
در این نوشتار، لیست خدمات موسسه داوری ارائه میشود و ابعاد گوناگون فعالیتهای این موسسه مورد بررسی قرار میگیرد. در فضای کنونی، ضرورت استفاده از داوری به عنوان روشی جایگزین و کارآمد در حل اختلافات حقوقی و تجاری، بیشتر از گذشته احساس میشود و مؤسسات داوری با ارائه خدمات متنوع، میتوانند فرآیند دادرسی را از پیچیدگیهای بیمورد دور نگه دارند. بر همین اساس، مقاله حاضر سعی میکند مهمترین خدماتی را که یک موسسه داوری ارائه میدهد، شفاف سازد و به علاقهمندان درک روشنتری از روشهای داوری مدرن و تخصصی ارائه دهد.
با مطالعه این مقاله، خوانندگان با مزایای استفاده از خدمات موسسات داوری آشنا میشوند و در مییابند چگونه بهرهمندی از راهکارهای جایگزین حل اختلاف، میتواند هم در زمان و هزینه صرفهجویی کند و هم از تنشهای طولانی در دادگاهها پیشگیری نماید. افزون بر این، آشنایی با گستره خدمات مختلف موسسه داوری، به افراد و سازمانها کمک خواهد کرد تا پیش از ورود به اختلافات حقوقی یا تجاری، طرح و برنامهای منسجم در زمینه حل اختلاف داورمحور داشته باشند و از زیانهای ناشی از ناآگاهی یا انتخاب نادرست شیوه حل اختلاف در امان بمانند.
در پایان، مخاطبان دعوت میشوند تا با دقت، بخشهای اصلی مقاله را مطالعه کنند و ضمن آشنایی با خدمات موسسه داوری، چشماندازی تازه برای استفاده از داوری در حل و فصل اختلافات کسب کنند. در ادامه لیستی از خدمات موسسه داوری را مشاهده میکنید.
۱. معرفی داور
در فرآیند حل و فصل اختلافات از طریق داوری، انتخاب و معرفی داور یکی از مراحل کلیدی است که موسسات داوری بهطور ویژه بر آن تمرکز دارند. این فرآیند شامل چندین مرحله و نکته مهم است:
تشکیل فهرست داوران
موسسات داوری معمولا فهرستی جامع و بهروز از داوران متخصص و مجرب را تهیه و نگهداری میکنند.
این فهرست شامل افرادی است که دارای تجربه و تخصصهای متنوع در زمینههای مختلف حقوقی، تجاری، صنعتی، مالی و غیره هستند. داوران این فهرست معمولا بر اساس معیارهای خاصی مانند سابقه حرفهای، تحصیلات و تجربه در رسیدگی به انواع مختلف اختلافات انتخاب میشوند.
بررسی تخصصهای داوران
این موسسات با توجه به نوع و موضوع اختلاف، داورانی را با تخصصهای مرتبط انتخاب میکنند. بهعنوان مثال، برای اختلافات تجاری، داورانی با تجربه در امور تجاری و قراردادهای بینالمللی انتخاب میشوند.
این تخصصها شامل دانش و تجربه در زمینههای مختلف مانند حقوق بازرگانی، حقوق مالکیت فکری و حقوق بینالملل است.
ارزیابی شایستگی و صلاحیت آنها
در موسسات داوری به طور دقیق صلاحیت و شایستگی داوران را ارزیابی میشود. این ارزیابی شامل بررسی سوابق کاری، موفقیتها و نظرات درباره داوران است.
هدف از این ارزیابی اطمینان یافتن از داوران انتخاب شده است که دارای شایستگیهای لازم برای رسیدگی به اختلافات مورد نظر هستند و قادر به ارائه رأی منصفانه و بیطرفانه خواهند بود.
پیشنهاد داور به طرفین
پس از انتخاب داوران مناسب، موسسه داوری این داوران را به طرفین اختلاف معرفی میکند. این پیشنهاد معمولا شامل اطلاعاتی در مورد پیشینه، تخصص و تجربه داوران است تا طرفین بتوانند تصمیم آگاهانهای در مورد انتخاب نهایی داوران اتخاذ کنند.
