آیا تاکنون اصطلاح سختی کار و مبلغ سختی کار را شنیده‌اید؟ آیا محل اشتغال خود را مشمول قواعد سختی کار می‌دانید؟
با توجه به قواعد تکمیلی که سختی کار بر روابط کارگر و کارفرما اعمال کرده و حقوق و تعهدات متفاوتی برای طرفین ایجاد می‌نماید، در این مقاله قصد داریم با مفهوم سختی کار آشنا شده و قواعد تکمیلی آن را بررسی نماییم. اما پیش از آن و از آنجا که سختی کار تنها در روابط کارگر و کارفرمایی که مشمول قانون کار باشند معنا پیدا می‌کند، به تعریف قانون کار و دیگر مفاهیم یاد شده می‌پردازیم.
البته کمک گرفتن از وکیل متخصص در حوزه روابط کار و کارفرما می‌تواند به وصول مطالبات قانونی شما کمک شایانی نماید.
تعریف مفاهیم
قانون کار، قرارداد کار، روابط کارگر و کارفرمایی عباراتی هستند که به گوش آشنا می‌آیند اما زمانی که صحبت از اجرا و اعمال قوانین و محتوای حقوقی می‌شود، ضروری است که تعریف دقیق و مشخصی از مفهوم و مصادیق عبارات یاد شده داشته باشیم.
با توجه به اینکه سختی کار نیز یکی از موارد کاملا تخصصی است که ذیل قانون کار معنا پیدا می‌کند، مفاهیمی که در این مقاله به آن‌ها نیاز خواهیم داشت را با هم بررسی می‌کنیم:
مقررات کار
مقررات کار به قانون کار به همراه کلیه اصلاحات و نیز آیین‌نامه و دستور العمل‌های مربوطه گفته می‌شود که توسط مقامات صالحه تصویب و لازمالاجرا شده است. مقررات کار مبنا و منبع اصلی به دست آوردن قوانینی است که بر روابط کاری قشر عظیمی از کشور حکم‌فرماست.
با توجه به اینکه قانون کار یک قانون حمایتی است که به نفع کارگر تنظیم شده است و با عنایت به این امر که اصولا کارفرما نسبت به کارگر در موقعیت قدرت قرار می‌گیرد، احکام و دستورات این قانون برای همه بازیگران آن لازم الرعایه بوده و اکثرا حت با توافق خلاف آن نیز قابل تغییر نمی‌باشد.
کارگر
کارگر از نظر قانون کار به شخص حقیقی گفته می‌شود که در ازای دریافت اجرت به اموری که کارفرما تعیین می‌نماید اشتغال دارد. کارگر یکی از عناصر مهم در قانون کار است، حقوق و مزایای وی به همراه تعهدات و وظایفی که در یک رابطه کار باید بر عهده داشته باشد، به همراه مراجع حل اختلاف که کارگر می‌تواند به دادخواهی در آن بپردازد در قانون کار بیان شده‌اند.
مطابق با مواد این قانون اصولا کارگر باید بالای ۱۸ سال سن داشته باشد، و تنها در مواردی خاص کارگر نوجوان می‌تواند تا ۱۵ سال سن داشته باشد.
مدت حداکثر کار هفتگی طبق قانون کار برابر با مدت ۴۴ ساعت تعیین شده است. پرداخت حقوق و مزایا که از حداقل حقوق تعیین شده در هر سال نباید کمتر باشد، بیمه تامین اجتماعی، مرخصی‌های سالیانه، بازنشستگی و دیگر موارد مربوط به روابط طرفین در قانون کار آمده و یک طرف آن را کارگر تشکیل می‌دهد.
کارفرما
طرف دیگر یک رابطه کار را کارفرما تشکیل می‌دهد، کارفرما شخصی اعم از حقیقی یا حقوقی است که کارگر به خواست وی و در ازای دریافت اجرت به موضوع کار اشتغال دارد.
کارفرما نیز ذیل قانون کار حقوق و تکالیفی بر عهده دارد، کارفرما نمی‌تواند صرفا با توافق طرفین برخی موضوعات مثل حقوق کمتر، ساعات کاری بیشتر و مواردی از این قبیل را به کارگر تحمیل نماید.
