مقاله ی حاضر که برای شما عزیزان به تحریر درآمده است، به بررسی شکایت کیفری از چک و نحوه شکایت کیفری از چک و مجازات چک کیفری را برای شما عزیزان بیان می دارد.
شکایت کیفری از چک
روش دیگر برای مطالبه وجه چک اقدام از طریق دادگاه های کیفری می باشد.
دارنده چک به هر علتی مانند بسته بودن حساب صادر کننده، نبودن مبلغ کافی، عدم تطابق امضاء، قلم خوردگی یا اختلاف در متن چک، باید ابتدا چک را برگشت بزند و پس از آن یک گواهی عدم پرداخت از بانک دریافت کند تا بتواند مراحل بعدی شکایت خود را آغاز نماید.
با داشتن اصل چک به همراه گواهی عدم پرداخت به دادسرای مربوطه مراجعه نماید.
دارنده باید از پشت و روی اصل چک و گواهی عدم پرداخت دو نسخه کپی تهیه کند، و کپی های تهیه شده را در مرجع قضایی محل برابر با اصل کند، شکایت را در فرم‌های چاپی مخصوص تکمیل و امضا کند.
پس از تنظیم شکوائیه مبنی بر صدور چک بلامحل و پرداخت هزینه های تمبر به انضمام کپی از چک و گواهی عدم پرداخت به قسمت ارجاع دادسرای مربوط مراجعه و تقاضای ثبت شکایت کیفری از چک را بنماید.
علاوه بر دادسرا، دارنده میتواند با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی جهت ثبت شکایت صدور چک بلامحل، به این دفاتر مراجعه و شکایت خود را طرح کند.
پس از ثبت ارجاع پرونده را جهت تحقیقات به کلانتری مربوط می فرستد تا تحقیقات لازم را انجام دهد پس از تکمیل پرونده و تحقیقات باز پرونده به دادسرا عودت می شود پس از آن دادسرا در صورتی که تحقیقات کامل باشد با صدور کیفر خواست جهت رسیدگی پرونده را به دادگاه ارسال می نماید.
توجه داشته باشید طرح شکایت کیفری از چک پرداخت نشدنی فقط علیه صادر کننده چک امکان پذیر است و نمی توان علیه سایر مسولان چک مانند ظهر نویس با ضامن شکایت کیفری کرد.
همچنین لازم به ذکر است که شکایت کیفری از چک تنها در اختیار فردی است که چک را به بانک ارائه کرده و گواهی عدم پرداخت به نام او صادر شده باشد.
در صورتی که چک بعد از برگشت خوردن به شخص دیگری منتقل شود، قابلیت شکایت کیفری توسط این شخص را ندارد، مگر اینکه انتقال قهری باشد.
چک در موارد زیر قابل تعقیب کیفری نیست:
- در صورتی که چک به صورت سفید امضاء صادر شده باشد به این معنا که چک صادره فقط دارای امضاء بوده و سایر مشخصات سفید بوده است و توسط خود دارنده پر شده است.
- اگر در متن چک پرداخت ان منوط به شرطی شده باشد. مثلا بین خریدار و فروشنده یک ملک شرط شود که در صورتی فروشنده می تواند چک خرید خانه را برای وصول به بانک ببرد، که ابتدا فروشنده سند خانه را به خریدار منتقل کند.
- اگر در متن چک نوشته شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.
- در صورتی که ثابت شود چک بدون تاریخ صادر شده است در صورتی که صادر کننده چک را بدون تاریخ صادر کرده باشد و دارنده برای اینکه بتواند از صادر کننده شکایت کیفری کند، خودش روی چک تاریخ زده باشد، در این حالت اگر ثابت شود خود دارنده این تاریخ را روی چک درج نموده است، نمی توان از آن شکایت کیفری کرد.
- تاریخ واقعی صدور آن مقدم از تاریخ مندرج در متن چک باشد بنابراین چک های مدت دار یا وعده دار قابل پیگیری کیفری نیستند؛ یعنی اگر ثابت شود که تاریخ سررسید چک با تاریخ صدور آن متفاوت است، تنها می توان وجه چک را به شیوه حقوقی مطالبه نمود.
* چک وعده‌‌دار اصطلاحا چکی است که به روز صادر نشده است و تاریخ واقعی صدور چک، مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک است.
در رویه قضایی، برخلاف آنچه در عرف بازار رایج است، محاکم قضایی اصل را بر به روز بودن یا غیر وعده دار بودن چک قرار می‌دهند و این صادر‌کننده چک است که باید تقدم و تاخر تاریخ واقعی صدور چک و تاریخ مندرج در آن را با ارایه دلیل برای رفع اتهام از خویش ثابت کند.
