حکم طلاق مانند احکام سایر دعاوی حقوقی می‌تواند به شکل حضوری و یا غیابی صادر شود. در شرایطی که یکی از زوجین اقدام به ارائه درخواست طلاق نموده و حکم ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی اجرا شود، دادگاه اقدام به صدور حکم غیابی طلاق می‌کند. بحث اعتراض به حکم طلاق غیابی نیز همین جا مطرح می شود.
صدور حکم طلاق غیابی بدین معنا است که یکی از زوجین در دادگاه حضور نداشته و یا وکیل او در دادگاه از موکل خود دفاع نکرده و جدای از این که لایحه دفاعیه مکتوب نیز در اختیار دادگاه رسیدگی کننده پرونده طلاق قرار نگرفته است.
در واقع می‌توان گفت که عدم حضور طرف خوانده دعوا طلاق باعث می‌شود تا دادگاه به جای آن که حکم حضوری صادر نماید، اقدام به صدور حکم غیابی طلاق می‌کند.
خوانده دعاوی طلاق می‌تواند زوج و یا زوجه باشد که اگر در هر شرایطی امکان حاضر شدن در جلسه رسیدگی دادگاه طلاق را نداشته باشند، می‌توانند از طریق تنظیم و ارسال لایحه دفاعیه به نحوی از صدور حکم غیابی طلاق، خودداری کنند.
حال در صورتی که خواهان دعوا طلاق مراحل مربوط به طلاق را انجام داد و سپس با تنظیم دادخواست، پرونده طلاق جهت رسیدگی در اختیار دادگاه خانواده قرار گرفت، در زمان صدور حکم، دادگاه تصمیم به صدور رای غیابی و یا حضوری طلاق می‌کند.
در هر صورت اگر حکم طلاق به صورت غیابی صادر شد، امکان اعتراض به رای وجود داشته و خوانده دعوا می‌تواند از طریق یکی از روش‌های قانونی اعتراض خود را نسبت به حکم دادگاه بدوی، اعلام نماید.
شیوه متداول اعتراض به حکم طلاق مانند سایر احکام غیابی، واخواهی است که از طریق آن، خوانده دعوا می‌تواند شوهر و یا زوجه باشد، اعتراض خود را نسبت به این که رای طلاق به شیوه غیابی صادر شده است، اعلام نماید.
علاوه بر واخواهی، امکان اعتراض به حکم طلاق غیابی به شیوه تجدید نظر خواهی، فرجام خواهی و اعاده دادرسی است. مهلت اعتراض به رای غیابی طلاق، برای افرادی که در داخل ایران سکونت دارند، بیست روز و برای افراد خارج از کشور، تقریبا دو ماه از تاریخ صدور رای است.
در واقع می‌توان گفت که برای اعتراض به حکم طلاق غیابی، لازم است که همان احکام و مقررات مربوط به طلاق غیابی اجرا شود. در این مقاله قصد داریم که شرایط و نحوه اعتراض کردن نسبت به رای طلاق غیابی را مورد بررسی قرار دهیم.
البته این امکان برای شما در سامانه بنیاد وکلا فراهم است که همین حالا با وکیل تلفنی، مشاوره حقوقی در رابطه با موضوع طلاق داشته باشید.
درباره حکم طلاق غیابی
طلاق به عنوان یکی از دعاوی خانواده که پرونده‌های متعددی در رابطه با آن در مراجع قضایی بررسی می‌شود. حکم طلاق زمانی صادر می‌شود که تمام فرآیند و مراحل مرتبط با طلاق انجام شده و در این صورت دادگاه برای تعیین تکلیف پرونده اقدام به صدور رای می‌کند.
رای دادگاه در مورد دعاوی طلاق می‌تواند منجر به صدور گواهی عدم امکان سازش و یا این که گواهی مزبور، صادر نگردد.
جدای از این که نتیجه نهایی پرونده طلاق مطابق با انتظار و خواسته خواهان بوده و یا برخلاف آن باشد، شیوه صدور حکم طلاق از اهمیت خاصی برخوردار است.
دعاوی طلاق مانند هر دعوا حقوقی، امکان این که از طرف دادگاه، رای به صورت غیابی صادر شود، وجود دارد. علی رغم این که بیشتر احکام دادگاه‌ها به صورت حضوری صادر می‌شود اما در شرایطی نیز امکان حکم غیابی طلاق وجود دارد.
