برخی اوقات، افراد برای مدتی طولانی از محل سکونت خود غایب می شوند، به نحوی که نمی توان هیچگونه خبری از آنها دریافت کرد.
بر اساس قانون، به چنین اشخاصی غایب مفود الاثر گفته می شود.
از آن جهت که زنده یا مرده بودن آنها مشخص نشده است، قانونگذار قواعدی را پیش بینی کرده است تا اموال آنها حفظ شود تا اگر احیانا زنده بازگشت، اموالش را به خود او باز پس دهند.
حال سوالی که ممکن است مطرح شود آن است که وضعیت حقوقی ارث غایب مفقودالاثر چیست؟ آیا به غایب مفودالاثر ارث تعلق می گیرد؟
پاسخ به این پرسش نیازمند بررسی غایب مفود الاثر، تعلق ارث به غایب مفود الاثر و حفاظت از سهم الارث غایب مفقود الاثر می باشد که در این مقاله به آنها خواهیم پرداخت.
غایب مفقودالاثر
در ماده ۱۰۱۱ قانون مدنی غایب مفقودالاثر تعریف شده است.
بر اساس این ماده: "غایب مفقودالاثر کسی است که از غیبت او مدت بالنسبه مدیدی گذشته و از او به هیچ وجه خبری نباشد".
با توجه به این ماده، برای تحقق عنوان غایب مفقودالاثر بر یک شخص لازم است که شرایط زیر وجود داشته باشند:
- غیبت
- انقضای مدت زمان نسبتا طولانی
- عدم اطلاع از زندگی یا مرگ شخص
ارث غایب مفقود الاثر
ممکن است که در بین ورثه شخص فوت شده، یک غایب مفقود الاثر هم وجود داشته باشد.
در این صورت غیبت او نه مانع از تقسیم ارث می شود و نه موجب محروم شدن او ارث خواهد شد؛ چرا که این وضعیت یعنی عدم تقسیم ارث به زیان سایر وراث است، تعیین سهم غایب هم برای او ضرری در پی نخواهد داشت.
به همین دلیل در ماده ۸۷۹ قانون مدنی در خصوص سهم الارث غایب مفقود الاثر چنین مقرر داشته است: "اگر بین وراث غایب مفقود الاثری وجود داشته باشد، سهم او کنار گذارده می شود تا حال او معلوم شود؛ در صورتی که متحقق گردد قبل از مورث مرده است، حصه او به سیر وراث بر می گردد و الا به خود او یا به ورثه او می رسد".
بر اساس این ماده سهم الارث غایب مفقود الاثر تا مشخص شدن وضعیت او کنار گذاشته می شود.
حال اگر معلوم شود که وی پیش از مورث فوت کرده بوده، سهمی به او نمی رسد، چرا یکی از شرایط ارث بردن، آن است که وارث حین فوت مورثش زنده بوده باشد.
اما اگر مشخص شود که او بعد از فوت مورث فوت کرده است، ارث به وی تعلق می گیرد؛ اما چون خودش هم فوت کرده سهم الارث او به وراث خودش خواهد رسید.
اگر هم زنده بازگردد که باید مقدار سهم الارثش را به خود او بدهند.
در صورتی که غایب تکلیف اداره اموال خود را تعیین نکرده باشد و کسی هم نباشد که قانونا متصدی امور او باشد، سهم الارث غایب مانند سایر اموال او به شخص امین که دادگاه او را تعیین کرده است سپرده می شود تا آن را برای غایب حفظ و نگهداری کند.