در این مقاله قصد دارم جرایم مواد مخدر، اعم از تولید، حمل و سایر موارد را به صورت کامل بررسی کنم.
یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی که منجر به مشکلات و تنش‌های بسیار در جامعه می‌شود رواج مصرف مواد مخدر بین افراد مختلف است.
این امر علاوه بر جنبه‌های اجتماعی و تهدید سلامت جسم و روان افراد، از منظر حقوقی نیز مورد توجه قرار گرفته است چرا که مطابق قانون مصرف و حمل آن و به طور کلی هرگونه عملی مرتبط با مواد مخدر جرم تلقی می‌شود و قانونگذار برای این اعمال مجازات‌هایی را در نظر گرفته است.
مواد مخدر چیست؟
در این بخش از مقاله شما را با انواع مختلف مواد مخدر و جرایم مختلف مرتبط با آنها به طور کلی آشنا می‌کنیم. از جمله جرایمی که در این قسمت به بررسی آنها می‌پردازم موضوع قاچاق انواع مواد مخدر و کشت و تولید آنها است.
انواع مواد مخدر و مجازات‌های آن
مواد مخدر به دسته‌ها و انواع مختلفی تقسیم می‌شود که با توجه به ترکیبات آنها نامگذاری می‌شوند و معمولا عوارض مختلفی را در بر می‌گیرند.
به طور کلی به هرگونه موادی که بر سیستم عصبی انسان تاثیر گذاشته و سبب اختلال در مغز و اعصاب افراد شود و همچنین منجر به اعتیاد افراد مصرف کننده گردد مواد مخدر گفته می‌شود.
بر اساس تبصره یک ماده یک لایحه اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر، منظور از مواد مخدر و روانگردان و پیش‌سازهای آنها علاوه بر موارد مصرح در مواد قانونی مذکور، فهرست مواد مخدر، روان گردان و پیش‌سازهای جدید می‌باشد که توسط ستاد مبارزه با مواد مخدر و با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پیشنهاد و به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.
البته اثرگذاری مواد مخدر با توجه به نوع آنها متفاوت است.
در کشور ما نیز بر اساس قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام، جرائم مرتبط با مواد مخدر جرم انگاری شده و برای آنها مجازات‌هایی تعیین شده است.
فراری دادن یا پناه دادن متهمان و مجرمان مواد مخدر که تحت تعقیب هستند یا دستگیر شده‌اند و همچنین محو یا اخفا ادله جرم مجرمان جرم‌انگاری شده است.
جرایم مرتبط با مواد مخدر سنتی
مواد مخدر از ترکیبات شیمیایی که منجر به تغییراتی در سیستم عصبی افراد می‌شوند تشکیل می‌شود که منجر به ایجاد احساس لذت، اعتیاد و وابستگی شدید می‌گردد.
منشا تولید مواد مخدر می‌تواند از منابع طبیعی مانند برخی گیاهان یا به صورت شیمیایی و با ترکیبات و فرمول‌های خاصی باشد.
بنابراین به طور کلی مواد مخدر در قانون ایران به دو دسته مواد مخدر صنعتی و سنتی تقسیم می‌شود.
مواد مخدر سنتی یا غیر صنعتی شامل مواردی همچون تریاک، شیره، گراس، بنگ و غیره می‌شود.
با استناد مشاوره حقوقی کیفری بر اساس ماده ۱ قانون مبارزه با مواد مخدر انجام اعمالی همچون کشت، وارد کردن صادر کردن و تولید انواع مواد مخدر، نگهداری حمل خرید توزیع و فروش مواد مخدر، همچنین دایر کردن مکانی جهت استعمال مفاد مخدر یا اداره کردن آن مکان جرم انگاری شده است.
همچنین استعمال مواد مخدر به هر شکل به جز در مواردی که قانون استثنا کرده باشد و تولید آلات و ادوات و ابزار مربوط به تولید و استعمال مواد مخدر جرم است.
جرایم مرتبط با مواد مخدر صنعتی
مواد مخدر صنعتی نیز شامل مواردی همچون شیشه هروئین کراک کوکائین و… می‌شود که از ترکیبات شیمیایی و بر اساس فرمول‌های خاصی تهیه و تولید می‌شوند.
قانونگذار ما در ماده ۸ قانون مبارزه با مواد مخدر به بررسی جرائم مرتبط با مواد مخدر صنعتی پرداخته است.