یکی از رایج‌ترین اصطلاحات مربوط به طلاق، در رابطه با طلاق غیابی بوده که دادگاه بر اساس شرایطی که در قانون بیان شده است، رای طلاق را غیابی صادر می‌کنند. در قانون ایران، مستقیما به موضوع حکم طلاق غیابی اشاره نشده است اما بر اساس موضوعات و نکات مندرج در قانون آیین دادرسی مدنی می‌توان به بررسی طلاق غیابی پرداخت.
در دعاوی طلاق، خوانده دعوا می‌تواند شوهر و یا زوجه باشد که در هر صورت اگر خوانده در فرآیند رسیدگی طلاق آن هم در مرحله دادرسی، غایب باشد، طبق قانون، دادگاه مکلف به صدور غیابی طلاق است.
درخواست طلاق غیابی می‌تواند از جانب شخص زوج بوده و یا این که زوجه تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش را داشته باشد.
البته لازم به ذکر است که صدور غیابی طلاق، بسته به خواسته زوجین انجام نمی‌شود، بلکه طبق شرایط و وضعیت موجود در پرونده طلاق، این امر صورت می‌گیرد.
دادگاه بر اساس این که طرف خوانده دعوا، تحت هیچ شرایطی اعلام حضور در فرآیند رسیدگی در دادگاه را نکرده است، حکم طلاق را به صورت غیابی صادر می‌کند.
صادر شدن حکم دادگاه در پرونده طلاق به صورت غیابی، می‌تواند معایبی برای خوانده دعوا داشته باشد و در این صورت خوانده امکان دفاع از حقوق خود و احقاق برخی از حقوق در روابط زوجیت را نخواهد داشت.
از این حیث در قانون شیوه‌های اعتراض به احکام غیابی طلاق، مورد بررسی قرار گرفته که در ادامه به هر یک از این راه‌ها، می‌پردازیم.
شرایط صدور حکم طلاق به صورت غیابی
پیش از آن که به بررسی نحوه اعتراض به حکم غیابی طلاق بپردازیم، لازم است که شرایط لازم برای صادر شدن رای طلاق به شکل غیابی را بررسی کنیم.
به طور کلی، احکام دادگاه ها به صورت حضوری و یا غیابی صادر می‌شود. در اغلب مواقع، حالت صدور رای در دادگاه به شیوه حضوری است اما در مواقعی نیز حکم دادگاه به صورت غیابی صادر می‌شود.
طلاق به مانند سایر دعاوی حقوقی، امکان صدور رای برای آن به شیوه غیر حضوری یا همان غیابی وجود دارد که در این بخش قصد داریم، شرایط صدور حکم غیابی طلاق را بررسی کنیم.
شرایطی که برای صدور احکام غیابی طلاق در نظر گرفته شده است، همان شرایط ذکر شده در قانون آیین دادرسی مدنی است. در واقع برای صدور حکم طلاق آن هم به صورت غیابی، لازم است که شرایط مربوط به ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی، رعایت شود.
ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی، بیان می‌کند که حکم دادگاه حضوری است، مگر آن که خوانده، یا وکیل و یا نماینده قانونی وی در هیچ کدام از جلسات دادگاه حاضر نشده باشند و به طور کتبی نیز نیز دفاع نکرده باشند و یا اخطاریه، ابلاغ واقعی نشده باشد.
احکام و شرایط ذکر شده در ماده فوق را می‌توان برای آرای طلاق غیابی در نظر گرفت. در این صورت برای آن که رای دعوا طلاق به شیوه غیابی صادر شود، وجود شرایط زیر الزامی است:
عدم حضور خوانده، وکیل یا نماینده قانونی وی
اصلی‌ترین شرط برای آن که در دعاوی طلاق، حکم دادگاه به صورت غیابی صادر شود، این است که خوانده دعوا یا وکیل و یا نماینده قانونی او در هیچ کدام از جلسات دادرسی طلاق، حضور فیزیکی نداشته باشند. طلاق خواسته ای از طرف شوهر، زوجه و یا این که در مواردی نیز به صورت توافقی است.
در این صورت اگر طلاق از طرف مرد باشد، به دلیل حضور نیافتن زوجه در دادگاه یا وکیل و یا نماینده او، دادگاه حکم طلاق را به صورت غیابی صادر می‌کند. در واقع شوهر بدون اطلاع به زوجه، امکان طلاق گرفتن به صورت غیابی را دارد.
حال این موضوع می‌تواند در رابطه با طلاق از طرف زوجه نیز رخ دهد که به واسطه آن، زوجه بر اساس عدم حضور شوهر در دادگاه، می‌تواند طلاق غیابی بگیرد.
