گاهی افراد به دلایل مختلف و با طرح ادعای واهی و با سوء نیت نسبت به افراد دیگر اقدام به طرح شکایت می‌کنند و با تهمت و افترا علیه دیگران حیثیت و آبروی اشخاص را زیر سوال می‌برند.
در چنین مواردی افرادی که مورد تهمت و افترا قرار گرفته اند، می‌توانند ادعای شرف کنند که در واقع همان اعاده حیثیت است که قانونگذار بیان کرده است.
اعاده حیثیت چیست؟
اعاده در لغت به معنای باز گرداندن است و ادعای شرف یا اعاده حیثیت، یعنی بازگرداندن آبرو و منزلت افراد به حالت سابق که به سبب اقامه‌ی شکایت ناحق خدشه‌دار شده و همچنین جبران تمام ضررهای مادی و معنوی وارد شده به این افراد؛ زیرا علاوه بر اینکه جان و اموال مردم مورد حمایت قانونگذار قرار گرفته است، حیثیت و آبروی آن ها نیز در نظر قانونگذار مورد حمایت است، و به همین دلیل تعرض و تعدی به آن موجب برخورد قانونی است.
بنابراین فردی که در اثر تهمت دروغین و ادعای خلاف واقع دیگری آبروی خود را از دست بدهد، تلاش می‌کند تا در افکار عمومی یا در جمع خاصی این آبرو مجدداً احیا شود و با اثبات بی گناهی خود، موقعیت اجتماعی خود را تا حد امکان به حالت قبل برگرداند.
نحوه طرح شکایت اعاده حیثیت
اعاده حیثیت مربوط به باز گرداندن اعتبار معنوی اشخاص است که از طریق اقدام به تعقیب کیفری شخص مفتری (شخصی است که با مطرح کردن غیر واقعی باعث هتک حیثیت و از بین رفتن آبروی دیگری شده است) حاصل می‌شود؛ به عنوان مثال فردی به همسایه خود اتهام سرقت از منزل می‌زند، ولی بعد از رسیدگی قضایی معلوم می‌شود همسایه بی گناه است و سارق شخص دیگری است.شکایت
در چنین شرایطی همسایه بعد از اثبات بی گناهی خود می‌تواند مطابق ماده قانون، تحت عنوان مفتری شخص شاکی را تعقیب کند.
در بیشتر موارد در این خصوص شخص با طرح شکایت افترا در دادسرا تقاضای تحقیق، تعقیب و محکومیت مفتری را می‌کند.
درپی شکایت همسایه، مفتری (افترا زننده) به دادگاه احضار شده و چنانچه دفاعی داشته باشد بیان می‌کند، و در نهایت در صورتی که شاکی (زیان دیده) بتواند سوء نیت مفتری را اثبات کند، قرار مجرمیت و بعد از آن کیفر خواست صادر و پرونده برای رسیدگی به اتهام، به دادگاه جزائی ارسال می‌شود.
مجازات مفتری (افترا زننده) در قانون
با اثبات سوء نیت شاکی و مشخص شدن این امر که افترا زننده، قصد ضرر رساندن به دیگری را داشته است، جرم افترا محقق شده و مفتری به مجازات آن که یک ماه تا یک سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق یا یکی از آن ها حسب مورد و با توجه به موضوع پرونده، محکوم خواهد شد.
باید توجه داشت که صرف این که فردی علیه دیگری اقدام به طرح شکایت کیفری کند، موجب نمی‌شود تا در صورت عدم پیروزی در دعوا، طرف مقابل بتواند وی را به عنوان مفتری تحت تعقیب قرار دهد؛ زیرا در این صورت باید بعد از هر شکایت کیفری که منجر به نتیجه نشود، منتظر طرح شکایت افترا باشیم.
بنابراین صرفا فردی را می‌توان به جرم مفتری تحت تعقیب قرار داد که وی با سوء نیت و به قصد هتک حرمت و شخصیت دیگری امری را که جرم محسوب می‌شود به وی نسبت داده باشد.