قاچاق مواد مخدر
مجازات جرم قاچاق مواد مخدر در ماده ۴ و ۸ قانون مبارزه با مواد مخدر تعیین شده است.
بر اساس ماده ۴ این قانون هر کس بنگ و چرس و تریاک و شیره و سوخته تریاک را وارد کشور و یا صادر کند یا تولید یا توزیع و یا خرید و فروش کند و یا در معرض فروش قرار دهد با رعایت تناسب و با توجه به مقدار مواد مذکور به مجازات‌های زیر محکوم می‌شود:
- تا ۵۰ گرم جزای نقدی تا ۵۰۰ هزار ریال و تا ۵۰ ضربه شلاق.
- بیش از ۵۰ گرم تا ۵۰۰ گرم، از ۴ میلیون تا ۱۰ میلیون ریال جریمه نقدی و ۲۰ تا ۷۴ ضربه شلاق و ۱ تا ۵ سال حبس.
- بیش از ۵۰۰ گرم تا ۵ کیلوگرم، ۱۰ تا ۴۰ میلیون ریال جریمه نقدی و ۵۰ تا ۷۴ ضربه شلاق و تست و ۳ تا ۱۵ سال حبس.
- بیش از ۵ کیلوگرم اعدام و مصادره اموال به استثنای هزینه تامین زندگی متعارف برای خانواده محکوم.
هرگاه محرز شود مرتکب جرم موضوع بند ۴ این ماده برای بار اول مرتکب این جرم شده و موفق به توزیع یا فروش آنها هم نشده است دادگاه وی را به حبس ابد و ۷۴ ضربه شلاق و مصادره اموال به استثنای هزینه تامین زندگی متعارف برای خانواده‌اش محکوم می‌کند.
در خصوص مواد مخدر صنعتی هر کس هروئین و مورفین و کدئین و متادون و دیگر مشتقات شیمیایی مورفین و کوکائین و نیز عصاره شیمیایی حشیش و روغن حشیش را وارد کشور کند یا تولید یا توزیع یا صادر کند یا خرید و یا فروش کند و یا در معرض فروش قرار دهد و یا نگهداری و یا مخفی یا حمل کند با توجه به میزان مواد به شرح زیر مجازات خواهد شد:
- تا پنج سانتی گرم، از دویست تا پانصد هزار ریال جریمه نقدی و بیست تا پنجاه ضربه شلاق.
- بیش از پنج سانتی گرم تا یک گرم، از یک میلیون تا سه میلیون ریال جریمه نقدی و سی تا هفتاد ضربه شلاق.
- بیش از چهار گرم تا پانزده گرم، از ده تا بیست میلیون ریال جریمه نقدی و سه تا هشت سال حبس و سی تا هفتاد و چهار ضربه شلاق.
- بیش از پانزده گرم تا سی گرم، از بیست تا سی میلیون ریال جریمه نقدی و ده تا پانزده سال حبس و سی تا هفتاد و چهار ضربه شلاق.
- بیش از سی گرم، اعدام و مصادره اموال به استثناء هزینه تأمین زندگی متعارف برای خانواده محکوم.
مجازات اقدام به قاچاق مواد مخدر موضوع این قانون به صورت مسلحانه اعدام است و بر اساس ماده ۱۱ این قانون حکم اعدام در صورت مصلحت در محل زندگی مرتکب و در ملأ عام انجام خواهد شد.
کشت مواد مخدر
بر اساس ماده ۲ قانون مبارزه با مواد مخدر هر کس مبادرت به کشت خشخاش کند و یا برای تولید مواد مخدر به کشت شاهدانه بپردازد علاوه بر امحاء کشت در هر بار، بر حسب میزان کشت به شرح زیر مجازات خواهد شد:
- بار اول ۱ تا ۱۰ میلیون ریال جریمه نقدی
- بار دوم ۵ تا ۵۰ میلیون ریال جریمه نقدی و ۳۰ تا ۷۰ ضربه شلاق
- بار سوم ۱۰ تا ۱۰۰ میلیون ریال جریمه نقدی و ۱ تا ۷۰ ضربه شلاق و ۲ تا ۵ سال حبس
- بار چهارم اعدام
همچنین مطابق تبصره هرگاه ثابت شود که کشت خشخاش یا شاهدانه به دستور مالک یا مالکان و یا مستاجر ملک و یا قائم مقام قانونی آنها صورت گرفته است، شخص دستور دهنده که سبب بوده است به شرط آن که اقوی از مباشر باشد به مجازات‌های مقرر در این ماده محکوم می‌شود و مباشر که متصدی کشت بوده است به ۱ تا ۳ میلیون ریال جریمه نقدی و ۱۵ تا ۴۰ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
حمل و نگهداری مواد مخدر
قانونگذار در قانون مبارزه با مواد مخدر حمل و نگهداری انواع مختلف مواد مخدر را جرم انگاری کرده است. مجازات‌های تعیین شده برای حمل و نگهداری مواد مخدر به میزان و نوع آنها بستگی دارد و متغیر است.