همچنین با توجه به نوع قرارداد کار، کارفرما در هر حالتی که مایل باشد و بدون داشتن عذر موجه نمی‌تواند به رابطه کاری فی‌مابین خاتمه بخشد. البته که مراجع موضوع اداره کار برای کارفرما نیز مرجع تظلم‌خواهی محسوب شده و در مواردی همچون ورود زیان و آسیب، کارفرما می‌تواند به این مراجع رجوع نماید.
کارگاه
به طور کلی محل اشتغال کارگر را کارگاه می‌گویند. کارگاه اعم است از محل اداره دفتری، شعبات یا دایره‌های متفرقه همچون مهدکودک، سالن‌های غذاخوری و استراحت و دیگر موارد.
کارگاه باید دارای شرایطی باشد که در قانون کار تعیین شده است، همچنین آسیب‌ها و خساراتی که در کارگاه اتفاق می‌افتد با قوانین خاص خود همراه است، برای مثال تامین امنیت کارگر و ارائه وسایل لازم به وی در محیط کارگاه و نیز آموزش کارگر در کارگاه از وظایف کارفرما می‌باشد.
قرارداد کار
قرارداد کار به توافقی گفته می‌شود که روابط بین کارگر و کارفرما را تعیین می‌کند. قرارداد کار می‌تواند به صورت شفاهی یا کتبی تنظیم شده باشد، اما مادامی که یک طرف آن کارگر و طرف دیگر کارفرما قرار داشته باشد و کارگر در ازای دریافت اجرت انجام اموری را برای کارفرما برعهده داشته باشد، مشمول عنوان قرارداد کار خواهد بود.
قرارداد کار باید شامل اطلاعات طرفین، زمان انعقاد قرارداد، موضوع قرارداد، مدت قرارداد، میزان یا مبنای تعیین اجرت باشد. فسخ قرارداد کار اصولا برای طرفین میسر نیست جز در موارد مصرح قانونی.
قرارداد کار اولین منبعی است که برای شناخت و بررسی رابطه طرفین می‌توانیم به آن مراجعه نماییم، اما با توجه به اینکه قواعد قانون کار اصولا امری هستند و امکان تغییر آن‌ها حتی با توافق هم وجود ندارد، قرارداد کار احتیاجی به داشتن مواد مبسوط ندارد و کلیات و ضروریاتی همچون مشخصات طرفین، تاریخ تنظیم و موضوع اشتغال کفایت می‌نماید.
در جلسات مشاوره حقوقی آنلاین امکان ارسال قرارداد کار برای وکیل و مطالعه و اصلاح و تنظیم آن وجود دارد.
سختی کار، مبلغ سختی کار، شمول سختی کار
در بخش پیشین با عناصر مختلفی که در قانون کار با آن‌ها مرتبط هستیم آشنا شدیم، حال در این بند قصد داریم به چند پرسش در خصوص سختی کار پاسخ دهیم، اولا سختی کار به چه معناست، ثانیا به چه اشخاصی وارد است و ثالثاً چع اثراتی بر طرفین دارد. در بند آخر قواعد تکمیلی که درباره سختی کار وجود دارد را بررسی خواهیم کرد.
تعریف سختی کار
سختی کار را در ماده ۷۶ از قانون تامین اجتماعی می‌توانیم بیابیم، مطابق با تبصره دوم از این ماده سختی کار یا به عبارت دیگر کارهای سخت و زیان آور به مواردی گفته می‌شود که کارگر به دلیل ماهیت و جنس کار با عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی، بیولوژیکی در محل کار در ارتباط قرار می‌گیرد که می‌تواند اثرات مضری بر سلامت جسمی یا روانی وی در کوتاه مدت یا بلند مدت به همراه داشته باشد.
معمولا شرایط یاد شده در محل کار از میزان استاندارد بیشتر است، مشاغلی همچون کار در معادن، یا آتشنشانی به عنوان مشاغل سخت در نظر گرفته می‌شوند.
همانطور که مشاهده می‌شود مشاغلی به عنوان کارهای سخت و زیان آور شناخته می‌شوند که محیط کاری تنشی فراتر از ظرفیت‌های طبیعی انسان اعم از جسمانی و روانی در وی ایجاد می‌نماید و همین تنش‌ها هستند که می‌توانند زمینه بیماری‌های جسمانی یا روانی را به همراه آورند.
