در صورتی که مدعی برای اثبات ادعای خود به دادگاه دلیلی ارائه نکرده باشد و طرف مقابل ادعای وی را انکار کند، به درخواست مدعی طرف مقابل باید ادای سوگند نماید که به این نوع سوگند، سوگند قاطع دعوا یا سوگند بتی گفته می شود.
در چنین شرایطی دادگاه شرایط ادای سوگند را مورد بررسی قرار داده و در صورت احراز شرایط لازم، قرار اتیان سوگند قاطع دعوا صادر می کند و مدعی علیه باید با رعایت تشریفات قانونی در همان جلسه دادگاه ادای سوگند نموده یا اینکه سوگند را به طرف مقابل رد کند.
اما گاهی شخص در خصوص ادای سوگند در دادگاه تردید نموده و با توجه به عواقب شرعی و قانونی ادای سوگند دروغ در دادگاه، لازم است تا در این مورد با احتیاط بیشتری عمل نماید و به همین مناسبت در قانون آیین دادرسی مدنی این امکان پیش بینی شده است تا برای ادای سوگند در دادگاه تقاضای مهلت نمود.
به همین مناسبت در این مقاله قصد داریم به بررسی درخواست مهلت برای ادای سوگند در دادگاه پرداخته و سپس حکم عدم ادای سوگند در مهلت مقرر را توضیح دهیم.
درخواست مهلت برای ادای سوگند
ادای سوگند در دادگاه، به ویژه با توجه به باوری که در افراد نسبت به عواقب شرعی سوگند دروغ وجود دارد، امری بسیار مهم و خطیر می باشد که باید با ژرف نگری و درنگ و توجه ویژه انجام گردد؛ به همین دلیل در قانون آیین دادرسی مدنی درخواست مهلت برای ادای سوگند در دادگاه مورد پیش بینی قرار گرفته است.
به موجب ماده ۲۸۷ قانون آیین دادرسی مدنی: " اگر کسی که باید سوگند یاد کند، برای قبول یا رد سوگند مهلت بخواهد، دادگاه می تواند به اندازه ای که موجب ضرر طرف نشود، به او یک بار مهلت بدهد".
بنابراین بر اساس این ماده شخصی که بر اساس مقررات قانونی باید ادای سوگند نماید، در صورتی که نسبت به ادای سوگند در دادگاه تقاضای مهلت کرده باشد، دادگاه می تواند به او مهلت دهد.
در این صورت، وی در مهلتی که دادگاه تعیین می کند باید انتخاب کند که آیا می خواهد ادای سوگند نموده و یا اینکه قصد رد سوگند به طرف مقابل را دارد.
لازم به ذکر است که در صورت تقاضای مهلت برای ادای سوگند در دادگاه، دادگاه تنها برای یک بار می تواند به وی مهلت لازم را بدهد؛ البته مهلت ادای سوگند نیز باید به گونه ای باشد که موجب ضرر طرف مقابل نگردد.
عدم ادای سوگند در مهلت مقرر
علی رغم اینکه در قانون آیین دادرسی مدنی درخواست مهلت برای ادای سوگند پیش بینی شده است، گاهی شخصی که به موجب مقررات قانونی باید ادای سوگند نماید، درخواست و تقاضای مهلت برای ادای سوگند نکرده و از اتیان سوگند در دادگاه نیز خودداری می نماید.
خودداری از عدم اتیان سوگند در دادگاه می تواند به صورت سکوت و عدم اتیان سوگند در دادگاه و نکول سوگند صورت پذیرد که در این قسمت قصد داریم حکم آن را بیان کنیم.
به موجب ماده ۲۷۶ قانون آیین دادرسی مدنی هر گاه مدعی علیه در جلسه دادرسی در قبال ادعای بی دلیل مدعی سکوت نماید و این سکوت به علت عارضه ای از قبیل لکنت زبان، لال بودن و عدم توانایی صحبت کردن به صورت موقت باشد، دادگاه از طریق استفاده از مترجم یا متخصص اقدام به کشف مراد مدعی علیه می نماید.
چنانچه سكوت خوانده و استنكاف وی از باب تعمد و ايذاء باشد، دادگاه ضمن تذكر عواقب شرعی و قانونی كتمان حقيقت، سه بار به خوانده اخطار می نمايد كه در نتيجه استنكاف، ناكل شناخته می شود که در اين صورت با سوگند خواهان، دعوا ثابت و حكم بر محكوميت خوانده صادر خواهد شد.
علاوه بر این ممکن است مدعی علیه با عدم ادای سوگند در دادگاه و اعلام این موضوع به دادگاه سوگند را نکول نماید که در این صورت بر اساس ماده ۲۷۴ قانون آیین دادرسی مدنی چنانچه منکر از ادای سوگند و رد آن به خواهان نکول نماید، دادگاه سه بار جهت اتیان سوگند یا رد آن به خواهان، به منکر اخطار می کند؛ در غیر این صورت، ناکل شناخته خواهد شد.
با اصرار خوانده بر موضع خود، دادگاه ادای سوگند را به خواهان واگذار نموده و با سوگند وی ادعا ثابت و به موجب آن حکم صادر می شود و در صورت نکول خواهان از ادای سوگند، ادعای او ساقط خواهد شد.