در ادامه اطلاعات کامل مجازات‌های حمل و نگهداری مواد مخدر صنعتی و سنتی را بررسی کرده‌ام.
حمل و نگهداری مواد مخدر سنتی
همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم مواد مخدر بر اساس روش‌های تولید و نحوه مصرف و همچنین اثرگذاری آنها بر افراد به دسته‌های مختلف مواد مخدر صنعتی و غیر صنعتی تقسیم می‌شوند.
مجازات‌های تعیین شده در قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر جهت حمل مواد مخدر و نگهداری آن بر اساس این تقسیم بندی تعیین می‌شود. بنابراین مجازات نگهداری و حمل مواد مخدر سنتی از جمله تریاک با تصیریح مشاوره حقوقی مواد مخدر بدین شرح است:
- حمل و نگهداری مواد مخدر تا ۵۰ گرم تا ۵ میلیون ریال جریمه نقدی و تا ۵۰ ضربه شلاق می‌باشد.
- حمل و نگهداری مواد مخدر بیش از ۵۰ گرم تا ۵۰۰ گرم دارای مجازات ۳۰ تا ۹۰ میلیون ریال جزای نقدی و ۱۰ تا ۷۴ ضربه شلاق است.
- حمل و نگهداری مواد مخدر بیش از ۵۰۰ گرم تا ۵ کیلوگرم دارای مجازات ۴۰ تا ۷۴ ضربه شلاق، ۲ تا ۵ سال حبس، و ۸۰ تا ۳۰۰ میلیون ریال جریمه نقدی است.
- حمل و نگهداری مواد مخدر بیش از ۵ کیلوگرم تا ۲۰ کیلوگرم دارای مجازات ۱۰۰ تا ۳۰۰ میلیون ریال جزای نقدی، ۵۰ تا ۷۴ ضربه شلاق و ۵ تا ۱۰ سال حبس می‌باشد.
در صورت تکرار جرم برای بار دوم علاوه بر مجازات‌های تعیین شده و مذکور مجازات مصادره اموال ناشی از همان جرم تعیین می‌شود.
همچنین در صورت تکرار جرم برای بار سوم مجازات اعدام و مصادره اموال ناشی از همان جرم به همراه مجازات‌های تعیین شده صورت می‌گیرد.
در خصوص حمل و نگهداری مواد مخدر بیش از ۲۰ کیلوگرم تا یکصد کیلوگرم علاوه بر مجازات در بند قبل یعنی ۱۰۰ تا ۳۰۰ میلیون ریال جزای نقدی ۵۰ تا ۷۴ ضربه شلاق و ۵ تا ۱۰ سال حبس، به ازای هر کیلوگرم ۳۰ میلیون ریال جزای نقدی اضافه می‌شود و در صورت تکرار جرم اعدام و مصادره اموال ناشی از همان جرم صورت می‌گیرد.
در خصوص حمل و نگهداری مفاد مخدر به میزان بیش از یکصد کیلوگرم علاوه بر مجازات جریمه نقدی و شلاق مقرر در دو بند قبلی، مجازات حبس ابد نیز تعیین می‌شود و در صورت تکرار جرم اعدام و مصادره اموال ناشی از همان جرم اعمال می‌شود.
حمل و نگهداری مواد مخدر صنعتی
مواد مخدر صنعتی که با ترکیبات شیمیایی و در آزمایشگاه‌ها تهیه می‌شوند معمولاً قدرت تخریب و اثرگذاری بیشتری دارند.
از جمله معروف‌ترین این مواد مخدر شیشه، کوکائین و… است.
