زمانی که زن و شوهر برای طلاق اقدام می‌کنند، یکی از مراحلی که باید انجام دهند، داوری است. وجود مراحل متععد و پروسه نسبتا طولانی در طلاق، باعث شده است که زن و شوهرهایی که تصمیم به جدایی دارند، نتوانند به راحتی از هم طلاق بگیرند.
در همین راستا باید با انجام فرآیند طلاق که دارای چند مرحله است، در صورتی که دادگاه مجوز مربوطه را صادر کند، در این صورت می‌توانند طلاق بگیرند.
داوری در طلاق نقش مهمی در رفع اختلافات بین زوجین دارد و سبب می‌شود تا زن و شوهر با هم سازش کنند. علت این که قانونگذار، زوجین را دعوت به امر داوری در زمان طلاق می‌کند، آن است که حتی الامکان سازش بین آن‌ها برقرار شده و در نهایت از طلاق، انصراف دهند.
منصرف شدن زوجین برای طلاق یکی از اقدامات پسندیده‌ای است که در جریان انجام مراحل طلاق این امر رخ می‌دهد و در این صورت دادگاه نیز قرار رد دعوا را صادر می‌نماید و موضوع طلاق زوجین منتفی می‌شود.
داوری نه تنها در مورد طلاق بلکه سایر دعاوی حقوقی نیز موضوعی بسیار مهم به شمار می‌رود که قانونگذار تاکید خاصی نسبت به این موضوع دارد. داوری در علم حقوق برای رفع تنازع و اختلاف بین اصحاب دعوا کارایی دارد که در ارتباط با طلاق نیز این موضوع مطرح می‌شود.
نحوه داوری در طلاق به این صورت است که زن و شوهر شخصی را به عنوان داور به دادگاه معرفی نموده و دادگاه نیز با قرار داوری آن‌ها را به این امر ارجاع می‌دهد.
در قانون شرایط مربوط به داوری طلاق عنوان شده است و هر شخصی نمی‌توان به عنوان داور دعاوی طلاق شناخته شود. شرایط خاصی برای داوران دعاوی طلاق تعیین شده است و در این صورت زن و شوهر باید مطابق با شرایط اعلام شده در قانون اقدام به تعیین داور کنند.
علی رغم این که داور نظر خود را در مورد طلاق به دادگاه می‌دهد، اما به طور کلی این قاضی پرونده است که در صدور حکم طلاق و به طور کلی سرنوشت دعوا، تعیین کننده است.
لازم به ذکر است که قانون حمایت خانواده، مرحله داوری را تنها برای طلاق‌های یک طرفه تعیین کرده است و طلاق توافقی نیازمند انجام مرحله داوری نیست.
در این مقاله قصد داریم که به داوری در دعاوی طلاق و نحوه انجام آن‌ها و لزوم یا عدم لزوم حضور وکیل طلاق، بپردازیم که پیشنهاد می‌شود در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
داوری در طلاق چیست؟
شاید برای اولین بار باشد که با موضوع داوری در طلاق مواجه می‌شوید و یا این که به دلیل داشتن تجربه طلاق، با مرحله داوری آشنا هستید.
داوری در دعاوی حقوقی اصولا برای آن که اختلافات موجود بین طرفین دعوا، برطرف شود، برگزار شده و از این حیث، طلاق نیز جز آن دسته از دعاوی است که دارای مرحله داوری بوده و طبق رای دادگاه، ارجاع به اکر داوری داده می‌شوند.
زمانی که زن و شوهر اقدام به ارائه دادخواست طلاق می‌کنند، پرونده آن‌ها در دادگاه خانواده بررسی شده و قاضی پیش از بررسی پرونده، قرار ارجاع به داوری را صادر می‌کند. قاضی پیش از آن که رای طلاق را صادر کند، با صدور قرار مزبور از زوجین می‌خواهد که اقدام به تعیین داور بین خود نموده و این مرحله را انجام دهند.
با صدور این قرار توسط دادگاه، زوجین باید فردی را که واجد شرایط قانونی باشد، برای امر داوری تعیین و آن را به دادگاه معرفی کنند. داور که می‌تواند فردی از اقوام و آشنایان زوجین باشد، جلسه داوری با هدف ایجاد صلح و سازش بین زن و شوهر برگزار نموده و در نهایت نظر خود را به صورت مکتوب به دادگاه می‌دهد.
