در صورتی که از کسی طلبی داریم که حاضر به پرداخت آن نمی‌شود، یا از ایفای تعهد امتناع می‌نماید ویا هر ادعای دیگری که نسبت به شخصی داریم که مدارک لازم جهت اثبات حق خود در دادگاه نیز وجود دارد، قبل از طرح دعوی در دادگاه، یک فرصت دیگر به طرف مقابل می‌دهیم تا نسبت به ادای دین یا ایفای تعهد از طریق اظهارنامه اقدام نماید.
برای سپردن تنظیم اظهارنامه به متخصص می‌توانید توضیحات و مدارک خود را برای مشاوره حقوقی آنلاین بنیاد وکلا ارسال نمایید.
اظهارنامه چیست؟
در واقع ارسال اظهارنامه، یک درخواست رسمی است اما بدون حضور در مراجع قضایی، اگر اظهارشونده توسط اظهارنامه به خواسته متقاضی ترتیب اثر ندهد از طریق قضایی پیگیری خواهد شد. بنابراین هر شخص ذی حقی، لازم نیست حتما برای مطالبه حق خویش اقدام به اقامه دعوی نماید.
زیرا ممکن است با درخواست شفاهی از کسی که بایستی این حق را ادا نماید، به مقصود خویش نایل نگردد. اما در برخی موارد چون اثبات مطالبه شفاهی به نوعی مشکل است، بنابراین با تنظیم اظهارنامه و ارسال آن برای مخاطب به طور رسمی اقدام به مطالبه حق خود می‌کند.
بر اساس ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی: هر کس می‌تواند قبل از تقدیم دادخواست، حق خود را به وسیله اظهارنامه از دیگری مطالبه نماید، مشروط بر اینکه موعد مطالبه رسیده باشد.
به طور کلی هر کس حق دارد اظهاراتی را که راجع به معاملات و تعهدات خود با دیگری است و بخواهد به طور رسمی به وی برساند ضمن اظهارنامه به طرف ابلاغ نماید. اظهارنامه توسط اداره ثبت اسناد و املاک کشور یا دفاتر دادگاه‌ها ابلاغ می‌شود.
کاربردهای اظهارنامه
اظهارنامه وسیله ای است که با استفاده از آن می‌توان قبل از اینکه اقدام به اقامه دعوی در محاکم قضایی نمود حقی را مطالبه کرد. باید دانست در برخی موارد ارسال اظهارنامه اختیاری و در برخی موارد ارسال اظهارنامه الزامی است.
شایان ذکر است که اظهارنامه برای بیان رسمی و محترمانه جهت مطالبات می‌باشد که امری بسیارمقبول و پسندیده تلقی می‌شود و چه بسا که همین اظهار رسمی بسیاری از مشکلات را حل نموده و از حضور افراد در دادگاه‌ها جلوگیری نماید و مانع از کثرت پرونده‌ها در دادگاه‌ها و اطاله دادرسی شود.
لیکن در نوشتن متن اظهارنامه باید مواظب بود تا مطالبی عنوان نشود که موجب سوءاستفاده طرف مقابل شود و بتواند علیه نوییسنده اظهارنامه استفاده نماید و همچنین از به کار بردن کلمات تهدید آمیز و غیرمحترمانه پرهیز شود و خلاصه اینکه جز در مواقع لازم از فرستادن اظهارنامه خودداری نماییم، زیرا ممکن است ارسال اظهارنامه موجب هوشیاری طرف مقابل شود.
مثلا اگر موضوع دعوی شما مطالبه وجه باشد و قصد داشته باشید با صدور قرار تامین خواسته، انوال طرف را توقیف کنید او با وصول اظهارنامه این فرصت را پیدا می‌کند که اموال خود را از دسترس شما خارج نماید.
در پایان اظهارنامه به اظهارشونده یادآوری کنید که در صورت عدم پاسخ لازم از طرف وی، اقدامات قانونی از جمله مراجعه به مراجع صلاحیتدار قضایی ودر نتیجه مسئولیت پرداخت هزینه‌های دادرسی، حق الوکاله وکیل و سایر خسارات دادرسی نیز بر عهده وی خواهد بود.
موارد اختیاری ارسال اظهارنامه
- هنگامی که کسی بدهی به ما داشته باشد، می‌توان قبل از تقدیم دادخواست مطالبه وجه، به موجب اظهارنامه حق را مطالبه نمود.
- هنگامی که زوجه اقدام به ترک منزل نموده و مرد مایل است قبل از الزام به تمکین وی، اقدام به دعوت او از طریق ارسال اظهارنامه نماید.
- هنگامی که کسی متعهد به انجام امری در برابر دیگری باشد ودر انجام آن اهمال ورزد، می‌توان قبل از دادخواست الزام به ایفای تعهد، به موجب اظهارنامه، ایفای تعهد را از وی درخواست کرد.
- در مواردی که افراد می‌خواهند با هم صلح وسازش کنند نیز می‌توان با ارسال اظهارنامه این امر را به اطلاع طرف مقابل رساند.
