفری مورد پوشش قرار خواهیم داد.

معرفی دستگاه اسکیمر

دستگاه اسکیمر به سازه­‌ای سخت­ افزاری گفته می­‌شود که بر روی محل ورودی کارت­‌های عابر بانک اتصال می­‌یابد. این سازه می‌­تواند اطلاعات کارت‌های ورودی را دریافت و ذخیره سازد. دستگاه اسکیمر می­‌تواند بر روی دهانه دستگاه­‌های عابر بانک و یا در محل ورود کارت بانکی به دستگاه­‌های خودپرداز سیار نصب شود.

کارکرد دستگاه اسکیمر عبارت است از دریافت و ذخیره اطلاعات کارت­‌های ورودی، این اطلاعات به نحوی است که می­‌تواند پس از ذخیره ­سازی بر روی کارت اعتباری جعلی چاپ شود، در نتیجه مجموعه اطلاعاتی که یک کارت صحیح لازم دارد را دریافت می­‌کند.

این اطلاعات از طریق بخش سیاه رنگی که بر روی کارت­‌های اعتباری وجود دارد ذخیره می­‌گردد، لازم به ذکر آن که دستگاه اسکیمر نمی‌­تواند رمز کارت اعتباری را دریافت و ذخیره سازد، در نتیجه حتی اگر کارت جعلی ساخته شده باشد، تا زمانی که کلاهبرداران از شماره رمز کارت اعتباری اصلی آگاه نباشند نمی­‌توانند وجوه کارت را از آن خارج نمایند.

مجموعه اقدامات یاد شده یعنی نصب دستگاه اسکیمر، دریافت و ذخیره اطلاعات و کپی کردن آن بر روی کارت بانکی دیگر را به عنوان عملیات اسکیمینگ می­‌شناسند. انجام فعل مجرمانه اسکیمینگ تنها با داشتن میزان قابل قبولی دانش کامپیوتر و فناوری میسر است و همچنین مرتکب باید به دستگاه‌های کارت­خوان و قربانیان بالقوه یعنی صاحبین کارت‌­های اعتباری دسترسی داشته باشد.

با توجه به آنچه که گفته شد با وجودیکه هر شخص با کارت اعتباری که در اختیار دارد یک قربانی بالقوه جرم کلاهبرداری با دستگاه اسکیمینگ است اما می­‌تواند با انجام برخی اقدامات خود را از دام گرفتار شدن به جرم یاد شده برهاند.

برای مثال زمانی که کارت اعتباری خود را وارد دستگاه کارت­خوان اعم از سیار یا دستگاه­‌های مستقر در بانک‌­ها می‌­نمایید توجه داشته باشید که قطعه اضافی بر محل ورودی کارت نصب نشده باشد، معمولا این سازه اضافه با چشم قابل رویت است.

نکته دیگری که می­‌توان بدان توجه داشت عبارت است از حفظ و نگهداشت رمز عبور به نحو مناسب، کافی است که رمز عبور خود را در اختیار دیگران همچون فروشندگان به ویژه فروشندگانی که با کارت بانکی سیار اقدام به خرید و فروش کرده و محل اشتغال مشخص ندارد، قرار ندهید.

بهتر است که رمز عبور را شخصا در دستگاه وارد نمایید، همچنین به صورت دوره­ای نسبت به تغییر رمز عبور کارت خود اقدام نمایید، نکته بعدی آن که برای کلیه کارت‌­های بانکی خود یک رمز عبور یکسان انتخاب ننمایید.

کلاهبرداری از طریق دستگاه اسکیمر و مجازات آن

با وجود راه‌­های پیشگیری از کلاهبرداری از طریق دستگاه اسکیمر که در بخش قبلی بررسی شد، این احتمال همواره وجود دارد که شخص قربانی جرم قرار گیرد، اما برای آن که مجازاتی قابلیت اجرا داشته باشد ضروری است که تحقق جرم صورت گرفته باشد.

به طور کلی جرائم از سه عنصر مادی، معنوی و قانونی تشکیل شده‌­اند و تحقق آن نیازمند وجود همزمان سه عنصر یاد شده در زمان وقوع رفتار مجرمانه است.

در خصوص جرایم نوین همچون جرایمی که با استفاده از ابزارهای رایانه­‌ای و الکترونیکی صورت می­‌پذیرد، شناسایی عناصر و انطباق آن‌­ها نسبت به دوره‌های قبلی دشوارتر است، با این حال در اینجا تلاش خواهیم کرد که عناصر سه­‌گانه فوق را درباره کلاهبرداری از طریق دستگاه اسکیمر شناسایی نماییم.