عدم دفاع در دادگاه به صورت مکتوب
شرط دیگر برای صدور حکم طلاق به صورت غیابی، عدم دفاع در دادگاه به صورت مکتوب است. دفاع به صورت مکتوب در دادگاه در قالب تنظیم و ارسال لایحه دفاعیه انجام می‌شود. ارسال لایحه دفاعیه به دادگاه در پرونده طلاق، یکی از روش‌هایی است که منجر به صدور حکم طلاق به صورت حضوری می‌شود.
اگر خوانده یا وکیل و یا نماینده او به دلایل متعدد، امکان حضور در فرآیند دادرسی را نداشته باشند، می‌توانند اقدام به ارسال لایحه مکتوب دفاعیه طلاق نمایند.
با توجه به این که یکی از شیوه‌های رایج دفاع در مراحل دادرسی، تنظیم لایحه است، در این صورت زوجه می‌تواند برای آن که از صدور حکم غیابی طلاق، خودداری کند، در زمان مناسب که هنوز حکمی صادر نشده است، برای تقدیم لایحه مکتوب به دادگاه اقدام کند.
عدم صدور ابلاغیه به صورت واقعی
ابلاغیه حضور زوجین در جلسه دادرسی در صورتی که برای خوانده دعوا به صورت واقعی صادر نشده باشد، طبق قانون، حکم دعوا طلاق به شیوه غیابی صادر می‌شود.
هر یک از یک سه شرط مزبور اگر وجود داشته باشد، حکم دادگاه طلاق به صورت غیر حضوری یا غیابی صادر می‌شود.
شیوه‌های رایج اعتراض به حکم طلاق غیابی
بعد از بررسی شرایطی که به منظور صادر شدن رای غیابی طلاق لازم است، حال می‌خواهیم به شیوه‌های رایج اعتراض به حکم طلاق به کمک مشاوره حقوقی طلاق بپردازیم.
با توجه به غایب بودن یکی از زوجین و یا نمایندگان آن‌ها در جلسه رسیدگی دادگاه، طبق قانون، حکم طلاق باید به صورت غیابی صادر شود.
حال که حکم غیابی طلاق صادر شد، ممکن است که یکی از طرفین دعوا بخواهد نسبت به رای صادره اعتراض کند. اعتراض به رای غیابی طلاق تنها برای خوانده دعوا نیست یلکه خواهان می‌تواند اعتراض خود را در این زمینه اعلام نماید.
در قانون برای آن که حق و حقوق طرف مقابل دعوا که رای به صورت غیابی صادر شده و امکان حضور در دادگاه برای دفاع از خود را نداشته است، روش‌هایی را برای اعتراض به حکم غیابی طلاق، پیش بینی نموده است.
دادگاه به جهت آن که یکی از طرفین در جلسه رسیدگی طلاق حضور نداشته، نمی‌تواند جلسه را تعطیل و موکول به زمان دیگری کند. در این صورت لازم است که حکم طلاق را غیابی صادر کند.
با توجه به این که صدور حکم غیابی در دعاوی طلاق به دلیل عدم حضور خوانده و یا سایر شرایط قانونی، صورت گرفته است، شرایط مربوط به اعتراض رای طلاق غیابی را پیش بینی نموده است.
بعد از آن که رای دادگاه طلاق به شکل غیابی صادر شد و این موضوع به اطلاع خوانده رسید، او می‌تواند ظرف مدت زمان بیست روز از تاریخ صدور رای، اعتراض به رای غیابی طلاق صادره از دادگاه بدوی یا تجدید نظر را داشته باشد.
در قانون برای اصحاب دعوا، راه و روش‌های اعتراض به حکم غیابی طلاق پیش بینی شده است که در این بخش تمام راه های قانونی ممکن را بررسی می‌کنیم.
بر همین اساس، شیوه‌های رایج اعتراض به حکم طلاق غیابی، عبارتند از:
واخواهی
یکی از روش‌های اعتراض به حکم غیابی طلاق، واخواهی است. البته واخواهی تنها برای اعتراض به احکام طلاق اختصاص ندارد، بلکه برای تمام احکام حقوقی که به شیوه غیابی صادر می‌شوند، امکان واخواهی وجود دارد.
در صورتی که رای طلاق طبق روال معمول به صورت حضوری، صادر شده باشد، امکان واخواهی نسبت به آن وجود نداشته و لازم است که از روش های دیگر اعتراض، بهره برد.