مجازات حمل و نگهداری این نوع از مواد مخدر به شرح زیر است:
- حمل و نگهداری مواد مخدر صنعتی به میزان ۱ تا ۵ سانتی‌گرم، مجازاتی به میزان ۱۵ تا ۳۵ میلیون ریال جزای نقدی و ۲۰ تا ۵۰ ضربه شلاق به همراه دارد.
- حمل و نگهداری ماده مخدر صنعتی بیش از ۵ سانتی‌گرم تا یک گرم به میزان ۳۰ تا ۹۰ میلیون ریال جزای نقدی و ۳۰ تا ۷۰ ضربه شلاق مجازات دارد.
- حمل و نگهداری ماده مخدر صنعتی بیش از یک گرم تا ۴ گرم مجازات جزای نقدی ۱۰۰ تا ۲۵۰ میلیون ریال و همچنین ۲ تا ۵ سال حبس و ۳۰ تا ۷۰ ضربه شلاق به همراه دارد.
- حمل و نگهداری ماده مخدر صنعتی از بیش از ۴ گرم تا ۱۵ گرم مجازات ۲۰۰ تا ۵۵۰ میلیون ریال جریمه نقدی ۱۰ تا ۱۵ سال حبس و ۳۰ تا ۷۴ ضربه شلاق به همراه دارد.
- حمل و نگهداری مواد مخدر صنعتی بیش از ۱۵ گرم تا ۳۰ گرم ۳۰۰ تا ۶۰۰ میلیون ریال جزای نقدی ۱۰ تا ۱۵ سال حبس و ۳۰ تا ۷۴ ضربه شلاق به همراه دارد.
- حمل و نگهداری ماده مخدر صنعتی بیش از ۳۰ گرم مجازات اعدام و مصادره اموال ناشی از همان جرم به همراه دارد.
بر اساس ماده ۱۰ قانون مبارزه با مواد مخدر معتادان به مواد مخدر مذکور در ماده ۸ که تا یک گرم از آنها را حمل و یا نگهداری کنند به مجازات‌های مواد ۸ و ۹ محکوم نخواهند شد.
مجازات حمل و نگهداری مواد مخدر به صورت زنجیره‌ای
بر اساس تبصره ماده ۵ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر اصلاحی سال ۹۹ اگر مرتکبین جرائم بندهای یک تا ۶ به صورت زنجیره‌ای عمل کرده باشند و مواد برای مصرف داخل باشد مشمول مجازات‌های ماده ۴ یعنی مجازات‌های شدیدتر و سنگین‌تر خواهند بود.
البته برای تعیین مجازات‌های شدیدتر باید هر دو شرط موجود باشد.
جرم مصرف مواد مخدر
مطابق قانون برای مصرف مواد مخدر نیز مجازات تعیین شده است البته در خصوص مصرف مواد مخدر میان معتادان و افراد غیر معتاد در تعیین مجازات تفاوت وجود دارد؛ در این بخش از مقاله جرم مصرف مواد مخدر را توسط افراد معتاد و غیره معتاد مطالعه کرده‌ام.
استعمال مواد مخدر توسط معتادان
قانونگذار برای معتادانی که اعتیاد را ترک یا درمان نکرده باشند مجازاتی تعیین کرده است چرا که بر اساس قانون اعتیاد جرم است.
طبق ماده ۱۶ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر، معتادان به مواد مخدر مذکور در دو ماده ۴ و ۸ به یک میلیون تا پنج میلیون ریال جزای نقدی و تا سی ضربه شلاق محکوم، در صورت تکرار‌برای هر مرتبه هر بار تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهند شد.
در صورتی که مرتکب از کارکنان دولت یا مؤسسات و یا ارگانهای دولتی یا وابسته به‌دولت باشد علاوه بر مجازات جریمه نقدی و شلاق، به انفصال دائم از خدمات دولتی محکوم می‌شود.
ولی چنانچه ثابت شد که محکوم ترک اعتیاد کرده است مجددا می‌تواند مراحل استخدام را طی کرده و مشغول خدمت در دستگاه‌های دولتی شود.
استعمال مواد مخدر توسط افراد غیرمعتاد
بر اساس ماده ۱۹ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر افراد غیر معتادی که مواد مخدر صنعتی یا روانگردان‌ها را استعمال کنند به شرح ذیل مجازات می‌شوند:
- استعمال مواد مذکور در ماده (۴) یعنی مواد مخدر سنتی؛ به بیست تا هفتاد و چهار ضربه شلاق و یک میلیون تا پنج میلیون ریال جزای نقدی.
