در این مقاله تمامی نکات مربوط به موارد قطع مهریه را به شما آموزش خواهم داد.
با مطالعه این مقاله می‌توانید نکات مهم پیرامون مهریه را آموخته و با قوانین موثر در موارد عدم پرداخت مهریه به طور کامل به شکل اصولی آشنا شوید.
برای اینکه بتوانید با روش‌های درخواست تعدیل مهریه به شکل اصولی آشنا شوید و قواعد حقوقی مهم آن را بشناسید پیشنهاد می‌کنم تا انتهای مقاله همراه من باشید.
انواع مختلف مهریه زن
مهریه به عنوان هدیه‌ای از سوی شوهر به همسرش در زمان عقد ازدواج شناخته می‌شود و در ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی ایران تعریف شده است. این هدیه می‌تواند به صورت نقدی یا غیرنقدی باشد و به عنوان یک حق قانونی برای زن محسوب می‌شود. مهریه در واقع نشانه‌ای از تعهد شوهر به همسرش است و در فرهنگ ایرانی به عنوان یک نماد از احترام و محبت تلقی می‌شود.
به طور کلی مهریه به انواع مختلفی در عقد نکاح تقسیم می‌شود؛ چنانچه مهریه در زمان عقد توسط زن و مرد مشخص شده باشد یک حالت تعیین مهر است اما اگر میزان مهریه در زمان عقد تعیین نشده باشد همچنان مهریه متعلق به زن خواهد بود اما در این حالت راه‌های دیگری برای تعیین مهریه وجود دارد؛
از جمله راه‌های تعیین مهریه می‌توان به مهرالمسمی، مهرالمثل، مهرالمتعه و مهرالسنه اشاره کرد که در ادامه هر کدام از آنها را به طور مفصل بررسی خواهیم کرد و نکات پیرامون آن را توضیح می‌دهیم.
مهرالمسمی
منظور از مهرالمسمی آن است که مهریه مشخصی یا مقدار مال معینی در زمان عقد و بر مبنای توافق صورت گرفته بین زن و مرد تعیین شود. بنابراین مهریه مبلغ مشخص و تعیین شده‌ای دارد و مرد موظف به پرداخت آن به زن است.
در صورتی که مردی از پرداخت مهرالمسمی امتناع کند زن می‌تواند از ضمانت اجراهایی که قانون برای او در نظر گرفته است استفاده کند تا مبلغ مهریه را از راه‌های قانونی دریافت نماید.
مهرالمثل
یکی دیگر از انواع تقسیم بندی‌های مهریه مهرالمثل می‌باشد که منشا تقسیم آن به جهت تعیین مهر در نکاح است؛ چنانچه در زمان وقوع عقد نکاح مهریه‌ای برای زن مشخص نشود برای زن مهرالمثل تعیین می‌شود.
البته تعیین مهرالمثل محدود و موقوف به این مورد نمی‌باشد و در موارد دیگری نیز ممکن است مهرالمثل تعیین شود از جمله آنکه اگر عقد نکاحی به درستی منعقد نشود مهرالمثل به زن تعلق خواهد گرفت.
حالت دیگر نیست که مهرالمثل به زن تعلق می‌گیرد جایی است که مهریه مشخص شده در هنگام عقد نکاح نامعلوم باشد یا ارزش مالی نداشته باشد.
مبنای تعیین مهرالمثل بررسی وضعیت زن است و این مهریه با توجه به جایگاه اجتماعی زن و وضعیت خانوادگی او محاسبه می‌شود.
اصولا توسط دادگاه یا مراجع قانونی مقدار مهرالمثل محاسبه و تعیین می‌شود و در تعیین این نوع از مهریه مسائلی همچون وضعیت خانوادگی زن صفات و ویژگی‌های او از جمله وضعیت تحصیلات و… نسبت به اقارب و غیره در نظر گرفته می‌شود.
نکته قابل توجه آن است که مهرالمثل نیز مانند سایر انواع مهریه حق قانونی زن بوده و مرد مکلف به پرداخت آن خواهد بود.
مهرالمتعه
از دیگر انواع مهریه‌های متعلق به زن مهرالمتعه می‌باشد، مهرالمتعه زمانی تعیین می‌شود که مهریه در عقد نکاح مشخص نشده باشد و مرد تصمیم بگیرد پیش از نزدیکی با زن خود او را طلاق دهد در این حالت زن مستحق مهرالمتعه خواهد بود.
در نتیجه برای تعیین مهرالمتعه وجود دو شرط الزامی است از جمله آنکه مهر در زمان عقد نکاح تعیین و مشخص نشده باشد و دوم آنکه شوهر پیش از نزدیکی بخواهد همسر خود را طلاق دهد.
مهرالمتعه در ماده ۱۰۹۳ قانون مدنی مورد اشاره قرار گرفته است.
