قانونگذار بنا به مصلحت اجتماعی و جهت حفظ نظم عمومی و محافظت از جان و مال شهروندان، برخی از اعمال را جرم‌انگاری کرده و افراد را از انجام آن‌ها منع می‌کند و برای کسانی که مرتکب این اعمال شوند مجازات تعیین می‌کند.
یکی از این اعمال، کلاهبرداری است. در ابتدا به ذکر مقدمه‌ای درباره کلاهبرداری می‌پردازیم و سپس جرم کلاهبرداری در خرید و فروش ماشین را بررسی خواهیم کرد.
کلاهبرداری همانطور که از نام آن مشخص است با دروغ، نیرنگ، فریب و تقلب پیوند خورده است. در بسیاری از جرایمی که برای بردن مال دیگران ارتکاب می‌یابد، فرد مجرم بدون رضایت صاحب مال و یا حتی به زور و خشونت مال او را میبرد.
با این حال فرد کلاهبردار چنان صاحب مال را فریب می‌دهد که او با رضایت خودش مالش را به کلاهبردار می‌دهد. کلاهبردار کسی است که از دیوار خانه صاحب مال بالا نمی‌رود و عمل خشونت‌آمیزی انجام نمی‌دهد بلکه با اقداماتی مانند صحنه‌سازی و چرب‌زبانی و غیره صاحب مال را فریب می‌دهد.
یکی از موقعیت‌هایی که ممکن است کلاهبرداری در آن انجام شود در هنگام خرید و فروش ماشین است. کلاهبرداری در خرید و فروش ماشین می‌تواند توسط خریدار و یا فروشنده انجام شود، یعنی هم خریدار ممکن است کلاهبردار باشد و هم فروشنده.
در این مقاله قصد داریم با جرم کلاهبرداری در خرید و فروش ماشین و مصادیق آن آشنا شویم. پیشنهاد می‌کنیم برای دریافت مشاوره حقوقی درباره فرآیند دادرسی در جرم کلاهبرداری با وکیل متخصص مشورت نمایید.
کلاهبرداری چیست و کلاهبردار به چه کسی گفته می‌شود؟
کلاهبرداری مفهومی بسیار وسیع است و می‌تواند شامل مصادیق و نمونه‌های نامحدودی باشد و یک روش ثابت برای انجام آن وجود ندارد، بنابراین حتی قانونگذار نیز تعریف مشخصی از آن ارائه نکرده و به ذکر برخی مصادیق آن بسنده کرده است.
با این حال جرم کلاهبرداری شرایطی دارد که هرگاه این شرایط محقق شد می‌توانیم بگوییم کلاهبرداری رخ داده است. بدین ترتیب برای درک مفهوم جرم کلاهبرداری بهتر است شرایط تحقق آن را توضیح دهیم.
شرایط تحقق جرم کلاهبرداری
توسل به اعمال متقلبانه توسط کلاهبردار
شاید مهمترین نکته‌ای که جرم کلاهبرداری را از دیگر جرایم متمایز می‌سازد همین عمل متقلبانه است. مجرمین روش‌های مختلفی را برای بردن مال دیگری به کار می‌گیرند. هرگاه این روش متقلبانه و فریبکارانه باشد کلاهبرداری تحقق می‌یابد.
بدین ترتیب نحوه انجام جرم در اینجا مهم است، در صورتی که مثلا در جرم قتل مهم نیست قاتل به چه وسیله‌ای مقتول را می‌کشد. در مورد کلاهبرداری قانونگذار بیان کرده است که این جرم «از راه حیله و تقلب» انجام می‌شود.
وقتی شاکی از شخصی بابت کلاهبرداری شکایت می‌کند باید ثابت کند که آن شخص از وسایل متقلبانه استفاده کرده و او را فریب داده است زیرا اصل بر برائت است یعنی اشخاص مجرم نیستند مگر اینکه خلاف آن اثبات شود. در اینجا پرسشی که به ذهن می‌رسد این است که وسایل متقلبانه به چه معناست و شامل چه مواردی می‌شود؟
باید توجه داشته باشیم که حیله و تقلبی که کلاهبردار به کار می‌گیرد باید به نحوی باشد که عرف جامعه آن را حیله و تقلب قلمداد نماید. برای مثال دروغگویی جرم نیست و صرف اینکه شخصی یک دروغ بزرگ بگوید به معنای توسل به اعمال متقلبانه نیست.
حیله و تقلبی که منجر به کلاهبرداری می‌شود چیزی فراتر از دروغگویی ساده است. برای مثال شخص مردم را به وجود یک شرکت فریب می‌دهد و اینطور وانمود می‌کند که می‌خواهد سهام خود را بفروشد در حالی که اصلا چنین شرکتی وجود خارجی ندارد.