- استعمال مواد مذکور در ماده (۸) یعنی مواد مخدر صنعتی؛ به پنجاه تا هفتاد و چهار ضربه شلاق و دو تا ده میلیون ریال جزای نقدی.
جرم جاسازی مواد مخدر
یکی از جرایم مرتبط با مواد مخدر جاسازی مواد مخدر در اتومبیل یا منزل دیگری با قصد متهم کردن افراد دیگر است. در این بخش مجازات‌های تعیین شده برای ارتکاب این جرایم را مطالعه و بررسی می‌کنیم.
مجازات جاسازی مواد مخدر در اتومبیل دیگری
در قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر جاسازی مواد مخدر در ماشین دیگران جرم انگاری شده است؛ براساس بند ۹ ماده یک این قانون و همچنین بر اساس ماده ۲۶ این قانون، هر کس به قصد متهم کردن شخص دیگری مواد روانگردان یا مخدرهای صنعتی غیر دارویی و یا آلات و ادوات استعمال آن را در محلی قرار دهد به حداکثر مجازات همان جرم محکوم می‌شود.
بدیهی است که در ابتدای امر صاحب اتومبیل مجرم شناخته می‌شود و باید ثابت کند که مواد مخدر بدون اطلاع و آگاهی او در ماشین جاساز شده است.
مجازات جاسازی مواد مخدر در منزل دیگری
امکان مجازات جاسازی مواد مخدر در منزل دیگران نیز مطابق ماده ۲۶ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر پیش بینی شده است چرا که افراد ممکن است با هدف متهم کردن دیگران مواد مخدر و یا روانگردان یا آلات و ادوات استعمال آن را در محلی قرار دهند که این افراد به مجازات حداکثر مجازات همان جرم یعنی حداکثر مجازات حمل مواد محکوم می‌شوند.
بنابراین تفاوتی در مجازات مخفی کردن و جاسازی مواد مخدر در اتومبیل یا منزل دیگران وجود ندارد.
سایر جرایم مرتبط با مواد مخدر
در ادامه به بررسی چند جرم دیگر که در نظام کیفری ایران جرم انگاری شده است، می‌پردازیم:
دایر کردن مکان جهت مصرف مواد مخدر
یکی دیگر از جرائمی که در حوزه مواد مخدر رایج است و قانونگذار در قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر آن را جرم انگاری کرده است، دایر کردن یک مکان جهت استفاده و استعمال مواد مخدر برای دیگران است.
مطابق ماده ۱۴ این قانون هر کس به منظور استعمال مواد مخدر مکانی را دایر و یا اداره کند به ۵ میلیون تا ۱۰ میلیون ریال جریمه نقدی و ۲۰ تا ۷۴ ضربه شلاق و یک تا دو سال حبس و انفصال دائم از خدمات دولتی محکوم می‌شود. همچنین مجازات تکرار این جرم دو تا چهار برابر مجازات بار اول خواهد بود.
طبق آنچه در تبصره این ماده بیان شده است؛ اگر مکان دایر شده جهت استعمال مواد مخدر یک واحد تولیدی یا تجاری و یا خدماتی باشد علاوه بر مجازات مقرر شده در این ماده موافقت اصولی و پروانه بهره‌برداری واحد تولیدی و نیز پروانه کسب واحد تجاری و خدماتی مربوط به مدت یک سال از اعتبار می‌افتد.
همچنین اگر جرم تکرار شود این واحد تجاری یا تولیدی مذکور به نفع دولت ضبط می‌شود.
تولید یا واردات آلات و ادوات استعمال مواد مخدر
از دیگر جرائم مرتبط با مواد مخدر که قانونگذار آنها را در ماده ۲۰ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر جرم انگاری کرده است اقدام به تولید یا واردات آلات و ادوات مخصوص مصرف مواد مخدر است؛ مطابق این ماده هر کس آلات و ادوات مخصوص تولید یا استعمال مواد مخدر را وارد کند، بسازد خرید یا فروش کند، علاوه بر ضبط آنها به یک میلیون تا ۵ میلیون ریال جزای نقدی و ۱۰ تا ۵۰ ضربه شلاق محکوم می‌شود.