- چک هایی که بابت معاملات نامشروع و یا بهره ربوی صادر شده باشد نیز قابل شکایت کیفری نیستند.
- چک هایی که در مهلت شش ماه از تاریخ سررسید, برای آنها گواهی عدم پرداخت دریافت نشود و یا در صورتی که گواهی عدم پرداخت دریافت شده باشد تا مدت ۶ ماه اقدام به شکایت کیفری آغاز نشود.
- چک هایی که از طرف موسسات مالی و اعتباری یا صندوق های قرض الحسنه صادر می شوند قابل تعقیب کیفری نیستند.
- چک هایی که بعد از صدور گواهی عدم پرداخت، با پشت نویسی به دیگری منتقل شود را هم نمی توان از روش کیفری پیگیری کرد.
بنابراین، در شرایط بالا می توان به وصول چک از دادگاه حقوقی یا وصول چک از طریق اجرای ثبت می توان پیگیری کرد.
هزینه دادرسی شکایت کیفری از چک
بنابر آئین نامه تعرفه خدمات قضایی مبلغ پنج هزار تومان هنگام مطرح نمودن شکایت دریافت می‌شود.
علاوه بر این مبلغ، باید در مورد چک‌های تا مبلغ ۱۰۰ هزار تومان معادل ۱۵۰۰ تومان، چک‌های ۱۰۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان معادل ۴۰۰۰ تومان و بیش از یک میلیون تومان معادل ۱۵۰۰۰ تومان، پرداخت شود.
مجازات کیفری صدور چک برگشتی چیست؟
مجازات چک برگشتی در ماده ۷ قانون از یک روز تا دو سال حبس عنوان شده است. البته با توجه به قوانین دادگاهها می بایست حبس کمتر از ۹۱ روز را تبدیل به جزای نقدی کنند.
به موجب ماده‌ی ۷ قانون صدور چک، صادرکننده‌ی چک برگشتی به شرح ذیل محکوم خواهد شد:
- الف ـ چنان چه مبلغ مندرج در متن چک کمتر از ده میلیون (۱۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال باشد، به حبس تا حداکثر شش ماه محکوم خواهد شد.
- ب ـ چنان چه مبلغ مندرج در متن چک ده میلیون (۱۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال تا پنجاه میلیون (۵۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال باشد، از شش ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.
- ج ـ چنان چه مبلغ مندرج در متن چک بیش از پنجاه میلیون (۵۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال باشد، به حبس از یک سال تا دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت دو سال محکوم خواهد شد و در صورتی که صادرکننده‌ی چک اقدام به صدور چندین چک بلا محل (برگشتی) نموده باشد، مجموع مبالغ مندرج در متون چک‌ها ملاک عمل خواهد بود.
شرایط استفاده از روش کیفری
برای اینکه دارنده ی چک بلا محل بتواند از روش کیفری استفاده کند، مطابق ماده ۱۱ قانون صدور چک باید شرایط زیر را رعایت نماید:
- الف: باید ظرف مدت ۶ ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مراجعه کند، بنابراین اگر در این مدت، دارنده چک آن را به بانک ارائه نداده و مقدمات شکایت را فراهم نکند، این مهلت از بین می‌رود و دیگر قابل تعقیب کیفری نیست.
- ب: اگر بانک به هر علت گواهی عدم پرداخت صادر کند، دارنده باید ظرف مدت ۶ ماه از صدور این گواهی شکایت خود را در مرجع صالح مطرح نماید.
اگر دارنده چک در مهلت ۶ ماه پس از تاریخ صدور، چک را به بانک برده و در صورت نبود وجه نقد در حساب، آن را برگشت زده و گواهی عدم پرداخت از طرف بانک صادر شود، از این تاریخ وی نیز ۶ ماه وقت رسیدگی کیفری در محاکم دادگستری را خواهد داشت.
چه زمانی می‌توان یک چک را برگشت زد؟
هر گاه دارنده‌ی چک با یکی از موارد زیر رو به رو شد، میتواند چک را برگشت بزند:
- نبودن وجه نقد در حساب و یا کافی نبودن آن
- صدور دستور عدم پرداخت وجه چک از طرف صاحب حساب به بانک
- تنظیم چک به صورت نادرست از قبیل مطابقت نداشتن امضاء، اختلاف در مطالب چک، قلم خوردگی
- صدور چک از حسابی که مسدود است
جهت مشاوره حقوقی با کارشناسان در زمینه نحوه شکایت کیفری از چک به سایت بنیاد وکلا مراجعه بفرمائید.
