برخی از تعهدات هستند که هر تاجری موظف به رعایت آن‌ها می‌باشد و در نظر گرفتن این تعهدات از سوی قانونگذار به خاطر حفظ حقوق اشخاص ثالث و همچنین تسهیل نظارت بر تجار و فعالیت‌های تجاری آن‌هاست.
هر زمان قانونگذار می‌تواند برشمار این تعهدات بیافزاید یا برخی از این تعهدات را محدود یا از بین ببرد اما آنچه اکنون تجار موظف به رعایت آن هستند عبارت است ازثبت نام در دفتر ثبت تجاری و حفظ دفاتر تجاری.
به تجار توصیه می‌شود فارغ از هر حوزه کاری، برای جمع‌بندی اقدامات حضوری لازم از وکیل متخصص استفاده کنند.
ثبت نام در دفتر ثبت تجاری
مقررات راجع به ثبت نام در دفتر مذکور در مواد ۱۶ تا ۱۹ قانون تجارت و آیین نامه دفتر ثبت تجاری ۱۳۲۵ آمده است. در بسیاری از کشورها و نیز در فرانسه برای تعیین تجار و اطلاع رسانی به مردم و نیز نظارت مقامات حکومتی بر آن‌ها دفتر ثبت تجاری ایجاد شده است.
مطابق ماده ۱۶ قانون تجارت ایران در نقاطی که وزارت دادگستری دفتر ثبت تجاری تاسیس کند کلیه اشخاصی که به شغل تجاری درآن محل مشغولند ایرانی یا خارجی به جز کسبه جزء موظفند در مدت مقرر اسم خود را در دفتر مذکور ثبت کنند.
نگهداری دفتر مذکور در تهران به عهده دایره ثبت شرکت‌ها و در شهرستان به عهده ادارات ثبت است. ماده ۱۲ آیین نامه مذکور و درصورت تاسیس دفتر در محل توسط وزارت دادگستری، باید مراتب به وسیله روزنامه رسمی به اطلاع عموم برسد.
ماده ۱۱ آیین نامه این دفاتر توسط رئیس دادگستری یا نماینده وی شماره گذاری، امضا و مهمور به مهر دادگستری می‌شود که مجموع صفحات هم در اول و آخر دفتر به حروف نوشته می‌شود و به هر بازرگان یک صفحه اختصاص داده می‌شود تا تغییرات بعدی را ذیل همان شماره اعمال دارند.
بسته به موقعیت و بازه زمانی موکلین می‌توانید خدمات حقوقی مخصوص خود را دریافت کنید. به طور مثال اگر امکان مراجعه حضوری به دفتر وکیل را ندارید، از وکیل تلفنی استفاده نمایید.
همچنین برای سرعت بخشی به جریان پاسخگویی و رسیدگی امکان ارتباط با وکیل آنلاین نیز برای شما برقرار می‌باشد.
تشریفات ثبت
افراد مشمول ماده ۱۶ قانون تجارت باید ظرف یک ماه از تاریخ شروع به کار یا تاسیس، اظهارنامه خود را به ثبت محل تسلیم کند.
در ماده ۶ آیین نامه مذکور در فوق، مشخصاتی که باید در اظهار نامه نوشته شود آمده است. متصدی دفتر ثبت تجاری باید اظهارنامه را کنترل و تشریفات قانونی را در مورد آن اعمال کند (ماده ۷ آیین نامه) بعد از ثبت نام تاجر در دفتر ثبت تجارتی باید به عموم اعلام شود.
مطابق ماده ۱۸ قانون تجارت هر تاجر موظف است تا در کلیه اسناد، صورتحساب‌ها، نشریات خطی یا چاپی در ایران تصریح کند که تحت چه نمره ای به ثبت رسیده است اما چون فقط برای انجام ندادن این کار ضمانت کیفری تعیین شده است باید گفت که شخص برای جبران خسارت خود باید به قواعد عام راجع به مسئولیت مدنی مراجعه کند.
افراد می‌توانند با مراجعه به دفتر ثبت تجاری از اطلاعات راجع به تاجر مطلع شوند و این جزو اسرار تجاری به حساب نمی‌آید. ضمانت اجرای عدم ثبت نام خود در دفتر تجارتی بسیار کم است؛ چرا که اکنون ارزش پول نسبت به زمان تصویب قانون تجارت پایین رفته است اما ضمانت اجرای مدنی عدم ثبت تابع مقررات راجع به مسئولیت مدنی است.
اثر ثبت نام تاجر در دفتر ثبت تجارتی
در مورد تاجر محسوب شدن شخص
مسئله مورد بحث اینست که اگر شخصی که به فعالیت تجاری مشغول است دفتر ثبت تجارتی ثبت نام نکند تاجر به حساب می‌آید یا نه؟ مطابق ماده ۲ قانون تجارت این شخص تاجر محسوب می‌شود؛ چرا که در این ماده به ثبت نام در دفتر مذکور، اشاره ای نشده است.
اما عکس این قضیه، یعنی اگر شخص در دفتر مذکور، ثبت نام کرده و به فعالیت تجاری مشغول نیست در اینصورت ثبت نام در دفتر تجاری تنها آمار، قضایی است بر اینکه شخص تاجر است.
پس اگر اشخاص ثالثی ثابت کنند که وی علیرغم ثبت نام، به فعالیت تجاری نمی‌پردازد شخص تاجر محسوب نمی‌شود یا خود تاجر ثابت کند تاجر نیست و بنابراین دیگران نمی‌توانند علیه وی دعوای ورشکستگی اقامه کنند اما باید دلیل بدهد.
در مورد ایجاد شخصیت حقوقی برای شرکت‌های تجاری
تشکیل شرکت در ایران بسته به اینکه نوع شرکت، چه شرکتی باشد متفاوت خواهد بود؛ برای مثال شرکت با مسئولیت محدود، تضامنی و نسبی زمانی شخصیت حقوقی پیدا می‌کند که تمام سرمایه نقدی پرداخت و سهم الشرکه غیرنقدی تقویم و تسلیم شده باشد.
مواد ۹۶-۱۱۸-۱۸۵ قانون تجارت و شرکت سهامی عام زمانی شخصیت حقوقی می‌یابد که مجمع عمومی مؤسس تشکیل، پذیره نویسی احراز، اساسنامه تصویب و مدیران و بازرسان انتخاب و سمتشان قبول شود (ماده ۱۷ لایحه ۱۳۴۷.)
اما در هر صورت در قانون تجارت ایران ملاک ایجاد شخصیت حقوقی ثبت شرکت در دفتر تجارتی نیست برخلاف قانون فرانسه که بدون ثبت در دفتر مذکور، شخصیت حقوقی پیدا نمی‌کنند.
علاوه بر اثر ثبت در دو موردی که گفته شد بعضا قانونگذار اقدام به برخی فعالیت‌های بازرگانی یا اعطای برخی امتیازات را موکول به ثبت نام در چنین دفاتری می‌کند؛ برای مثال به قانون مقررات صادرات و واردات ۱۳۶۶ و لایحه قانونی تشویق صادرات و تولید ۱۳۳۳ مراجعه کنید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر و تنظیم دفتر تجاری می‌توانید از مشاوره حقوقی در بنیاد وکلا بهره‌مند شوید.
