در قانون مجازات اسلامی موادی وجود دارند که در دادگاه کیفری و مسائل و جرایم روزمره بسیار استفاده می‌شوند و قضات و وکلا با استناد به آن‌ها پرونده‌ها را پیگیری می‌نمایند. در ادامه ۱۰ موضوع و ماده پرکاربرد از قانون مجازات اسلامی را همراه با توضیحات آورده‌ایم.
مطالعه و بررسی مواد قانون مجازات اسلامی شاید به تنهایی برای افراد دشوار باشد. به همین جهت دریافت مشاوره حقوقی تلفنی یا حضوری برای شما جهت یافتن پاسخ سوالات خود مفید به نظر می‌رسد.
مواد قانونی مهم قانون مجازات اسلامی
جعل و استفاده از سند مجعول
در قانون مجازات اسلامی، از ماده ۵۲۳ الی ۵۴۲ به موضوع جعل، انواع آن و مجازات‌های جعل پرداخته است. اما در جرم جعل، غالبا اسناد و نوشته‌های رسمی و یا غیر رسمی مورد جعل قرار می‌گیرند که موضوع ماده ۵۳۳ و ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی است.
طبق ماده ۵۳۳ قانون مجازات اسلامی در مورد جعل اسناد رسمی:
«اشخاصی که کارمند یا مسئول دولتی نیستند هرگاه در احکام و تقریرات و نوشته ها و اسناد و سجلات و دفاتر و غیر آن‌ها، از نوشته‌ها و اوراق رسمی، جعل و تزویر نماید، اعم از اینکه امضا یا مهری را ساخته یا امضا یا مهر یا خطوط را تحریف کرده یا کلمه‌ای الحاق کند یا اسامی اشخاص را تغییر دهد، علاوه بر جبران خسارات وارده، به حبس از شش ماه تا سه سال یا سه تا هجده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.»
حقوقدانان معنای در قانون فوق، تزویر را بیشتر به جعل معنوی و تحریف تعبیر نموده‌اند.
همچنین در ماده ۵۳۶ قانون تعزیرات، به طور عام، جعل و تزویر در اسناد و نوشته‌های غیر رسمی و استفاده از آن‌ها را، علاوه بر جبران خسارت، موجب حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از سه تا دوازده میلیون ریال دانسته است.
تهدید اشخاص
این جرم در ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، به این شرح مورد پیش‌بینی مقنن قرار گرفته است:
هرگاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او نماید، اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا زندان از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
لذا مطابق ماده فوق الذکر هیچکس نمی‌تواند دیگری را به هر شکل تهدید نماید.
توهین و فحاشی
متاسفانه به دلیل ضعیف شدن بنیان‌های اخلاقی و همچنین افزایش فشار بر مردم و پایین آمدن آستانه تحمل مردم، وقوع جرم توهین رو به افزایش است.
این جرم در ماده ۶۰۸ قانون تعزیرات پیش‌بینی شده است: توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.
خیانت در امانت
امانتداری یکی از صفات پسندیده اخلاقی است که تمامی مذاهب آسمانی و جوامع متمدن بشری آن را محترم شمرده‌اند و افراد را به رعایت آن سفارش می‌کنند.
قانون نیز در ماده ۶۷۴ قانون تعزیرات، خیانت در امانت را جرم شمرده و برای آن مجازات تعیین نموده است:
هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت بی کسی داده شود و بنا بر این بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آن‌ها را به ضرر مالکین یا متصرفین آن‌ها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید، به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
کلاهبرداری
آنچه که جرم کلاهبرداری را از سایر جرایم علیه اموال متمایز می‌کند، آن است که کلاهبردار به گونه‌ای عمل می‌کند که مالک یا متصرف مال، فریب خورده و خود از روی میل و رضایت، و چه بسا با التماس، به امید کسب منافع سرشار، مالش را در اختیار مجرم قرار می‌دهد.
تحقق جرم کلاهبرداری مشروط بر سه چیز است:
- متقلبانه بودن عملیات و مانور کلاهبرداری
- اغفال و فریب قربانی
- تعلق مال برده شده به غیر.
ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری، مجرم را علاوه بر اجبار به رد اصل مال به صاحبش، به حبس از ۲ تا ده سال و انفصال ابد از خدمت دولتی و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم کرده است.
صدور چک پرداخت نشدنی (بی محل)
مطابق مواد ۹، ۱۱ و ۱۲ اصلاحی قانون صدور چک، جرم چک پرداخت نشدنی بدون شکایت دارنده چک قابل تعقیب کیفری نیست.
ماده ۷ قانون صدور چک اشعار می دارد:
«هرکس بزه صدور چک بلامحل گردد به شرح ذیل محکوم خواهد شد:
- چنانچه مبلغ مندرج در متن چک کمتر از ده میلیون ریال باشد به حبس تا حداکثر شش ماه محکوم خواهد شد.
- چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال باشد از شش‌ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.
- چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از پنجاه میلیون ریال بیشتر باشد به حبس از یک سال تا دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت دو سال محکوم خواهد شد و در صورتی که صادرکننده چک اقدام به صدور چک‌های بلامحل نموده باشد مجموع مبالغ مندرج در متون چک‌ها ملاک عمل خواهد بود.