تایید و پذیرش داور
طرفین اختلاف باید داوران معرفی شده را تأیید کرده و پذیرش آنها را اعلام کنند. در این مرحله، داوران نیز باید تأیید کنند که قادر به رسیدگی به اختلاف و بدون تعارض منافع هستند. تأیید و پذیرش رسمی داوران مرحلهای مهم است که به منظور تضمین استقلال و بیطرفی در فرآیند داوری انجام میشود.
۲. داوری در قراردادها
داوری به عنوان یک ابزار قانونی و جایگزین برای حل و فصل اختلافات قراردادها، نقشی مهم در فرآیند حقوقی دارد و میتواند به طور موثری اختلافات میان طرفین را به پایان برساند. این فرآیند با بهرهگیری از اختیارات و صلاحیتهای داور یا داوران، امکان رسیدگی سریع و کارآمد به مسائل مختلف را فراهم میآورد و میتواند به عنوان یک مکمل قانونی برای روشهای سنتی دادرسی در نظر گرفته شود.
در ایران، مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی، فرآیند داوری به دو روش اصلی قابل انجام است که موسسات داوری نقش کلیدی در این زمینه ایفا میکنند.
طرفین میتوانند در متن قرارداد خود شرط داوری را درج کنند. این شرط به این معنی است که در صورت بروز اختلافات، موضوع به داوری ارجاع خواهد شد. موسسات داوری میتوانند در این مرحله به طرفین مشاوره داده و در تنظیم شرایط داوری و انتخاب داوران کمک کنند.
در صورت بروز اختلاف و عدم وجود شرط داوری در قرارداد، طرفین میتوانند پس از وقوع اختلاف، به توافق برسند که اختلافات خود را به داوری ارجاع دهند. موسسات داوری میتوانند در این مرحله با مدیریت فرآیند داوری و انتخاب داور، به طرفین کمک کنند.
طرفین قرارداد ممکن است بهطور مستقیم داوران خود را انتخاب کنند. در این حالت، موسسات داوری میتوانند فهرستی از داوران با تجربه و متخصص در زمینه مورد نظر ارائه دهند تا طرفین بتوانند انتخاب مناسبی داشته باشند.
در صورتی که طرفین نتوانند بر سر انتخاب داور به توافق برسند، میتوانند این مسئولیت را به اشخاص ثالث یا دادگاه واگذار کنند. موسسات داوری معمولا با اشخاص ثالث و دادگاهها ارتباط دارند و میتوانند فرآیند انتخاب را تسهیل کنند.
موسسات داوری میتوانند مشاوره حقوقی ارائه دهند تا اطمینان حاصل شود که تمامی جوانب قرارداد داوری به درستی تنظیم شده و هیچگونه ابهام یا نقص قانونی وجود ندارد. این مشاوره شامل تحلیل شروط داوری، بررسی صلاحیت داوران و تعیین فرآیندهای اجرایی است.
موسسات داوری با تنظیم زمان و مکان جلسات داوری، هماهنگیهای لازم را انجام میدهند تا طرفین بتوانند در یک محیط منظم و بیطرف به حل و فصل اختلافات خود بپردازند.
۳. داوری در انواع طلاق
بر اساس ماده ۲۷ قانون خانواده مصوب ۱۳۹۱، تمامی دادخواستهای طلاق به استثنای طلاق توافقی به داوری ارجاع داده میشوند. در این ماده آمده است: «در کلیه موارد درخواست طلاق، به جز طلاق توافقی، دادگاه باید به منظور ایجاد صلح و سازش موضوع را به داوری ارجاع کند. دادگاه در این موارد باید با توجه به نظر داوران رأی صادر و چنانچه آن را نپذیرد، نظریه داوران را با ذکر دلیل رد کند.»
بنابراین میتوان گفت داوری در انواع طلاق الزامی بوده و به همین جهت موسسات داوری نقشی کلیدی در این میان ایفا میکنند.
خدمات موسسات داوری در فرآیند طلاق به شرح زیر است:
مدیریت و تسهیل فرآیند داوری در طلاق
طبق قانون، مرد حق طلاق دارد و میتواند هر زمان که بخواهد، زن خود را طلاق دهد. با این حال، قانون حمایت خانواده به منظور ارتقای صلح و سازش و جلوگیری از طلاقهای غیرضروری، طرفین را به داوری ارجاع میدهد. موسسات داوری با ارائه خدمات مشاوره و مدیریت جلسات داوری، به زوجین کمک میکنند تا در فرآیند داوری به توافق برسند و اختلافات خود را به شکل مسالمتآمیز حل کنند.