مطابق این ماده هرگاه مهر در عقد ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن خود را طلاق دهد زن مستحق مهرالمتعه است و اگر بعد از آن طلاق دهد مستحق مهرالمثل خواهد بود.
همچنین بر اساس ماده ۱۰۹۴ قانون مدنی در تعیین مهرالمتعه آنچه مبنای عمل قرار می‌گیرد بررسی شرایط اقتصادی مرد است برخلاف مهرالمثل که به وضعیت اقتصادی و جایگاه اجتماعی زن توجه می‌شود.
مهرالسنه
نوع دیگری از مهریه زن مهرالسنه می‌باشد. عنوان دیگری که برای مهرالسنه به کار می‌رود مهریه دختران پیامبر است که میزان آن برابر ۵۰۰ درهم نقره تعیین می‌شود. این نوع از مهریه در قوانین مدنی ایران تعریف نشده است و با توجه به منابع فقهی تعیین می‌شود.
البته در تعیین مهر السنه تفاوت‌ها و نوسانات بازار اثرگذار است اما به طور کلی مقدار ۵۰۰ درهم نقره برای مهرالسنه تعیین می‌شود.
نوع دیگری از دسته‌بندی برای اقسام مهریه نیز وجود دارد که با در نظر گرفتن شرایط استطاعت مالی مرد تقسیم بندی می‌شود؛ در واقع در این دسته‌بندی آنچه مبنای عمل قرار می‌گیرد بررسی وضعیت مالی مرد برای پرداخت مهریه می‌باشد؛ انواع مهریه با در نظر گرفتن شرایط استطاعت مالی مرد به دو نوع مهریه عندالاستطاعه و مهریه عندالمطالبه تقسیم می‌شود.
مهریه عندالاستطاعه
منظور از این نوع مهریه آن است که در عقد دائم مهریه بر اساس توانایی و درآمد مرد تعیین می‌شود و در این حالت آن چه مبنای عمل قرار می‌گیرد توانایی مرد در پرداخت مهریه است و اگر مرد قدرت پرداخت مهریه را داشته باشد زن حق مطالبه آن را خواهد داشت.
توانایی مالی مرد در پرداخت مهریه امری متغیر است و تحت تاثیر شرایط اقتصادی و اجتماعی قرار می‌گیرد.
نکته مهم در تعریف مهریه عندالاستطاعه بار اثبات دعواست در این حالت اگر زن مهریه خود را مطالبه نماید باید توانایی مالی مرد را در پرداخت مهریه ثابت کند.
اگر زن توانایی مالی مرد را اثبات نماید و مرد توانایی مالی کافی را به واقع داشته باشد مهریه تعیین شده و ملزم به پرداخت خواهد بود.
مهریه عندالمطالبه
یکی از متداول‌ترین شیوه‌های تعیین مهریه در عرف جامعه ما تعیین مهریه عندالمطالبه است؛ این حالت از مهریه که به عقد دائم متعلق است به این معناست که هرگاه مهریه توسط زن مطالبه شود بدون در نظر گرفتن توانایی مالی مرد او مکلف به پرداخت مبلغ مهریه خواهد بود.
در واقع در مهریه عندالمطالبه زن هر زمانی که بخواهد و در هر یک از مراحل زندگی مشترک می‌تواند مهریه خود را از او مطالبه نماید و این به عنوان حق قانونی برای زن در نظر گرفته می‌شود که مرد مکلف به رعایت آن است.
تفاوتی که بین مهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه وجود دارد تغییر بار اثبات دعواست در این حالت اگر مردی مدعی باشد که توانایی مالی پرداخت مهریه را ندارد باید از طریق ارائه مستندات و اظهارنامه‌ها و همچنین شواهد مختلف عدم توانایی مالی خود را به دادگاه ثابت نماید.
در صورت عدم اثبات زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه حق خود را از مرد مطالبه نماید.
البته با تغییراتی که در قوانین در سال‌های اخیر شکل گرفته بر مبنای ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مرد تنها در حالتی زندانی می‌شود که توانایی مالی کافی برای پرداخت مهریه را داشته باشد اما از پرداخت آن امتناع نماید.
شرایط عدم تعلق مهریه به زن
مهریه حق مالی است که به زن تعلق می‌گیرد و به محض وقوع عقد نکاح زن مالک مهریه می‌شود؛ البته در خصوص تعیین مهریه قابل توجه است که در نکاح دائم مهریه رکن صحت عقد نیست و جنبه فرعی و تبعی دارد نه جنبه اساسی بنابراین؛ اگر در نکاح دائم مهریه به هر دلیل باطل باشد بطلان آن موجب بطلان عقد نکاح نیست و همچنین اگر در نکاح دائم مهریه درج نشده باشد نکاح صحیح است و در مواردی مهرالمثل جایگزین خواهد شد.