تبصره (الحاقی ۱۳۸۲)- این مجازات شامل مواردی که ثابت شود چک‌های بلامحل بابت معاملات نامشروع و یا بهره ربوی صادر شده، نمی‌باشد.»
متخصصین بنیاد وکلا در قالب مشاوره حقوقی رایگان به سوالات شما در اسرع وقت بهترین پاسخ را می‌دهند.
مزاحمت تلفنی
با توجه به اینکه ارتباطات از طریق تلفن و موبایل و نرم افزار‌های پیام‌رسان، امروزه بخش جدانشدنی زندگی ماست، قانونگذار برای مزاحمت تلفنی، مجازات پیش بینی نموده است.
طبق ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی در مورد مزاحمت تلفنی:
«هرگاه کسی به وسیله تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت نماید، علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات، مرتکب به حبس از یک تا شش ماه محکوم خواهد شد.»
این نوع مزاحمت علاوه بر تلفن و موبایل، شامل نمابر، بی سیم و اینترنت نیز شده و شکل آن می‌تواند ایمیل و پیامک نیز باشد.
انتشار اطلاعات افراد و افشای اسرار شخصی
حریم خصوصی افراد بسیار محترم و مهم است. هر عملی که موجب خدشه‌دار شدن حریم خصوصی افراد شود، اخلاقا مذموم و قانونا جرم است.
در ماده ۷۴۴ قانون مجازات اسلامی (ماده ۱۵ قانون جرائم رایانه‌ای) در مورد تغییر و انتشار تصاویر و فیلم خصوصی افراد در فضای مجازی قید شده است که:
«هرکس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر نماید، به نحوی که عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از ۹۱ روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
تبصره – چنانچه تغییر یا تحریف به صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم می‌شود.»
همچنین قانونگذار، در ماده ۷۴۵ قانون مجازات اسلامی (ماده ۱۶ جرائم رایانه‌ای) انتشار و افشای صوت، تصویر و فیلم خانوادگی یا خصوصی یا اسرار شخصی افراد را جرم دانسته و برای آن مجازات حبس و جزای نقدی در نظر گرفته است.
نشر اکاذیب
در جرم نشر اکاذیب، مجرم دروغ و افترایی را جهت تشویش اذهان عمومی یا برای ضرر ضدن به یک شخص منتشر می‌کند. جرم نشر اکاذیب در ماده ۶۹۸ مورد بررسی قرار گرفته است:
«هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله نامه یا شکواییه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا توزیع هرگونه اوراق چاپی یا خطی با امضا یا بدون امضا اکاذیبی را اظهار نماید یا با همان مقاصد اعمالی را بر خلاف حقیقت رأسا یا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحا یا تلویحا نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق مزبور به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به غیر وارد شود یا نه، علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از دو ماه تا دو سال و یا شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم شود.»
مرور زمان سوء پیشینه
ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، مرور زمان سوء پیشینه را، به طور کامل شرح داده است.
«محکومیت قطعی کیفری در جرائم عمدی، پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در این ماده، محکوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم می‌کند:
- هفت سال در محکومیت به مجازات‌های سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای حکم اصلی
- سه سال در محکومیت به قطع عضو، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده بیش از نصف دیه مجنی علیه باشد، نفی بلد و حبس تا درجه چهار
- دو سال در محکومیت به شلاق حدی، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده نصف دیه مجنی علیه یا کمتر از آن باشد و حبس درجه پنج
- تبصره ۱- در غیر موارد فوق، مراتب محکومیت، در پیشینه کیفری محکوم درج می‌شود، لکن در گواهی‌های صادره از مراجع ذی‌ربط منعکس نمی‌گردد، مگر به درخواست مراجع قضایی برای تعیین یا بازنگری در مجازات
- تبصره ۲- در مورد جرایم قابل گذشت، در صورتی که پس از صدور حکم قطعی با گذشت شاکی یا مدعی خصوصی، اجرای مجازات موقوف شود، اثر تبعی آن نیز رفع می‌شود.
- تبصره ۳- در عفو و آزادی مشروط، اثر تبعی محکومیت پس از گذشت مدت‌های فوق از زمان عفو یا اتمام مدت آزادی مشروط رفع می‌شود. محکوم در مدت زمان آزادی مشروط و همچنین در زمان اجرای حکم نیز از حقوق اجتماعی محروم می گردد.
در این مطلب سعی شد، پرکاربردترین مواد و موضوعات کیفری معرفی شود تا با قانون و حقوق اجتماعی‌مان انس و آشنایی بیشتری ایجاد کنیم. اما همیشه سعی کنید که جهت پیگیری مسائل حقوقی و کیفری خود، با وکیل یا کارشناس حقوقی مشورت و همفکری لازم را داشته باشید. زیرا در اکثر اوقات قانون دانستن به تنهایی راهگشا نیست و فن دفاع و تجربه مکمل موفقیت در حل و رفع مسائل و موضوعات حقوقی است.
دسترسی به خدمات بنیاد وکلا به صورت حضوری و برخط برای شما امکان‌پذیر است. شما می‌توانید با توجه به زمانبندی مناسب با وکیل آنلاین یا حضوری متخصص در امور کیفری رزرو وقت نمایید.