مثال دیگر اینکه ممکن است فرد یک تصادف ساختگی ایجاد کند تا از شرکت بیمه پول بگیرد یا اینکه وقتی می‌خواهد کالایی را بفروشد، عیوب بزرگ آن کالا را بپوشاند. همانطور که می‌بینید مثال‌های زیادی را می‌توان تحت عنوان کلاهبرداری نام برد، اما نقطه اشتراک این نمونه‌ها آن است که کلاهبردار گویی مانند بازیگری خبره نقش بازی می‌کند، صحنه‌سازی می‌کند و طرف مقابل را فریب می‌دهد.
ممکن است بگویید شاید چند دروغ ساده هم شامل حیله و تقلب باشد و طرف مقابل فریب بخورد، اینکه متهم از وسایل متقلبانه استفاده کرده و کلاهبرداری کرده است چگونه تعیین می‌شود؟ در پاسخ باید بگوییم که این موضوع در دادگاه توسط قاضی و با لحاظ شرایط و اوضاع و احوال ارتکاب جرم تعیین می‌شود.
معیاری که قاضی در تعیین این امر به کار می‌گیرد عرف جامعه است، یعنی قاضی تلاش می‌کند به این پرسش پاسخ دهد که آیا اگر یک انسان متعارف با این دروغ‌ها رو به رو می‌شد فریب می‌خورد یا خیر. اگر پاسخ این سوال مثبت باشد کلاهبرداری محقق شده است.
فریب خوردن قربانی
پس از اینکه کلاهبردار از وسایل متقلبانه و حیله‌گرانه استفاده کرد، شرط بعدی تحقق جرم کلاهبرداری این است که طرف مقابل فریب بخورد. اگر فرد به اصطلاح گول نخورد و مال خود را با رضایت خودش به کلاهبردار تحویل ندهد جرم کلاهبرداری تحقق نیافته است، همانطور که اگر فرد فوت نکند و در لحظات آخر نجات پیدا کند جرم قتل تحقق پیدا نکرده است.
قربانی باید بدون آگاهی از حیله‌گری طرف مقابل خود و با رضایت مال خود را تقدیم او نماید. اگر مجرم با استفاده از دارو دیگری را بیهوش کند و مال او را بردارد و ببرد مرتکب کلاهبرداری نشده بلکه مرتکب سرقت شده است.
تعلق مال به دیگری
فرض کنید شخصی از دیگری طلبکار است و بدهکار بدهی خود را نمی‌پردازد. طلبکار نیز از راه حیله و تقلب بدهکار را فریب می‌دهد و پولش را می‌گیرد. آیا این طلبکار کلاهبردار است؟ خیر، در جرم کلاهبرداری مالی که برده می‌شود باید متعلق به دیگری باشد.
با توجه به توضیحات بالا، هرگاه شخص از راه حیله و تقلب، قربانی را فریب داده و مال او را میبرد مرتکب جرم کلاهبرداری شده است.
مجازات کلاهبرداری چیست؟
حال که با تعریف کلاهبرداری آشنا شدیم، به این پرسش پاسخ خواهیم داد که مجازات کلاهبردار چیست؟ قانونگذار ایران با توجه به افزایش ارتکاب جرم کلاهبرداری و اهمیت آن اقدام به تصویب قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری کرد.
مطابق این قانون و بنا بر استناد وکیل آنلاین در جلسات مشاوره، کلاهبردار به موارد زیر محکوم می‌شود:
رد اصل مال به صاحب آن
کلاهبردار باید مالی که از طریق کلاهبرداری به دست آورده است را به صاحب آن بازگرداند. اگر خود آن مال وجود نداشته باشد، مثل یا قیمت آن به قربانی پرداخت می‌شود. تشخیص قیمت نیز توسط کارشناس انجام خواهد شد.
حبس از یک تا هفت سال
شایان ذکر است که اگر کلاهبرداری مشدد باشد این مجازات به دو تا ده سال افزایش پیدا می‌کند. وقتی کلاهبردار از برخی شیوه‌های خاص استفاده می‌کند مجازات او تشدید می‌شود زیرا جرم کلاهبرداری مشدد رخ داده است.
برای مثال اگر فرد کارمند دولت باشد و از این عنوان خود برای کلاهبرداری استفاده نماید مرتکب کلاهبرداری مشدد شده است و مجازاتش بیشتر خواهد بود. قانونگذار انتظار ندارد که کارمند دولت عنوان و موقعیت خود را وسیله‌ای برای بردن مال دیگری قرار دهد.