به همین سبب کار در معدن به دلیل وضعیت بیولوژیکی که داشته و می‌تواند سلامتی جسمانی اشخاص را مخدوش نماید به عنوان کار سخت و زیان آور شناخته می‌شود اما کار در مراکز روانی نیز به دلیل اثرات روحی که می‌تواند بر اشخاص وارد سازد نیز جز مشاغل سخت و زیان آور دسته‌بندی می‌گردد.
کارهای سخت و زیان آور با توجه به اینکه بتوان با استفاده از تمهیدات و تجهیزات فنی و ایمنی، میزان سختی و آسیب‌های احتمالی وارده را کاهش داد یا نداد به دو گروه تقسیم می‌شوند، به این صورت که در یک وضعیت می‌توان از اثرات مضر جلوگیری به عمل آورد حال آن که در وضعیتی نیز ممکن است که حتی استفاده از تجهیزات ایمنی و فنی نیز در آثار زیان آور کار موثر واقع نشوند.
تعهدات کارفرما در مشاغل سخت و زیان آور
همانطور که مشاهده شد کارهای سخت و زیان آور با توجه به محیط آن‌ها دسته‌بندی شده و از مشاغل عادی مجزا می‌شوند و با توجه به اینکه استفاده از تمهیدات ایمنی و فنی می‌تواند در میزان سختی کار و اثرات آن موثر واقع شود.
مطابق با حکم قانونگذار، کارفرمایان کارگاه‌هایی که برخی یا تمام کارهای ایشان مشمول عنوان کارهای سخت و زیان آور باشد، به ایمن سازی عوامل و شرایط محیط کار و فراهم آوردن شرایطی که محیط کار را به محیط استاندارد نزدیک نماید ملزم شده‌اند.
همچنین کارفرمایان ملزم شده‌اند که کارگران مشاغل سخت و زیان آور را به اشخاصی ارائه دهند که طبق معاینات پزشکی دوره‌ای برای انجام آن کارها توانایی کافی داشته باشند. معاینات دوره‌ای در مشاغل سخت و زیان آور باید حداقل سالی یک مرتبه انجام شود و نیز پرونده پزشکی کارگران باید حفظ و نگهداشت شده و به روز باقی بماند.
مصادیق مشاغل سخت و زیان آور
تعیین مشاغل سخت و زیان آور و همچنین تعیین ویژگی‌هایی که شغل را در گروه زیان آور تعیین کرده است با توجه به آیین‌نامه‌های مربوطه صورت می‌پذیرد، اما با توجه به اینکه لیست‌های سالیانه اعلامی چندان کامل به نظر نمی‌رسید و همواره نیاز به روز رسانی داشت.
در گذشته کارگرانی که خود را مشمول عنوان مشاغل سخت و زیان آور می‌دانستند می‌توانستند با مراجعه حضوری به اداره کار درخواست خود را ثبت نمایند که کمیته بدوی مشاغل سخت و زاین آور درخواست مذکور را دریافت و بررسی می‌کرد.
کمیته مذکور با دریافت نظر از کارشناسان نسبت به درخواست‌های واصله اعلام نظر می‌کرد، البته رای کمیته بدوی قابل تجدید نظر در کمیته تجدید نظر مشاغل سخت و زیان آور بود.
پس از شیوع کرونا و با الکترونیکی شدن بسیاری از خدمات در حال حاضر و مطابق با قانون جدید سال ۱۴۰۲، اشخاصی که احساس می‌کنند مشمول عنوان مشاغل سخت و زیان آور قرار دارند می‌توانند درخواست خود را در سامانه‌ای که به این منظور ایجاد شده است ثبت نمایند.
ثبت درخواست در این سامانه موکول است به ایجاد حساب کاربری است که با اعلام شماره ملی به همراه نام و نام خانوداگی انجام می‌شود. مراحل رسیدگی که از درخواست‌های اینترنتی طی می‌شود نیز همچون مراحل روش‌های سنتی است با این تفاوت که ثبت درخواست و پیگیری آن نیاز به حضور در مراجع نداشته و از طریق حساب کاربری اشخاص قابل پیگیری است.
لازم به ذکر آن که درخواست سختی کار را کارگر، کارفرما و نیز کارگاه می‌توانند ثبت و پیگیری نمایند. در این زمینه می‌توانید از راهنمایی وکیل تلفنی ما نیز بهره‌مند شوید.
