نام، دارایی ارزشمندی است که انسان از بدو تولد تا آخرین لحظه زندگی با خود دارد و حتی برای آیندگان نیز به یادگار می‌ماند. داشتن نامی زیبا که مورد علاقه انسان هم باشد، باعث افزایش اعتماد به نفس و ایجاد حسی خوشایند در طول عمر می‌گردد.
عمل نامگذاری به خودی خود، عمل مقدسی است. حتی در قرآن نیز اشاره‌ای به این قضیه شده و داستان «حضرت آدم (ع)» و قدرتی که خداوند به او اعطا کرده تا روی پدیده‌ها اسم بگذارد، نقل شده است.
مصریان باستان عقیده داشتند که معنایی که در اسم وجود دارد، در مورد صاحب اسم نیز صدق می‌کند. مثلا اگر معنای اسمی شجاع باشد، صاحب آن اسم فردی شجاع خواهد بود.
اما شاید خیلی از افراد باشند که به هر دلیل بخواهند در بزرگسالی، نام کوچکشان را تغییر دهند؛ در ایران تغییر نام و نام خانوادگی در شناسنامه دارای شرایط خاصی است که البته در خصوص کسانی که دارای اسامی مذهبی باشند، این سختگیری بیشتر از سایر اسامی است.
روش‌های تغییر نام
اول مواردی که در قانون پیش بینی شده است و توسط ثبت احوال انجام می‌گیرد. دوم مواردی که در قانون به صورت صریح ذکر نشده و باید از طریق دادگاه پیگیری نمود.
در ادامه تمام قوانین و راهکارهای تغییر نام در شناسنامه را به صورت کامل و قدم به قدم و با جزییات بررسی می‌کنیم.
تغییر نام در قانون
قانونگذار در ماده ۲۰ قانون ثبت احوال کشور (اصلاح در سال ۱۳۶۸) در رابطه با تغییر نام کوچک در شناسنامه ذکر کرده است:
انتخاب نام با اعلام کننده است. برای نامگذاری، یک نام ساده یا مرکب (حسین، محمد مهدی و مانند آن) که عرفا یک نام محسوب می‌شود انتخاب خواهد شد.
- تبصره ۱- انتخاب نام‌هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می‌گردد و همچنین انتخاب عناوین و القاب و نام‌های زننده و مستهجن یا نامتناسب با جنس ممنوع است.
- تبصره ۲- تشخیص نام‌های ممنوع با شورای عالی ثبت احوال می‌باشد و این شورا نمونه‌های آن را تعیین و به سازمان اعلام می‌کند.
طبق قانون چه نام‌هایی می‌تواند تغییر کند؟
طبق ماده ۲۰ قانون ثبت احوال و تبصره‌های آن انتخاب نام‌های زیر ممنوع است و دارندگان آن‌ها می‌توانند با رعایت مقررات مربوطه نسبت به تغییر آن اقدام نمایند. در این راستا می‌توان صفر تا صد اقدامات را به وکیل تغییر نام و نام خانوادگی متخصص در امور ثبت احوال واگذار نمود.
- تغییر نام‌هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می‌گردد. مانند: «عبدالات ، عبدالعزی» (لات و عزی نام دو بت در مکه معظمه دوران قبل از اسلام است)
- تغییر اسامی مرکبی که عرفا یک نام محسوب نمی‌شوند (اسامی مرکب ناموزون) مانند : «سعید بهزاد، شهره فاطمه، حسین معروف به کامبیز و غیره»
- عناوین – اعم از عناوین لشکری و یا کشوری و یا ترکیبی از اسم و عنوان. مانند : «سروان، سرتیپ، دکتر، شهردار و یا سروان محمد و و شهردار علی»
- القاب – اعم از ساده و مرکب . مانند : «ملک الدوله، خان، یا شوکت الملک، حاجیه سلطان و سلطانعلی»
- اسامی زننده و مستهجن – زننده و مستهجن آندسته از نام‌هایی است که بر حسب زمان ، مکان یا مورد بدلایل و جهات زیر برای دارنده آن زننده و مستهجن باشد و مراتب به تأیید شورایعالی برسد.