پرداخت جزای نقدی معادل مالی که از قربانی گرفته است
کلاهبردار علاوه بر بازگرداندن مال به صاحبش باید جزای نقدی نیز بپردازد. پرداخت جزای نقدی نوعی مجازات است و برای جبران خسارت صاحب مال پرداخت نمی‌شود. جزای نقدی مبلغی است که به عنوان یک مجازات توسط مجرم به دولت پرداخت می‌گردد.
حال که با تعریف و مجازات کلاهبرداری آشنا شدیم و مقدمات بحث را ذکر کردیم، به موضوع کلاهبرداری در خرید و فروش ماشین خواهیم پرداخت.
کلاهبرداری در خرید و فروش ماشین چگونه انجام می‌شود و مجازات آن چیست؟
با توجه به اینکه با تعریف و مفهوم کلاهبرداری آشنا شدیم ممکن است بتوانید مفهوم و مصادیق کلاهبرداری در خرید و فروش ماشین را نیز حدس بزنید.
هرگاه خریدار یا فروشنده از وسایل متقلبانه استفاده کند و از راه حیله و تقلب کاری کند که طرف مقابل راضی به معامله شود و معامله را انجام دهد کلاهبرداری رخ داده است.
برای مثال وقتی فروشنده ماشین رنگ شده را به جای ماشین سالم جا می‌زند یا وقتی یک ماشین را به چند نفر مختلف می‌فروشد و هزینه ماشین را از همه آن‌ها می‌گیرد مرتکب کلاهبرداری شده است. همچنین ممکن است فرد اصلا ماشینی برای فروش نداشته باشد ولی یک آگهی اینترنتی برای فروش ماشین منتشر کند و از چند نفر پیش پرداخت بگیرد.
مثال دیگر اینکه گاهی افراد با شیوه‌های متقلبانه کاری می‌کنند که تعداد کیلومتر ماشین کمتر دیده شود. به طور کلی هرگاه حیله و تقلبی به کار گرفته شود که در نتیجه آن طرف مقابل گول بخورد و راضی به معامله‌ای شود که به طور قابل توجهی به ضرر اوست، کلاهبرداری رخ داده است.
برای جلوگیری از به دام افتادن در موارد کلاهبرداری در خرید و فروش ماشین بهتر است در هنگام انجام معامله از نظر کارشناس متخصص استفاده کنید.
شایان ذکر است که ممکن است استفاده از کارشناس جعلی نیز یکی از شیوه‌های کلاهبرداری در معامله ماشین باشد. به طور کلی بهتر است احتیاط لازم انجام شود. اگر چه ممکن است نقشه کلاهبرداری به نوعی طراحی شده باشد که هر انسان محتاطی را به دام بیاندازد.
در این موارد فرد قربانی پس از اینکه متوجه قضیه می‌شود به دادگاه کیفری مراجعه می‌کند. قاضی در ابتدا شرایط تحقق جرم کلاهبرداری و اینکه کلاهبرداری از نوع ساده و یا مشدد بوده است را بررسی می‌کند. سپس به شیوه‌ای که در بالا در مبحث مجازات کلاهبرداری ذکر کردیم حکم پرونده را صادر می‌نماید.
بدین ترتیب کلاهبردار باید مالی که برده است را برگرداند و به همان میزان جزای نقدی نیز پرداخت کند. همچنین قاضی با توجه به شدت جرم و اوضاع و احوال ارتکاب جرم مدت حبس را نیز در چارچوب قانون معین خواهد کرد.
مشاوره حقوقی درباره کلاهبرداری در خرید و فروش ماشین
در این مقاله به کلاهبرداری در خرید و فروش ماشین پرداختیم. در ابتدا تعریف کلاهبرداری و مجازات آن را ذکر کردیم و سپس به طور خاص موضوع کلاهبرداری در خرید و فروش ماشین را بررسی کردیم.
مسائل پیچیده حقوقی از جمله مباحث حقوق کیفری مانند کلاهبرداری در خرید و فروش ماشین شامل نکات جزئی و مهمی خصوصا در مرحله رسیدگی قضایی می‌شوند. بنابراین توصیه می‌شود جهت کسب اطلاعات بیشتر یا دریافت مشاوره حقوقی تلفنی از متخصصین حقوقی کمک بگیرید.
کارشناسان حقوقی ما در بنیاد وکلا آماده پاسخگویی به سوالات شما و ارائه خدمات از سوی وکیل کیفری درباره کلاهبرداری در خرید و فروش ماشین می‌باشند.