قواعد تکمیلی مشاغل سخت و زیان آور
تا اینجا با مفهوم مشاغل سخت و زیان آور آشنا شدیم، همچنین دانستیم که مراجعی برای پیگیری درخواست و بررسی وجود دارند، اما سختی کار چه اثراتی به همراه دارد که اشخاص را به تنظیم درخواست و پیگیری آن متمایل می‌سازد؟
با توجه به نوع کار و اثراتی که در کوتاه مدت و بلند مدت بر اشخاص وارد می‌شود، قانونگذار مواردی از امتیازات را برای کارگران مشاغل سخت و زیان آور تعیین کرده است که به قرار ذیل است:
- بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور با مشاغل عادی متفاوت است، در این گروه از مشاغل افرادی که ۲۰ سال متوالی یا ۲۵ سال متناوب به کار اشتغال داشته باشند می‌توانند درخواست مستمری بازنشستگی خود را به سازمان مربوطه اعلام نمایند.
- در مشاغل سخت و زیان آور هر سال سابقه کاری معادل با یک سال و نیم از مشاغل عادی محاسبه می‌شود، البته مشروط به پرداخت حق بیمه.
- چنانچه کارگران مشاغل سخت و زیان آور پیش از رسیدن به مدت ۲۰ یا ۲۵ سال اشتغال دچار فرسایش جسمس و روحی ناشی از اشتغال در آن مشاغل شده باشند، می‌توانند با دریافت تاییدیه کمیسیون‌های پزشکی، با هر مدت از سابقه کاری، از مزایای بازنشستگی بهره‌مند شوند.
- ساعت کار کارگران مشاغل سخت و زیان آور حداکثر ۶ ساعت در روز و مجموعا ۳۶ ساعت در هفته خواهد بود، در حالیکه در مشاغل عادی حداکثر مدت اشتغال هفتگی ۴۴ ساعت است.
- کارگران مشاغل سخت و زیان آور در طور سال می‌توانند ۵ هفته مرخصی دریافت نمایند.
- بیشترین مزایای مالی که به مشاغل سخت و زیان آور تعلق می‌گیرد حق بیمه بیشتری است که توسط کارفرما در این قسم پرداخت می‌گردد، بدین صورت که کارفرما این قسم از مشاغل باید ۴ درصد بیشتر حق بیمه پرداخت نمایند.
مشاوره حقوقی در راستای مبلغ سختی کار
در این مقاله با مفهوم سختی کار آشنا شدیم و دانستیم که مشاغل متعددی همچون کار در بیمارستان‌های روانی، کار در معادن، خبرنگاری، آتشنشانی، کار در ارتفاع و دیگر مواردی که محیط و نوع کار می‌تواند در کوتاه مدت یا بلندمدت به سبب تنش‌هایی که برای کارگر ایجاد می‌کند، وی را با آسیب‌های روحی و روانی مواجه سازد.
مشاهده شد که لیست دقیق و مشخصی از این مشاغل در دست نیست بلکه در هر مورد به درخواست کارگر یا کارفرما، کمیته‌های بدوی، تجدیدنظر و عالی موضوع این مشاغل وارد در رسیدگی شده و به کمک کارشناسان نسبت به وضعیت درخواست واصله اعلام نظر می‌کنند.
همچنین بیان شد که امتیازات وارده بر مشاغل سخت و زیان آور همچون بازنشستگی زودتر از موعد و حق بیمه پرداختی بیشتر توسط کارفرما موکول است به پذیرش درخواست توسط کمیته‌های فوق که در گذشته به صورت حضوری ارائه می‌شد اما امروزه به صورت آنلاین ارائه آن‌ها میسر است.
با وجود آن که سعی کردیم در این مقاله انواع نکاتی که سختی کار به همراه دارد را پوشش دهیم، چنانچه سوالاتی راجع به نحوه ارائه درخواست خود و پیگیری آن و یا هر موضوع دیگری در ارتباط با مشاغل سخت و زیان آور داشتید می‌توانید با مشاوران و وکلای حقوق کار بنیاد وکلا ارتباط گرفته و از مشاوره حقوقی حضوری، آنلاین و تلفنی بهره‌مند شوید.