نام‌هایی که معرف صفات مذموم و مغایر با ارزش‌های والای انسانی است. مانند : «گرگ، قوچی و غیره»
نام‌هایی که با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبی مردم مغایر باشد. مانند «لات، خونریز، چنگیز و غیره»
نام‌هایی که موجب تحقیر اشخاص بوده و یا معنای لغوی آن در جامعه قابل پذیرش نباشد. مانند: «صد تومانی، گت آقا، کنیز، گدا و غیره» - اسامی نامتناسب با جنس. مانند: «ماشاالله برای اناث و یا انتخاب نام اشرف و یا اکرم برای افراد ذکور»
- حذف کلمات زائد و غیر ضروری در نام اشخاص. مانند: «قلی، غلام، گرگ، ذولف و قوچ»
- تصحیح اشتباهات املایی در نام اشخاص که به دلیل عدم آشنایی مامور با لهجه‌ها و الفاظ و معانی محلی و یا ناشی از تلفظ اظهار کننده پیش آمده. مانند : «زهراب به سهراب و یا منیجه به منیژه و یا غیره»
- هم نام بودن فرزند با پدر و یا مادر در یک خانواده.
- هم نام بودن برادران و یا خواهران در یک خانواده.
- تغییر نام‌ها از صورت عربی به شکل فارسی از قبیل رحمن به رحمان ، اسمعیل به اسماعیل ، اسحق به اسحاق و غیره.
- تغییر نام کسانیکه با تأیید مراجع ذیصلاح به دین مبین اسلام مشرف می‌شوند.
- تغییر نام کسانیکه نام آن‌ها اسامی ایام هفته باشد.
- تغییر نام کسانیکه تغییر جنسیت داده و دادگاه صالحه حکم به تغییر نوع جنس در اسناد سجلی و شناسنامه آنان صادر نموده است. پیشوند «عبد» خاص اسامی و صفات ذات پروردگار است و در سایر موارد متقاضی می‌تواند تقاضای حذف آن را بنماید.
برای اطلاعات بیشتر پیش از هر اقدامی تنها با یک تماس با وکیل تلفنی متخصص در بنیاد وکلا صحبت کرده و کسب اطلاعات نمایید.
مرجع صالح برای تغییر نام
طبق آخرین آیین نامه اجرایی ثبت احوال اگر جز افرادی هستید که واجد شرایط فوق هستید، کلیه ادارات ثبت احوال سراسر کشور برای تغییر نام آماده انجام کار شما هستند.
در این روش ۴ گروه می‌توانند اقدام به تغییر نام نمایند:
- اشخاص ۱۸ سال به بالا.
- افراد کمتر از ۱۸ سال که دارای حکم رشد باشند.
- پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از ۱۸ سال.
- سرپرست قانونی (قیم، امین، وصی) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد.
شما به اداره ثبت احوال مراجعه نموده و با تکمیل فرم‌های مربوطه درخواست خود را ارائه می‌نمایید. سپس باقی مراحل توسط ثبت احوال پیگیری می‌شود. شما کلا دو بار مراجعه حضوری خواهید داشت و این روش نهایت ده روز کاری زمان میبرد.
در این روش تنظیم و تسلیم درخواست تغییر نام در غیر از محل صدور شناسنامه تان نیز بلامانع است. در این گونه موارد پس از پذیرش درخواست و ارسال آن به اداره ذیربط (محل صدور شناسنامه) و طرح در هیئت حل اختلاف، اقدام لازم معمول و نتیجه جهت اطلاع متقاضی به اداره ارسال کننده اعلام خواهد شد.
هیئت حل اختلاف ثبت احوال چیست؟
پس از اینکه درخواست تغییر نام را به اداره ثبت احوال دادید، این درخواست در هیات حل اختلاف اداره ذیربط (محل صدور شناسنامه) مطرح و نسبت به آن با رعایت قوانین و مقررات مربوطه اتخاذ تصمیم گردد.
فلذا موافقت با تغییر نام مورد درخواست موکول به رای صادره از سوی هیات حل اختلاف خواهد بود.