عناصر سه­‌گانه جرم کلاهبرداری از طریق دستگاه اسکیمر

عناصر سه‌­گانه جرم مواردی را بیان می‌­دارند که باید در زمان ارتکاب جرم وجود داشته باشد تا جرم محقق و مجازات قابل اجرا باشد، منبع اصلی برای دست یافتن به عناصر سه‌­گانه در متن قانونی مربوطه است.

با توجه به اینکه برای جرایم رایانه­‌ای قانون خاصی تحت عنوان قانون جرائم رایانه­‌ای در سال ۱۳۸۸ مورد تصوب قوه مقننه قرار گرفته است، منبع مورد بررسی برای شناخت عناصر سه­‌گانه جرم کلاهبرداری از طریق دستگاه اسکیمر قانون مذکور خواهد بود.

عنصر قانونی جرم کلاهبرداری از طریق دستگاه اسکیمر

همان­طور که پیش از این بیان شد قانون­گذار در سال ۱۳۸۸ قانون خاصی را تحت عنوان قانون جرائم رایانه­‌ای به تصویب رساند. قانون مذکور که اقدامی شایسته و ضروری از سوی مجلس شورای اسلامی بود، نیازهای جدید که در اثر رشد روزافزون فناوری و ابزارآلات الکترونیکی احساس می­‌شد را به میزان قابل توجهی پوشش داد.

نکته­ قابل توجه مشاوره حقوقی آنلاین در این قانون آن است که عبارات به کار رفته معمولا کلی بوده و شکل و شمایل رفتار مجرمانه را بیان می‌­کند بدون اینکه تحقق جرم را به استفاده ابزار و وسیله خاصی محدود سازد.

این اقدام هوشمندانه قانون­گذار قابل تقدیر است، زیرا همان­طور که می‌دانیم ابزارهای جرائم رایانه‌­ای به صورت روزمره در حال رشد و پیچیده‌­تر شدن است، اگر قانون­گذار حکم خود را به ابزار خاصی محدود می‌­کرد، با پیشرفت فناوری از قابلیت انتساب عناوین مجرمانه موجود با رفتارهای جدید باز می­‌ماندیم.

برای مثال قانو­نگذار در ماده چنین بیان داشته است که چنانچه شخصی به صورت غیرمجاز از سامانه‌­های رایانه‌­ای یا مخابراتی استفاده کرده و با انجام اقداماتی همچون ایجاد، تغییر، محو یا مختل کردن سامانه‌­ها بتواند مال یا منفعتی را برای خود یا دیگری تحصیل نماید، مرتکب جرم کلاهبرداری رایانه‌­ای شده است.

ماده مذکور عنصر قانونی جرم جعل رایانه‌­ای را بیان می‌­نماید بدون اینکه وسیله ارتکاب جرم را انحصاراً تعیین کرده باشد، در بخش‌­های بعدی به تحلیل ماده و به دست آوردن عناصر مادی و معنوی از آن خواهیم پرداخت.

عنصر معنوی جرم کلاهبرداری از طریق دستگاه اسکیمر

عنصر معنوی جرم به نیت و قصد پنهان مرتکب گفته می­‌شود. عنصر معنوی می­‌تواند انواع جرائم عمدی، شبه ­عمد و خطای محض را به وجود آورد.

با اینکه عنصر معنوی منجر به تحقق سه نوع از جرایم می‌­گردد با این حال جرایم از حیث اینکه بتوانند هر سه حالت فوق را داشته باشند یا خیر با یکدیگر متفاوت هستند.

برای مثال جرمی مثل قتل نفس ممکن است به صورت عمدی بوده باشد یا با اشتباه و خطای محض مرتکب و یا حتی به صورت شبه عمد، اما در جرایمی مثل سرقت و کلاهبرداری که انجام شدن سلسله­‌ای از اقدامات به صورت هوشیارانه شرط تحقق جرم است، تصور خطای محض در آن­‌های نمی‌رود.