در این ماده در خصوص نگهداری اخفا یا حمل آلات و ادوات استعمال مواد مخدر نیز جرم انگاری شده است؛ و مجازات این اقدامات علاوه بر ضبط آنها به ازای هر عدد ۱۰۰ تا ۵۰۰ هزار ریال جزای نقدی یا ۵ تا ۲۰ ضربه شلاق است.
جرم پناه دادن یا فراری دادن متهمان موضوع مواد مخدر
مطابق ماده ۲۱ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر هر کس متهم موضوع این قانون را که تحت تعقیب یا در حین دستگیری است عالما و عامدا پناه یا فرار دهد و یا در پناه دادن یا فرار دادن او همکاری کند در هر مورد به یک پنجم تا یک دوم مجازات جرمی که متهم به آن را فرار یا پناه داده است محکوم می‌شود.
در مورد حبس ابد و اعدام مرتکب به ترتیب به ۴ تا ۱۰ سال حبس و ۱۰ تا ۱۵ سال حبس و از ۳۰ تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود.
البته تبصره ۱ این ماده مجازات اقربای درجه یک متهم را محدود کرده است و بیان می‌کند که مجازات اقربای درجه یک متهم در هر حال بیش از یک دهم مجازات متهم اصلی نخواهد بود.
مجازات پناه دادن یا فراری دادن متهمان یا محکومان پس از دستگیری یا صدور حکم نیز در ماده ۲۲ این قانون ذکر شده است؛ بنابراین ماده هر کس متهم موضوع این قانون را پس از دستگیری و نیز محکوم موضوع این قانون را پناه یا فرار دهد و یا در فرار آنها همکاری و مشارکت نماید به نصف مجازات متهم یا مجرم اصلی محکوم خواهد شد.
در صورت حبس ابد و اعدام مرتکب به ترتیب به ۱۰ سال و ۲۰ سال حبس و از ۳۰ تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر
مجازات اعدام در خصوص جرائم مرتبط با مواد مخدر در ماده ۴۵ قانون مبارزه با مواد مخدر بر اساس شرایطی تعیین شده است؛ شرایط مجازات اعدام در جرائم مواد مخدر در ادامه شرح داده می‌شود:
- الف) در صورتی که مباشر جرم یا حداقل یکی از شرکا شین ارتکاب جرم سلاح کشیده یا به قصد مقابله با ماموران سلاح گرم و یا شکاری به همراه داشته باشند.
منظور از سلاح در این بند سلاح سرد و سلاح مهمات موضوع قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز مصوب ۱۳۹۰ می‌باشد. - ب) در صورتی که مرتکب نقش سردستگی موضوع ماده ۱۳۰ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ یا پشتیبان مالی و یا سرمایه‌گذار را داشته یا از اطفال و نوجوانان کمتر از ۱۸ سال یا مجانین برای ارتکاب جرم استفاده کرده باشد.
- پ) مواردی که مرتکب به علت ارتکاب جرائم موضوع این قانون سابقه محکومیت قطعی اعدام یا حبس ابد یا حبس بیش از ۱۵ سال داشته باشد.
- ت) کلیه جرائم موضوع ماده ۴ این قانون مشروط بر اینکه بیش از ۵۰ کیلوگرم باشد و مواد موضوع ماده ۸ این قانون مشروط بر اینکه بیش از دو کیلوگرم باشد و در خصوص سایر جرائم موضوع ماده ۸ در صورتی که بیش از ۳ کیلوگرم باشد.
اجرای این بند نسبت به مرتکبان متهمان و مجرمان قبل از لازم الاجرا شدن این ماده منوط به داشتن یکی از شرایط بندهای الف ب یا پ نیز می‌باشد.
بنابراین دارا بودن شرایطی همچون مباشرت به جرم با سلاح، سابقه قطعی محکومیت به اعدام یا حبس ابد، نقش سردستگی یا استفاده از افراد زیر سن قانونی جهت ارتکاب جرم از جمله مواردی است که می‌تواند منجر به اعدام در جرایم مواد مخدر شود.
همچنین در خصوص جرائم مواد مخدر هروئین و مورفین و کدئین و متادون و دیگر مشتقات شیمیایی مورفین و کوکائین و همچنین حشیش که بیش از دو کیلوگرم باشد و کلیه جرائم مرتبط با بنگ و چرس و تریاک و شیره و سوخته تریاک که بیش از ۵۰ کیلوگرم باشد شرایط برای صدور حکم اعدام محقق است.