واخواهی را تنها خوانده دعوا می‌تواند انجام دهد. در واقع خواهان طبق قانون نمی‌تواند نسبت به رای غیابی، واخواهی داشته باشد. در این صورت برای دعاوی طلاق که حکم آن‌ها، غیابی صادر می‌شود، امکان اعتراض به رای از طریق واخواهی وجود دارد.
خواهان دعوا طلاق که ممکن است شوهر و یا زوجه باشد، در صورت صدور رای غیابی، نمی‌تواند واخواهی کند.
دادگاه که به علت شرایط ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی در دعاوی طلاق اقدام به صدور حکم غیابی می‌کند، بعد از ابلاغ رای به خوانده، او می‌تواند در مهلت بیست روزه، برای واخواهی اقدامات لازم را انجام دهد.
با توجه به این که حکم دادگاه برای خواهان، همواره در قالب حضوری است و حتی اگر در فرآیند دادرسی دادگاه حضور نداشته باشد، حکم طلاق به شیوه غیابی صادر نمی‌شود.
به همین جهت است که امکان واخواهی تنها برای خوانده وجود دارد. خوانده دعوا طلاق امکان واخواهی نسبت به حکم غیابی دادگاه بدوی یا همان دادگاه خانواده و دادگاه تجدید نظر را دارد.
در هر صورت اگر حکم طلاق به صورت غیابی صادر شد و این حکم مطابق با انتظار خواهان نبود، چنین افرادی می‌توانند به غیر از روش واخواهی از شیوه های دیگر اعتراض به حکم دادگاه، بهره‌مند شوند.
تجدید نظرخواهی
روش دیگر برای اعتراض به حکم طلاق غیابی، تجدید نظر خواهی است. متداول ترین روش برای اعتراض به احکام مراجع قضایی، تجدید نظر خواهی است و این روش در رابطه با دعاوی طلاق نیز کارایی دارد.
برخلاف واخواهی که تنها برای خوانده دعوا وجود دارد، امکان تجدید نظر خواهی نسبت به حکم غیابی طلاق برای هردو طرف دعوا وجود دارد.
در دعاوی طلاق، اگر خواهان واجد شرایط قانونی باشد و تمام مراحل مرتبط با طلاق را نیز انجام داده باشد، دادگاه حکم طلاق را بر اساس خواسته خواهان یعنی صدور گواهی عدم امکان سازش، انجام می‌دهد. در غیر این صورت، دادگاه گواهی عدم امکان سازش را صادر نخواهد کرد.
تصور کنید که زوجه از دادگاه صدور گواهی عدم امکان سازش را تقاضا نموده و دلیل آن هم برای طلاق گرفتن، اعتیاد شوهر است.
بر اساس ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، به صرف این که شوهر معتاد باشد، برای آن که دادگاه حکم به طلاق گرفتن زوجین بدهد، امکان پذیر نبوده و زوجه برای آن که بتواند از شوهر جدا شود، لازم است که در دادگاه برای قاضی ثابت کند که اعتیاد شوهر سبب از بین رفتن بنیان خانواده و در نهایت عسر و حرج او شده است.
در صورتی که خوانده در جلسات دادرسی طلاق، حاضر نشود و حکم دادگاه نیز بنا به خواسته خواهان منجر به صدور گواهی عدم امکان سازش شود، در این صورت خوانده می‌تواند از طریق روش تجدید نظر به حکم دادگاه خانواده اعتراض نماید. در روش تجدید نظر خواهی، تجدید نظر خواه می‌تواند خواهان و یا خوانده دعوا باشد که نسبت به حکم غیابی طلاق، معترض هستند.
زمانی که درخواست تجدید نظر خواهی صادر می‌شود، پرونده طلاق به همراه دادنامه دادگاه بدوی، مجدد در مرجع تجدید نظر، بررسی می‌شود.
رای غیابی طلاق صادره از دادگاه بدوی ممکن است که در مرجع تجدید نظر، تایید شده و در واقع همان رای اجرا شود و یا این که حکم دادگاه خانواده نقض شده و رای دیگری در این زمینه صادر گردد.
فرجام خواهی
از دیگر روش‌هایی که امکان اعتراض نسبت به حکم طلاق غیابی می‌توان به فرجام خواهی اشاره نمود. همانند تجدید نظرخواهی، امکان فرجام خواهی برای خواهان و خوانده دعوا وجود دارد که بعد از آن که دادگاه، حکم غیابی طلاق را صادر نمود، اصحاب دعوا امکان فرجام خواهی را در این زمینه خواهند داشت.