در صورتی که زن درخواست طلاق کند، قاضی نیز با هدف ایجاد صلح و سازش، زوجین را به داوری ارجاع میدهد. موسسات داوری مانند وکیل در این فرآیند نقش کلیدی دارند و به زوجین کمک میکنند تا داوران خود را انتخاب و به دادگاه معرفی کنند.
داوران نظر خود را در مورد سازش و توافقات به دادگاه ارائه میدهند. از آنجایی که زن میتواند داور مورد نظر خود را معرفی کند، پیچیدگیهای موجود در دادگاه را نخواهد داشت.
تعیین داوران و نظارت بر جلسات داوری
در صورت ارجاع موضوع به داوری، زوجین موظفند داوران خود را معرفی کنند. موسسات داوری میتوانند فهرستی از داوران با تخصصهای مختلف ارائه دهند و به زوجین کمک کنند تا داوران مناسب را انتخاب کنند.
موسسات داوری همچنین مسئولیت برگزاری و هماهنگی جلسات داوری را بر عهده دارند. این جلسات میتوانند شامل بررسی مستندات، مشاورههای حقوقی و گفتگوهای میان طرفین باشد تا به توافقی عادلانه و منطقی دست یابند.
داوری در طلاق خلع و بذل مهریه
اگر زن درخواست طلاق خلع با بذل مهریه کند، موسسات داوری به زوجین کمک میکنند تا داوران مناسب را تعیین و به دادگاه معرفی کنند. این خدمات شامل مدیریت فرآیند داوری، تسهیل مذاکرات و کمک به طرفین در رسیدن به توافق است.
محدودیتهای داوری در طلاق توافقی
طبق ماده ۲۷ قانون جدید حمایت از خانواده، موضوع طلاق توافقی به داوری ارجاع نمیشود، زیرا فرض بر این است که تلاشهای مرکز مشاوره در جهت ایجاد صلح و سازش کافی بوده است. در این موارد، موسسات داوری نقشی ندارند؛ اما اگر طرفین در موضوعات جزئی اختلاف نظر داشته باشند، میتوانند از خدمات داوری برای حل این مسائل استفاده کنند.
مشاوره و حمایت حقوقی
موسسات داوری با ارائه مشاورههای حقوقی به زوجین کمک میکنند تا از تمام جنبههای قانونی و حقوقی فرآیند داوری آگاه شوند. این مشاورهها شامل تحلیل قوانین، توضیح حقوق و الزامات طرفین و راهنمایی در انتخاب داوران مناسب است.
ارائه نظرات و گزارشهای داوری به دادگاه
پس از برگزاری جلسات داوری، داوران نظر و گزارشهای خود را به دادگاه ارائه میدهند. موسسات داوری مسئولیت جمعآوری و تهیه این گزارشها را بر عهده دارند و به دادگاه کمک میکنند تا بر اساس نظرات داوران تصمیمگیری کند.
۴. داوری در امور از پیش شرط شده
در نظام حقوقی ایران، شرط داوری به عنوان یک ابزار مؤثر برای حل و فصل اختلافات تجاری و قراردادی مطرح است. این روش به طرفین این امکان را میدهد که اختلافات خود را خارج از سیستم قضایی رسمی و با استفاده از داوران متخصص، حل و فصل کنند. به طور کلی در تمامی قراردادها، طرفین میتوانند شرط داوری را در متن قرارداد ذکر کنند.
در این صورت خدمات موسسات داوری در زمینه داوری در امور از پیش شرط شده به شرح زیر خواهد بود:
شرط داوری به توافق طرفین معامله برای ارجاع اختلافات به داوری، به جای مراجعه به دادگاههای رسمی، اشاره دارد. این شرط میتواند به دو شکل مختلف برقرار شود: به عنوان یک بند مستقل در قرارداد جداگانه یا به عنوان یک شرط ضمنی در قرارداد اصلی. موسسات داوری میتوانند به طرفین کمک کنند تا شرط داوری را به طور صحیح و قانونی در قراردادها درج کنند.