همچنین اگر در نکاح دائم مهریه مجهول باشد نکاح صحیح است و در مواردی مهرالمثل جایگزین می‌شود.
علاوه بر موارد مذکور در نکاح دائم شرط عدم مهریه صحیح است و نکاح نیز صحیح خواهد بود و در مواردی مهرالمثل جایگزین می‌شود. در موارد زیر هیچ گونه مهری تادیه نمی‌شود و در واقع مهر بر عهده مرد نخواهد بود:
- اگر در عقد نکاح مهر معین نشود یا عدم مهر شرط شده باشد یا مهریه فاقد مالیت باشد یا مهریه مجهول باشد و قبل از مباشرت بین زوجین یکی از طرفین فوت شود مطابق ماده ۱۰۸۸ قانون مدنی در این موارد مهر تادیه نمی‌شود.
- همچنین اگر عقد نکاح باطل باشد و مباشرتی بین زن و مرد رخ ندهد بر اساس آنچه در ماده ۱۰۹۸ قانون مدنی آمده است هیچگونه مهری به زن تعلق نمی‌گیرد.
- اگر عقد نکاح باطل باشد و مباشرت بین زن و مرد رخ دهد ولی زن آگاه به بطلان عقد نکاح باشد بر اساس مفهوم مخالف ماده ۱۰۹۹ قانون مدنی چون وی در واقع مرتکب زنا شده است مستحق مهریه نیست.
- اگر نکاح قبل از مباشرت به دلیلی از جانب مرد یا زن فسخ شود با یک استثنا و آن اینکه اگر علت فسخ نکاح قبل از مباشرت عنن باشد نصف مهر به زن تعلق می‌گیرد این نکته مطابق ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی آمده است.
مواردی که مهریه زن قطع می‌شود
مهریه به عنوان یک حق مالی برای زن، در شریعت اسلامی و قوانین مدنی ایران پیش‌بینی شده است. با این حال، شرایط خاصی وجود دارد که زن حق دریافت مهریه را نخواهد داشت یا این حق از او سلب می‌شود.
در این بخش از مقاله به بررسی مواردی می‌پردازم که طبق قوانین ایران، مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد.
۱. عدم وقوع عقد نکاح صحیح
یکی از مهم‌ترین شرایط تعلق مهریه به زن، وقوع یک عقد نکاح صحیح است. اگر عقد ازدواج به دلایلی نظیر فقدان شرایط اساسی صحت عقد، باطل اعلام شود، مهریه‌ای به زن تعلق نمی‌گیرد.
به عنوان مثال، اگر یکی از طرفین عقد فاقد اهلیت قانونی برای ازدواج باشد (مانند کودک بودن یا جنون)، یا اگر عقد تحت اجبار یا اکراه منعقد شود، این ازدواج باطل و در نتیجه مهریه نیز منتفی خواهد بود.
۲. عدم تعیین مهریه قبل از وقوع رابطه زناشویی
در صورتی که در هنگام عقد نکاح دائم، مهریه مشخص نشده باشد و پیش از وقوع رابطه زناشویی، طلاق صورت گیرد، زن حق دریافت مهریه را ندارد. طبق ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی ایران، در این شرایط، تنها نیمی از مهریه به زن تعلق می‌گیرد. اما اگر مهریه‌ای تعیین نشده باشد و طلاق پیش از نزدیکی انجام شود، مهریه نیز منتفی خواهد بود.
۳. فسخ نکاح به دلیل عیوب زن
طبق ماده ۱۱۲۳ قانون مدنی، اگر شوهر پس از ازدواج متوجه شود که زن دارای عیوب خاصی است که امکان ادامه زندگی مشترک را غیرممکن می‌سازد، می‌تواند نکاح را فسخ کند. برخی از این عیوب شامل جنون، جذام، برص (پیسی) یا عفونت‌های شدید زناشویی هستند.
در این موارد، اگر فسخ نکاح پیش از رابطه زناشویی انجام شود، زن مستحق مهریه نخواهد بود.
۴. خیانت یا فریب در ازدواج
اگر زن با ارائه اطلاعات نادرست یا کتمان حقایق مهم، مرد را فریب دهد و مرد پس از ازدواج متوجه این موضوع شود، می‌تواند عقد نکاح را فسخ کند. به عنوان مثال، پنهان کردن بیماری‌های مهم یا سوابقی که بر زندگی مشترک تأثیر مستقیم دارند، می‌تواند مبنای فسخ نکاح باشد. در چنین مواردی و در صورتی که رابطه زناشویی برقرار نشده باشد، مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد.