نظر داور می‌تواند این باشد که سازش بین زوجین امکان نداشته و آن‌ها مصمم به جدایی از هم هستند و یا این که داور نظر دیگری داشته باشد. داور هر نظری که دارد باید به صورت مکتوب تنظیم نموده و سپس به قاضی پرونده ارجاع دهد. در این صورت دادگاه نیز با ملاحظه نظر داوری، رای مقتضی دعوا طلاق را صادر می‌کند.
لازم به ذکر است که در رویه قضایی، علی رغم این که داوری طلاق در قانون اشاره شده است اما شاهد آن هستیم که قضات، به نظر داور بیشتر به دیدگاه تشریفاتی نگاه می‌کنند و نظر آن‌ها تاثیر مستقیمی در صدور حکم طلاق ندارد.
دادگاه می‌تواند نظر داور را رد نموده و بر اساس شواهد موجود، مجوز طلاق زن و شوهر را صادر نموده و یا این که گواهی عدم امکان سازش را صادر نکند.
در واقع نظر داوران پرونده طلاق می‌تواند مورد قبول دادگاه واقع شده و یا این که نظری داور توسط قاضی، رد شود. در صورت داوری جز مراحل اجباری در طلاق است که باید حتما در طلاق‌های غیر توافقی توسط زن و شوهر انجام شود.
چرا داوری در طلاق؟
داوری در مورد بسیار از دعاوی حقوقی انجام می‌شود و تنها پیرامون دعوا طلاق نیست. این که گاها پرسیده می‌شود، چرا در دعاوی طلاق باید مرحله داوری انجام شده و فردی بین زوجین داوری کند؟
در درجه اول باید گفت که داوری، مرحله‌ای در طلاق است که مورد تاکید قانونگذار قرار دارد. در این صورت نمی‌توان مرحله داوری را در طلاق انجام نداد.
در دعاوی طلاق که زن و شوهر به صورت یک طرفه خواستار طلاق و جدایی هستند، مرحله داوری در قانون پیش بینی شده است و دادگاه قرار ارجاع به داوری را صادر نموده و زوجین باید برای انتخاب یک نفر جهت داوری، اقدام نمایند.
جدای از این که داوری یک مرحله اجباری در طلاق است و باید تحت هر شرایطی انجام شود، اما از دلایل دیگر داوری در طلاق می‌توان به رفع مشکلات و اختلافات موجود بین زن و شوهر اشاره کرد.
در شروع رسیدگی مرحله داوری، شخص داور از زوجین علل این که تصمیم به طلاق گرفته‌اند را جویا می‌شود و در نهایت راهکارهای مناسبی را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد.
مرحله داوری طلاق بیشتر شباهت به مرحله مشاوره حضوری پیش از طلاق در مراکز مشاوره خانواده دارد که در آن موضوعات مختلفی چون علل اختلاف پیدا کردن زوجین و مواردی از این قبیل مورد بحث قرار می‌گیرد. در بسیاری از مواقع، مرحله داوری سبب شده است که زوجین از طلاق صرف نظر نموده و دیگر متقاضی جدایی از هم نباشند.
هدف قانونگذار از این که مرحله داوری را در طلاق تعیین کرده، آن است که به جهت آن که سازش بین زوجین در این مرحله، صورت می‌گیرد، تنها رفع اختلاف بین طرفین دعوا طلاق است که در هر صورت شاهد آن هستیم که در بسیاری از اوقات نیز زوجین با انجام مرحله داوری، تصمیمشان برای طلاق قطعی است و در این صورت باید با حضور در دادگاه، مرحله بعدی طلاق را انجام دهند.
بنابراین علت داوری در طلاق و همچنین سایر مراحل موجود در طلاق، این است که اگر تصمیم زن و شوهر برای طلاق قطعی است، برای طلاق منصرف شده و از طلاق به طور کلی منصرف شوند.
زمان ارجاع به داوری در دعاوی طلاق
همانطور که گفته شد، داوری جز یکی از مراحل اصلی در طلاق است که با هدف سازش بین زن و شوهر انجام می‌شود. انجام مرحله داوری در طلاق به اختیار زن و شوهر انجام نمی‌شود؛ بلکه قانون زوجین را اجبار به انجام این مرحله کرده است.