آنها همچنین مشاورههای حقوقی در مورد مزایای داوری و نحوه تنظیم قراردادها ارائه میدهند.
برخلاف سیستم قضایی که طرفین هیچ اختیاری در انتخاب قاضی ندارند، در داوری، طرفین این اختیار را دارند که داوران مورد نظر و مورد اعتماد خود را انتخاب کنند. این ویژگی متمایز داوری از دادرسی قضایی است و به طرفین این امکان را میدهد که با افراد دارای تخصص در زمینه اختلاف خود، به حل و فصل مسائل بپردازند.
موسسات داوری میتوانند فهرست داوران متخصص و مجرب را ارائه دهند و در فرآیند انتخاب داور مناسب برای هر مورد خاص، کمک کنند. آنها همچنین مسئولیت هماهنگی و تسهیل جلسات داوری را بر عهده دارند.
در برخی از موارد خاص، قانونگذار شرط داوری را به عنوان یک الزام قانونی اعلام کرده است. به عنوان مثال، در قراردادهای پیشفروش ساختمان، قانونگذار ممکن است به طرفین دستور دهد که شرط داوری را بهطور الزامی بگنجانند.
این نوع شرط داوری تحت عنوان شرط داوری اجباری یا داوری اجباری قراردادی شناخته میشود. موسسات داوری در این موارد میتوانند به طرفین کمک کنند تا با توجه به الزامات قانونی، شرط داوری را به درستی در قراردادهای خود درج کنند و فرآیند داوری را به شکلی مؤثر مدیریت نمایند.
موسسات داوری همچنین میتوانند به طرفین در تنظیم و تهیه توافقنامههای داوری کمک کنند تا تمامی جزئیات و شروط بهطور دقیق و کامل درج شود. این شامل تعیین نحوه انتخاب داوران، روشهای داوری و سایر شرایط مرتبط است.
پس از امضای قرارداد داوری، موسسات داوری نظارت بر اجرای فرآیند داوری را انجام میدهند و اطمینان حاصل میکنند که تمامی مراحل مطابق با توافقنامه و قوانین مربوطه پیش برود.
یکی از مزایای اصلی داوری نسبت به سیستم قضایی، امکان انتخاب داورانی با تخصصهای خاص در زمینه اختلافات است. این ویژگی به طرفین کمک میکند تا اختلافات خود را با استفاده از افراد متخصص و بیطرف حل کنند.
موسسات داوری میتوانند به طرفین مشاورههای تخصصی ارائه دهند و اطمینان حاصل کنند که داوران انتخابی دارای صلاحیت و تخصص لازم در زمینه مورد نظر هستند.
موسسات داوری مسئول برگزاری و مدیریت جلسات داوری هستند. این شامل تعیین زمان و مکان جلسات، هماهنگی میان طرفین و داوران و مدیریت مستندات و شواهد ارائهشده است.
همچنین مشاورههای حقوقی در مورد فرآیند داوری، حقوق و وظایف طرفین و نحوه ارائه مستندات و شواهد به داوران ارائه میدهند.
۵. داوری در اموال عمومی و دولتی
اموال دولتی و نحوه رسیدگی به اختلافات مربوط به آنها از مسائل مهم و پیچیده در سیستم حقوقی است. در بسیاری از موارد، این اموال تحت نظارت و کنترل دولت قرار دارند و فرآیندهای قانونی خاصی برای مدیریت و حل و فصل اختلافات مربوط به آنها وجود دارد.
اصطلاح اموال دولتی در دو معنای عام و خاص به کار میرود. در معنای عام، این اصطلاح به اموال ملی یا اموال حکومت اشاره دارد که بهطور کلی تحت مالکیت دولت است و برای استفاده عمومی اختصاص داده شده است. در معنای خاصتر، اموال دولتی به اموالی اطلاق میشود که بهطور مستقیم در اعمال تصدی دولت مورد استفاده قرار میگیرند و قابل واگذاری هستند.
در واقع اموال دولتی یکی از مواردی است که به داوری ارجاع داده نمیشود. بلکه در برخی موارد خاص و با وجود شرایط خاص امکان استفاده از داوری در این پروندهها وجود دارد.