۵. انکار رابطه زناشویی توسط زن
یکی دیگر از موارد عدم تعلق مهریه، انکار وقوع رابطه زناشویی توسط زن است. اگر زن پس از عقد نکاح، از انجام وظایف زناشویی امتناع کند و مرد نیز این موضوع را در دادگاه اثبات کند، حق دریافت مهریه از زن سلب می‌شود. البته این موضوع نیازمند بررسی دقیق و ارائه مدارک معتبر به دادگاه است.
۶. شرط خاص در قرارداد ازدواج
در برخی موارد، زوجین در هنگام عقد نکاح توافق می‌کنند که در صورت تحقق شرایط خاصی، مهریه به زن تعلق نگیرد. این شرایط باید به طور واضح و قانونی در عقدنامه ذکر شده باشد. به عنوان مثال، ممکن است توافق شود که در صورت خیانت یا ترک منزل توسط زن، او حق دریافت مهریه را نداشته باشد.
البته باید توجه داشت اثبات زنا به طور مستقیم موجب سقوط مهریه نمی‌شود. طبق قوانین شرعی و مدنی ایران، مهریه حق زن است و با وقوع عقد نکاح، این حق به صورت مستقل از رفتارهای بعدی زوجین ایجاد می‌شود. حتی اگر زن مرتکب زنا شود و این موضوع در دادگاه اثبات شود، باز هم این موضوع به مهریه ارتباطی ندارد و زوج نمی‌تواند به استناد آن، از پرداخت مهریه امتناع کند.
با این حال، زنا ممکن است تبعات دیگری مانند حق طلاق برای مرد یا مسائل مربوط به حضانت و نفقه داشته باشد، اما بر مهریه تأثیری ندارد، مگر اینکه زن خود مهریه را ببخشد (ابراء) یا توافقی صورت گیرد.
۷. عدم امکان اجرای مهریه در عقد موقت
در نکاح موقت، اگر مهریه در هنگام عقد تعیین نشده باشد، این عقد باطل است و به همین دلیل مهریه‌ای به زن تعلق نمی‌گیرد. به عبارت دیگر، تعیین مهریه شرط اساسی صحت عقد موقت است و بدون آن، نکاح موقت فاقد اعتبار خواهد بود.
مهریه به عنوان یک حق قانونی و شرعی، به زن در ازدواج تعلق می‌گیرد، اما این حق مطلق نیست و در شرایط خاصی می‌تواند منتفی شود. آگاهی از این موارد می‌تواند به زوجین کمک کند تا پیش از ازدواج، با حقوق و تکالیف خود به‌طور کامل آشنا شوند و تصمیمات آگاهانه‌تری اتخاذ کنند.
رعایت قوانین و اصول اخلاقی در ازدواج، تضمین‌کننده زندگی مشترک سالم و عاری از اختلافات حقوقی خواهد بود.
شرایط عدم پرداخت مهریه کامل
مهریه، به‌عنوان یکی از حقوق مسلم زن در ازدواج، تحت شرایط خاصی ممکن است به‌طور کامل به او تعلق نگیرد. عواملی مانند اثبات اعسار زوج، بخشش مهریه از سوی زن، یا بطلان عقد می‌توانند موجب کاهش یا سقوط این حق شوند.
بررسی شرایط عدم پرداخت مهریه کامل، نقش کلیدی در شفاف‌سازی حقوق و تعهدات طرفین دارد.
اما قانون ایران شرایطی را نیز پیش‌بینی کرده که در آن مهریه به طور کامل به زن تعلق نمی‌گیرد یا پرداخت آن به صورت ناقص انجام می‌شود. در ادامه به بررسی این شرایط می‌پردازم.
موارد عدم پرداخت کامل مهریه به شرح ذیل است:
- عدم وقوع عقد نکاح صحیح: وقتی عقد نکاح به دلایلی باطل باشد (مانند اکراه، اشتباه در هویت، یا عدم اهلیت طرفین)، مهریه‌ای به زن تعلق نمی‌گیرد. زیرا در صورت بطلان عقد، رابطه ازدواج قانونی برقرار نشده است و مهریه نیز از اساس منتفی خواهد بود.
- فسخ نکاح پیش از رابطه زناشویی: طبق ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی، اگر نکاح به دلیل وجود عیوب قانونی یا شرایط خاص فسخ شود و رابطه زناشویی برقرار نشده باشد، مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد. این شامل مواردی مانند جنون، جذام، برص یا عیوب جنسی غیرقابل درمان زن است.
- طلاق قبل از رابطه زناشویی و تعیین مهریه: اگر طلاق قبل از رابطه زناشویی انجام شود، زن تنها مستحق نصف مهریه است. این قاعده بر اساس ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی است و حتی اگر مهریه به صورت کامل در عقد مشخص شده باشد، زن نمی‌تواند تمام آن را مطالبه کند.