البته الزامی بودن مرحله داوری تنها در طلاق‌های یک طرفه وجود دارد و طلاق توافقی به جای داوری بایستی در مراحل مشاوره قبل از طلاق شرکت کنند.
طلاق به عنوان مرحله اصلی در دعاوی طلاق، زمانی انجام می‌شود که پرونده طلاق در جریان رسیدگی در دادگاه بوده و قاضی قرار ارجاع به داوری را صادر می‌کند.
دادگاه فی‌البداعه در شروع رسیدگی دادگاه طلاق، زوجین را به داوری ارجاع نمی‌دهد بلکه قاضی سعی در رفع اختلافات بین زوجین داشته و در صورتی که همچنان اختلاف بین زن و شوهر وجود داشته باشد، زن و شوهر طبق رای دادگاه باید تعیین داور بین خود را انجام دهند.
می‌توان اینگونه بیان کرد که شخص یا اشخاص معرفی شده برای داوری در طلاق به عنوان نمایندگان مرجع قضایی جهت رسیدگی به اختلافات زوجین به شمار رفته و زمانی به طور معمول به پرونده طلاق ورود پیدا می‌کنند که دادگاه برای برطرف کردن اختلاف بین زوجین به نتیجه کلی نرسیده و از این حیث قرار ارجاع داوری را صادر می‌کند تا زوجین با شرکت در این مرحله، بتوانند اختلافات موجود در دعوا را حل و فصل کنند.
می‌توان اینگونه بیان کرد که زمان داوری در پرونده تا حد زیادی به نظر قاضی پرونده دارد و از این حیث نمی‌توان زمان ثابتی را برای ارجاع به داوری در تمامی پرونده‌های طلاق در نظر گرفت.
دادگاه با هدف سازش بین زوجین اقدام به صدور قرار ارجاع به داوری نموده و سپس با دریافت نظر داور، ادامه مراحل دادرسی را تشکیل نموده و سپس اقدام به صدور حکم طلاق می‌کند.
انجام مرحله داوری در طلاق اجباری است؟
طلاق به عنوان یکی از دعاوی خانواده، تشریفات خاصی دارد و داوری به عنوان مرحله اصلی رویه طلاقبه شمار می‌رود که هدف از داوری در طلاق، صرفا حل و فصل اختلافات بین زوجین و ایجاد صلح بین آن‌ها است.
داوری تنها این هدف این را در دعاوی طلاق دارد که زوجین از طلاق منصرف شده و همچنین مشکلات زناشویی و خانوادگی آن‌ها درطول زندگی مورد بررسی قرار گیرد.
برخی از زن و شوهرها ممکن است که قبل از اقدام برای طلاق، جلسات مختلف مربوط به مشاوره خانواده را انجام داده اما در این زمینه نتیجه مورد دلخواه خود را کسب نکرده اما زمانی که برای طلاق در دادگاه اقدام نموده و سپس ارجاع به امر داوری داده می‌شوند، این امکان وجود دارد که با رفع اختلافات بین آن‌ها، موضوع طلاق بین آن‌ها منتفی شود.
کلیات شیوه انجام داوری در طلاق مانند سایر دعوی حقوقی است و داوری در تمامی دعاوی قضایی با هدف سازش و رفع اختلافات بین زوجین انجام می‌شود.
اشخاصی که برای داوری در طلاق تعیین می‌شوند، هیچ سمت و جایگاه قضایی ندارند و بر اساس رای صادره از طرف قاضی دادگاه رسیدگی کننده به پرونده، به منظور حل اختلافات بین زن و شوهر و همچنین منصرف کردن آن‌ها برای طلاق، تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد.
بعد از پایان مرحله داوری، طی گزارش مکتوب، جزئیات و نتیجه مربوط به داوری طلاق به اطلاع دادگاه می‌رسد. داوری در طلاق شامل پرداخت هزینه برای زوجین بوده و همچنین انجام این مرحله منجر به افزایش مدت زمان رسیدگی به پرونده طلاق می‌شود، گاهی این سوال مطرح می‌شود که آیا حتما باید مرحله داوری در طلاق را انجام داد؟ در واقع مرحله داوری در طلاق، جنبه الزام آور دارد یا خیر؟
پاسخ به این سوال در ماده ۲۷ قانون حمایت خانواده بیان شده است.