از ماده مربوطه با جرم کلاهبرداری رایانه‌­ای، به دست می‌­آید که شخص مرتکب باید به صورت غیرمجاز رفتارها و اقداماتی را انجام دهد تا بتواند دستاورد مالی داشته باشد، در نتیجه در این جرم احتمال آن که شخص به اشتباه مرتکب مجموعه رفتارها شده باشد قابل تصور نیست و تنها حالتی که کلاهبرداری با استفاده از دستگاه اسکیمر ممکن است، به حالت عمدی است.

عنصر مادی جرم کلاهبرداری از طریق دستگاه اسکیمر

عنصر مادی جرائم که مجموعه‌­ای از رفتارها و ارکان مثبت و منفی است نقطه‌­ایست که جرائم مختلف را از هم جدا می­‌سازد. برای مثال برخلاف جرم سرقت که استیلای به مال غیر باید به صورت قهری بوده باشد، در جرائم کلاهبرداری مال باید با رضایت مالک در اختیار مرتکب قرار گرفته باشد.

عنصر مادی هر جرم را می­‌توان از عنصر قانونی آن استخراج کرد و به همین سبب نیز رفتارهای متفاوت عناوین مجرمانه متفاوت دارند، نتیجه دیگری که از این موضوع به دست می­‌آید عبارت است از اینکه چنانچه رفتاری مشمول عنوان مجرمانه نباشد و یا رفتاری یکی از ارکان عنصر مادی را نداشته باشد، جرم محقق نشده و مرتکب مجازات نخواهد شد.

عنصر مادی جرم کلاهبرداری از طریق استفاده از دستگاه اسکیمر از ماده ۱۳ قانون جرائم رایانه‌­ای به دست می‌­آید:

• مطابق با این ماده نخست آن که باید منفعتی غیر مجازی از سامانه­‌های رایانه­‌ای یا مخابراتی ثالث به دست آید.

از این شرط به دست می­‌آید که اولا هیچ شخصی نمی‌­تواند سامانه یا اطلاعات مربوط به خود را موضوع کلاهبرداری قرار دهد، حتی در صورتی که سامانه مشترک بین مرتکب و ثالث باشد باید قائل به تفصیل شد.

• نکته دوم آن منفعت باید غیر مجاز باشد، به عبارت دیگر مالک حقیقی مال یا سامانه نباید اجازه استفاده از آن را به شخص داده باشد.

پس اگر شخصی به هر علتی به دیگری اجازه دهد که با استفاده از دستگاه اسکیمر اطلاعات کارت بانکی وی را دریافت کرده و با رمز شخصی او وجوهی را از کارت بانکی منتقل نماید، از آنجا که منفعت به دست آمده با میل و رضایت مالک در اختیار مرتکب قرار گرفته است، مشمول عنوان مجرمانه کلاهبرداری با استفاده از دستگاه اسکیمر نخواهد بود.

رکن دوم عنصر مادی که از این ماده به دست می‌­آید آن است که باید اعمالی بر روی سامانه­ رایانه‌­ای یا مخابراتی صورت گرفته باشد، این ماده اعمال یاد شده را احصا نکرده است اما در قالب مثال به رفتارهایی همچون متوقف کردن داده‌­ها محو یا ایجاد تغییر در داده‌­ها، مختل کردن سامانه، وارد کردن امری به داده­‌ها اشاره کرده است.

در اینجا باید خاطر نشان کرد که در کلاهبرداری سنتی نیز شخص باید به مال دیگری از طریق انجام اقدامات کذب یا بیان عبارات کذب دست یابد به گونه‌ای که مالک شخصا مال را در اختیار مرتکب قرار دهد.

حال در کلاهبرداری رایانه­‌ای، اقدامات کذب شامل انجام اقدامات رایانه‌­ای است که زمینه دستیابی به منافع مالی را ایجاد می‌­کند و آن منفعت مالی را بدون رضایت مالک به تصرف مرتکب در می‌­آورد.

در خصوص کلاهبرداری از طریق استفاده از دستگاه اسکیمر، ارتکاب رفتار کذب نصب دستگاه بر محل میزبان است که در نتیجه اطلاعات کارت قربانی به وسیله شخص وی از طریق دستگاه اسکیمر در اختیار مرتکب کلاهبرداری قرار می‌­گیرد.

مجازات کلاهبرداری از طریق استفاده از دستگاه اسکیمر

در بخش گذشته از طریق معرفی عناصر سه­‌گانه جرم کلاهبرداری به واکاوی جرم کلاهبرداری از طریق استفاده از دستگاه اسکیمر پرداختیم و مشاهده کردیم که در چه حالت­‌هایی جرم را محقق می­‌دانیم، حال در این بخش قصد داریم مجازات مرتکب یا مرتکبین اعمال فوق را بررسی نماییم.