- اثبات خیانت یا فریب در ازدواج: اگر زن با ارائه اطلاعات غلط یا کتمان حقایق مهم (مانند بیماری‌های خاص یا سوابق خلاف اخلاق) مرد را فریب دهد و مرد بتواند این موضوع را در دادگاه اثبات کند، پرداخت مهریه به زن قابل‌چالش خواهد بود. در برخی موارد، دادگاه ممکن است حکم به عدم پرداخت مهریه یا کاهش آن بدهد.
- بخشیدن مهریه توسط زن: زن می‌تواند مهریه خود را به مرد ببخشد. این عمل که به آن “ابرا” گفته می‌شود، نیاز به رضایت کامل زن و ثبت رسمی دارد. در این صورت، مرد دیگر موظف به پرداخت مهریه نیست و زن نیز نمی‌تواند بعداً آن را مطالبه کند.
- وجود شروط ضمن عقد: اگر در عقد نکاح شرط شود که در صورت انجام یا ترک عملی خاص از سوی زن، مهریه به او تعلق نگیرد، دادگاه می‌تواند بر اساس آن شرط، مهریه را منتفی کند. این شروط باید قانونی و مشخص باشند و نمی‌توانند مغایر با اصول شرعی باشند.
موارد پرداخت ناقص مهریه نیز به شرح ذیل است:
- طلاق قبل از رابطه زناشویی: همان‌طور که اشاره شد، اگر طلاق قبل از رابطه زناشویی انجام شود، زن تنها مستحق دریافت نصف مهریه است. برای مثال، اگر مهریه ۱۰۰ سکه طلا باشد، زن پس از طلاق فقط ۵۰ سکه را دریافت می‌کند.
- عدم توانایی مالی مرد: طبق ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، اگر مرد توان پرداخت کامل مهریه را نداشته باشد، می‌تواند دادخواست اعسار بدهد. در صورت پذیرش اعسار توسط دادگاه، مهریه به صورت اقساطی یا کاهشی پرداخت می‌شود.
- فوت زن پیش از دریافت کامل مهریه: اگر زن پیش از دریافت کامل مهریه فوت کند، باقی‌مانده مهریه به ورثه او منتقل می‌شود. اما اگر مهریه به صورت اقساطی تعیین شده باشد و زن بخشی از آن را دریافت کرده باشد، بقیه اقساط نیز طبق توافق پرداخت می‌شود.
- بخشش بخشی از مهریه: زن می‌تواند بخشی از مهریه خود را به مرد ببخشد. این بخشش ممکن است در قالب صلح یا توافق طرفین باشد و باید به صورت رسمی ثبت شود. در این صورت، مرد تنها موظف به پرداخت باقی‌مانده مهریه خواهد بود.
- مهریه در عقد موقت: در نکاح موقت، اگر مهریه تعیین نشده باشد، عقد باطل است و هیچ مهریه‌ای به زن تعلق نمی‌گیرد. اما اگر مهریه تعیین شده باشد و رابطه زناشویی رخ نداده باشد، زن فقط مستحق نیمی از مهریه است.
- استناد به قانون حمایت از خانواده: بر اساس قانون حمایت از خانواده، اگر مهریه بیش از ۱۱۰ سکه طلا باشد، دادگاه تنها پرداخت ۱۱۰ سکه را تضمین می‌کند. مازاد بر این مقدار، مشروط به اثبات توانایی مالی مرد خواهد بود. در صورت عدم توانایی مالی، زن نمی‌تواند مازاد مهریه را مطالبه کند.
در قانون ایران، مواردی وجود دارد که پرداخت مهریه به‌طور کامل منتفی می‌شود یا به‌صورت ناقص پرداخت می‌شود. این شرایط شامل طلاق قبل از رابطه زناشویی، اثبات اعسار مرد، بخشش مهریه توسط زن، یا توافقات ضمن عقد است.
آگاهی از این موارد می‌تواند به زوجین کمک کند تا در هنگام اختلافات حقوقی با آگاهی بیشتری عمل کنند و از تنش‌های غیرضروری جلوگیری شود.
شرایط تعدیل مهریه
مهریه یکی از حقوق مالی زن است که در هنگام عقد نکاح تعیین می‌شود. با این حال، تغییرات اقتصادی و نوسانات ارزش پول باعث شده است که مهریه گاه به مبلغی بسیار سنگین تبدیل شود و پرداخت آن برای مرد دشوار گردد. در چنین مواردی، قانون‌گذار امکان تعدیل مهریه را پیش‌بینی کرده است. در این مقاله به بررسی شرایط و ضوابط تعدیل مهریه در قانون ایران می‌پردازیم.