پس از وصول رای هیات حل اختلاف بشرح ذیل اقدام خواهد شد.
- الف: در صورتی که رای صادره بر له (موافق) خواسته درخواست کننده صادر شده باشد پس از رؤیت متقاضی و تقاضای اجراء نسبت به تعویض شناسنامه با نام جدید اقدام خواهد شد.
- ب: چنانچه رای صادره بر علیه (مخالف) خواسته درخواست کننده صادر شده باشد متقاضی پس از رؤیت آن در صورت تمایل می‌تواند باستناد ماده ۴ قانون ثبت احوال ظرف مهلت مقرر (۱۰ روز از تاریخ ابلاغ ) نسبت به تصمیم متخذه به دادگاه محل اقامت خود مراجعه و اعتراض نماید.
خیلی از افرادی که قصد تغییر نام کوچک خود را دارند، واجد شرایط فوق نیستند و در قانون به صراحت درباره وضعیتشان چیزی ذکر نشده است. مثلا کسانی که نام شناسنامه ای آن‌ها با نامی که آن‌ها را صدا می‌زنند متفاوت است.
یا نامش از نظر فرهنگی و سليقه شخصی، یا با افكار و انديشه‌های فرد يكسان نباشد. یا در کل از اسم خود راضی نیستند و نام دیگری را دوست دارند. این دسته از افراد باید از طریق دادگاه و طرح دعوی اقدام به پیگیری تغییر نام خود نمایند که در ادامه به آن پرداخته ایم.
تغییر نام مذهبی امکان پذیر است؟
قبل از اینکه به مراحل تغییر نام از طریق دادگستری بپردازیم، میخواهم به یکی از دغدغه‌های اصلی شما که در مشاوره‌های آنلاین و مشاوره‌های تلفنی بسیار پرسیده شده است پاسخ دهیم. «آیا تغییر نام مذهبی امکان پذیر است؟»
در پاسخ باید گفت در قانون هیچ منعی برای تغییر نام مذهبی وجود ندارد و افرادی که دارای نام مذهبی هستند نیز می‌توانند برای تغییر نام اقدام کنند.
در این میان البته ثبت احوال مقرراتی برای تغییر نام‌ها بخصوص در نام‌های مذهبی قایل شده است. آن هم شرط «فراوانی بیشتر نام انتخابی» است. بدین معنا که باید نامی که فرد انتخاب می‌کند از نام اول او فراوانی بیشتری داشته باشد.
البته در عمل این مقرره وحی منزل نیست و در بسیاری موارد و پرونده‌ها اقدام از طریق مرجع قضایی موفق بوده است و تغییر نام بخصوص تغییر نام مذهبی انجام شده است. از جمله مواردی مثل: تغییر نام طاهره به بهاره، عزیزه به عسل و حسین به پیمان.
تغییر نام از طریق دادگاه و طرح دعوی
همانطور که گفتیم افرادی که شامل ماده ۲۰ قانون ثبت احوال نمی‌شدند و قصد تغییر نام خود را دارند، باید برای تغییر نام از طریق دادگاه عمومی حقوقی اقدام نمایند.
در اصل در این روش شما اقدام به طرح دعوی نموده و سپس با ارائه توضیحات و دفاعیات قاضی دادگاه را برای تغییر نام خود متقاعد می‌نمایید. برای این کار باید قدم به قدم مراحل زیر را انجام دهید:
- با در دست داشتن شناسنامه و کارت ملی، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید و دادخواست خود را تنظیم و ثبت نمایید. شما خواهان هستید و خوانده این دعوی، اداره ثبت احوال است: اداره ثبت احوال صادر کننده شناسنامه.
توضیح اینکه خواهان می‌تواند دادخواست خود را در محل اقامت خود، یا شهرستان محل صدور شناسنامه اقامه کند. - شما باید همراه دادخواست خود، مدارک و ادله خود را (در صورت وجود) ارائه دهید. یکی از مهمترین موارد شهادت شهود است که می‌توانید استشهادیه ای را از قبل تنظیم نموده و امضای شاهدین خود برسانید.