طرفین دعوا در خصوص حکم غیابی طلاق در صورتی می‌توانند فرجام خواهی داشته باشند که حق فرجام خواهی را از خود ساقط ننموده باشند. فرجام خواهی مانند شیوه دیگر اعتراض به احکام غیابی طلاق، پرونده مجدد مورد بررسی در مرجع قضایی قرار می‌گیرد.
تمام روش‌های اعتراضی به حکم طلاق غیابی، در واقع رای دادگاه به صورت کلی مورد بررسی قرار گرفته و در صورت متغییر بودن مفاد حکم دادنامه با شرایط قانونی، حکم دادگاه مرجع صادرکننده، نقض خواهد شد.
زمانی می‌توان اقدام به فرجام خواهی برای حکم غیابی طلاق نمود که این حکم به مرحله قطعیت رسیده باشد. فرجام خواهی در مرجع دیوان عالی کشور رسیدگی می‌شود و خواهان و یا خوانده دعوا که معترض نسبت به حکم غیابی طلاق باشند، درخواست آن‌ها مجدد در دیوان عالی کشور، بررسی خواهد شد.
گاهی اوقات ممکن است که طرفین دعوا اقدام به اعتراض از طریق واخواهی و یا تجدید نظر خواهی در مهلت قانونی نمی‌کنند و حکم طلاق از طرف دادگاه بدوی، قطعی شده و سپس اقدام به فرجام خواهی در این زمینه می‌کنند.
اعاده دادرسی
اعاده دادرسی نیز، روش دیگر اما متفاوت و دارای شرایط خاص برای اعتراض نسبت به حکم طلاق غیابی است. اعاده دادرسی را هم خواهان و خوانده دعوا می‌تواند انجام دهند که اگر روش‌های مزبور در مهلت قانونی انجام نشده باشد، امکان بهره مندی از این روش به حکم غیابی طلاق وجود دارد.
اعاده دادرسی نیز مانند فرجام خواهی تنها نسبت به حکم قطعی دادگاه امکان پذیر است. در صورتی که حکم غیابی طلاق برخلاف اصول و شرایط قانونی باشد، می‌توان به رای صادره، اعاده دادرسی نمود.
گاهی خواهان دعوا طلاق برای رسیدن به هدف خود یعنی دریافت گواهی عدم امکان سازش، دست به انجام حیله یا تقلب می‌کند که امکان اعاده دادرسی برای این امر وجود دارد.
نحوه اعتراض به حکم طلاق غیابی و مدارک آن
با صدور حکم طلاق غیابی، برای اعتراض از طریق یکی از روش‌های واخواهی، تجدید نظر خواهی، فرجام خواهی و اعاده دادرسی لازم است که مراحلی در این زمینه انجام و مدارک مورد نیاز نیز آماده و تهیه گردد. در ابتدا شخص معترض باید اقدام به تشکیل حساب کاربری در سامانه ثنا کند.
سپس دادخواست و با لایحه جهت اعتراض به رای غیابی طلاق، تنظیم نماید. شیوه تنظیم هر یک از اوراق قضایی برای اعتراض به حکم غیابی طلاق با یکدیگر متفاوت است و سپس در مرحله آخر نیز لازم است که هزینه های مربوطه پرداخت شده و دادخواست تنظیم شده نیز به ثبت برسد.
مدارک لازم برای اعتراض به حکم غیابی طلاق شامل اطلاعات مربوط به ثبت نام در سامانه ثنا، اصل و رونوشت حکم طلاق غیابی صادره از هر یک از مراحل بدوی و تجدید نظر، اسناد مرتبط با ادله اثبات دعوا و مدارک هویتی شخص معترض است.
مشاوره حقوقی اعتراض به حکم طلاق غیابی
حکم طلاق غیابی بر اساس مفاد و شرایط قانون آیین دادرسی مدنی به جهت عدم حضور خوانده دعوا در دادگاه، عدم ارائه لایحه دفاعیه و عدم ابلاغ اخطاریه به صورت واقعی صادر می‌شود.
در هر صورت اگر در خصوص شیوه اعتراض به حکم طلاق غیابی نیاز به مشاوره حقوقی دارید، با سامانه بنیاد وکلا در ارتباط باشید.
در جلسه مشاوره حقوقی با مشاوره حقوقی آنلاین یا حضوری، اطلاعات کافی در خصوص این که چگونه بتوانید به حکم طلاق که به شکل غیابی صادر شده، اعتراض کنید و به خواسته خود در این زمینه برسید.
