موارد مجاز به عدم تمکین زن

یکی از تکالیفی که به موجب قانون و شرع، از زمان عقد ازدواج بر عهده زن و مرد گذاشته شده، تمکین می باشد.

به عبارت دیگر، تمکین وظیفه ای است که بر عهده زوجین گذاشته شده است و این وظیفه حقی است برای طرف مقابل؛ اما ایفای این وظیفه، مطلق و بی حد و مرز نیست؛ بلکه در قانون و شرع مواردی برای مجاز بودن عدم تمکین از جانب زن بر شمرده شده است.

در این صورت، نمی توان زن را مجبور به این کار کرد و این عدم تمکین سبب از بین رفتن حق نفقه زن نخواهد شد.

بنابراین در این مقاله مواردی که زن مجاز به عدم تمکین است و به عبارتی از اجازه قانونی برای عدم تمکین برخوردار است را بیان می کنیم.  

مواردی که زن مجاز به عدم تمکین است

ابتلای شوهر به امراض جنسی و مقاربتی:

بر اساس ماده ۱۱۲۷ قانون مدنی "هرگاه شوهر بعد از عقد مبتلا به یکی از امراض مقاربتی و جنسی گردد، زن حق دارد که از نزدیکی با او خودداری و امتناع نماید، امتناع به علت مزبور مانع از حق نفقه نخواهد بود".

بنابراین، بر اساس این ماده، در صورتی که مرد به یکی از امراض مقاربتی مبتلا شود، زن تا جایی که از سرایت آن بیماری مصون باشد، می تواند از نزدیکی با شوهر امتناع کند.

از آن رو که پرداخت نفقه در گروی تمکین زن از مرد می باشد، اما به دلیل آنکه این عدم تمکین برای حفظ زن از بیماری های جنسی است، در صورتی که به دلیل این نوع بیماری ها زن تمکین نکرد، همچنان از حق نفقه برخوردار است و مرد نمی تواند بدلیل عدم تمکین در چنین شرایطی از پرداخت نفقه زن خودداری کند؛ در غیر این صورت، به مجازات عدم پرداخت نفقه محکوم می شود.

نکته قابل توجه در این خصوص این است که عدم تمکین در این ماده ناظر بر تمکین خاص می باشد؛ یعنی عدم تمکین زن فقط در خصوص روابط زناشویی آنهاست و کماکان زن باید تمکین عام کند. 

ضرر بدنی، مالی و شرافتی:

بنابر ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی، "اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن باشد، زن می تواند مسکن جداگانه اختیار کند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور، محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر را نخواهد داد و مادام که زن در بازگشت به منزل مزبور معذور است، نفقه بر عهده شوهر خواهد بود ".

بنابراین، اگر زندگی با شوهر زیر یک سقف یا تمکین از شوهر برای زن خطری در پی داشته باشد، می تواند از تمکین خودداری کند و کماکان حق نفقه او باقیست.

تعیین محل زندگی توسط زن:

مطابق ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی "زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند سکنی نماید؛ مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد".

بنابراین، در صورتی که حق تعیین منزل به زن داده شده باشد، زن می تواند از زندگی کردن در منزل مشترک با مرد خودداری کند؛ اما کماکان موظف است که در خصوص وظایف زناشویی از شوهر خود تمکین نماید.

بیماری زن:

در صورتی که زن دچار بیماری شده باشد، می تواند از تمکین خاص خودداری کند.

برخی از بیماری ها در زن مجوزی قانونی و مشروع برای عدم تمکین خاص به شمار می روند، مثل رَتَق و قَرَن که به معنای مسدود بودن آلت تناسلی زن می باشند، عدم تمکین زن را مشروع می کنند.

همچنین در شرایطی که زن در عادت ماهیانه باشد، می تواند از تمکین خودداری کند و این هم یکی از موارد مجاز عدم تمکین محسوب می شود. 

استفاده از حق حبس:

یکی دیگر از مواردی که زن مجاز به عدم تمکین است، حالتی است که زن از حق حبس خود استفاده کند.

بر اساس ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، "زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در قبال شوهر دارد امتناع کند؛ مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مُسقط حق نفقه نخواهد بود".

به عبارت دیگر، اگر بین زوجین رابطه زناشویی برقرار نشده باشد، زن می تواند تا زمانی که تمام مهریه به او پرداخت نشده است، از شوهر خود تمکین نکند که در این صورت، باز هم دارای حق نفقه خواهد بود.

واجبات شرعی:

مثلا در ایام حج، روزه و یا اعتکاف، زن می تواند از تمکین خاص خودداری نماید.