- دادگاه جلسه ای به منظور رسیدگی به ادعای شما تشکیل می‌دهد که زمان آن با پیامک به شما اطلاع رسانی می‌گردد.
- در جلسه دادگاه، قاضی ضمن اینکه توضیحات شما می‌شنود، اگر شهود شما حضور داشته باشند قاضی می‌تواند قرار استماع شهادت شهود صادر کند و اظهارات شهود در صورتجلسه دادگاه قید می‌شود. در مواردی هم دادگاه قرار استماع شهادت شهود صادر می‌کند و به شما ابلاغ می‌شود که شهود خود را در جلسه بعد حاضر نماید. البته در موارد معدودی هم دادگاه بدون استماع شهادت شهود، حکم به تغییر نام صادر کرده است.
در نظر داشته باشید که وکیل و نماینده قانونی اداره ثبت احوال نیز در جلسه دادگاه حاضر می‌شود و غالبا با دادخواست شما مخالفت می‌نمایند. می‌توان گفت این مرحله مهمترین قسمت ماجراست. در این مرحله نحوه دفاع و تاثیرگذاری و ارائه لایحه دفاعیه و حتی حضور وکیل یا کارشناس حقوقی بسیار مهم و تعیین کننده است. - دادگاه پس از بررسی مدارک و دفاعیه شما و طرف مقابل رای خود را صادر می‌نماید. تبریک می‌گوییم؛ اگر مرحله قبل قوی و موثر ظاهر شده باشید، رای به نفع شما خواهد بود و نام شما به نام دلخواهتان تغییر می‌نماید.
- اگر به هر دلیل حکم دادگاه به نفع شما نباشد، نگران نباشید. حکمی که دادگاه صادر می‌کند ظرف بیست روز از ابلاغ دادنامه، قابل اعتراض (تجدیدنظرخواهی) است. در صورت تجدیدنظرخواهی، پرونده به دادگاه تجدیدنظر استان ارسال خواهد شد.
البته اگر رای قبلی به نفع شما بوده باشد این احتمال وجود دارد که ثبت احوال نیز تقاضای تجدیدنظر نماید. اما دادگاه‌های تجدیدنظر، معمولا، تمایلی به نقض حکم در این گونه موضوعات ندارند؛ هیچ ایرادی ندارد اگر کسی اسمی را که دوست ندارد برای یکبار تغییر دهد. و این حق کسی را که ضایع نمی‌کند. این را نیز بدانید که رای دادگاه تجدید نظر، قطعی بوده و لازم الاجراست.
قید سیادت در شناسنامه به چه شکل است؟
سیادت برخی از افراد در شناسنامه شان ذکر نشده است. طبق تبصره ۵ ماده ۲۰ قانون ثبت احوال:
«ذکر سیادت در اسناد سجلی ساداتی که سیادت آنان در اسناد سجلی پدر و یا جد پدری مندرج باشد و یا سیادت آنان با دلائل شرعی ثابت گردد الزامی است مگر کسانی که خود را سیّد ندانند و یا عدم سیادت آنان شرعا احراز شود.»
پس شما می‌توانید با ارائه مدارک اثبات کننده سیادت خود به اداره ثبت احوال محل سکونتتان مراجعه نموده و برای اصلاح شناسنامه تان اقدام نمایید.
تغییر نام برای پیروان اقلیت‌های دینی
روش‌های تغییر نام برای پیروان اقلیت‌های دینی نیز مطابق روش‌های بالاست و تفاوتی ندارد. تنها نکته موجود در مورد تغییر نام این افراد در تبصره ۳ و ۴ ماده ۲۰ قانون ثبت احوال است که به شرح ذیل می‌باشد:
«انتخاب نام در مورد اقلیت‌های دینی شناخته شده در قانون اساسی تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است. در اسناد سجلی اقلیت‌های دینی شناخته شده در قانون اساسی کشور نوع دین آنان قید می‌شود.»