بر اساس این ماده، به جز طلاق توافقی در سایر درخواست‌های طلاق، دادگاه بایستی به منظور صلح و سازش بین زوجین، موضوع را به داوری ارجاع کند. از این این ماده می‌توان به وضوح فهمید که مرحله داوری تنها در دعاوی طلاقی که به صورت توافقی نیست، باید انجام شود.
به بیان دیگر، در طلاق توافقی، مرحله داوری وجود نداشته و در این صورت زوجین طبق دستور دادگاه به امر داوری ارجاع داده نمی‌شوند. در طلاق‌های یک طرفه یعنی طلاق به خواست زن و طلاق از طرف مرد، انجام مرحل داوری اجباری است و طلاق توافقی نیازی به انجام این مرحله ندارد.
اجباری بودن مرحله داوری تنها در طلاق‌های غیر توافقی است و زمانی که زوجین به صورت توافقی، درخواست طلاق می‌دهند، ملزم به انجام داوری نیستند. در این صورت اگر شوهر و یا زوجه به صورت یک طرفه دادخواست طلاق به دادگاه داده باشند، مجبور به انجام مرحله داوری در طلاق می‌باشند.
اما در طلاق توافقی، قانونگذار تاکید خاصی به عدم انجام مرحله داوری داشته است البته که در طلاق توافقی به جای داوری، مرحله مشاوره طلاق جایگزین شده است.
داوری در طلاق چه شرایطی دارد؟
داوری در طلاق دارای شرایط خاصی است و فردی که به عنوان داور در فرآیند طلاق تعیین می‌شود، یک سری شرایط مخصوص به خود را دارد که در این بخش آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
با توجه به این که داوری در طلاق، یک امر مهم محسوب می‌شود، هر شخصی نمی‌تواند عده دار این سمت باشد و برای قبول مسئولیت داوری، لازم است که داور، شرایط قانونی را داشته باشد.
برای امر طلاق، داوری شرایط خاص خود را دارد که در این صورت قانون حمایت خانواده شرایط مربوط به داوری در طلاق را بیان کرده است.
طبق ماده ۲۸ قانون حمایت خانواده، بعد از آن که دادگاه قرار ارجاع به داوری را صادر نمود، زن و شوهر موظف هستند که ظرف مدت یک هفته از تاریخ ابلاغ مزبور، یک نفر را از بین خویشاوندان متاهل خود که حداقب سی سال سن داشته باشند و آشنا به امور خانوادگی باشند را به عنوان داور انتخاب نمایند.
بنابراین شخصی که بایستی در امور طلاق بین زوجین، داوری کند، باید شرایط زیر را داشته باشد:
انتخاب داور از بین اقوام زوجین
بر همین اساس، یکی از شرایط اساسی داوری در طلاق این است که افراد معرفی شده برای امر داوری بایستی از اقوام زوجین باشند. در واقع زوجین باید یک نفر را از بین بستگان خود برای داور تعیین و به دادگاه معرفی نمایند.
البته در تبصره ۲ ماده ۲۸ قانون حمایت خانواده گفته شده است که اگر زوجین نتوانند فردی را به عنوان داور از بین اقوام خود انتخاب نموده و یا تحت هر شرایطی به فردی که از اقوام خود برای امر داوری دسترسی نداشته باشند، این امکان را دارند که فرد داور را از بین اشخاصی که جز اقوام آن‌ها نیستند اما شرایط دیگر داوری را داشته باشند، انتخاب کنند.
بنا بر نظر وکیل تلفنی گفتنی است که در وهله اول تعیین داور بر عهده خود زن و شوهر است که در صورت عدم توانایی در معرفی داور، دادگاه تعیین داور را انجام می‌دهد.
داشتن حداقل سی سال سن
از دیگر شرایط داوری در طلاق این است که فرد معرفی شده به عنوان داور، باید دارای حداقل سی سال سن باشد. در این صورت فرد معرفی شده برای داور از سوی زوجین که زیر ۳۰ سال باشد، داوری او از طرف دادگاه مورد تایید نیست.
آشنا به مسائل خانوادگی، شرعی و اجتماعی
فردی که برای داوری بین زوجین انتخاب می‌شود، بایستی به امور خانوادگی، شرعی و اجتماعی آشنا بوده و در این زمینه اطلاعات کلی داشته باشد. آشنا بودن داور خصوصا به امور خانواده و روابط زوجیت زو شرایط اساسی تعیین داور در امور طلاق است.