مفهوم تعدیل مهریه؛ تعدیل مهریه به معنای کاهش یا تغییر نحوه پرداخت مهریه است که با توجه به شرایط اقتصادی یا توانایی مالی زوج انجام می‌شود. این فرایند معمولا به درخواست مرد و از طریق دادگاه صورت می‌گیرد. هدف اصلی تعدیل، ایجاد تعادل میان حقوق زن و توانایی مرد در پرداخت مهریه است.
شرایط تعدیل مهریه در قانون ایران به شرح ذیل است:
اثبات اعسار مرد
یکی از مهم‌ترین پیش‌شرط‌های تعدیل مهریه، اثبات ناتوانی مالی مرد در پرداخت مهریه به صورت کامل یا یکجا است. بر اساس ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، اگر مرد مدعی باشد که توان پرداخت مهریه را ندارد، باید دادخواست اعسار ارائه دهد.
دادگاه در این شرایط وضعیت مالی مرد را بررسی می‌کند و در صورت اثبات عدم توانایی او، مهریه ممکن است به صورت اقساطی یا تعدیل‌شده تعیین شود. مدارکی نظیر فیش حقوقی، اسناد مالی، و شهادت شهود می‌توانند برای اثبات اعسار ارائه شوند.
تقاضای تعدیل در پرداخت اقساطی
در مواردی که مهریه به صورت اقساطی تعیین شده است، مرد می‌تواند درخواست تعدیل اقساط را ارائه دهد. به عنوان مثال، اگر درآمد مرد کاهش یابد یا با افزایش هزینه‌های زندگی مواجه شود، دادگاه ممکن است مبلغ اقساط یا تعداد آنها را کاهش دهد.
بر اساس رویه قضایی، درخواست تعدیل باید مستند به دلایل موجه باشد؛ از جمله تغییر در میزان درآمد یا افزایش تورم اقتصادی.
مهریه بیش از ۱۱۰ سکه
طبق قانون حمایت از خانواده مصوب سال ۱۳۹۱، در صورتی که مهریه بیش از ۱۱۰ سکه طلا باشد، دادگاه تنها پرداخت ۱۱۰ سکه را تضمین می‌کند. مازاد بر این مقدار مشروط به اثبات توانایی مالی مرد خواهد بود. اگر مرد نتواند توانایی مالی خود را برای پرداخت مازاد مهریه اثبات کند، زن حق مطالبه آن را نخواهد داشت.
این ماده به نوعی تعدیل قانونی مهریه محسوب می‌شود، زیرا مردان با دارایی محدود، از فشار پرداخت مهریه سنگین نجات می‌یابند.
موافقت زن با تعدیل مهریه
در بسیاری از موارد، تعدیل مهریه می‌تواند از طریق توافق بین زوجین انجام شود. زن و مرد می‌توانند با رضایت یکدیگر، مبلغ مهریه یا نحوه پرداخت آن را تغییر دهند. این توافق معمولا در قالب سند رسمی ثبت می‌شود و از نظر قانونی معتبر است.
این روش به دلیل کوتاه شدن فرآیند دادرسی و کاهش تنش بین زوجین، یکی از روش‌های رایج تعدیل مهریه است.
تغییر ارزش اقتصادی مهریه
در مواردی که مهریه به صورت وجه رایج تعیین شده باشد، تغییرات ارزش اقتصادی پول می‌تواند به عنوان مبنای تعدیل مطرح شود. طبق ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، اگر مرد درخواست کند، دادگاه می‌تواند با در نظر گرفتن نرخ تورم و شرایط اقتصادی، مبلغ مهریه را تعدیل کند.
این موضوع به‌ویژه در شرایطی که ارزش پول ملی کاهش یافته یا مهریه به مقدار بسیار زیادی تعیین شده باشد، مورد توجه قرار می‌گیرد.
طولانی شدن زمان پرداخت مهریه
گاهی اوقات طولانی شدن زمان پرداخت مهریه، موجب ایجاد شرایطی می‌شود که تعدیل آن ضروری است. برای مثال، اگر اقساط مهریه برای سال‌ها ادامه پیدا کند و در این مدت ارزش پول تغییر کند، مرد می‌تواند درخواست تعدیل بدهد. دادگاه در این موارد معمولا وضعیت مالی مرد و نرخ تورم را بررسی می‌کند.
فرآیند قانونی تعدیل مهریه به شرح ذیل است:
- ارائه دادخواست تعدیل: مرد باید دادخواست خود را به دادگاه خانواده ارائه کند و دلایل موجهی برای تعدیل مهریه بیان کند.
- بررسی مستندات توسط دادگاه: دادگاه اسناد و مدارک مربوط به وضعیت مالی مرد را بررسی می‌کند و همچنین از زن درباره نظرش در مورد تعدیل مهریه سؤال می‌پرسد.