مراجع صالح به رسیدگی در جرایم مواد مخدر
مطابق با قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه انقلاب دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به جرائم مرتبط با مواد مخدر و پیش‌سازهای آن را دارد به این معنا که مواد مخدر و جرائم مرتبط با آن موضوعی است که این دادگاه به آن رسیدگی می‌کند.
با توجه به افزایش پرونده‌های مختلف در خصوص جرائم مواد مخدر دادگاه انقلاب رسیدگی به آنها را بر عهده دارد این دادگاه با توجه به قوانین و مقررات مسئولیت پیگیری و صدور حکم در مورد افراد متهم با همراهی وکیل مواد مخدر به ارتکاب جرائم مرتبط با مواد مخدر را بر عهده دارد.
تعلیق و تعویق مجازات‌های مواد مخدر
در برخی از جرائم امکان تعلیق و تعویق مجازات‌ها وجود دارد؛ که البته هدف از اعمال تعلیق یا تعویق مجازات کاهش تراکم زندانیان در زندان و فراهم کردن فرصت‌های مختلف جهت اصلاح رفتار آنها می‌باشد.
بنابراین تعلیق و تعویق مجازات به عنوان یک راهکار برای تخفیف در مجازات‌های قانونی در نظر گرفته می‌شود.
در خصوص مجرمان مواد مخدر نیز در برخی از موارد امکان تعلیق یا تعویق وجود دارد.
مطابق بند ت ماده ۴۷ قانون مجازات اسلامی صدور حکم و اجرای مجازات در مورد جرائم قاچاق عمده مواد مخدر یا روانگردان قابل تعویق و تعلیق نیست.
البته بر اساس تبصره ماده ۴۵ قانون مبارزه با مواد مخدر الحاقی ۱۳۹۶ در مورد جرائم موضوع این قانون که مجازات حبس بیش از ۵ سال دارد در صورتی که حکم به حداقل مجازات قانونی صادر شود، جز در مورد مصادیق تبصره ماده ۳۸ مرتکب از تعلیق اجرای مجازات آزادی مشروط و سایر نهادهای ارفاقی به استثنای عفو مقام معظم رهبری مذکور در بند ۱۱ اصل ۱۱۰ قانون اساسی بهره‌مند نخواهد شد و در صورتی که حکم به مجازات بیش از حداقل مجازات قانونی صادر شود دادگاه می‌تواند بخشی از مجازات حبس را پس از گذراندن حداقل مجازات قانونی به مدت ۵ تا ۱۰ سال تعلیق کند.
در جرائم موضوع قانون مبارزه با مواد مخدر در مواردی که جرم ارتکابی مجازات بیش از ۵ سال حبس دارد و قاضی به بیش از حداقل مجازات حکم دهد دادگاه می‌تواند بخشی از مجازات حبس را پس از گذراندن حداقل مجازات قانونی به مدت ۵ تا ۱۰ سال تعلیق کند.
در مورد جرائم مذکور در قانون مبارزه با مواد مخدر اگر شرایط مذکور در تبصره ماده ۳۸ قانون مبارزه با مواد مخدر وجود داشته باشد یعنی محکوم پس از صدور حکم به نحوی با نیروهای انتظامی یا سازمان عمل کننده همکاری نماید به توصیه وکیل کیفری امکان اعمال نهادهای ارفاقی از جمله تعلیق اجرای مجازات و آزادی مشروط وجود دارد.
نتیجه‌گیری
با توجه به تاثیرگذاری رواج استفاده از مواد مخدر در افراد جامعه و آثار مخرب آن، مجمع تشخیص مصلحت نظام با تصویب قانون مبارزه با مواد مخدر اقدام به جرم‌انگاری هرگونه اقدامات مرتبط با مواد مخدر کرده است؛ از جمله این جرم‌انگاری‌ها شامل اعمالی همچون تولید و کشت و توزیع انواع مواد مخدر، قاچاق و فروش آنها، ایجاد اماکنی برای مصرف مواد مخدر و غیره است.
در این مقاله تلاش کردیم موارد مختلف آنها و میزان مجازات تعیین شده را بررسی و تحلیل کنیم.