در واقع موسسات داوری تنها میتوانند با تحلیل قوانین و مقررات مربوط به اموال دولتی، به طرفین کمک کنند که آیا اختلاف مربوط به اموال دولتی میتواند به داوری ارجاع شود یا خیر. در مواردی که ارجاع به داوری مجاز باشد، موسسات داوری مسئولیت مدیریت و تسهیل فرآیند داوری را بر عهده میگیرند.
در مواردی که اختلاف مربوط به اموال دولتی و عمومی است، ارجاع به داوری نیازمند تصویب هیات وزیران و اطلاع مجلس شورای اسلامی است. موسسات داوری میتوانند به طرفین کمک کنند تا مراحل لازم برای اخذ این مجوزها را طی کنند.
در صورتی که طرفین اختلاف خارجی باشند یا موضوع دعوا از موضوعات مهم قانونی باشد، تصویب مجلس شورای اسلامی نیز ضروری است. موسسات داوری میتوانند در این زمینه نیز مشاوره و راهنمایی لازم را ارائه دهند.
بنابراین این موضوعات در صورتی میتوانند به داوری ارجاع داده شوند که توسط هیات وزیران و مجلس شورای اسلامی، تصویب و تایید شده باشد.
۶. داوری یا میانجیگری در جرائم تعزیری درجه ۶، ۷ و ۸
تا پیش از تصویب قانون آیین دادرسی کیفری در سال ۱۳۹۲، داوری در امور کیفری وجود نداشت. اما با تصویب قانون جدید، این نهاد به عنوان میانجیگری، اجازه یافت تا در جرائم تعزیری درجه ۶، ۷ و ۸ ورود کرده و به طرفین دعوا کمک کند تا به صلح و سازش برسند.
در حال حاضر، موسسات داوری مسئول برنامهریزی و سازماندهی جلسات میانجیگری هستند. این شامل تعیین زمان و مکان مناسب برای برگزاری جلسات، هماهنگی با طرفین (بزهدیده و متهم) و اطمینان از آمادگی تمام شرکتکنندگان برای جلسه است.
موسسات داوری میتوانند به مدیریت حضور افراد اضافی مانند اعضای خانواده، دوستان یا همکاران که ممکن است به روند میانجیگری کمک کنند، بپردازند.
این موسسات موظف به ارائه آموزشهای تخصصی به میانجیگران هستند. این آموزشها شامل مفاهیم مربوط به جرم، مسئولیت کیفری، مسئولیت مدنی، روشهای میانجیگری و مهارتهای مورد نیاز برای مدیریت جلسات میانجیگری است.
آنها اطمینان حاصل میکنند که میانجیگران دارای صلاحیت لازم و بیطرفی کامل برای انجام وظایف خود هستند و هیچ طرفی را تحت فشار یا تهدید قرار نمیدهند.
پس از پایان جلسات میانجیگری، موسسات داوری مسئول تهیه گزارشهای دقیق از فعالیتهای میانجیگری و نتایج جلسات هستند. این گزارشها باید شامل اظهارات طرفین، اقدامات انجام شده و نتایج حاصله باشد.
همچنین آنها مسئول نظارت بر اجرای توافقات حاصلشده در جلسات میانجیگری هستند و باید اطمینان حاصل کنند که تمامی تعهدات و توافقات به درستی و بهموقع اجرا میشود.
۷. داوری در ورشکستگی
ورشکستگی یکی از موارد دیگری است که به ارجاع آن به داوری ممنوع است. در واقع اصل پرونده مربوط به ورشکستگی را نمیتوان توسط داور حل و فصل کرد. اما این امکان وجود دارد که دعاوی پیرموان ورشکستی را به داوری ارجاع داد. موسسات داوری میتوانند در این زمینه خدمات زیر را ارائه دهند:
- موسسات داوری با توجه به قوانین و مقررات موجود، به بررسی اعتبار موافقتنامههای داوری که قبل از صدور حکم ورشکستگی منعقد شدهاند، پرداخته و اطمینان حاصل میکنند که این موافقتنامهها تا زمانی که حکم ورشکستگی صادر نشده، معتبر و قابل اجرا هستند.
- پس از صدور حکم ورشکستگی، به دلیل نقص اهلیت تاجر، موسسات داوری میتوانند مشاوره دهند که تاجر دیگر قادر به انعقاد موافقتنامههای جدید داوری نخواهد بود و باید به اصول و قواعد مربوط به ورشکستگی پایبند باشد.