- صدور حکم تعدیل: پس از بررسی‌ها، دادگاه می‌تواند حکم به تعدیل مهریه بدهد که ممکن است شامل کاهش مبلغ، تغییر در نحوه پرداخت یا حتی بخشش بخشی از مهریه باشد.
تعدیل مهریه ابزاری قانونی است که به مردانی که توان پرداخت مهریه سنگین را ندارند کمک می‌کند تا از فشار مالی رهایی یابند. این فرآیند با اثبات اعسار، توافق زوجین یا تغییرات اقتصادی قابل تحقق است. آگاهی از حقوق و تکالیف قانونی در این زمینه می‌تواند به کاهش اختلافات زناشویی و حل سریع‌تر مسائل مهریه کمک کند.
ازدواج مجدد زن و تاثیر آن در مهریه
ازدواج مجدد یکی از مسائل پیچیده‌ای است که در بسیاری از نظام‌های حقوقی مورد توجه قرار می‌گیرد. در ایران، ازدواج مجدد زن نه تنها بر وضعیت اجتماعی و خانوادگی او تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند آثار حقوقی متفاوتی در زمینه مهریه از ازدواج قبلی داشته باشد.
در این بخش از مقاله، به بررسی تاثیر ازدواج مجدد زن بر مهریه او از ازدواج سابقش طبق قوانین ایران خواهیم پرداخت.
مهریه به عنوان یکی از حقوق مالی زن در عقد نکاح تعریف شده است. طبق ماده ۱۰۷۸قانون مدنی، مهریه مبلغی است که مرد در عقد نکاح به زن پرداخت می‌کند و این مبلغ باید در صورت درخواست زن به طور کامل پرداخت شود. در عقد نکاح دائم، زن حق مطالبه مهریه خود را در هر زمان از مرد دارد و مهریه باید حتی در صورت طلاق یا فوت یکی از طرفین پرداخت شود.
اما این مسئله زمانی پیچیده‌تر می‌شود که زن ازدواج مجدد کند و سوالاتی نظیر این که آیا ازدواج مجدد بر مهریه او تأثیر دارد یا نه، مطرح می‌شود. برای پاسخ به این سوالات باید وضعیت قانونی و شرایط مختلف این موضوع را بررسی کرد.
طبق قانون ایران، ازدواج مجدد زن تاثیری در تعلق مهریه از ازدواج قبلی به او ندارد. این بدین معناست که حتی اگر زن پس از طلاق از همسر اول خود، با فرد دیگری ازدواج کند، مهریه او از همسر اول همچنان معتبر و قابل مطالبه است.
به گفته مشاوره حقوقی هیچ قانونی در ایران وجود ندارد که به طور خاص ازدواج مجدد زن را باعث سقوط یا تغییر مهریه از ازدواج قبلی کند.
در واقع، زن پس از ازدواج مجدد همچنان حق مطالبه مهریه از همسر اول خود را دارد و نمی‌تواند از این حق صرف‌نظر کند، مگر در صورتی که به صورت قانونی و با رضایت خود بخشی از مهریه را ببخشد یا آن را به طور کامل ابراء کند. بنابراین، ازدواج مجدد زن بر این حق مالی تاثیرگذار نیست و مهریه به قوت خود باقی می‌ماند.
در صورتی که زن به دلیل طلاق از همسر اول خود درخواست مهریه کند، و پس از آن تصمیم به ازدواج مجدد بگیرد، تأثیر ازدواج مجدد بر مهریه او فقط در صورتی مورد توجه قرار می‌گیرد که زن در هنگام طلاق از همسر اول خود، بخشی از مهریه را به طور قانونی بخشیده باشد.
در بسیاری از موارد، زنان به دلایلی از دریافت مهریه کامل خود چشم‌پوشی می‌کنند و در این صورت، وقتی که مهریه به طور کامل بخشیده شده باشد، دیگر حق مطالبه آن را از همسر اول نخواهند داشت. در صورتی که زن بخشی از مهریه خود را بخشیده باشد، می‌تواند همچنان باقی‌مانده مهریه را مطالبه کند، حتی اگر دوباره ازدواج کند.
اگر زن به دلیل طلاق از همسر اول خود جدا شود و در نهایت او فوت کند، مهریه زن از همسر اول به عنوان یک حق مالی به وراث او منتقل می‌شود. این حق همچنان پس از ازدواج مجدد زن معتبر است و ازدواج مجدد او تأثیری در این انتقال ندارد. به عبارت دیگر، اگر زن مهریه خود را از همسر اول دریافت نکرده باشد، وراث او موظف به پرداخت مهریه به زن خواهند بود.
یکی از نکاتی که در زمینه مهریه و ازدواج مجدد زن باید به آن توجه داشت، وضعیت مالی مرد است. اگر زن پس از ازدواج مجدد از همسر اول خود خواسته باشد که مهریه‌اش را پرداخت کند، اما همسر اول توان مالی کافی برای پرداخت آن را نداشته باشد، زن ممکن است مجبور شود که با پرداخت مهریه به صورت اقساطی یا در صورت اثبات اعسار مرد، به نوعی با وضعیت مالی او سازگار شود.