متاهل بودن
شرط دیگر برای داوری در طلاق، متاهل بودن شوهر است. شخص داور که برای دعاوی طلاق معرفی می‌شود، بایستی متاهل بوده تا امکان داری را بین زوجین داشته باشد.
البته که استثنا در این زمینه وجود دارد و بر اساس تبصره ۲ ماده ۲۸ قانون حمایت خانواده، اگر محارم زن که همسر آن‌ها از دنیا رفته باشد و یا طلاق گرفته باشند، در صورت واجد شرایط بودن می‌توانند برای امر داوری پذیرفته شوند.
موارد مزبور به عنوان شرایط اصلی داوری در طلاق محسوب می‌شود که رعایت آن در زمان داوری الزامی است. لازم به ذکر است که در قانون به این موضوع اشاره نشده است که شخص داور باید حتما مرد باشد، بلکه انتخاب زن به عنوان داور برای دعاوی طلاق امکان پذیر است.
داوری در طلاق و مراحل آن
داوری در طلاق دارای مراحل مشخصی است که در این بخش، فرآیند و مراحل کلی آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم. زمانی که دادخواست طلاق به دادگاه خانواده صالح ارجاع داده شد، تعیین وقت رسیدگی صورت گرفته و زمان حضور زوجین در دادکاه به آن‌ها ابلاغ می‌شود.
با برگزاری جلسه دادرسی، دادگاه بدوا قرار ارجاع به داوری را صادر نمی‌کند، بلکه ابتدا قاضی در تلاش است تا بتواند بین زوجین سازش ایجاد کند. چنانچه اقدامات قاضی برای منصرف کردن زن و شوهر از طلاق، کافی نباشد، دادگاه با صدور قرار داوری، زوجین را ارجاع به داوری می‌دهد.
دادگاه بعد از صدور قرار، مهلتی که زوجین باید برای انتخاب داور اقدام کنند را تعیین نموده و در مهلت قانونی تعیین شده، زن و شوهر وظیفه دارند که فردی را که واجد شرایط قانونی باشد، برای داوری به دادگاه معرفی کند.
با انتخاب داور و پرداخت هزینه داوری، جلسه داوری آغاز شده و داور با اقداماتی که انجام می‌دهد، زوجین را از طلاق گرفتن منصرف می‌کنند.
در هر صورت داوران باید نتبجه نهایی داوری را طی گزارش مکتوب به اطلاع دادگاه برسانند. اگر داور بر این عقیده باشد که زن و شوهر از تصمیمشان برای طلاق منصرف شده و تمایلی برای جدایی ندارند، دادگاه طبق این نطریه داوری، اقدام به اصلاح کردن گزارش مربوطه می‌کند.
اما اگر طبق گزارش داوری، اعلام شود که امکان سازش بین زوجین وجود نداشته، دادگاه ملزم به اجرای نظر داور نیست و می‌تواند اقدام به رد گزارش داور نموده و برخلاف نظریه داوری، اقدام به صدور رای کند.
در واقع می‌توان گفت که اگر بر اساس نظریه داوری، زوجین از طلاق منصرف داده باشند، دادگاه طبق این نظریه عمل نموده در غیر این صورت دادگاه می‌تواند از نظریه داوری تبعیت نکند.
مشاوره حقوقی داوری در طلاق
در متن مقاله پیرامون داوری در طلاق و شرایط آن، مطالبی ارائه شد اما چنانچه در این زمینه نیاز به اطلاعات بیشتری دارید، می‌توانید با وکلا دادگستری متخصص، مشاوره حقوقی داشته باشید.
در این صورت امکان بهره مندی از اطلاعات مورد نیاز در خصوص داوری در طلاق از طریق مشاوره حقوقی طلاق سامانه بنیاد وکلا وجود دارد.
در این سامانه، وکلای متخصص در حوزه طلاق آماده هستند تا در قالب مشاوره با مشاوره حقوقی آنلاین و حضوری، اقدام به ارائه خدمات حقوقی به شما کارابران نمایند. بنابراین برای ثبت نوبت مشاوره طلاق با کارشناسان حقوقی ما در ارتباط باشید.