مطابق با ماده ۱۳ از قانون جرائم رایانه‌­ای مرتکب جرم کلاهبرداری رایانه‌­ای من جمله کلاهبرداری از طریق دستگاه اسکیمر، به حبس از یک سال تا پنج سال و یا جزای نقدی و یا هر دو مجازات محکوم می‌­شود.

• مطابق با ماده ۲۶ قانون جرائم رایانه‌­ای چنانچه ارتکاب جرم توسط کارمندان و کارکنان ادارات و موسسات دولتی یا شهرداری­‌های یا شوراها یا دارندگان پایه قضایی و یا کارکنان قوای سه‌­گانه و نیروهای مسلح به مناسبت مشاغل ایشان صورت پذیرفته باشد، مرتکب به بیش از دو سوم از حداکثر مجازات­‌های اصلی جرم محکوم می­‌شود.
• چنانچه مرتکب جرم متصدی قانونی و یا متصرف قانونی شبکه­‌های میزبان اعم از رایانه­‌ا‌ی یا مخابراتی باشد و ارتکاب جرم به سبب سمت وی اتفاق افتاده باشد، مجازات وی برابر خواهد بود با بیش از دو سوم حداکثر مجازات اصلی جرم ارتکابی.
• چنانچه جرم به صورت سازمان­یافته انجام شده باشد، به عنوان مثال مرتکبین دستگاه‌­های متعددی در اختیار داشته و به صورت نظام­مند قربانیان خود و محل ارتکاب جرم را انتخاب نماید، مجازات قابل اعمال برای ایشان برابر خواهد بود با بیش از دو سوم از حداکثر مجازات اصلی جرم.
• چنانچه جرم در سطح گسترده، اعم از تعدد قربانیان، تعدد مرتکبین، مدت زمان ادامه یافتن ارتکاب جرم یا بازه جغرافیایی تحت پوشش انجام شده باشد، مرتکب یا مرتکبین به بیش از دو سوم از حداکثر مجازات اصلی جرم محکوم می­‌شوند.
• چنانچه مجرم پس از دستگیری و اجرای مجازات مجددا مرتکب تکرار جرم شود، دادگاه صالح می‌­تواند به عنوان مجازات تکمیلی وی را به محرومیت از برخی خدمات الکترونیکی همچون اشتراک اینترنت و تلفن همراه برای مدت معلومی که نباید از ۵ سال بیشتر باشد محکوم نماید.

مشاوره کلاهبرداری از طریق دستگاه اسکیمر

با رشد تکنولوژی و فناوری شیوه­‌های ارتکاب جرم چهره دیگری به خود گرفته است، نه تنها روش­‌های جدید به صورت روزمره دستخوش تغییر و اصلاح می‌گردد بلکه کشف و مجازات مرتکبین نسبت به دوره‌­های قبلی با دشواری بیشتری همراه است.

در این نگارش با یکی از انواع کلاهبرداری­‌های الکترونیکی که با استفاده از دستگاه اسکیمر صورت می­‌پذیرد آشنا شدیم و دیدیم که در این روش از ارتکاب جرم، مجرم می‌­تواند با افزودن سازه­ای سخت ­افزاری به محل ورود کارت اعتباری در دستگاه‌­های کارت­خوان سیار و ایستا اطلاعات کارت اعتباری را استخراج و بر روی کارت دیگری چاپ نماید.

سپس با به دست آوردن رمز کارت اعتباری می­‌تواند وجوه موجود در حساب میزان کارت اعتباری را خارج کرده یا به مقصد دیگری منتقل سازد.

همچنین عناصر سه­‌گانه جرم مذکور و انواع مجازات اصلی و تبعی آن بررسی شد، با این حال با توجه به چهره جدید این قبیل از جرایم، پیشنهاد می­‌شود در صورت برخورد با حالت‌­های مشکوک از کمک متخصصین ما در وکیل تلفنی بهره­‌مند شوید.

علاوه بر این چنانچه با سوالاتی در این باره روبه­‌رو هستید می‌­توانید با مشاوره حقوقی گروه بنیاد وکلا تماس گرفته و یا جهت دریافت مشاوره حضوری هماهنگی­‌های لازم را صورت دهید.