- موسسات داوری بهطور خاص در دعاوی مرتبط با ورشکستگی موظف به رعایت قوانین مربوطه هستند. در این زمینه، بر اساس قوانین تجارت، دعاوی باید به طرفین مدیر تصفیه ارجاع شود. موسسات داوری میتوانند در این زمینه راهنمایی و کمکهای لازم را ارائه دهند.
- اگر مدیر تصفیه هنوز تعیین نشده باشد، موسسات داوری باید اقدامات لازم را برای توقف رسیدگی داوری تا زمان تعیین مدیر تصفیه انجام دهند و اطمینان حاصل کنند که پس از تعیین مدیر، فرآیند داوری به طرفیت ایشان ادامه یابد.
- موسسات داوری به ارائه مشاورههای حقوقی در زمینه قوانین و مقررات مرتبط با ورشکستگی میپردازند. این مشاوره شامل توضیح حقوق و تعهدات طرفین، تأثیر حکم ورشکستگی بر فرآیند داوری و نحوه تعامل با مدیر تصفیه است.
- این موسسات همچنین میتوانند به آموزش و آگاهیبخشی در مورد فرآیندهای داوری و ورشکستگی برای طرفین اختلاف و سایر ذینفعان کمک کنند تا تمامی افراد درگیر در فرآیند حقوقی، اطلاعات لازم را کسب کنند و از پیچیدگیهای قانونی آگاه شوند.
- موسسات داوری مسئول برگزاری و مدیریت جلسههای داوری هستند و باید اطمینان حاصل کنند که تمامی مراحل مطابق با توافقنامهها و قوانین مربوطه پیش برود.
- پس از تعیین مدیر تصفیه، موسسات داوری باید هماهنگیهای لازم را با ایشان انجام دهند و اطمینان حاصل کنند که تمامی مراحل داوری بهطور مؤثر و مطابق با مقررات قانونی پیش میرود.
موسسات داوری با ارائه این خدمات تخصصی، به تسهیل فرآیند حل و فصل دعاوی ورشکستگی کمک میکنند. آنها با مدیریت موثر جلسات داوری، ارائه مشاورههای حقوقی و هماهنگیهای لازم با مدیران تصفیه، نقش کلیدی در تسریع و بهبود فرآیند حقوقی ایفا میکنند. این خدمات به کاهش بار دادگاهها، افزایش شفافیت در حل و فصل اختلافات، و ارتقاء عدالت در سیستم حقوقی کمک میکند.
استفاده از خدمات موسسه داوری با گروه حقوقی بنیاد وکلا
موسسات داوری یک نهاد جایگزین برای حل و فصل اختلافات است که از طرف قانونگذار تعیین شدهاند. در قانون تقریبا تمامی دعاوی حقوقی را میتوان به داوری ارجاع داد. هرچند در این زمینه محدودیتهایی چون اموال دولتی، جرائم کیفری و ورشکستگی وجود دارد، اما در این موارد نیز استثنائاتی قرار داده شده است.
خدمات موسسات داوری در این مورد میتواند متفاوت و تاثیر گذار باشد. آنها میتوانند برای تعیین داور، رفع اختلاف در قراردادها، ایجاد صلح و سازش میان زوجین و میانجیگری در جرائم تعزیری درجه ۶، ۷ و ۸ فعالیت کنند.
آیا شما یا یکی از نزدیکانتان قصد استفاده از خدمات موسسه داوری را دارید؟ گروه حقوقی بنیاد وکلا به عنوان معتبرترین مرکز حقوقی ایران در این زمینه تخصص و تجربه لازم را دارد تا شما را در هر مرحله از رسیدگی قانونی راهنمایی کند.
خدمات ما در حوزه معرفی موسسات داوری شامل:
- تحلیل دقیق پروندهها و تعیین قابل ارجاع بودن یا نبودن به داوری توسط وکیل داوری
- معرفی داور و موسسه داوری برای انتخاب داوران شایسته
- چگونگی استفاده از خدمات موسسه داوری
اگر جز این گروه هستید و میخواهید هر چه سریعتر از خدمات موسسه داوری آگاه شوید، وارد صفحه مشاوره حقوقی داوری شده و از روشهای مشاوره آنلاین و تلفنی استفاده کنید.