همچنین افرادی که قصد تشرف به دین مبین اسلام را دارند می‌توانند به راحتی نام و نام خانوادگی خود را تغییر دهند. طبق تبصره ۵ ماده فوق الذکر مراتب تشرف پیروان ادیان دیگر به دین مبین اسلام همراه با تغییرات مربوط به نام و نام خانوادگی آنان در اسناد سجلی ثبت می‌شود.
شما حالا تمام اطلاعات لازم را دارید و می‌توانید با بررسی شرایط و وضعیت خود، بهترین روش را انتخاب نموده و اقدام نمایید. در این مطلب بنیاد وکلا سعی کردیم با توضیح جزییات، شما را با راهکارهای قانونی تغییر نام بیشتر آشنا کنیم. امیدواریم این اطلاعات برایتان مفید باشد.
اگر هنوز برای تغییر نام خود اقدامی نکرده‌اید می‌توانید ابتدا از مشاوره حقوقی تغییر نام و نام خانوادگی استفاده کنید و سپس با آگاهی و اشراف کامل بر موضوع برای اقدام حقوقی آماده شوید.
در کنار مشاوره حقوقی حضوری و تلفنی، امکان ارتباط با وکیل آنلاین نیز به صورت برخط برای شما فراهم شده است تا روند رسیدگی به پرونده شما تسریع شود.
باسلام وخسته نباشی:
اسمم حمیدرضا هست میتوانم آن را به حامد تغییربدم؟ تشکراز شما
سلام. بله امکان تغییر نام شما وجود دارد
باسلام سلام
من سعید هستم میخواستم بپرسم آیا میشه
این اسم را به اسم سینا تغییر داد
یعنی از
سعید به سینا
سه روز در سامانه اینترنتی سهیم درخواست دادم
ولی هنوز رسیدگی نشده
ممنون میشم راهنمایی کنید
سلام. بله اسم شما مذهبی نیست و تغییر آن ساده تر است
سلام خسته نباشید من اسم فاطمه هست ولی همه افراد اسم منو رو با دیگران اشتباه میکنند چون افراد زیادی در اقوام به ایت نام هستند ، آیا میتونم اسم رو از فاطمه به نازنین فاطمه تغییر بدم؟
سلام. بله نام فاطمه و زهرا جزو سخت ترین اسامی برای تغییرنام هستند اما غیر ممکن نیست. به خصوص که شما فقط می خواهید نازنین را به اسم خودتان اضافه کنید
سلام اسم من معین هست و میخواهم به کوروش تغییر نام بدم آیا امکان پذیر هست ؟!
سلام وقت بخیر. بله. نام شما مذهبی نیست و امکان تغییر آن ساده است
سلام اسم من فاطمه هست اما آذر صدام میکنند هم خانواده و هم فامیل ،از اونجایی که اسم فاطمه رو نمیشه به آذر تغییر داد میشه آذر رو به فاطمه اضافه کنم ؟ و اسمم دو قسمتی بشه ؟
سلام وقت بخیر. امکان تغییر نام وجود دارد.هر یک از راه هایی هم که فرمودین یک گزینه است و مسیر آن ها متفاوت است. اما به نظرم تغییر نام به صورت کلی تحت شرایطی راحت تر باشد
سلام،من تغییر اسم دادم و هم شناسنامه به نام جدید گرفتم و هم کارت ملی به نام جدید صادر کردم ولی کارت ملی هنوز به دستم نرسیده فقط یک برگه برای کارت ملیم از اداره ثبت دریافت کردم ،فقط هنوز این قبلیم در سیستم قضایی یا هر جا رفتم بوده ،و اینکه بلیط پرواز می‌خوام بگیرم در سیستم اسم قبلیم میاد ،من باید چکار کنم الان برای پرواز گرفتن مشکل دارم
سلام. در سیستم ثبت احوال هنوز به روزرسانی اطلاعات شما به صورت کامل انجام نشده است.
سلام ببخشید اسم من نازنین زهرا هست و خب میخواستم بدونم میتونم زهرا رو حذف کنم و اسمم فقط نازنین باشه؟یعنی دادگاه مخالفت نمیکنه؟
سلام. امکان مخالفت هست اما قابل دفاع است.