- زمانی که می‌خواهیم چیزی را به کسی تسلیم کنیم یا به عبارتی می‌خواهیم وفای به عهد کنیم اما طرف مقابل از پذیرش آن خودداری می‌کند، می‌توان با استفاده از اظهارنامه این کار را انجام داد.
- گاهی اوقات کسانی که دلیلی جهت اقامه ی دعوی و احقاق حق خود راندارند، می‌توانند با ارسال اظهارنامه و دریافت پاسخ طرف مقابل، در دادگاه به پاسخ ارائه شده از سوی طرف مقابل خود استناد نماید.
موارد الزامی ارسال اظهارنامه
در مواردی به موجب قوانین مختلف، ارسال اظهارنامه پیش‌بینی و اثبات ادعا و احرهز حقیقت به ابلاغ اظهارنامه موکول شده است که مهمترین آن‌ها بنا به تاکید وکیل تلفنی به شرح زیر است:
- ماده ۱۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی درخصوص دعوای رفع تصرف عدوانی بیان می‌کند: سرایدار، خادم، کارگر و به طور کلی هر امین دیگری، چنانچه پس از ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه مالک یا ماذون از طرف مالک یا کسی که حق مطالبه دارد مبنی برمطالبه ی مال امانی، از آن رفع تصرف ننماید، متصرف عدوانی محسوب می‌شود.
- در جایی که قرارداد مستاجر به اتمام رسید و می‌خواهد عین مستاجره یا مورد اجاره را به موجر تحویل دهد و موجر از تحویل مورد اجاره امتناع می‌کند. در اینجا مستاجر مکلف است با ارسال اظهارنامه، تحویل مورد اجاره را تقاضا کند تا از خطر پرداخت اجرت المثل در امان بماند. (ماده ۱۳ قانون روابط موجر ومستاجر)
- امتناع مالک یا ساکن آپارتمان از پرداخت بدهی در تبصره ۲ ماده ۱۰ مکرر قانون تملک آپارتمان‌ها: در صورت امتناع مالک یا استفاده کننده آپارتمان از پرداخت سهم خود از هزینه‌های مشترک مثل حق شارژ یا قبوض مشترک، هیئت مدیره می تواند به وسیله اظهارنامه با ذکر مبلغ بدهی و ریز آن، مطالبه نماید. هر کاه مالک یا استفاده کننده ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه، سهم بدهی خود را نپردازد، مدیر یا هیئت مدیره می‌توانند به تشخیص خود و با توجه به امکانات از دادن خدمات مشترک از قبیل شوفاژ، تهویه مطبوع، آب گرم و غیره به او خودداری کند ودر صورتی که مالک و یا استفاده کننده همچنان اقدام به تصفیه حساب ننماید، اداره ثبت محل وقوع آپارتمان به تقاضای مدیر یا هیئت مدیران برای وصول وجه مزبور بر طبق اظهارنامه ارسال شده، اجراییه صادر خواهد کرد.
- اثبات تاخیر در پرداخت اجاره‌بها یا اجرت المثل املاک برای اقامه دعوای تخلیه (بند ۹ ماده ۱۴ قانون روابط موجر و مستاجر)
- بنا به قانون تجارت، طلبکاران شخصی شرکای شرکت‌های تجاری حق ندارند طلب خود را از دارایی شرکت بخواهند. لیکن می‌توانند انحلال شرکت را از دادگاه صالحه به منظور وصول طلب از سهم مدیون درخواست نمایند، منوط به اینکه مراتب را حداقل شش ماه قبل از اقدام به وسیله ی اظهارنامه رسمی به اطلاع شرکت برسانند. در این صورت مادام که حکم نهایی انحلال صادر نشده باشد، شرکا می‌توانند با پرداخت طلب خواهان تا حد دارایی مدیون، از انحلال آن جلوگیری نمایند.
- در فرضی که درقراردادی موقع بروز اختلاف ارجاع امر به داور شده ولی طرفین داور یا داوران خود را معرفی نکرده باشند و تعیین داور به عهده دادگاه نیز سپرده نشده باشد، یکی از طرفین می‌تواند داور خود را معین کرده و با ارسال اظهارنامه رسمی از طرف دیگر قرارداد، درخواست تعیین داور نماید. در اینصورت طرف مقابل مکلف است ظرف ۱۰روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه اقدام نماید و الا ذی نفع می‌تواند به دادگاه مراجعه کند.
- همچنین هنگام اعلام فسخ معاملات یکی از پیش نیازهای آن ارسال اظهارنامه و اعلام اراده بر فسخ است، که متعاقبا در صورت تشخیص ارکان فسخ، توسط دادگاه صالحه، فسخ اعلام شده تایید می‌گردد.
پاسخ به اظهارنامه
جواب دادن به اظهارنامه الزامی نیست و هیچگونه تکلیف قانونی در پاسخ به اظهارنامه وجود ندارد.
اگر در حیطه تنظیم و ارسال اظهارنامه و در مقابل پاسخ به آن نیاز به دریافت راهنمایی بیشتری دارید، می‌توانید از مشاوره حقوقی در بنیاد وکلا استفاده نمایید.