در این شرایط، مرد می‌تواند از دادگاه درخواست اعسار کرده و پرداخت مهریه را به صورت اقساطی یا کم‌کم به زن پرداخت کند. ازدواج مجدد زن تأثیری در این مسئله ندارد، زیرا اساساً توان مالی مرد برای پرداخت مهریه سنجیده می‌شود و این مسئله بر اساس وضعیت مالی مرد تغییر می‌کند.
در برخی موارد، ممکن است زن از ازدواج مجدد خود به عنوان ابزاری برای کاهش فشار اجتماعی یا مسائل خانوادگی استفاده کند. به ویژه در جوامعی که ازدواج مجدد را به عنوان یک موضوع حساس می‌بینند، برخی افراد ممکن است احساس کنند که از ازدواج مجدد زن، حقوق او در خصوص مهریه کمتر مورد توجه قرار گیرد. اما باید توجه داشت که طبق قانون ایران، هیچگونه تغییری در تعلق مهریه به زن پس از ازدواج مجدد وجود ندارد و زن همچنان حق دریافت آن را از همسر اول دارد.
در صورتی که زن از ازدواج موقت استفاده کرده باشد و پس از آن تصمیم به ازدواج مجدد با شخص دیگری بگیرد، تأثیر ازدواج مجدد بر مهریه‌اش در ازدواج موقت متفاوت است. در عقد موقت، مهریه به صورت معین تعیین می‌شود و در صورت فسخ عقد، زن حق دریافت مهریه را خواهد داشت، حتی اگر در آینده ازدواج مجدد کند.
در صورتی که مدت عقد موقت به پایان برسد و زن در دوران ازدواج مجدد با مرد جدیدی ازدواج کند، همچنان حق دریافت مهریه از مرد قبلی را دارد.
ازدواج مجدد زن در قوانین ایران تأثیری بر مهریه او از ازدواج قبلی ندارد. زن می‌تواند پس از ازدواج مجدد نیز مهریه خود را از همسر اول مطالبه کند، مگر در مواردی که بخشی از مهریه را بخشیده باشد یا در شرایط خاصی، مهریه به دلیل شرایط قانونی یا مالی قابل تعدیل باشد. این اصل به حفظ حقوق مالی زنان در نظام حقوقی ایران کمک می‌کند و از آنها در برابر تغییرات اجتماعی یا اقتصادی حمایت می‌کند.
اگر زن پس از طلاق یا فوت همسر اول، مهریه خود را دریافت نکرده باشد، حتی در صورت ازدواج مجدد، حق مطالبه آن را از همسر اول یا ورثه او خواهد داشت. این حقوق در صورتی که زن در جریان طلاق، بخشی از مهریه خود را بخشیده باشد، به محدودیت‌هایی برخورد می‌کند، اما در غیر این صورت مهریه او از ازدواج سابق همچنان معتبر خواهد بود.
پرسش‌های متداول
آیا زن می‌تواند مهریه خود را در هر زمان از مرد مطالبه کند؟
آیا ازدواج مجدد زن تأثیری بر مهریه او از ازدواج قبلی دارد؟
در صورت طلاق، آیا زن باید تمام مهریه را دریافت کند؟
در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد؟
بررسی وضعیت مهریه با وکیل متخصص بنیاد وکلا
آیا شما یا یکی از نزدیکان‌تان با موضوع مهریه و موارد عدم دریافت آن مواجه هستید؟ گروه حقوقی بنیاد وکلا به عنوان معتبرترین مرکز حقوقی ایران در این زمینه تخصص و تجربه لازم را دارد تا شما را در هر مرحله از رسیدگی قانونی راهنمایی کند.
خدمات ما در حوزه موارد پرداخت و عدم پرداخت مهریه شامل:
- تحلیل دقیق پرونده‌های مربوط به مهریه توسط وکیل مهریه
- نمایندگی قانونی در محاکم و فرآیندهای قضایی مربوط به شکایت از عدم پرداخت مهریه یا تعدیل اقساط آن
- راهنمایی در خصوص اقدامات پیشگیرانه و حقوقی در ارائه شکواییه یا دادخواست در موضوعات مرتبط با مهریه می‌شود.
اگر به دنبال وکیل متخصص دعاوی مربوط به پرداخت مهریه هستید و می‌خواهید هر چه سریع‌تر با وکیل در موضوع موارد عدم پرداخت مهریه مشورت کنید، وارد صفحه مشاوره حقوقی مهریه شوید و از روش‌های آنلاین و تلفنی استفاده کنید.
